Najbardziej polski film w historii

tvfilmy

Esencja z Polaka, a może bardziej z Polskości? Mniej więcej tak można określić kultowe dzieło Marka Koterskiego pt. Dzień Świra. Nie tyle cała historia, a poszczególne sceny potrafią wywołać w nas niesamowite, zazwyczaj negatywne wspomnienia. Dzisiaj trochę więcej o tym 20 letnim filmowym liście do Polaków.   --- ✔ Facebook TvFilmy: https://www.facebook.com/Filmomaniakpl-104320947717013/ ✔ Instagram TvFilmy: https://www.instagram.com/tvfilmy.yt/ ✔ Nasz główny kanał: https://www.youtube.com/user/TVGRYpl

Transcript

00:00Dzień Świra ma już 20 lat.

00:02Wierzcie lub nie, ale jego kinowa premiera miała miejsce dokładnie 20 lat temu.

00:06Co do dnia?

00:07Uwierzyliście?

00:08Mam nadzieję, że nie, bo tak naprawdę okrągłą rocznicę świętować mogliśmy 7 czerwca,

00:12ale trochę zespałem z materiałem i dlatego pojawia się dopiero teraz.

00:16Nie mogłem sobie jednak odpuścić tego tematu, bo Dzień Świra jest filmem wyjątkowym

00:19i to pod bardzo wieloma względami.

00:22Mało który film jest tak uniwersalnie doceniany zarówno przez widownię, jak i przez krytyków,

00:26mało która postać zapisała się tak mocno w świadomości Polaków, jak Adaś Miauczyński

00:30i mało który reżyser jest tak konsekwentny w swojej twórczości, jak Marek Koterski.

00:34Osobiście nie uważam, żeby to był najlepszy polski film.

00:37Nie zrozumcie mnie źle. Uwielbiam go.

00:40Zresztą podobnie jak inne dzieła Koterskiego.

00:42Gdyby ktoś jednak kazał mi wybrać film, który zawarł w sobie esencję polskości,

00:47to najprawdopodobniej wybrałbym właśnie Dzień Świra.

00:49I prawdopodobnie nie jestem jedyny.

00:56Zgodzimy się chyba wszyscy, że Dzień Świra to film kultowy.

01:03Czy to najlepszy polski film w historii?

01:06Jedni powiedzą, że tak, inni powiedzą, że nie.

01:08Wedle FilmWebu, bo ciężko o jakiekolwiek inne źródło zobrazowania gustu przeciętnego polskiego widza,

01:14Dzień Świra plasuje się dopiero na 47. miejscu wśród ulubionych filmów Polaków.

01:18Stan na 12 sierpnia 2022 roku.

01:21Jeśli oglądacie to w innym terminie, to może być wyżej lub niżej wręcz.

01:24Tym, na co trochę bardziej warto zwrócić uwagę, jest liczba ocen.

01:27Jest ich ponad 600 tysięcy i spośród 100 najlepszych polskich filmów tego rankingu,

01:31tylko Seksmisja może poszczycić się większą liczbą użytkowników, którzy ją ocenili.

01:35Dlatego myślę, że śmiało można powiedzieć, że jeśli przeciętny Polak widział w swoim życiu choć jeden polski film,

01:40to istnieje spore prawdopodobieństwo, że tym filmem był akurat Dzień Świra.

01:44I jestem świadomy, że podsumowanie tego w ten sposób jest zamachem na inteligencję widzów,

01:48ale jest to poświęcenie, na które jestem gotowy.

01:50No dobra, powiedzmy sobie szczerze, że są lepsze źródła niż FilmWeb.

01:53Wedle plebiscytu przeprowadzonego w 2014 roku wśród internautów i słuchaczy radiowej trójki,

01:59Dzień Świra był najlepszym filmem powstałym po 1989 roku.

02:03Istnieją jednak bardziej aktualne badania.

02:05Na przykład opublikowany w zeszłym roku raport Polacy o polskich filmach,

02:09stworzony na zlecenie Filmoteki Narodowej.

02:11Dzień Świra został tam okrzyknięty polskim filmem wszechczasów.

02:14Blisko tego miana były też tak udane dzieła jak Zimna Wojna,

02:17Chłopaki Nie Płaczą, Seksmisja czy Bogowie, więc konkurencja była naprawdę spora.

02:21W tym samym badaniu zapytano też respondentów o to, co najbardziej chcą zobaczyć w polskim kinie.

02:25Odpowiedzi w zasadzie można było sprowadzić do tego, że powinna być to odwrotność Dnia Świra.

02:30Badani wspomnieli o filmach, które będą niosły ze sobą jakiś pozytywny przekaz

02:33i nie będą aż tak skupione na tym, jacy jesteśmy jako Polacy.

02:36Skoro teoretycznie Dzień Świra to nie jest typ filmu, którego chcą Polacy,

02:39to skąd w ogóle wziął się jego sukces?

02:42No bo przecież było to dzieło, zwłaszcza jak na tamte czasy, dość obrazoburcze,

02:46pełne wulgaryzmów i wchodzące z butami w przestrzeń osobistą głównego bohatera,

02:50któremu kilkukrotnie towarzyszymy w najbardziej intymnych sytuacjach Dnia Codziennego.

02:54Produkcja do pewnego stopnia wyśmiewająca elementy naszej narodowej tożsamości,

02:58a zwłaszcza tak głęboko zakorzeniony w nas romantyczny mesjanizm.

03:01Odtwórca głównej roli, Marek Konrad, w wywiadzie dla Polskiego Radia stwierdził,

03:05że Dzień Świra jest filmem wydobywającym nasze cechy narodowe i myślę, że może być w tym ziarno prawdy.

03:10Kto wie, może w każdym z nas gdzieś głęboko siedzi taki mały Adaś Miauczyński.

03:14Aktor wspomina też, że od dawna nie było w polskim kinie bohatera, z którym tak bardzo można było się identyfikować.

03:20I to w stu procentach prawda.

03:21Koterskiemu udało się stworzyć postać na tyle uniwersalną, że mógł się z nią identyfikować każdy Polak.

03:27I to właśnie w głównym bohaterze tkwi siła tego filmu.

03:29Dlatego warto lepiej przyjrzeć się Adasiowi Miauczyńskiemu.

03:32Fani twórczości Koterskiego są tego świadomi.

03:36Ale jeśli ktoś nie oglądał innych filmów tego reżysera,

03:39to powinien wiedzieć, że Dzień Świra to nie jest pierwszy film, w którym pojawia się postać Adasia Miauczyńskiego.

03:44W zasadzie w każdym dziele Koterskiego mamy do czynienia z tym bohaterem,

03:47choć na przestrzeni lat wcielało się w niego kilku różnych aktorów.

03:50Wedle tego, co w jednym z wywiadów powiedział sam Koterski,

03:52postać Adasia Miauczyńskiego narodziła się w jego głowie około 1982 lub 1983 roku.

03:59Przeżywał wtedy dość intensywny kryzys twórczy.

04:01Czuł, że nie chce robić już filmów.

04:03Jednak pewnej nocy doznał oleśnienia.

04:05Nagromadzona frustracja znalazła swój upust,

04:07a Koterski wpadł na pomysł na film z wątkami autobiograficznymi

04:10i już wtedy wiedział, kogo chce wybrać do zagrania głównego bohatera.

04:13Jakieś dwa lata później stworzył swoją pierwszą ponometrażową fabułę,

04:17czyli Dom Wariatów,

04:18gdzie w główną rolę wcielił się Marek Konrad.

04:20I chyba najczęściej to właśnie jego twarz przychodzi nam wszystkim na myśl,

04:23kiedy próbujemy sobie zwizualizować Adasia Miauczyńskiego.

04:26Po swoim występie w Dniu Świra

04:28Konrad na stałe zapisał się w pamięci Polaków jako Miauczyński

04:30i w sumie całkiem słusznie,

04:32bo jest jedynym aktorem, który grał tego bohatera aż trzykrotnie.

04:35Cezary Pazura ze swoją kreacją w filmach I Love You

04:38i Nic Śmiesznego naturalnie przychodzi nam do głowy jako drugi.

04:40W dwóch produkcjach Koterskiego,

04:49Życiu wewnętrznym i Porno,

04:51z jakiegoś powodu główny bohater nazywa się Michał, a nie Adam.

04:54W tej pierwszej w Miauczyńskiego wciela się Wojciech Wysocki,

04:57a w tej drugiej Zbigniew Rola.

04:58W filmie Baby są jakieś inne,

05:00Adasia miał okazję zagrać Adam Woronowicz,

05:02a jego młodszą wersję we Wszyscy Jesteśmy Chrystusami

05:04odgrywał Andrzej Chyra.

05:06Z kolei w najnowszym filmie reżysera

05:08w Miauczyńskiego wciela się jego syn, Michał Koterski.

05:11Adaś Miauczyński w różnych filmach

05:13podejmował się różnych zawodów,

05:14był kolonistą, reżyserem filmowym,

05:17pisarzem i kulturoznawcą,

05:18jednak zawsze pozostawał inteligentem.

05:21Zazwyczaj przedstawiony był na tle relacji rodzinnych

05:23jako mąż, syn albo ojciec.

05:25Adaś Miauczyński jest postacią wyjątkową

05:27w realiach współczesnego polskiego kina.

05:28W zasadzie trudno znaleźć drugiego

05:30tak powszechnie kojarzonego bohatera,

05:32z którym tak bardzo można się identyfikować.

05:34Miauczyński, czy tego chcemy czy nie,

05:36na przestrzeni lat stał się archetypem współczesnego Polaka.

05:39Koterskiemu udało się zamknąć w tej postaci

05:41frustrację całego pokolenia,

05:42które nie potrafiło odnaleźć się w Polsce

05:44po zmienieniu stroju.

05:46Adaś był uosobieniem zbiorowości ludzi,

05:48którzy czuli się po prostu oszukani przez życie.

05:50Miauczyński jest trochę na własne życzenia

05:51odizolowany od społeczeństwa,

05:53jednocześnie cały czas będąc jego modelowym przedstawicielem.

05:56Z jednej strony dysprasko próbuje odnaleźć

05:58wspólny język z otaczającym go światem,

06:00a z drugiej sam sobie rzuca kłody pod nogi,

06:02kiedy ten świat wyciąga do niego rękę.

06:03A to tylko jedna z wielu skrajności, które ma w sobie ten bohater.

06:07Adaś uważa się za lepszego od innych

06:08i jako inteligent czuje się niedoceniany przez społeczeństwo.

06:12A zarazem ma bardzo niskie poczucie własnej wartości.

06:14Jest człowiekiem chorobliwie ambitnym,

06:16który o swoje niepowodzenia obwinia wszystkich wokół,

06:18tylko nie siebie.

06:19Jednak w ostatecznym rozrachunku

06:20to on sam jest swoim największym wrogiem,

06:22a nie przysłowiowy sąsiad.

06:24Miauczyński reaguje na niektóre bodźce w taki sposób,

06:26w jaki my boimy się reagować,

06:28hamowani przez społeczne konwenanse.

06:30I to pewnie dlatego zobaczenie na ekranie kogoś,

06:32kto się tym nie przejmuje jest takie satysfakcjonujące,

06:34bo przecież każdy z nas ma czasem ochotę

06:36zrobić na złość komuś, kto nas zirytował.

06:38Od Adasia odróżnia nas to,

06:39że ostatecznie zazwyczaj tego nie robimy.

06:42To jak Miauczyński został przedstawiony w Newshira

06:44nigdy nie było próbą postawienia jakiejś społecznej diagnozy.

06:47Sam reżyser wspomina,

06:48że to jest sprzeczne z jego zasadami.

06:50Miauczyński jest dla niego bardziej jak wentyl bezpieczeństwa,

06:52pozwalający na wyrzucenie z siebie

06:54i wyartykułowanie wewnętrznych frustracji.

06:56Dlatego jeśli chcemy lepiej zrozumieć Adasia Miauczyńskiego,

06:59warto lepiej poznać człowieka, który go stworzył,

07:01czyli Marka Koterskiego.

07:04Koterski nie od razu znalazł swoje filmowe powołanie.

07:07W trakcie studiów próbował swoich sił w wielu dziedzinach.

07:09Równolegle studiował polonistykę i historię sztuki,

07:12ale ukończył tylko ten pierwszy kierunek.

07:14Przez jakiś czas rozważał karierę naukową,

07:17ale zamiast tego postanowił studiować malarstwo

07:18na Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.

07:20Jednak już rok później przeniósł się do Łodzi

07:22i do tamtejszej szkoły filmowej,

07:24gdzie dostał się na reżyserię.

07:25Marek Koterski poszedł drogą,

07:27którą przychodziło już bardzo wielu filmowców,

07:29rozpoczynając swoją zawodową karierę

07:30od tworzenia filmów dokumentalnych.

07:32Dokumenty, które tworzył, wyróżniały się jednak

07:34na tle tego, co robili inni.

07:36Charakteryzował je nieszablonowy dobór tematów

07:38i zestawienie ze sobą rzeczy wyrwanych

07:39z odmiennych rzeczywistości.

07:41Swój pierwszy film fabularny, czyli Dom wariatów,

07:43stworzył dopiero po czterodziestce,

07:45w 1984 roku.

07:47To właśnie tam po raz pierwszy pojawiła się

07:49postać Adasia Miauczyńskiego,

07:51w którego wcielił się wtedy Marek Kodrad.

07:52To, co pierwotnie miało być pomysłem na jeden film,

07:55zapoczątkowało cykl produkcji

07:56realizowanych przez Koterskiego

07:58na przestrzeni kolejnych kilkudziesięciu lat.

08:00Łączyło je wszystkie kilka powtarzalnych motywów,

08:02wśród których chyba najbardziej wybijała się

08:04wszechobecna nerwica natręstw.

08:06Jednak głównym elementem wspólnym tych dzieł

08:07była postać głównego bohatera,

08:09czyli Adasia Miauczyńskiego.

08:11Wzorowana oczywiście na samym Koterskim,

08:13co w zasadzie można odgadnąć

08:14już po zestawieniu ze sobą tych dwóch nazwisk.

08:16Jak wiele Koterskiego jest w Miauczyńskim?

08:19Podobno naprawdę całkiem sporo,

08:20choć jak w jednym z wywiadów wspomina sam reżyser,

08:23coraz bardziej się od siebie różnią.

08:25Adaś stał się dla niego bardziej sposobem

08:26na wyrażenie frustracji, wstydu, strachu,

08:29emocji, o których trudno mówić wprost.

08:31Natomiast sam Koterski dzięki terapii i pracy nad sobą

08:33jest już w dużo lepszej kondycji psychicznej niż kiedyś.

08:36Bohater Koterskiego stał się niejako narzędziem w jego rękach,

08:39które pomaga mu mówić o jego życiowych problemach.

08:42Czy to na płaszczyźnie zawodowej, czy prywatnej.

08:44O relacjach rodzinnych, traumach z dzieciństwa,

08:46zawodach miłosnych i uzależnieniach.

08:48I pewnie właśnie dlatego tak łatwo można się z nim utożsamiać,

08:51bo przecież my wszyscy zmagamy się w swoim życiu z jakimiś problemami.

08:54Mówiłem wcześniej o filmowym powołaniu Koterskiego,

08:57ale prawda jest taka, że on w zasadzie nie lubi być reżyserem,

09:00a przynajmniej reżyserem filmowym.

09:02Opisywał to zajęcie jako torturę.

09:03Praca na planie zawsze bardzo go stresowała.

09:06Przy realizacji filmu porno trafił do szpitala aż trzykrotnie,

09:09z kolei przy tworzeniu Dnia Świra tylko raz.

09:11Tworząc porno, codziennie musiał zmuszać się do tego,

09:14by w ogóle pojechać do pracy.

09:15W pewnym momencie było tak źle, że trafił pod kroplówkę.

09:18Przez jakiś czas zabierano go rano ze szpitala na plan,

09:20a wieczorem odwożono z powrotem.

09:22Mimo tych problemów Koterski nie potrafił porzucić swojego zawodu.

09:25Jak pojawiała się inspiracja, pisał scenariusz.

09:28A kiedy ten był już gotowy, to przecież trzeba było go wyreżyserować.

09:31Pisać w sumie też nie lubił,

09:33a swój proces twórczy odwlekał jak tylko mógł,

09:35co zresztą zilustrował w Dniu Świra sceną z siadaniem.

09:45Dzień Świra to film zakorzeniony głęboko w formie teatralnej.

09:50Jego scenariusz początkowo był napisany na potrzeby spektaklu teatralnego

09:53i to w dodatku trzynasto z głoskowcem.

09:56Trzynasto z głoskowcem pełnym wulgaryzmów,

09:58którego nie powstydziłyby się największe hity Patryka Wegi.

10:01Z tą różnicą, że u Wegi zazwyczaj padają one z ust kryminalistów,

10:04a u Koterskiego wypowiada je nauczyciel polonista.

10:06I to chyba to absurdalne zestawienie kultury wysokiej i niskiej

10:09jest tym, co lubię u tego reżysera najbardziej.

10:12Zestawiałam ze sobą w Dniu Świra Chopina i Mickiewicza

10:14z defekacją pod balkonem sąsiadki

10:16i potokiem wulgaryzmów przy odbieraniu wypłaty.

10:19A to wszystko ma przecież swój cel,

10:21bo to jego sposób na przedstawienie jednostki,

10:22która nienawidzi systemu,

10:24a zarazem nie potrafi wyrywać się spod jego jarzma.

10:27Wiele scen z tego filmu zapisało się w historii polskiego kina,

10:29ale tą najczęściej przytaczaną w czytanych przeze mnie recenzjach,

10:32artykułach i wywiadach na temat Dnia Świra

10:34jest chyba Modlitwa Polaka.

10:36Pierwotnie miała być to ostatnia scena filmu,

10:38ale ostatecznie reżyser zrezygnował z tego pomysłu.

10:41Trochę szkoda, bo stanowi ona idealne podsumowanie tej produkcji.

10:44Jestem ciekawy Waszej opinii.

10:46Nie pytam, czy uważacie Dzień Świra za najlepszy polski film,

10:49bo to już jest kwestia indywidualnego gustu.

10:51Zastanawiam się jednak, czy zgodzicie się ze stwierdzeniem,

10:54że to najbardziej polski film w historii.

10:56A jeśli nie, to jaki film uznajecie za bardziej godny tego miana?

11:00Czekam na odpowiedzi w komentarzach.

11:02Odmykam dyskusję i do usłyszenia.

11:04Jeśli dotrwaliście do tego momentu,

11:16to pewnie zastanawialiście się, co stało mi się w czoło.

11:19Otóż...

11:19Przypieprzyłem się w skrzynkę.

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended