- 2 days ago
Category
📚
LearningTranscript
00:00KONIEC
00:30KONIEC
01:00KONIEC
01:30KONIEC
02:00KONIEC
02:02KONIEC
02:04KONIEC
02:06KONIEC
02:08Pierwsza wojna światowa.
02:10Konflikt zbrojny, jakiego nikt wcześniej nie widział.
02:15Wielka wojna.
02:22KONIEC
02:24Od lipca 1914 przez ponad cztery lata walczyło ze sobą przeszło 40 kraj.
02:29Na lądzie, na morzu i w powietrzu.
02:46Bez litości.
02:52Do samego końca.
02:54Zbrodnie na ludności cywilnej Serbii i Belgii.
03:01Gazy bojowe w okopach frontu zachodniego.
03:05Bezpardonowe działania okrętów podwodnych Niemiec i Austro-Węgier.
03:14Blokada Niemiec, Austro-Węgier i Imperium Osmańskiego przez Entente.
03:19Oraz ludobójstwo tureckie na Grekach, Asyryjczykach i Ormianach.
03:29Było to zaledwie kilka z wielu twarzy tej wojny.
03:35Do jej zakończenia w listopadzie 1918 ponad 20 milionów ludzi odniosło radę.
03:48A przeszło 16 milionów straciło życie.
04:04Rewolucja bolszewicka w Rosji.
04:06Stany Zjednoczone jako światowe supermocarstwo.
04:14Nazizm i dojście do władzy Hitlera.
04:18Wszystko to wynikało bezpośrednio z pierwszej wojny światowej.
04:24Podobnie jak druga wojna?
04:27Zimna wojna w wielu jej przejawach i odsłonach?
04:40Wojny na Bałkanach w latach dziewięćdziesiątych XX wieku?
04:45Wieczny kryzys na Bliskim Wschodzie?
04:48Wojna na Ukrainie.
04:50Latem 1914 w Europie panował pokój.
05:01Od ponad pół wieku nie toczyła się żadna większa wojna.
05:05Okres ten znany jest jako Belle Epoque.
05:1428 czerwca na ulicy Franciszka Józefa w Sarajewie, stolicy Bośni i Hercegowiny,
05:19Wtedy w Austro-Węgrzech od kuli młodego bośniackiego studenta zginął austriacki następca tronu.
05:30Z tego powodu miesiąc później Austro-Węgry wypowiedziały Serbii wojnę.
05:42Po kolejnych siedmiu dniach do boju maszerowały już armie wszystkich europejskich mocarstw.
05:47Dlaczego jednak narody Europy i świata tak chętnie przystąpiły do konfliktu?
06:04I jak to się stało, że I wojna światowa w ogóle wybuchła?
06:09DŁUGA DROGA DO WOJNY
06:16DŁUGA DRОGA DO WOJNY
06:19Dziękuje za uwagę.
06:49W latach 70. XIX wieku, 40 lat przed zamachem w Sarajewie, Bośnia i Hercegowina była częścią Imperium Osmańskiego.
07:02Trwało to już od XV wieku, kiedy Turcy Osmańscy podbili większość Bałkanów.
07:12Lecz teraz, po czterech stuleciach okrutnych rządów, koniec Imperium był bliski.
07:19Przez cały XIX wiek narody Bałkanów, Serbowie, Grecy, Bułgarzy i Rumunii, chwytały za broń, by wyzwolić swoje ziemie.
07:35Teraz przyszła kolej na Bośnię i Hercegowinę.
07:38Popularny wówczas slogan Bałkany dla narodów bałkańskich oznaczał, że mocarstwa powinny pozwolić miejscowym narodom porozumieć się między sobą, co do własnej przyszłości.
07:52Większość ludności Bośni stanowią w rzeczywistości Serbowie.
07:59To naturalne, że Serbia chce ich włączyć do macierzy.
08:05Tak samo naturalne były jej dążenia w XIX wieku, by uczynić to z Serbami w południowych Węgrzech i Slawonii.
08:11Ale przyszłość Bośni i Hercegowiny była również przedmiotem zainteresowania jednego z mocarstw.
08:23Od połowy XIX wieku fundamentami Cesarstwa Austrii wstrząsały rewolucje i wojna domowa z Węgrami.
08:29Jako, że zarówno Włochy jak i Niemcy zostały zjednoczone kosztem Austrii, Franciszek Józef był zdecydowany za pobiec dalszemu rozpadowi Cesarstwa i wypracował z Węgrami tzw. kompromis.
08:46Chociaż nazwę państwa zmieniono na Austro-Węgry, największą grupą etniczną w monarchii byli Słowianie, liczniejsi od austriackich Niemców i Węgrów razem wziętych.
08:59Wiedeń bardzo się boi, że Serbia mogłaby tak ukierunkować swoją politykę zagraniczną na zamieszkujących Austro-Węgry Słowian południowych, że Belgrad mógłby się stać ich piemontem.
09:18Wszelki rozrost terytorialny Serbii oznaczałby przyłączenie do niej Bośni i Hercegowiny i nie dałby się pogodzić z obawami Austro-Węgier, że ta sama etnicznie ludność w monarchii mogłaby zdradzać podobne aspiracje.
09:34Wiedeń zaakceptowałby istnienie państw narodowych, ale tylko takich, które mógłby kontrolować, o ograniczonym znaczeniu.
09:50Gdyby Serbia przyłączyła Bośni i Hercegowinę, stałaby się państwem rangi średniej, a na to już Wiedeń nie mógł przystać.
09:58Latem 1875 w górach Hercegowiny znów rozległy się strzały.
10:12Całkowicie nieznany pozostaje fakt, że w czasie tych powstań Serbowie bośniaccy kilkakrotnie proklamowali zjednoczenie Bośni z Serbią, a Hercegowiny z innym serbskim państwem, księstwem Czarnogóry.
10:25W lipcu 1876 Serbia i Czarnogóra wypowiedziały wojnę Imperium Osmańskiemu.
10:36Ale los Bośni i Hercegowiny był już przesądzony.
10:39Austro-Węgry nie mogą pozwolić, by Serbia zajęła obszar między Dalmacją a Chorwacją-Slawonią, gdyż zagrażałoby to prowincjom monarchii, zwłaszcza wybrzeżu dalmatyńskiemu, którego wąski pas zostałby z pewnością przyłączony do Nowej Serbii.
10:57Zgodzono się, że Serbia winna powiększyć się o tereny w rejonie rzeki Driny w Bośni oraz nowego pazarów, tak zwanej Starej Serbii.
11:08Reszta Bośni i Hercegowiny miała być przyłączona do Austro-Węgier.
11:15Aby zagwarantować sobie w tej kwestii wsparcie Rosji, Austria była gotowa na wszystko.
11:28Gdyby Rosja wypowiedziała wojnę Imperium Osmańskiemu, Austro-Węgry nie tylko zachowałyby życzliwą neutralność, ale wręcz zapewniły logistykę wojskową, lazarety, dostawy uzbrojenia oraz osłonę dyplomatyczną przeciwko innym mocarstwom.
11:42W ten sposób Rosja mogłaby dążyć do swojego najważniejszego celu – cieśnin czarnomorskich.
11:56W kwietniu 1877 Rosja wypowiedziała wojnę Imperium Osmańskiemu, ale na kongresie berlińskim latem 1878 mocarstwa zdecydowały, że cieśniny czarnomorskie pozostaną zamknięte dla rosyjskiej floty wojennej.
12:12Jednocześnie zezwoliły Austro-Węgrom na okupację nie tylko Bośni i Hercegowiny, ale też, by rozdzielić Serbię i Czarnogórę, Sanżaku Nowopazarskiego.
12:26Chociaż Bośnia i Hercegowina miała być okupowana i zarządzana przez Wiedeń, formalnie pozostawała częścią Imperium Osmańskiego.
12:41Generałowie Austro-Węgierscy planowali zakończenie działań do 18 sierpnia, dnia urodzin Franciszka Józefa.
12:55Napotkali jednak zażarty opór ze strony bośniackich muzułmanów i prawosławnych Serbów.
13:00Austro-Węgry potrzebowały ponad 150 tysięcy żołnierzy, ciężkiej artylerii i ponad trzech miesięcy represji wobec miejscowej ludności, by zająć Bośnię i Hercegowinę.
13:19W rzeczywistości chodzi tu o prestiż Franciszka Józefa, który chce choć trochę zrekompensować znaczne ubytki terytorialne w przeszłości.
13:41Ale Bośnia i Hercegowina to ewidentnie terytorium słowiańskie i nie ma żadnego powodu, dla którego miejscowa ludność miałaby pragnąć austriackie okupacji.
13:54Stawia więc opór po paru latach stłumiony.
14:11Zjednoczenie Niemiec
14:40Prus dokonało się pod przewodnictwem Prus i ich żelaznego kanclerza Bismarcka w wyniku trzech wojen.
14:48W wojnie z Danią w 1864, po zwycięstwach nad Austrią w 66 i Francją w 71.
15:02Na czele zwycięskich wojsk stali.
15:05Król Prus przyszły kajzer Wilhelm
15:07i szef sztabu generalnego, Helmut von Moltke.
15:19Jednocząc Niemcy, ich sercem Bismarck uczynił Prusy.
15:24Sercem Prus była pruska armia, a z kolei jej sercem monarchia Hohenzollernów,
15:29którzy tradycyjnie wszczynali wojny bez uprzedzenia.
15:37Druga Rzesza szybko stawała się najbardziej nowoczesnym krajem w Europie.
15:41Do końca XIX wieku prześcignęła Anglię, Francję i Rosję prawie we wszystkich dziedzinach.
15:49W całkowitej produkcji przemysłowej,
15:57w osiągnięciach w naukach humanistycznych i przyrodniczych,
16:01jak też zdobyczach socjalnych robotników.
16:09Podnosił się standard życia,
16:12a liczba ludności wzrosła z 41 milionów w 1871 do 68 w 1913.
16:19Ale w epoce kolonialnej dalszy rozwój Niemiec hamowały inne mocarstwa.
16:30W rywalizacji o Afrykę II Rzesza weszła w posiadanie zaledwie trzech kolonii,
16:35podczas gdy starzy kolonialni gracze mieli dla siebie większość świata.
16:49Mimo takiej siły, na arenie międzynarodowej Niemcy były spóźnione,
17:00przynajmniej pod względem posiadłości kolonialnych.
17:05Jednym z celów ich polityki zagranicznej stało się więc zapewnienie sobie należnego miejsca pod słońcem
17:11i pozycji w ramach koncertu mocarstw czy równowagi sił.
17:19Miejsce pod słońcem zakładało rozrost mocarstwa kolonialnego o terytoria zamorskie,
17:26ale też wzmocnienie pozycji w Europie,
17:29wynikającej z przewagi gospodarczej i wojskowej nad sąsiedami.
17:39W 1888 na tron niemiecki wstąpił wnuk Wilhelma I, Wilhelm II.
17:49Miał rządzić II Rzeszą przez 30 lat i być ostatnim niemieckim cesarzem.
18:05Los mocno doświadczył Wilhelma II.
18:09Przyszedł na świat w wyniku porodu pośladkowego.
18:12Wtedy uszkodzono mu nerwy szyjne.
18:14Był zatem wojskowym z kalekim lewym ramieniem.
18:19Niepełnosprawność próbował równoważyć ostentacyjną bojowością, militaryzmem.
18:24Już jako cesarz Wilhelm II pomyślał.
18:31Armię zbudował mój dziadek Wilhelm Wielki.
18:34Moim obowiązkiem będzie takie jej użycie, by uczynić Niemcy europejskim hegemonem.
18:42Jego modus operandi zakładał szybkie zwycięstwa, zwłaszcza w wojnie z Francją.
18:47Niemcy były za małe dla dwóch przywódców.
18:53Wkrótce po wstąpieniu Wilhelma II na tron, Bismarck został zdymisjonowany.
19:02Kilka dni wcześniej obiecał rosyjskiemu ambasadorowi,
19:08krabiemu Szuwałowowi, że traktat między oboma krajami
19:12zapobiegający możliwości konfliktu między nimi będzie przedłużony.
19:17Kaprivi stwierdził jednak, że nie jest żonglerem
19:24i nie poradzi sobie jednocześnie z trzema piłkami.
19:29Jedną musiał upuścić.
19:31Była nią Rosja.
19:34Rosja znalazła się w izolacji.
19:37W rezultacie zwróciła się ku Francji z myślą o sojuszu.
19:40Wojna z Francją na zachodzie oznaczała teraz dla Niemiec
19:47także wojnę z Rosją na wschodzie.
19:53Wojnę na dwa fronty.
19:55Koszmar każdego stratega wojskowego.
19:57Z tychże powodów w 1875 i ponownie w 1887
20:09Moldke wezwał niemiecki rząd do wszczęcia wojny prewencyjnej
20:14z Francją lub Rosją w celu rozwiązania problemu konfliktu na dwa fronty
20:19zanim się pojawi.
20:26Za każdym razem jednak Bismarck ostro oponował
20:29a bez zgody kanclerza nawet cesarz nie mógłby poprowadzić Niemiec do wojny.
20:38W 1890 Bismarcka już jednak nie było
20:42i Wilhelm II miał okazję udowodnić, że jest jedynowładcą Niemiec.
20:49Naturalnie na przestrzeni lat
20:56mianował wszystkich ministrów, generałów, kanclerzy
21:00którzy stosownie się zachowywali.
21:03Nie przejawiali postaw republikańskich mężów stanu
21:06ale dworzan, militarystów.
21:14Kanclerz von Bülow zapisywał na rynkawie polecenia Kajzera
21:17nie z obawy o słabą pamięć
21:19ale by mu pokazać, że zawsze będzie pamiętał jego słowa.
21:23Zgodnie z tradycyjną niemiecką polityką
21:27zrobimy wszystko, by chronić nasze prawa
21:29i interesy w Azji Wschodniej
21:31i na zachodzie Indii
21:32bez zbędnej surowości, ale też słabości.
21:36Nie chcemy nikogo umieszczać w naszym cieniu
21:38ale domagamy się swojego miejsca pod słońcem.
21:41Zabonę
22:00Rozpoczynając, jak to ujęli, misję cywilizacyjną w Bośni i Hercegowinie, Austriacy przyrzekali przeprowadzić reformę rolną i znieść poddaństwo,
22:27podwyższyć standard życia, zorganizować szkolnictwo, ulepszyć system podatkowy, zreformować wymiar sprawiedliwości i równo traktować trzy grupy religijne.
22:43Priorytetem była budowa nowoczesnych dróg i kolei.
22:46Większość budów prowadzonych przez administrację austro-węgierską, znacznie bardziej niż czemukolwiek innemu, miała służyć eksploatacji bogactw kopalnych Bośni i Hercegowiny.
23:07Zbudowano pięciokrotnie więcej posterunków policji niż szkół.
23:20Postęp społeczny był zarezerwowany dla bardzo wąskiej grupy ludności.
23:24W 1882 ministrem finansów Austro-Węgier, a więc też administratorem Bośni i Hercegowiny, został Benjamin von Kalaj, historyk i były dyplomata w Belgradzie.
23:42Wycisnął on na epoce swoje piętno, pozostając na stanowisku przez 21 lat.
23:46Człowiek, który napisał historię narodu serbskiego, miał teraz za zadanie izolować Bośnię od Serbii.
23:57W Bośni działało kilkaset serbskich szkółek religijnych, w których pielęgnowano prawosławną tradycję narodową.
24:06Tymczasem Benny von Kalaj powiedział Serbom, że nie są już Serbami, tylko Bośniakami.
24:11Narzucił w kraju język bośniacki, a nawet zakazał wydanej tu przed okupacją własnej książki, Historia narodu serbskiego,
24:22w której twierdził, że cała ludność Bośni, zwłaszcza zaś muzułmanie bośniadcy, jest z pochodzenia Serbami.
24:28Serbowie bośniacki chcieli tego samego, co w 1878 roku.
24:43Praw człowieka, swobód obywatelskich i własności ziemi, którą uprawiali.
24:51Ale władze okupacyjne nie rozwiązały żadnego z problemów tej największej grupy etnicznej.
24:58Kalaj uniemożliwił nawet reformę rolną.
25:03Tak więc na początku XX wieku, podobnie jak w średniowieczu, chrześcijańscy chłopi odrabiali pańszczyznę,
25:09przekazując jedną trzecią zbiorów tureckim bejom, którzy nadal byli właścicielami ziemi.
25:14W dodatku administracja austro-węgierska wprowadzała coraz wyższe podatki.
25:22Wyższe zresztą od tych, które nakładali Turcy.
25:25W 1910, po 32 latach okupacji, prawie 90% ludności Bośni i Hercegowiny
25:37było wciąż analfabetami, co stanowiło ewenement na skalę europejską.
25:42Zyszygnie
25:45Zyszygnie
25:48Zyszygnie
25:54Zyszygnie
26:00KONIEC
26:30Po zamordowaniu autokratycznego króla Aleksandra Obernowicia i jego małżonki wiosną 1903, grupa oficerów spiskowców osadziła na serbskim tronie Piotra Kara Dziordziewicia.
26:44Nowy król przywrócił w kraju demokrację.
26:46Za sprawą parlamentu, na pierwszy plan serbskiej polityki zagranicznej ponownie wysunęły się idee zjednoczenia narodowego.
26:53Jednocześnie w prowincjach Austro-Węgier, Dalmacji i Chorwacji-Slawonii wyłaniała się nowa siła polityczna.
27:04W 1905 partie chorwackie i serbskie utworzyły koalicję chorwacko-serbską. Jej głównym celem było zjednoczenie Słowian południowych.
27:23Wiedeń zdaje się odczuwać narastające u swoich granic zagrożenie.
27:32Przez cały czas, gdy Serbia była podporządkowanym Austro-Węgrom sojusznikiem, takie obawy nie istniały.
27:42Ale wszystko wskazuje na to, że sytuacja się zmieniła.
27:53W konsekwencji, w Wiedniu, w kręgach zarówno politycznych, jak i wojskowych, wytworzył się szczególny stosunek do Serbii.
28:07Swoista obsesja.
28:09Kłopotem jest nie tylko Serbia.
28:22Serbia przyprawia o ból głowy Wiedeń.
28:25W Budapeszcie Węgrzy są narażeni na jeszcze większy ból głowy z powodu Rumunów.
28:31Tak więc u południowo-wschodnich granic Austro-Węgier rosną w siłę dwa irredentystyczne kraje.
28:44Właśnie przez to Austriacy mają poczucie oblężonej twierdzy i czyhających zewsząd wrogów.
28:50Konrad, znany z lekkiej paranoi na punkcie Włoch, mawia
28:53Włochy tylko czekają na okazję, by uderzyć.
28:56Musimy wyeliminować wszystkich wrogów, nim zaatakują pierwsi.
29:01Dlatego Konrad jest zawsze za wojnami prewencyjnymi.
29:05Kajzer również szukał sposobów wyprowadzenia Niemiec z okrążenia.
29:26Aby to osiągnąć, wykorzystał coś oczywistego.
29:30Powiązania rodzinne, najpierw z wujem, królem brytyjskim Edwardem VII,
29:34potem zaś z rosyjskim carem Mikołajem II, również krewnym.
29:42Pułki rosyjskie muszą maszerować z naszymi.
29:45Wierzę, że perspektywa gwałtów i grabieży w pięknej Francji zwabi Rosjan, by do nas dołączyli.
29:53Lecz Mikołaj miał inne priorytety.
29:58W 1904. Japonia zaatakowała Rosję w Mandżurji.
30:04Gdy całe rosyjskie wojsko było na Dalekim Wschodzie, w Petersburgu wybuchła rewolucja.
30:14Rewolucję krwawo stłumiono.
30:16W wojnie z Japonią, rosyjskie siły lądowe i marynarka poniosły druzgocącą klęskę.
30:27Prawie cała potęga wojskowa Rosji została unicestwiona.
30:31Jej odbudowę szacowano na lata.
30:33Rosja nie mogła walczyć w Europie.
30:46Innymi słowy, Francja była zdana na łaskę Niemiec.
30:50W tej sytuacji szef sztabu generalnego, Graf von Schliffen, opracowuje Angriffsplan gegen Frankreich.
30:58Plan wojny błyskawicznej z Francją.
31:00Problem stanowiło to, że po stronie francuskiej granica z Niemcami wzdłuż całego pasma Wogezów była dobrze umocniona.
31:13Szybkie przełamanie frontu było tutaj niemożliwe.
31:21Dlatego Schliffen rozwinął plan marszu przez neutralną Belgię i również neutralną Holandię
31:26w celu zaatakowania Francji od północnego wschodu.
31:29W ten sposób mogli oskrzydlić ufortyfikowane siły francuskie, wykonać manewr okrążający, otoczyć je i całkowicie zniszczyć.
31:45Koncepcję tę Schliffen sformułował w 1905 w swoim memorandum, znanym obecnie jako Plan Schliffena.
32:02Lecz wojna nie mogła się rozpocząć bez poważnego kryzysu.
32:10KONIEC
32:12KONIEC
32:14KONIEC
32:16KONIEC
32:18KONIEC
32:20KONIEC
32:22KONIEC
32:24KONIEC
32:26KONIEC
32:28KONIEC
32:30KONIEC
32:32KONIEC
32:34KONIEC
32:36KONIEC
32:38KONIEC
32:40KONIEC
32:42KONIEC
32:44Począwszy od 1830, Francja skolonizowała większość Afryki Północnej z Algierią i Tunezją.
32:54Teraz sięgnęła po ostatnie wolne terytorium. Uczyniły to jednak również Niemcy.
33:03Maroko było problemem europejskim.
33:08Postanowieniem konferencji, która odbyła się pod koniec XIX wieku, żadne państwo Starego Kontynentu nie powinno zdobyć dominującej pozycji w Maroku.
33:22Przekształcając sułtanat w swój protektorat, Francja złamała to postanowienie.
33:27Niezadowoleni Niemcy próbowali zmusić Francuzów, by się z tego wycofali.
33:32W marcu 1905 kajzer przypłynął do Tangeru i zaproponował sułtanowi wsparcie przeciwko Francji.
33:42Paryż uznał to za bezpośrednie zagrożenie. Europa znalazła się na skraju wojny.
33:46Ostatecznie od ataku odwiodła Kajzera świadomość, że Anglia nie pozwoli na porażkę Francji.
34:11Zarówno przez użycie swojej marynarki, która znacznie przewyższała niemiecką, jak też i desant kilkuset tysięcy ludzi gdzieś na kontynencie.
34:22Pierwszy raz Anglia jasno stwierdza, nie zgodzimy się na zmiażdżenie Francji, ponieważ zostalibyśmy postawieni przed faktem zjednoczenia Europy pod waszym przywództwem, a tego nie możemy tolerować.
34:41Zjednoczone Królestwo, największe mocarstwo kolonialne było zarazem największą potęgą morską w dziejach.
34:50W 1897 z inicjatywy admirała Tirpica Niemcy zaczęły rozbudowywać swoją flotę, by dorównać brytyjskiej.
35:09To z kolei skłoniło brytyjskich admirałów do wysunięcia żądań prewencyjnego ataku na marynarkę niemiecką, nim stanie się ona przeciwnikiem zbyt silnym.
35:27Ostatecznie Anglia wykonała inny gigantyczny krok, by zapewnić sobie supremację na morzu.
35:32W 1905 Brytyjczycy wodują Dreadnought, pierwszy pancernik uzbrojony wyłącznie w duże działa, 12-calowe.
35:51Finalnie w planach są 18-calowe.
35:54To deklasuje każdy pancernik na świecie i wywiera presję na inne marynarki wojenne, zwłaszcza niemiecką, by wyrównać poziom.
36:11Niemcy mają wielki dylemat, ponieważ pancerniki, które zbudowali dotychczas,
36:17są dostatecznie małe, by przepłynąć przez kanał Kiloński z Morza Bałtyckiego na Atlantyk lub Morze Północne i wrócić.
36:27Dreadnoughty są za duże, by zmieścić się w kanale, co oznacza konieczność opłynięcia Danii.
36:35Niemcy musieli więc zdecydować nie tylko o tym, czy będą budowali dreadnoughty, by dorównać Brytyjczykom,
36:42ale też ewentualnie o konieczności poszerzenia kanału.
36:55Niemcy podjęli wyzwanie.
36:58Prace nad poszerzeniem i pogłębieniem prawie 100-kilometrowego kanału ruszyły w 1907,
37:03gdy II Rzesza zaczęła budować własną flotę dreadnoughtów.
37:12W Europie rozpoczął się wyścig zbrojeń morskich.
37:21W Europie rozpoczął się wyścig zbrojeń.
37:51Mamy dwa wyścigi zbrojeń.
37:56W 1897 Francuzi przedstawili armatę oddającą około 20 strzałów na minutę.
38:07Tak znaczny postęp w szybkostrzelności dział skłonił wszystkie europejskie armie do zakupu broni o tych parametrach.
38:16Jednym z pierwszych państw, które wprowadziły do swego uzbrojenia tę armatę, była Serbia w 1905.
38:29Skuszony jej wyższą jakością w porównaniu z produktami austriackiej Szkody i niemieckiego Krupa,
38:34ale też propozycją sowitej francuskiej pożyczki, rząd serbski pierwszy raz postanowił nie kupować broni austriackiej ani niemieckiej.
38:45Wiedeń był zaszokowany decyzją Belgradu o podpisaniu traktatów z innymi państwami bez zasięgnięcia opinii dyplomacji austriackiej.
38:56Pomyślano, że jeśli Serbia chce być niezależna, a 97% jej eksportu zależy od Austro-Węgier,
39:05narzucą one sąsiadowi sankcje i będzie on zmuszony wrócić pod ich skrzydła.
39:14W styczniu 1906 Austro-Węgry objęły embargiem serbski żywy inwentarz.
39:21Ten konflikt gospodarczy nosił nazwę Świńskiej Wojny.
39:26Niemniej w 1911 Serbia okazała się jej zwycięzcą,
39:33ostatecznie na niej zyskując dzięki znalezieniu nowych rynków zbytu we Francji, Rosji, Szwajcarii i Niemczech.
39:42Była to emancypacja polityczna, gospodarcza i wojskowa.
39:48W ten sposób Serbia stała się atrakcyjna,
39:53czymś w rodzaju bałkańskiego piemontu.
39:56Zwłaszcza dla Serbów, ale też innych Słowian południowych.
40:03Serbowie wiary prawosławnej i muzułmańskiej
40:06niniejszym ślubują współdziałać na rzecz uzyskania przez Bośnię i Hercegowinę
40:10autonomii pod panowaniem sułtana.
40:12W akcie wolnej woli naród będzie decydował o systemie społecznym państwa
40:20oraz wyborze gubernatorów na przemian muzułmańskiego i prawosławnego.
40:24Wybory w 1905 w Dalmacji i Chorwacji-Slawonii.
40:37Koalicja chorwacko-serbska odnosi zwycięstwo,
40:40uzyskując 56 z 81 miejsc w parlamencie.
40:43Objęcie władzy w Chorwacji przez koalicję chorwacko-serbską
40:52Wiedeń przyjął z bardzo dużym niepokojem.
40:55Zabroniono w wwozu serbskich gazet do Bośni.
41:03Nastąpiły aresztowania.
41:06Wsadzano do więzień przywódców serbskich,
41:10których oskarżano o zdradę stanu.
41:15W nowym układzie politycznym postanowiono pójść za ciosem
41:19i ogłoszono aneksję Bośni i Hercegowiny do Austro-Węgier.
41:25Ostatniego dnia 1905
41:50cesarz Wilhelm II zwolnił Schliwena
41:53ze stanowiska szefa sztabu generalnego,
41:56mianując na nie swojego adiutanta,
41:58Helmuta von Moltkego-Młodszego.
42:04Poza osobistą sympatią,
42:06Wilhelm II kierował się personaliami.
42:09Ponieważ Helmut von Moltke miał bardziej znanego stryja,
42:13mógł po nim odziedziczyć zdolności militarne.
42:16Moltke Młodszy spytał nawet Kajzera.
42:18Wasza cesarska mość sądzi,
42:20że można wygrać dwukrotnie na ten sam los?
42:26W czasie pokoju daję panu wolną rękę,
42:29ale gdy przyjdzie wojna,
42:30ja będę swoim szefem sztabu.
42:32Wkrótce po nominacji Moltkego
42:37sytuacja w Europie zaczęła się zmieniać.
42:40Rosja powoli,
42:41acz skutecznie dochodziła do siebie
42:43po rewolucji i wojnie z Japonią.
42:46Wyglądało na to,
42:47że w ciągu pięciu, sześciu lat
42:48całkowicie odbuduje armię.
42:50Wojna na dwa fronty znów stawała się możliwa.
42:55Podobnie jak wcześniej stryj,
42:56Moltke Młodszy był zdeterminowany,
42:58by do tego nie dopuścić.
43:05Teraz lub nigdy.
43:07Jedz uderni.
43:09Im prędzej, tym lepiej.
43:10Przy każdej okazji opowiada się za wojną.
43:14Nigdy nie mówi,
43:16może się powstrzymajmy,
43:17może nie jesteśmy dość silni.
43:19Choć faktem jest,
43:21że jego otoczenie twierdzi to samo.
43:26W związku z powrotem Rosji do gry,
43:28plan Schleifena wymagał aktualizacji.
43:36Ze względu na centralne położenie,
43:39strategia Niemiec jest prosta.
43:40Jeśli chcą szybko wygrać,
43:41muszą najpierw zaatakować Francję,
43:43bo z Rosją szybko wygrać nie można.
43:46Muszą więc po prostu rozbić armię francuską,
43:49nim Rosja zdąży zmobilizować
43:50i rozmieścić swoje siły.
43:57Niemcy i Austrię pokrywała gęsta sieć kolejowa.
44:00Rosji nie.
44:01Dlatego rozmieszczenie wojsk państw centralnych
44:03miało przebiec znacznie szybciej niż rosyjskich.
44:08Po ataku Niemiec na Francję,
44:11ich tyły, czyli front rosyjski,
44:12musiały być zabezpieczone przez wojsko austro-węgierskie.
44:15Po szybkim zwycięstwie nad Francją
44:19w 6 do 8 tygodni
44:21większość sił niemieckich
44:22zostałaby przerzucona na wschód
44:24do walki z Rosjanami.
44:31Zważywszy na wielkość Rosji,
44:33jej ubogą sieć kolejową,
44:35nieudolność administracji,
44:37Niemcy sądzą, że im się powiedzie.
44:39My, Franciszek Józef,
44:49cesarz Austrii i król apostolski Węgier,
44:52do mieszkańców Bośni i Hercegowiny.
44:56Pokolenie temu nasze wojska
44:58przekroczyły granice waszych ziem.
45:00Zapewniono was, że przybyły
45:02nie jako wrogowie, lecz przyjaciele,
45:05by zaradzić złu,
45:06którego wasza ojczyzna
45:07tak boleśnie doświadczała przez wiele lat.
45:09I by poprowadzić kraj ku lepszej przyszłości.
45:13Ucisk i przemoc
45:14zastąpił ład i bezpieczeństwo.
45:17Ciągle rozbudowujemy handel i komunikację.
45:20Wykorzystaliśmy wpływ edukacji
45:22na rozwój społeczny,
45:23a dzięki sprawnej administracji
45:25każdy może cieszyć się
45:26owocami swojej pracy.
45:27Tymi słowami cesarz Franciszek Józef
45:38po 30 latach okupacji Bośni i Hercegowiny
45:41ogłosił jej włączenie do Austro-Węgier.
45:44Miesiąc przed aneksją,
45:525 września 1908,
45:55minister spraw zagranicznych
45:56Austro-Węgier Erental
45:58na spotkaniu ze swoim niemieckim
46:00odpowiednikiem Szynem
46:01powiedział mu w zaufaniu,
46:03że jego plan po aneksji
46:04zakłada całkowite zniszczenie
46:06serbskiego gniazda rewolucyjnego
46:08i podział Serbii
46:09między Austro-Węgry a Bułgarię.
46:11W Belgradzie wiadomość
46:15o aneksji Bośni i Hercegowiny
46:17przyjęto z oburzeniem.
46:25Wobec braku zdolności bojowej armii
46:27ludzie zbliżeni do kół rządowych
46:29i wojskowych
46:30zaczęli organizować
46:31tysiące ochotników
46:32w siły obrony narodowej.
46:34Uzbrojone oddziały czetników
46:36gotowe wyruszyć do Bośni,
46:37by walczyć z Austro-Węgrami.
46:40Musimy zadać Serbii
46:41miażdżący cios
46:42niezależnie od stanowiska
46:43innych mocarstw.
46:46Austriacka inwazja na Serbię
46:48mogłaby wywołać
46:49interwencję Rosji.
46:50Wtedy Niemcy stanęłyby
46:51wobec casus federis.
46:55Ale Rosjanie w sekrecie
46:56poparli plan aneksji.
46:58We wrześniu 1908
47:04rosyjski minister spraw zagranicznych
47:06Izwolski na spotkaniu z
47:07Erentalem w Buchlowicach
47:09wyraził zgodę Rosji
47:10na planowaną aneksję.
47:11Izwolski myślał następująco.
47:17Toczymy spór z Japonią
47:19o Mandżurię i Koreę.
47:21Zażegnamy go,
47:22pójdziemy na ustępstwa.
47:23Toczymy spór z Anglią
47:25o Afganistan i Persję.
47:26Osiągniemy porozumienie,
47:28pójdziemy na ustępstwa.
47:30Toczymy spór z Austro-Węgrami.
47:33Osiągniemy porozumienie.
47:34Dlaczego?
47:36Bo w rezultacie tych ustępstw
47:37powinna się odbyć konferencja,
47:40na której ponownie zajętoby się
47:41sprawą cieśnin czarnomorskich.
47:45Wprawdzie Austro-Węgry
47:47otrzymały zgodę Rosji na aneksję,
47:49jednak znów nie udzieliły jej
47:50poparcia w sprawie cieśnin,
47:52które pozostały zamknięte
47:53dla floty rosyjskiej.
47:54Rosyjska prasa wzywała do wojny.
48:15Podczas gdy Serbia stanęła
48:17wobec ultimatum austriackiego,
48:19Rosja otrzymała niemieckie.
48:24Jak mawiał hrabia
48:28Ademonte Kukkoli,
48:30znamienity austriacki generał,
48:31do prowadzenia wojny
48:33konieczne są trzy rzeczy.
48:35Pieniądze, pieniądze
48:36i jeszcze raz pieniądze.
48:38A w latach 1908-1909
48:42finanse państwa były w ruinie.
48:46Tak więc kryzys bośniacki
48:47zastał armię rosyjską
48:48w sytuacji, w której nie tylko
48:50nie mogła skutecznie zaatakować,
48:52ale też skutecznie się bronić.
48:54Decyzja, by uleca
49:03austriackim groźbom
49:04i niemieckiemu ultimatum
49:05całkowicie upokarza
49:07rosyjską elitę
49:08i sprawia, że wszyscy
49:09od Mikołaja II w dół
49:11są absolutnie zdeterminowani,
49:13by Rosja nie została
49:15znów upokorzona w ten sposób.
49:16plemiona marokańskie
49:35zbuntowały się
49:36przeciw sułtanowi.
49:40Stanowiło to pretekst
49:41dla Francji, by wysłać do Maroka
49:4320 tysięcy żołnierzy
49:44i przejąć pełną kontrolę
49:46nad tym krajem.
49:48W odpowiedzi Niemcy
49:49wysłały do marokańskiego
49:51Agadiru kanonierkę
49:52SMS Panther.
49:58Ponownie jednak
49:59przed podjęciem
50:00wszelkich działań
50:00powstrzymało Niemców
50:01zagrożenie ze strony
50:02marynarki brytyjskiej.
50:04Niemcom wciąż
50:10wiele brakowało,
50:11by mogły podjąć
50:12z Brytyjczykami
50:13walkę na morzu.
50:17Prace w kanale kilońskim
50:18i głównej bazie
50:19u botów
50:20na Morzu Północnym
50:21były zaawansowane,
50:22ale do ich ukończenia
50:23brakowało jeszcze kilku lat.
50:28Nowe prawo
50:29o zbrojeniach morskich
50:30z roku 1911
50:31pozwalało Niemcom
50:33zwiększyć produkcję
50:34pancerników
50:34o 50%.
50:36Zamiast budować
50:38dwa duże okręty rocznie,
50:40począwszy od 1917,
50:42miały budować trzy.
50:43W tym tempie
50:44zamierzały za kilka lat
50:45dorównać potędze brytyjskiej.
51:01Innym celem Niemie
51:03było rzucenie Anglii
51:04na kolana
51:05w ten prosty sposób,
51:06że Anglicy mający
51:08więcej zobowiązań
51:09na świecie
51:09i mniejszą siłę roboczą
51:11musieliby budować
51:12trzy okręty
51:13na każde dwa
51:14niemieckie.
51:15Gdyby więc
51:16Tirpitz zyskał
51:1760 jednostek,
51:19oni musieliby
51:20odpowiedzieć
51:2090,
51:21co przekraczało
51:22ich możliwości.
51:24Tirpitz powiedział więc,
51:25w pewnej chwili
51:26spasują
51:27i przyjdą do nas
51:28mówiąc,
51:29nie dajemy już rady,
51:30cierpią nasze szpitale,
51:32szkoły,
51:32załamuje się gospodarka.
51:35Co możemy Wam dać
51:36w zamian
51:36za zwolnienie
51:37tego wyścigu?
51:42Tirpitz dokładnie
51:43wiedział,
51:43czego chce,
51:44a chciał,
51:44by Anglia
51:45podpisała z Niemcami
51:46traktat,
51:47w którym obiecałaby
51:48neutralność
51:49w razie wojny
51:50na kontynencie,
51:50niezależnie od okoliczności
51:52jej wybuchu.
51:53Innymi słowy,
51:55by dała Niemcom
51:55carte blanche
51:56do ataku na Francję
51:57lub Rosję,
51:58kogokolwiek wybiorą.
52:07Decydujące starcie
52:08nastąpi we wrześniu
52:091914.
52:11Ta data
52:12odpowiada Niemcom
52:13najbardziej.
52:14Ich siły lądowe
52:14i morskie
52:15będą zmobilizowane,
52:16a kanał kiloński
52:17i nowe okręty
52:18ukończone.
52:18Wiosną 1912
52:24Anglia i Francja
52:25zawarły porozumienie
52:26o dzieleniu się
52:27obowiązkami obronnymi.
52:33Flota francuska
52:35miała patrolować
52:36Morze Śródziemne,
52:37brytyjska zaś
52:37zwiększyć obecność
52:38na Morzu Północnym.
52:43W lipcu 1912
52:46generałowie
52:47Joffre i Żyliński
52:48podpisali
52:48konwencję wojskową.
52:50W razie niemieckiej
52:51napaści na Francję
52:52Rosja w ciągu 15 dni
52:53miała zaatakować Niemcy
52:54i nacierać
52:55w kierunku Berlina.
53:00Tymczasem
53:01skomplikowała się
53:02sytuacja polityczna
53:03w Niemczech.
53:04Wybory w 1912
53:06wygrała
53:06partia socjaldemokratyczna.
53:08Zdobywając
53:0935% miejsc
53:10w Reichstagu
53:11stała się
53:12najsilniejszą partią
53:13w II Rzeszy.
53:18Niemcy
53:22Niemcy są
53:23coraz silniejszą demokracją
53:25z potężnym ruchem
53:26socjalistycznym,
53:27który jest
53:28republikański,
53:29marksistowski
53:30i pacyfistyczny.
53:34Istnieje realne ryzyko,
53:36że partie
53:36socjaldemokratyczna,
53:38katolicka centrum
53:39i narodowo-liberalna
53:41powiedzą
53:41Ta forma rządów
53:43nie jest właściwa
53:44w nowoczesnym
53:45społeczeństwie.
53:47Im więcej władzy
53:49zdobywają te partie,
53:50tym mniej sprawczy
53:51są militaryści.
53:54Liczy się zatem
53:54czynnik czasu.
53:55W niemieckim
53:56sztabie generalnym
53:57widzą to
53:58bardzo wyraźnie.
53:59Rosja ma
54:13wielkie zasoby
54:14tak surowców
54:14jak i ludności.
54:19Jeśli więc
54:21gospodarka
54:21będzie rosła
54:22w tym tempie,
54:23kraj ten
54:24stanie się
54:24supermocarstwem,
54:26którym w ówczesnym świecie
54:27są tylko
54:28Stany Zjednoczone.
54:29Ewentualnie
54:31Imperium Brytyjskie,
54:32jeśli się nie rozpadnie,
54:33ale z pewnością
54:34żaden inny kraj.
54:37To, że przyszłość
54:38zdaje się
54:39należeć do Rosji
54:40przeraża
54:41zarówno
54:42niemieckich decydentów
54:43jak i szersze
54:44kręgi społeczeństwa.
54:47Mamy tu zatem
54:48mieszankę strachu
54:49i pokusy.
54:50Poczucie,
54:51że jeśli ruszą
54:51do walki teraz
54:52zapewne wygrają,
54:54gdy jednak
54:54za 10 lat
54:55prawie niechybnie
54:56przegrają.
54:59narastał też niepokój,
55:10że do 1917
55:11Rosja
55:12całkowicie
55:13odbuduje siły
55:14po przegranej
55:14z Japończykami
55:15i rewolucji
55:161905.
55:18Oczekiwano,
55:19że Rosjanie
55:20zakończą
55:20swój wielki
55:21program wojskowy
55:22i znów staną
55:23na nogi.
55:25Tym razem
55:25z dwoma milionami
55:26żołnierzy.
55:27Niemcy
55:32i Austria
55:33mówią,
55:33inni w Europie
55:34są coraz silniejsi,
55:36a my
55:37tracimy do nich
55:37dystans.
55:42Duże zagrożenie
55:44stanowią
55:44nie tyle nawet
55:45zbrojenia,
55:46co budowa
55:47w Rosji
55:47kolei.
55:48W latach
55:511912-1913
55:53Rosja
55:54otrzymała
55:54od Francji
55:55dużą pożyczkę.
55:57Warunkiem
55:57była budowa
55:58strategicznych
55:58linii kolejowych
55:59na zachodzie kraju
56:00prowadzących
56:01do granicy
56:01z Niemcami.
56:02Za parę lat
56:13rosyjska
56:14mobilizacja
56:15może przebiec
56:16równie szybko
56:16jak austriacka,
56:18jeśli nawet
56:18wolniej od niemiecki.
56:20Plan
56:21Schliffena
56:21stanie się
56:22zatem
56:22nieaktualny.
56:24Na razie
56:25wciąż
56:25można walczyć
56:26na dwa fronty,
56:27ale po 1917
56:29już nie,
56:30co jest
56:30zasadniczym
56:31argumentem
56:32za wojną
56:32prewencyjną.
56:34Pierwsza wojna
56:35światowa
56:35jest więc
56:36swoistą
56:36wojną
56:37prewencyjną
56:37przeciwko
56:38budowie
56:38rosyjskiej
56:39kolei.
56:48Koniec części
56:50pierwszej.
56:50powód
56:51powód
56:51powód
56:52powód
56:52powód
Recommended
8:56
|
Up next
8:16
48:04
46:20
43:38
50:00
58:30
42:11
42:06
54:11
46:33
45:58
45:51
43:37
44:36
43:56
43:46
44:59
12:08
44:03