Jak Polacy uczyli historii filmem o królikach

tvfilmy

Królik po berlińsku to film bardzo nietypowy. Opowiada on historię muru berlińskiego z perspektywy tych uszatych zwierząt właśnie. Dlaczego jest tak wyjątkowy i warto go obejrzeć? Posłuchajcie Oskara. --- ✔ Facebook TvFilmy: https://www.facebook.com/Filmomaniakpl-104320947717013/ ✔ Instagram TvFilmy: https://www.instagram.com/tvfilmy.yt/ ✔ Nasz główny kanał: https://www.youtube.com/user/TVGRYpl

Transcript

00:00Króliki to urocze zwierzątka, które kocha chyba każdy, no chyba, że ma alergię, tak jak ja.

00:06Choć ja akurat jestem kiepskim przykładem, bo mimo mojej alergii uwielbiam króliki.

00:10Dzisiaj nie będziemy jednak skupiać się na udomowionych królikach miniaturkach i tajnikach ich hodowli,

00:16a na ich nieco bardziej dzikich kuzynach zamieszkujących ponad 30 lat temu tereny Berlina.

00:21Możecie być teraz trochę zaskoczeni, ale nie włączajcie odbiorników, bo to wciąż kanał TV Filmy, a nie TV Króliki.

00:26Choć patrząc na instagramowy profil Gambrinusa, to może i taki kiedyś powstanie.

00:31O królikach wspominam tylko dlatego, że są głównymi bohaterami filmu, o którym chciałbym dzisiaj opowiedzieć.

00:36Królik po berylińsku, bo tak właśnie nazywa się ta nominowana do Oscara produkcja w reżyserii Bartosza Konopki,

00:41skupia się, jak sama nazwa wskazuje, właśnie na tych puchatych stworzeniach.

00:45Kiedy pierwszy raz słyszysz tytuł Królik po berylińsku, to pewnie nie spodziewasz się tego, co pierwotnie będzie dane Ci zobaczyć.

00:51Pierwsze skojarzenie sugeruje raczej, że będzie to film osadzony w jakiejś restauracji,

00:55gdzie głównymi bohaterami będą kucharze, a tytułowy Królik po berylińsku będzie jakimś popisowym daniem,

01:01co brzmi w sumie dość podobnie do fabuły Ratatouille.

01:03Po rozpoczęciu seansu okazuje się jednak, że to nie film fabularny, a dokument,

01:08choć w sumie też nie do końca, i że nie jest skupiony na fachu kucharza, a na czymś kompletnie innym.

01:13No właśnie, na czym? O czym jest ten dokument?

01:25W pierwszych momentach można być przekonanym, że to film przyrodniczy,

01:29i to w dodatku z jakiegoś powodu czarno-biały.

01:31W tle słyszymy Krystynę Czubówne i od razu przypominają nam się te wszystkie programy przyrodnicze puszczane na TVP.

01:37Zazwyczaj w godzinach, które, powiedzmy sobie szczerze, nie słynęły z rekordów oglądalności,

01:42co nie zmienia faktu, że przyjemnie było raz na jakiś czas coś takiego obejrzeć.

01:46Nie trzeba jednak długo czekać, żeby dostrzec, że w tym konkretnym filmie chodzi chyba o coś więcej,

01:50bowiem przenosimy się do Niemiec, a konkretnie do Berylina, krótko po II wojnie światowej.

01:55Przez braki żywności teren Placu Poczdamskiego stał się jednym wielkim polem uprawnym mieszkańców miasta,

02:01polem uprawnym obleganym właśnie przez Króliki, przed którymi trzeba było chronić to, co udało się tam wyhodować.

02:06Początkowo ludzie odgrodzili je metalowymi siatkami, później zastąpiono je drutami kolczastymi,

02:11a następnie na ich miejsce postawiono mury z prawdziwego zdarzenia.

02:14Króliki biernie się temu przyglądały, nie wiedząc jeszcze, że chodzi o coś więcej niż ochronę grządek.

02:19Część z Was zapewne już skojarzyła na podstawie miejsca i czasu akcji oraz mojego opisu,

02:24że wspomniane przeze mnie odgradzanie się to nic innego jak zalążki powstającego powoli muru berlińskiego.

02:29Chyba każdy wie co to było, ale żeby dopełnić formalności,

02:33mur berliński był systemem umocnień oddzielającym Berlin Wschodni kontrolowany przez NRD

02:37od Berlina Zachodniego będącego pod kontrolą RFN.

02:41Słowo mur jest w tym przypadku pewnym uproszczeniem.

02:44Był to raczej pas graniczny o szerokości od 30 do nawet 500 metrów i długości 120 kilometrów,

02:51odgrodzony z obydwu stron murami i ogrodzeniami.

02:53Właśnie na tym pasie między muremi żyły wspomniane króliki, tysiące królików

02:57i to z ich perspektywy, niejako ich oczami, obserwujemy budowę umocnień,

03:02które stały tam przez niemal 30 lat.

03:05Wiemy już, że nie mamy do czynienia z filmem przyrodniczym, a historycznym,

03:08w którym zastosowano niezwykle ciekawy zabieg narracyjny.

03:11Skąd jednak wziął się ten pomysł?

03:13Aby odpowiedzieć na to pytanie musimy cofnąć się do 2003 roku,

03:17kiedy powstawało inne dzieło Bartosza Konopki, a konkretnie ballada o kozie.

03:21Opiekunom artystycznym tamtego filmu był wybitny polski dokumentalista Marcel Łoziński.

03:26Wedle tego co powiedział w jednym z wywiadów Piotr Rosołowski,

03:29autor zdjęć w Króliku po berlińsku i współscenarzysta ballady o kozie,

03:33Łoziński miał im opowiedzieć o swoim pomyśle na film,

03:36który przyszedł mu do głowy gdy odwiedzał Berlin w 1989 roku.

03:41Zauważył wtedy biegające po całym mieście króliki

03:43i wpadł na pomysł opowiedzenia za ich pomocą historii o ludziach.

03:46Niestety wkrótce potem mur został zburzony, a on zrezygnował ze swoich planów.

03:51Kilka lat później Konopka i Rosołowski postanowili wrócić do tego pomysłu.

03:55Zresztą ten drugi w jednym z wywiadów stwierdza nawet,

03:57że taki film nie mógłby powstać 10-15 lat wcześniej,

04:00bo do pewnych wniosków można było dojść dopiero z perspektywy czasu.

04:04Jeśli chodzi o samą formułę filmu,

04:06w innym wywiadzie Konopka wspomina,

04:08że trochę inspirowali się folwarkiem zwierzęcym,

04:10a trochę tradycyjną formułą bajki,

04:12w której narracja prowadzona jest za pomocą zwierzęcych alegorii,

04:15jak na przykład u Ezopa czy Kasickiego,

04:18niektórzy podobno nawet określali królika po berlińsku mianem bajki dokumentalnej.

04:22Dzięki temu nietypowemu połączeniu bajki i filmu dokumentalnego,

04:26twórcom udało się stworzyć dzieło uniwersalne pod każdą szerokością geograficzną

04:29i zrozumiałe dla osób w każdym wieku.

04:32Jak zauważa sam reżyser,

04:34dzieci chętniej obejrzą film o stadach królików,

04:36żyjących w środku jednej z największych europejskich metropolii,

04:39niż kolejny siermiężny dokument historyczny o murze berlińskim

04:41i sytuacji społeczno-politycznej, która doprowadziła do jego powstania.

04:45Natomiast dla osób spoza Europy, które nie znają tej historii,

04:49film Konopki będzie opowiadał o zniewalającym systemie

04:51i skłoni ludzi do refleksji na temat współczesności.

04:55Żyjąca między murami króliki to był powszechnie znany fakt,

04:57ale dopiero twórcy królika po berlińsku

04:59wpadli na pomysł opowiedzenia historii muru z ich perspektywy.

05:02Mimo, że to film historyczny,

05:04nie pada w nim ani jedna data i ani jedno nazwisko.

05:07No bo w sumie niby skąd króliki mogłyby znać te daty i nazwiska?

05:10Wykorzystano w nim oczywiście materiały archiwalne,

05:13przeprowadzono kilka wywiadów z osobami, które pamiętały tamte czasy,

05:17ale zaskakująco dużo w tym filmie zostało wykreowane.

05:20Niektórzy mogliby zadać pytanie, czy to w ogóle jeszcze jest dokument.

05:23Sam reżyser w jednym z wywiadów wspomina,

05:25że mniej więcej 70% tego filmu jest wymyślone.

05:28Podstawy są oczywiście solidne,

05:30bo tematem jest prawdziwa historia muru berlińskiego,

05:33ale tekst czytany przez Krystynę Czubówny

05:35został uprzednio napisany przez twórców,

05:37którzy próbowali wejść w skórę zwierząt

05:38i spojrzeć na te wydarzenia z ich perspektywy.

05:41Natomiast ujęcia z królikami pochodzą w większości z innych źródeł,

05:44bo podobno nie zachowało się zbyt wiele materiałów

05:46z ich udziałem w berlińskich archiwach.

05:48W ogóle ten pomysł z konwencją filmu przyrodniczego

05:50pojawił się dopiero w trakcie realizacji projektu.

05:53Konopka wspomina, że wpadł na niego w chwili kryzysu,

05:56kiedy jeszcze nie do końca wiedzieli,

05:57jak chcą opowiedzieć tę historię.

05:59Postanowili pójść w stronę filmu przyrodniczego,

06:00a że Krystyna Czubówny jest znana z podkładania głosu

06:04pod tego typu produkcję,

06:05to współpraca z nią wydawała się pomysłem

06:07zapewne dość oczywistym,

06:08choć trochę podszytym ironią.

06:10Zresztą jak wspomina producentka filmu,

06:12Anna Wydra,

06:13na początku twórcy chcieli,

06:15żeby ten dokument był trochę zabawniejszy.

06:17Każdy kto ma królika wie,

06:18że te zwierzęta zachowują się czasem naprawdę komicznie,

06:21więc pewnie można było wykorzystać to też w filmie

06:23jako element humorystyczny.

06:25Postanowiono jednak ograniczyć się

06:26tylko do kilku scen tego typu

06:28ze względu na tematykę.

06:29Dzieje muru berlińskiego

06:30to jednak historia pełna ludzkich dramatów

06:32i twórcy królika po berlińsku

06:34nie chcieli nadużywać zaufania swoich rozmówców.

06:36Zwłaszcza, że ten film za pomocą metafor

06:38mówi też trochę o berlińczykach

06:39oraz o żyjących w tamtym okresie Polakach.

06:42Cała ta sytuacja,

06:43w jakiej znalazły się berlińskie króliki

06:45idealnie zazębia się z sytuacją,

06:47w jakiej znaleźli się wszyscy mieszkańcy

06:48wschodniej części Berlina

06:49i w zasadzie całego bloku wschodniego.

06:52Dla widza, który mniej więcej znał tamte realia,

06:54czy to z lekcji historii,

06:55czy to z autopsji,

06:56królik po berlińsku

06:57będzie dość czytelną metaforą tego,

06:59jak wyglądał tamten okres.

07:01Króliki, które początkowo mogły odbierać

07:03pojawiające się dookoła mury

07:04i uzbrojonych strażników

07:05jako coś dobrego,

07:07bo próby ochrony ich bezpieczeństwa

07:08i dobrobytu,

07:09z czasem zaczęły popadać w apatię.

07:11Te starsze, które pamiętały jeszcze czasy

07:13sprzed powstania muru

07:14zaczęły powoli wymierać,

07:16a te, które pojawiały się na ich miejsce,

07:18które całe życie spędziły

07:19w tym prowizorycznym rezerwacie,

07:21były zupełnie pozbawione

07:22instynktu samozachowawczego.

07:23I nie ma się czemu dziwić,

07:25w końcu wychowały się w miejscu,

07:26gdzie jedzenia było dla nich pod dostatkiem,

07:28w którym nie było drapieżników,

07:30które mogłyby im jakkolwiek zagrozić.

07:32Ludzie też do nich nie strzelali,

07:34bo każdy strzał oddany wtedy w okolicach muru

07:36musiał być usprawiedliwiony

07:37i zaprotokołowany.

07:39Dlatego też można powiedzieć,

07:40że żyły w czymś na kształt

07:41króliczego raju,

07:43choć część z nich w pewnym momencie

07:44zaczęła się buntować

07:45i tworzyć podkopy pod murem,

07:47jakby przeczuwały,

07:48że taki stan rzeczy nie może trwać wiecznie

07:50i rzeczywiście nie trwał.

07:51Z czasem przestrzeń między murami

07:53zaczęła stawać się coraz mniej

07:55przyjaznym miejscem,

07:56aż w końcu mur upadł,

07:58a kiedy to się stało,

07:59dziesiątki tysięcy królików

08:00rozpieszło się po mieście.

08:02Jednak nie wszystkim z nich

08:02na wolności zaczęło żyć się lepiej.

08:04Niektóre pewnie tęskniły

08:05zadającym poczucie bezpieczeństwa murem.

08:08I podobnie było z mieszkańcami

08:09bloku wschodniego.

08:10Komunizm upadł.

08:11Otaczający ich świat,

08:12do którego zdążyli się przyzwyczaić,

08:14zaczął się drastycznie zmieniać

08:15i nie każdy potrafił się w nim odnaleźć.

08:18Niektórzy zaczęli z sentymentem patrzeć wstecz.

08:20Na czasy, kiedy może i nie byli do końca wolni,

08:22ale i niczego im nie brakowało.

08:24Mowa to zwłaszcza o mieszkańcach NRD,

08:27najlepiej zaopatrzonego państwa bloku wschodniego,

08:29którzy, jak trafnie zauważa Rosołowski,

08:31nie doświadczyli kartek na żywność,

08:33tak jak obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,

08:36ale przecież nawet u nas zdarzają się osoby,

08:38które mówią, że za komuny było lepiej.

08:40Zresztą Królik po berlińsku jest filmem,

08:42który jest nadal aktualny.

08:44Zwłaszcza w obecnej sytuacji,

08:45kiedy świat, który znaliśmy, drastycznie się zmienił.

08:47Pandemia wpłynęła na naszą codzienność

08:49i na nasze przyzwyczajenia bardziej,

08:51niż mogliśmy się spodziewać.

08:52Nie każdy potrafi się w tym odnaleźć

08:54i do tego dostosować.

08:55I mimo, że wszystko wskazuje na to,

08:57że niedługo wrócimy do normalności,

08:59to oczywiste jest, że świat się zmienił

09:01i że już nigdy nie będzie taki sam.

09:03Tak samo jak zmienił się po II wojnie światowej

09:05czy po upadku ZSRR.

09:07I wiem, że to może zabrzmieć w tym momencie absurdalnie,

09:10ale może za kilka lat ludzie będą narzekać,

09:12że w czasach pandemii żyło im się lepiej.

09:15A może i nie.

09:16W sumie to nie wiem.

09:17Ale wiem, że Królik po berlińsku

09:18to film, który naprawdę warto obejrzeć.

09:21I jeśli jeszcze tego nie zrobiliście,

09:22to serdecznie Wam go polecam.

09:24Zwłaszcza, że trwa tylko 50 minut.

09:26Świetną robotę zrobił Michał Ogórek,

09:27który napisał tekst czytany przez Krystynę Czubównę,

09:30która również dała popis swoich umiejętności.

09:33Jej narrację znakomicie dopełnia muzyka Macieja Cieślaka

09:35i montaż Mateusza Romaszkana.

09:37Zwłaszcza ten ostatni miał bardzo niełatwe zadanie,

09:39bo musiał połączyć ze sobą

09:40ujęcia archiwalne muru berlińskiego

09:42i materiał pochodzący z jakiejś zamieszkałej

09:44przez Króliki Szkockiej Wyspy,

09:46bo jak już wcześniej wspomniałem,

09:48w niemieckich archiwach nie zachowało się

09:49zbyt wiele filmów i zdjęć z Królikami w roli głównej.

09:52Jeśli chcielibyście więcej materiałów

09:53na temat filmów dokumentalnych,

09:55koniecznie dajcie nam o tym znać w komentarzach.

09:57A ja póki co się z Wami żegnam.

09:59Do usłyszenia.

10:05www.astronarium.pl www.facebook.com

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended