- 6 hours ago
Category
📚
LearningTranscript
00:00Kiedy zaczęła się pani interesować Hitlerem?
00:06W 1933 roku wszystkie gazety o nim pisały.
00:11Ktoś powiedział, że mnie przedstawi.
00:15Uznałam, że to będzie interesujące.
00:18Dlaczego? Każdy chciał go poznać.
00:22Hitlera? Tak.
00:23Był popularnym politykiem.
00:27Uznałam, że mi się to przysłuży.
00:30Nawiązała się przyjaźń, a to nie to samo, co przypadkowe spotkanie.
00:38Jakie wrażenie wywarł na pani?
00:42Dlaczego go pani polubiła?
00:46Był fascynującym człowiekiem.
00:52Ludzie nie stają się z bezrobotnych malarzy,
00:55dyktatorami dużych, rozwiniętych krajów, takich jak Niemcy.
00:58Chyba, że mają w sobie coś wyjątkowego.
01:08Ostatni świadkowie Hitlera.
01:14Wszyscy chcieli wiedzieć, jaki był.
01:19Adolf Hitler.
01:20Dziś postrzegamy go jako uosobienie zła,
01:25odpowiedzialnego za największe zbrodnie w dziejach.
01:29Ale nie zawsze tak było.
01:31Istniał czas, gdy ludzie go czcili.
01:33Teraz, w epoce populistów,
01:44spoglądamy na niego z innej perspektywy.
01:47Przez pryzmat jego przyjaciół, wielbicieli i współpracowników.
01:52Tylko w ten sposób możemy naprawdę wyciągnąć wnioski z historii.
01:56Tyran.
02:23Hampshire, Anglia.
02:24Spośród osób, które osobiście poznały Hitlera,
02:35niewiele pozostało przy życiu.
02:42Nazywam się Edgar Feuchtwanger.
02:46Urodziłem się w Monachium.
02:48Mam 98 lat.
02:49Byłem sąsiadem Hitlera.
02:54Jego dom znajdował się po drugiej stronie ulicy.
03:00Mieszkał na drugim piętrze, tak jak my.
03:02Spotkałem go w 1933 roku.
03:13Kiedy skręcaliśmy za róg,
03:16wyszedł na zewnątrz,
03:18ubrany w płaszcz i kapelusz z rondem.
03:20Wyglądał przeciętnie.
03:26Nie miał opaski ze swastyką,
03:30ale nie można było go pomylić z nikim innym
03:33ze względu na wąsik.
03:37Kiedy zobaczył, że się zatrzymaliśmy,
03:40pomachał nam, mówiąc dziękuję,
03:42bo właśnie został kanclerzem.
03:53Zaledwie kilka dni przed tym spotkaniem
03:56Adolf Hitler został przywódcą niemieckiego rządu.
04:02Teraz zajmuje się likwidacją demokracji,
04:04która dała mu władzę
04:05i obsadza kluczowe stanowiska swoimi ludźmi.
04:12Luty 1933 roku, Berlin.
04:21Był pan tam?
04:23Tak, pracowałem jako korespondent Daily Express.
04:31Sefton Delmer jest członkiem ekipy prasowej Hitlera.
04:35Towarzyszy mu w kampanii wyborczej
04:37i rejestruje najważniejsze momenty.
04:39Znałem nazistów,
04:45wszystkich najważniejszych członków partii.
04:51Pewnej nocy Sefton otrzymuje informację.
04:59Zadzwonił ktoś i powiedział,
05:01że Reichstag się pali,
05:03więc natychmiast wybiegłem z biura.
05:05Byłem na miejscu
05:09w ciągu pół godziny.
05:27Podjechały trzy czarne Mercedesy.
05:30Pomyślałem,
05:31założę się, że to Hitler.
05:32I rzeczywiście tak było.
05:35Powiedział,
05:35dobry wieczór, Delmer,
05:36a ja odpowiedziałem,
05:37dobry wieczór, panie kanclerzu.
05:40A kiedy weszliśmy na górę,
05:41pojawił się Franz von Papen.
05:44Hitler przemówił,
05:47to znak od Boga, panie wicekanclerzu.
05:50Jeśli jak sądzę,
05:51to dzieło komunistów,
05:53musimy zniszczyć tę morderczą zarazę,
05:56żelazną pięścią.
05:57Zefton Delmer jest świadkiem,
06:05jak szybko Hitler obarcza winą swoich wrogów,
06:08pomimo braku dowodów.
06:14Hitler, obecnie kanclerz,
06:17ogłosił, że pożar był dziełem komunistów
06:19i miał być sygnałem do wszczęcia rewolucji.
06:21Hitler wprowadza w trybie pilnym
06:27ustawy antyterrorystyczne,
06:29wsadza komunistów i lewicowych polityków
06:32do więzienia
06:32oraz przeforsowuje w parlamencie dekret,
06:35który daje mu dyktatorskie uprawnienia.
06:42Kilka dni później organizuje konferencję prasową,
06:45aby uzasadnić swój atak na demokrację.
06:51Od 30 stycznia
07:01w Niemczech dokonują się zmiany,
07:05które pewnego dnia
07:06historia słusznie nazwie
07:08rewolucją narodową.
07:09Jest oczywiste, że taki historyczny proces,
07:19jak każda bitwa,
07:21będzie wiązał się z pewnymi
07:23godnymi ubolewania działaniami.
07:25Zaczynają krążyć pogłoski
07:39o brutalnym traktowaniu wrogów politycznych
07:41w obozach koncentracyjnych.
07:44Hitler zachęca przedstawicieli prasy,
07:46aby sami się o tym przekonali.
07:48muzyka
08:05muzyka
08:09Te zdjęcia przemycone wówczas z Niemiec
08:22pokazują przemoc,
08:24jakiej doświadczają osadzeni.
08:27Wielu z nich umrze w areszcie.
08:28Po usunięciu przeciwników
08:39Hitlerowi udaje się przejąć władzę,
08:42ale obawia się rywali w swojej partii.
08:45Często u jego boku pojawia się
08:46przyjaciel i zaufany kierowca
08:48Erich Kępka.
08:49Chciałbym uzyskać od Pana
09:02prawdziwy obraz tego,
09:04jaki Hitler był w tamtych wczesnych latach.
09:08Potrafił być niezwykle bezwzględny,
09:11gdy było to konieczne.
09:12Na przykład, powiedzmy
09:16Incydent z Rymem.
09:26Nikt nie jest bliższy Hitlerowi
09:28niż Ernst Rym,
09:30przyjaciel i sojusznik
09:31od najwcześniejszych lat,
09:33obecnie jego zastępca.
09:34Kiedy jednak Hitler
09:46zaczyna go postrzegać jako zagrożenie,
09:49dni Ryma są policzone.
09:5330 czerwca 1934.
09:57Było to rano,
09:58około godziny 4.30.
10:01Szef powiedział do mnie
10:02Jedziemy do hotelu Hanselbauer.
10:05Wszyscy ludzie Ryma tam są.
10:09Hitler wie, że Rym jest gejem.
10:12Dowiedział się, że wyjechał,
10:13aby odpocząć ze swoimi szturmowcami.
10:16Ma nadzieję, że go zaskoczy i znieważy.
10:23Führer powiedział
10:24Musisz jechać cicho,
10:26żeby nikt nas nie usłyszał.
10:29Rym coś knuje,
10:30musimy ich zaskoczyć.
10:32Dotarliśmy do hotelu.
10:44Właściciel wyszedł na zewnątrz,
10:46a Hitler zażądał spotkania
10:48ze współpracownikiem.
10:50Mężczyzna zaprowadził go
10:51do pokoju Ryma.
10:55Szef ogłosił,
10:56Ernst, jesteś aresztowany.
10:58Czy to prawda, że w pokoju był młody chłopiec?
11:02Już nie, ale łóżko wyglądało tak,
11:04jakby ktoś był wtedy z Rymem.
11:07Hitler krzyczał jak szaleniec.
11:10Świnie, należy was rozstrzelać.
11:18Po aresztowaniu Ryma
11:20Hitler skazuje go na śmierć.
11:21Jednocześnie likwiduje stu innych rywali
11:24i oponentów.
11:3430 czerwca 1934
11:37był bardzo ważnym dniem,
11:38ponieważ stało się oczywiste,
11:41że rząd popełnia zbrodnie.
11:43Rozstrzelano wiele osób
11:50bez postawienia ich przed sądem.
11:53Po prostu je zabito.
11:55I nie byli to tylko
11:57wrogowie Hitlera.
12:05Hello, hello.
12:06This is a German broadcasting company in Berlin.
12:09Hitler usprawiedliwia falę terroru,
12:12przedstawiając się jako zbawiciel Niemiec.
12:16Führer Adolf Hitler wygłosi przemówienie.
12:23Wydałem rozkaz rozstrzelania zdrajców.
12:28A jeśli ktoś zarzuci mi,
12:31że nie skierowałem sprawy do sądu,
12:34odpowiem tylko,
12:35że w tamtej chwili
12:36wziąłem na siebie odpowiedzialność
12:38za los narodu niemieckiego
12:40i stałem się jego najwyższym sędzią.
12:46Uczyniłem to,
12:47bo wierzyłem,
12:49że tylko bezwzględne działanie
12:50może ocalić nasze państwo
12:52i uchronić je przed upadkiem.
12:55Po tym wydarzeniu
13:08nikt nie podjął żadnych działań
13:10przeciwko rządowi.
13:11Dlaczego?
13:13Nie dało się nic zrobić.
13:18W dyktaturze jest to jeszcze bardziej skomplikowane,
13:21ponieważ każdy boi się o swoje życie.
13:23Ponadto uważam,
13:32że osoba, która nigdy nie żyła w takich czasach,
13:37nie jest w stanie zrozumieć siły propagandy.
13:41Jeśli zawsze słyszysz to samo,
13:45jeśli zawsze czytasz to samo w każdej gazecie
13:48i masz bardzo ograniczony dostęp
13:52do innych informacji,
13:54to zaczynasz wierzyć we wszystko,
13:57co ci się mówi.
13:59W takich warunkach
14:00trudno o krytyczne myślenie.
14:02Drodzy obywatele,
14:10era dominacji Żydów
14:11dobiegła końca.
14:21Wszystkie komunikaty pochodzą
14:23z Departamentu Propagandy.
14:24Każda gazeta drukuje tylko to,
14:27co państwo chce,
14:28aby ludzie czytali.
14:33Rząd w pełni wykorzystał
14:36machinę propagandową.
14:43Jest jeszcze jedna grupa,
14:44którą Hitler musi sobie podporządkować.
14:46Każdy żołnierz w Niemczech
14:51musi być lojalny wobec władzy.
14:55Przysięgam na Boga
14:56i na Führera.
15:02Adolfa Hitlera.
15:13Zrobił to pan?
15:14Tak.
15:14Chajlował pan?
15:17Tak.
15:19Nikt nie protestował.
15:21Beredz ten will.
15:22Jestem gotowy.
15:25Poświęcić życie.
15:30Jak poważnie
15:32traktowaliście tę przysięgę?
15:34Bardzo.
15:37Przysięga to przysięga.
15:38Nie można jej złamać.
15:40W przeciwnym razie
15:41musiałbym popełnić samobójstwo.
15:44Czy ktoś mógł czuć miłość
15:51do Hitlera?
15:55Kto?
15:56Osoba taka jak pani.
15:59Nie.
16:00Ale wiele kobiet się w nim kochało.
16:03Pani nie?
16:09Nie.
16:09Nigdy.
16:10Nigdy.
16:11Nigdy.
16:12Sierpień 1934.
16:18Hitler staje się niekwestionowanym przywódcą Niemiec.
16:23Aby zademonstrować swoją potęgę
16:24planuje Wielki Wiec w Norymberdze.
16:27Przekształca plac defiladowy w sanktuarium.
16:30i angażuje reżyserkę Leni Riefenstall.
16:46Przyjechałam do niego.
16:48Była pora lunchu,
16:50a on był bardzo miły i przyjazny.
16:52Potem poszliśmy do małego pokoju na kawę.
16:58Powiedziałam Hitlerowi,
16:59nie mogę tego zrobić,
17:00nie wiem, co jest ważne.
17:03Odpowiedział, właśnie o to chodzi.
17:05Jesteś artystką,
17:06to nie może być głupi filmik.
17:08Tylko ty zdołasz go nakręcić.
17:10Dysponując nieograniczonym budżetem
17:21i ekipą liczącą setki osób,
17:24Riefenstall tworzy epickie widowisko.
17:31Zachwycony Hitler prezentuje film narodowi.
17:35Krajowa Nagroda Filmowa za 35. rok
17:38zostaje przyznana Leni Riefenstall
17:41za film o kongresie partii w Norymberdze
17:43Triumf Woli.
17:49Jest to ważna produkcja,
17:52która przedstawia naszą epokę jak nigdy dotąd,
17:57pokazując ekscytujące wydarzenia
17:59z naszego życia politycznego.
18:00To wielka wizja Führera
18:04przedstawiona w obrazach
18:06o niezrównanej intensywności.
18:24Film Riefenstall ukazuje
18:26nazistowską wizję Hitlera.
18:29Rasę panów,
18:30zjednoczoną i potężną,
18:32oddającą mu cześć.
18:33Czy triumf woli
18:55jest filmem propagandowym?
18:56Gdybym obejrzała ten film dzisiaj,
19:02wiedząc już wszystko, co się wydarzyło,
19:05powiedziałabym, że tak.
19:07W tamtych czasach w Niemczech,
19:09jak pan wie,
19:1190% obywateli
19:12odczuwało entuzjazm.
19:16Zanim pojawił się Hitler,
19:19mieliśmy 7 milionów bezrobotnych,
19:21a on sprawiał,
19:23że sytuacja stawała się coraz lepsza.
19:25Ludzie po prostu się cieszyli.
19:27To było jak
19:28fala.
19:32Liczyliśmy,
19:33że czekają nas lata pokoju.
19:35Nikt nie myślał,
19:36do czego to może doprowadzić.
19:41Popełniliśmy błąd.
19:43Braunał, Austria,
19:59rok 1889.
20:03Hitler tworzy Niemcy,
20:05o których marzył od dzieciństwa.
20:08Urodził się w Austrii.
20:09Dorastał w tym domu,
20:13wychowywany w tradycyjnej kulturze.
20:24Tutaj ma 11 lat.
20:27Niewiele wiadomo o jego szkolnych latach,
20:30ale odkryliśmy nagranie
20:31z jednym z jego kolegów z klasy,
20:34Josefem Keplingerem.
20:35Był dobrym uczniem.
20:46Miał swoje ulubione przedmioty.
20:49Jakie?
20:50Geografia, historia,
20:52język niemiecki.
20:53Bardzo szanował starszych.
20:55Keplinger wspomina,
21:09że jeden z nauczycieli
21:10szczególnie zainspirował Hitlera.
21:12Profesor historii,
21:14Leopold Pocz.
21:15Czy był on nacjonalistą?
21:18Tak, miał na Hitlera duży wpływ.
21:20Pocz twierdzi,
21:30że wszyscy niemieckojęzyczni mieszkańcy
21:32powinni być zjednoczeni
21:34w jednym imperium,
21:35tak jak w przeszłości.
21:37A Hitler uczy się od niego,
21:39że ludy germańskie są najsilniejsze
21:41i najlepiej nadają się
21:42do sprawowania władzy.
21:43Hitler stał w drzwiach klasy
21:49i sortował wszystkich uczniów,
21:53którzy wchodzili.
21:56Germanie na lewo,
21:58reszta na prawo i tak dalej.
22:02Powiedział mi,
22:04nie jesteś Niemca.
22:07Byłem zaszokowany.
22:11Chodziło o moje ciemne oczy i włosy.
22:15On uważał się za Germaninę.
22:23Miał niebieskie oczy
22:24i nie blond,
22:25ale jasno brązowe włosy.
22:37Nacjonalizm stanie się obsesją Hitlera,
22:40napędzającą jego plany.
23:03Chce zbudować imperium.
23:05W 1935 roku
23:08rozpoczyna szybką ekspansję.
23:12Potajemnie planuje inwazję
23:13na kraje ościenne,
23:15a na arenie publicznej
23:16stosuje swoją charakterystyczną technikę.
23:19Bezczelne kłamstwo.
23:27Nasza miłość do pokoju
23:29jest prawdopodobnie większa
23:31niż u innych narodów.
23:32nikomu nie zagrażamy.
23:38Wierzę, że odbudowa
23:40niemieckich wojsk
23:41jest ważna,
23:45ponieważ pozwala zachować
23:46równowagę sił
23:47w Europie.
23:48Ważne spotkanie.
24:04Przedstawiciele brytyjskiego legionu
24:06są podejmowani
24:06przez Hitlera.
24:08My Brytyjczycy zawsze
24:09darzyliśmy go szacunkiem.
24:11Hitler odgrywa rolę
24:13rozjemcy,
24:14zaprzyjaźniając się
24:15z dawnymi wrogami.
24:17Dba o to, by uchwyciły go
24:18kamery brytyjskich
24:19kronik filmowych.
24:22Na południu Badenni
24:24i w Dolinie Renu.
24:29Zaprasza brytyjskiego premiera,
24:30który przewodził walce
24:31z Niemcami podczas wojny,
24:33Davida Lloyda George'a.
24:38Kiedyś go nienawidzili.
24:40Teraz Lloyd George
24:41jest mile widzianym gościem
24:43w Niemczech,
24:44a jego spacery
24:44po malowniczej
24:45bawarskiej wiosce
24:46są wstępem
24:47do rozmów z Hitlerem.
24:50Lloydowi George'owi
24:51towarzyszył jego
24:52prywatny sekretarz,
24:54Albert Sylvester.
24:57Hitler zbiegł po schodach,
25:01aby powitać premiera,
25:02gdy ten wysiadał
25:03z samochodu.
25:04Uścisnął mu serdecznie
25:06dłoń.
25:07Byłem ciekaw,
25:08czy pozwoli mi
25:08robić zdjęcia.
25:11George zapytał Führera,
25:16a on skinął głową.
25:18Oprowadził nas po ogromnej sali,
25:41której jedynym źródłem światła
25:43było wielkie okno.
25:44nigdy nie widziałem
25:49czegoś takiego.
25:53Następnie zaprosił nas
25:55na herbatę.
25:59Podano ją na niskich stolikach,
26:01przy których wszyscy usiedliśmy.
26:05Było nas trzynastu
26:06i obsługiwali nas
26:08specjalnie oficerowie.
26:09najważniejszym punktem
26:17podwieczorku był moment,
26:19w którym Hitler nagle
26:21wyciągnął swoje zdjęcie
26:23z autografem
26:23i podarował je
26:26Lloydowi George'owi.
26:30Było oprawione w piękną ramkę.
26:33Lloyd George był naprawdę wzruszony.
26:38Stał, uścisnął dłoń Hitlera
26:40i serdecznie mu podziękował.
26:46Powiedział,
26:47zrobiłeś wielkie rzeczy dla Niemiec.
26:51Przywróciłeś im honor
26:52i zapewniłeś równe prawa
26:55na arenie międzynarodowej.
26:57Lloyd George pożegnał się,
27:04krzycząc
27:04Heil Hitler.
27:09Hitler potrafił być
27:10niezwykle uprzejmy
27:11i przekonywał do siebie ludzi,
27:15a ja byłem
27:16całkowicie oczarowany
27:18jego urokiem.
27:23Reinhard Schmitz
27:25był prywatnym sekretarzem
27:26ministra spraw zagranicznych
27:28Hitlera
27:28Joachima von Ribbentropa.
27:34Po raz pierwszy
27:35zobaczyłem Hitlera
27:36w Oberzalsbergu,
27:37w wielkiej sali,
27:39gdzie on i Ribbentrop
27:40przez długie godziny
27:42przechadzali się tam
27:43i z powrotem.
27:46A ja szczypałem się,
27:47nie dowierzając,
27:48że naprawdę tu jestem.
27:49Hitler chyba
28:02od początku
28:04mnie polubił.
28:06Też był Austriakiem,
28:07a ja miałem
28:08nordycki typ urody.
28:11Zawsze przynosiłem mu
28:13dobre wieści
28:13i wkrótce
28:15zostałem dopuszczony
28:16do jego
28:18okrągłego stołu.
28:24W marcu
28:251938 roku
28:26Hitler podejmuje działania.
28:36Hitler w końcu
28:37rozszerzył
28:38nazistowską ekspansję
28:39poza granicę Niemiec.
28:40Gdy urzędnicy
28:44znoszą bariery,
28:46polityczne znaczenie
28:47tych zdjęć
28:47jest wciąż
28:48zbyt świeże
28:49w pamięci świata.
28:58Gdy jego wojska
28:59bez przeszkód
29:00wkroczyły do Austrii,
29:02Hitler wraz z nimi
29:03przekroczył granicę.
29:06Zapytałem,
29:06czy mogę pojechać
29:07z nim do Austrii,
29:09ponieważ wcześniej
29:09powiedział mi,
29:10że nie ma dla mnie
29:11miejsca.
29:12A on odparł,
29:13tak,
29:14Schmidt zjedzie z nami.
29:23Defilada była
29:24niesamowita.
29:26Ludzie mieli łzy
29:27w oczach.
29:29Ja też płakałem.
29:33Kobiety przyszły
29:34z dziećmi,
29:35rzucały kwiaty,
29:37grała muzyka.
29:37On sam był wzruszony.
29:56Wygłosił przemówienie,
29:58a ja stałem bardzo blisko
29:59i nigdy więcej w życiu
30:01nie widziałem
30:02Heldenplatz,
30:03wypełnionego taką
30:05liczbą ludzi.
30:14Niemcy,
30:17te dawne ziemie
30:18narodu niemieckiego
30:19będą teraz należeć
30:22do cesarstwa niemieckiego.
30:24Schmidt przedstawia jednak
30:34tylko jedną stronę medalu.
30:36Wielu Austriaków
30:37nie chciało
30:38przyłączenia do Niemiec.
30:39Austriakscy Żydzi
30:42i inne mniejszości
30:43byli zastraszani
30:45i publicznie poniżani.
30:50Po fali aresztowań
30:52doszło do referendum.
30:55Hitler ogłosił,
30:56że 99% obywateli
30:58opowiada się
30:59za przyłączeniem.
31:05Podziwiałem Hitlera,
31:07ponieważ nie wywołał wojny.
31:09było to spełnienie
31:13wszystkich moich
31:14życiowych pragnień.
31:18Zjednoczenie
31:19wielkich Niemiec,
31:20tak jak było wcześniej.
31:30Dla niemieckich nacjonalistów
31:32Hitler może być bohaterem,
31:34ale reszta Europy
31:36patrzy na niego
31:36z niepokojem.
31:37Kiedy ogłasza
31:40zamiar inwazji
31:40na Czechosłowację,
31:42brytyjski premier
31:43Neville Chamberlain
31:44leci do Niemiec,
31:45by odwieźć go
31:46od tego planu.
31:51Moim celem
31:52jest pokój w Europie
31:53i mam nadzieję,
31:55że ta delegacja
31:55nam go zapewni.
31:56zapewni.
32:06Wizyta nie przebiega
32:07pomyślnie.
32:14Myślę, że to spotkanie
32:16najlepiej można opisać
32:18jako początek
32:19nadciągającej burzy.
32:20Jedynym świadkiem
32:24trzygodzinnej rozmowy
32:25jest tłumacz
32:26Paul Schmidt.
32:30Po raz pierwszy
32:33Hitler jasno ogłosił
32:34ostateczny cel
32:35swojej polityki.
32:38Całkowite
32:38podporządkowanie
32:39Czechosłowacji.
32:40oświadczył
32:44zrobię to
32:44tak czy inaczej.
32:46Czyli
32:47albo się zgodzicie,
32:49albo użyję siły.
32:53Na to
32:54Chamberlain
32:54wyraźnie zaskoczony
32:56odparł.
32:57Skoro i tak
32:58zamierzasz wystąpić
32:59przeciwko
33:00Czechosłowacji,
33:01po co w ogóle
33:02pozwoliłeś mi tu przyjechać?
33:05Lepiej będzie
33:05jak wrócę
33:06i omówię to
33:06ze swoimi
33:07współpracownikami.
33:08Pokój
33:12czy wojna?
33:13Dajcie Niemcom
33:14wolność
33:15albo sami ją
33:15sobie weźmiemy.
33:19Teraz
33:20maszeruję
33:20przed swoim ludem
33:21jako pierwszy
33:22z jego żołnierzy.
33:29I błagam was
33:31stańcie za mną
33:32mężczyzna
33:32obok mężczyzny,
33:34kobieta
33:34obok kobiety.
33:38Kiedy byłem
33:55małym chłopcem
33:56myślałem, że jeśli
33:58coś nie wychodzi
33:59za pierwszym razem
34:00trzeba próbować
34:02do skutku.
34:06I właśnie to robię.
34:06W Niemczech
34:13Chamberlain próbuje
34:14wynegocjować
34:14porozumienie pokojowe
34:16w ostatniej chwili.
34:18Towarzyszy mu
34:18jego prywatny sekretarz
34:20Alec Douglas
34:20Hume.
34:21Hitler milczał
34:32bez uśmiechu
34:33okazując wyraźną agresję
34:35bo czuł się
34:36stroną silniejszą.
34:39Chamberlain
34:39nie znosił
34:40aroganckich.
34:42Jako człowiek
34:43powściągliwy
34:44i życzliwy
34:44nie cierpiał ludzi
34:46którzy w życiu
34:47kierują się siłą.
34:48Ostatecznie
34:59osiągnięto
34:59porozumienie.
35:00Hitler może
35:01otrzymać
35:02część
35:02Czechosłowacji
35:03pod warunkiem
35:04że będzie to
35:05jego ostatnie
35:05żądanie
35:06terytorialne.
35:09Musiał to podpisać
35:11nie mógł odmówić.
35:12A kiedy
35:13wyszliśmy
35:13na zewnątrz
35:14zaczął narzekać
35:15że to angielska
35:16sztuczka.
35:20Powiedział
35:20ta deklaracja
35:21nie ma żadnego znaczenia.
35:30Początkowo
35:30Hitler
35:31przestrzega
35:31porozumienia
35:32i zajmuje
35:33tylko część
35:33Czechosłowacji
35:34ale kilka miesięcy
35:36później
35:36anektuje
35:37cały kraj.
35:42Wraz ze swoimi
35:43żołnierzami
35:44Führer
35:44odzyskuje
35:45miasto
35:45Starego Królestwa.
35:48Jest co
35:49świętować.
35:51Wszyscy
35:52zebrali się
35:52w ogromnym
35:53pokoju.
35:53Atmosfera
35:54przypominała
35:55prywatne przyjęcie.
35:58Hitler
35:59siedział
35:59swobodnie
36:00o tak
36:02popijając wodę mineralną.
36:11co ciekawe
36:13nieustannie
36:14mówił
36:15jednocześnie
36:16dyktując
36:17coś
36:17dwóm sekretarkom.
36:19Miałem wtedy
36:2024 lata
36:21i uważałem go
36:22za geniusza.
36:29Kolejny naród
36:30został zniewolony.
36:31Wielką siłą
36:43Hitlera
36:43było to,
36:44że wydawał się
36:45instynktownie
36:46rozumieć
36:46słabości
36:47rządów
36:48francuskiego
36:48i brytyjskiego.
36:53Był
36:54cierpliwy,
36:56przebiegły
36:57i opanowany.
36:58Myślę,
37:02że to jedna
37:03z wielkich
37:03postaci
37:04historii,
37:06choć
37:06całkowicie
37:07nikczemna.
37:07To jest
37:07jedna
37:08z wielkich
37:09postaci
37:09historii
37:09w jego
37:11zrożnie
37:11wstrzymywym
37:12sposób.
37:28Zobaczcie,
37:35to ja
37:36z Adolfem.
37:38Był wtedy
37:39bardzo miły.
37:42Nazywam się
37:42Gerhard Bartels
37:43i mam
37:4491 lat.
37:47Po raz pierwszy
37:48spotkałem
37:49Hitlera
37:49w 1933
37:50roku.
37:53Często
37:54tu bywał.
37:55Kiedy przyjeżdżał,
37:56zazwyczaj
37:57siadą na tarasie,
37:58jeśli pogoda
37:58była ładna.
38:01Musieliśmy
38:01się z nim
38:02witać.
38:04Było
38:05wiele takich
38:05zdjęć,
38:06sprzedawano je
38:07w każdej
38:07księgarni,
38:09prawdopodobnie
38:09w milionach
38:10egzemplarzy.
38:14Nie wiem,
38:14czy to była
38:14pozorna
38:15miłość,
38:16czy prawdziwa,
38:16ale on
38:17lubił
38:17dzieci,
38:18zwłaszcza
38:18te
38:19o niebieskich
38:20oczach.
38:20Gdy Hitler
38:27przejął
38:28władzę
38:28w Europie,
38:29zaczął
38:29przygotowywać
38:30niemieckie dzieci
38:31do rządzenia
38:32nią
38:32przez kolejne
38:33pokolenia.
38:34Programem
38:35indoktrynacji
38:36kierował jego
38:36bliski
38:37współpracownik
38:37Baldur von
38:38Schirach.
38:39Najpierw
38:57Najpierw
39:02Adolf Hitler
39:20Przywódca młodzieży i narodu niemieckiego
39:32Jezuici zawsze powtarzali
39:42Dajcie nam dziecko na siedem lat
39:44A będziemy je mieli na całe życie
39:47Czy naprawdę tak Pan uważał?
39:52Był Pan tego pewien?
39:56Tak
39:57Kochałem dzieci
40:05A one kochały mnie
40:07Myślałem, że
40:11Wychowując je w tej wielkiej organizacji
40:14Stworzę nowe Niemcy
40:17Bez podziałów klasowych
40:24W 1938 roku
40:37Alfons Heck uczestniczy w jednym z wieców Hitlera
40:46Punkt zwrotny w moim życiu nastąpił w wieku 10 lat
40:50Byłem jednym z 82 tysięcy członków Hitlerjugend
40:55Nagle pojawił się Führer
40:59Stałem w pierwszym rzędzie
41:02I kiedy Hitler zaczął przemawiać
41:05Bałem się spojrzeć na współtowarzyszy
41:08Żeby nie zobaczyli, że płaczę
41:10Uspokoił nas podnosząc ręce
41:14Patrząc na was wszystkich
41:23Wiem, że moja życiowa walka
41:27Nie poszła na marne
41:29A wasze młode umysły
41:32Są rozpalone tak jak nasze
41:35Powiedział, jak wielkim szczęściem jest życie w tej nowej erze
41:42Należycie do mnie, powiedział
41:45Pochylił się nad podium
41:47I wiem, że spojrzał mi prosto w oczy
41:50I rzekł
41:51Odziedziczycie to, co dotychczas stworzyliśmy
41:56Pewnego dnia będziecie rządzić światem
42:00Była jedna grupa, przeciwko której
42:10Hitler zwrócił cały naród
42:11Jako młody człowiek
42:15Byłem antysemitą
42:18Podobnie jak cała ówczesna młodzież
42:24Chociaż stanowią niewielką mniejszość
42:36Hitler uważa, że Żydzi są śmiertelnym zagrożeniem dla Niemiec
42:40Po zakazie wykonywania kolejnych zawodów
42:43Pozbawiono ich niemieckiego obywatelstwa
42:46Myślę, że wszystko, co spotkało nas w Niemczech
42:56Następowało stopniowo
42:57Tak Hitler to rozgrywał
43:02Zmiany wprowadzano powoli
43:10Jakby w znieczuleniu
43:12I dopiero gdy dotykały człowieka osobiście
43:17Uświadamiał sobie, co naprawdę się dzieje
43:20Pierwszy raz poczułam to
43:31Gdy żydowski lekarz opiekujący się naszymi dziećmi
43:34Nagle oznajmił, że nie wolno mu już ich dotykać
43:37Bo ostrzeżono go przed leczeniem aryjskich dzieci
43:41Pomyślałam wtedy
43:44Co? To szaleństwo
43:46Zadzwoniłam do niego, a potem poszłam do jego domu
43:50Ale wyjechał do Holandii
43:51Słyszałam później, że popełnił samobójstwo
43:55I to był moment, w którym zrozumiałam, że dzieje się coś strasznego
44:01Zadzwoniłem do niego, które nowy rozkrzydli
44:27Edgar Feuchtwanger pochodził ze znanej rodziny żydowskiej.
44:41W listopadzie 1938 roku jego ojciec stał się celem ataku.
44:45Mój ojciec przeczuwał, że coś mu grozi.
45:04Wkrótce przyszli do naszego domu i go zabrali.
45:13Wszystko ubrali w eufemizmy.
45:15Nie mówili aresztowanie, tylko ochrona.
45:25Gdy konfiskowali książki, nazywali to zabezpieczeniem.
45:30Wiedzieliśmy o obozie koncentracyjnym w Dachau i że właśnie tam trafił.
45:47Stało się jasne, że musimy opuścić Niemcy.
45:54Najpierw pokonałem granicę holenderską, potem trafiłem do Londynu.
46:01To było nieuniknione. Tak nie dało się żyć.
46:06Do 1939 roku, pod pełną kontrolą dyktatora, Niemcy stały się już państwem Hitlera.
46:29Nauczyciele powtarzali nam, nie przejmujcie się tym, co widzicie.
46:46Nawet jeśli coś wydaje się nieprzyjemne czy niezrozumiałe, pamiętajcie, że Hitler pragnie stworzyć lepsze Niemcy.
46:54Nie martwcie się, wszystko się ułoży.