- 6 hours ago
Category
📚
LearningTranscript
00:00DZIĘKI ZA OBSERWACIE
00:30Dziś postrzegamy go jako uosobienie zła, odpowiedzialnego za największe zbrodnie w dziejach.
00:40Ale nie zawsze tak było.
00:54Istniał czas, gdy ludzie go czcili, walczyli dla niego i byli gotowi za niego umrzeć.
01:01Teraz w epoce populistów spoglądamy na niego z innej perspektywy.
01:10Przez pryzmat jego przyjaciół, wielbicieli i współpracowników.
01:15Tylko w ten sposób możemy naprawdę wyciągnąć wnioski z historii.
01:19Zebraliśmy relacje ludzi, którzy znali go najlepiej.
01:32Od kolegów z klasy, po tych, którzy byli przy nim, gdy próbował podbić świat.
01:38Większość z nich to naziści.
01:41Niektórzy są współwinni zbrodni wojennych.
01:44Niewielu można ufać.
01:45Nie chcę się usprawiedliwiać.
01:54Starego człowieka interesuje tylko prawda.
02:01Ale patrząc na Hitlera ich oczami, możemy lepiej zrozumieć, kim był i co sprawiło, że doszedł do władzy.
02:15Ostatni świadkowie Hitlera
02:23Populizm
02:29Monachium, rok 1922
02:36Pamiętam pierwsze spotkanie.
02:39Przeszedłem przez lodowaty hol, spiąłem się po krętych schodach i wszedłem do maleńkiego, niezwykle wąskiego pokoju.
02:57Wydawało się, że pomieszczenie jest wydzielone z większej przestrzeni.
03:00I wtedy go zobaczyłem.
03:04Miał brązową marynarkę i filcowe buty.
03:10Powiedział, proszę podejść.
03:15To głos Huciego Hahn-Wsztęgla.
03:19Biznesmena i ważnej postaci w karierze Adolfa Hitlera.
03:22Poznali się wkrótce po tym, jak Hitler został przywódcą skrajnie prawicowej partii nazistowskiej.
03:34Przy życiu pozostało już niewielu, którzy znali go osobiście.
03:40Jednym z nich jest człowiek, który wieczorami słuchał z nim Wagnera.
03:47Co pana pociągało w Hitlerze?
03:49Kiedy po raz pierwszy usłyszałem go na zebraniu,
03:57zobaczyłem mimikę i gesty.
04:04Byłem oczarowany.
04:05Problem w tym, że wśród polityków nie było dobrych mówców,
04:21a Hitler potrafił poruszać trudne tematy z niezwykłą swobodą.
04:31Czas na zmiany.
04:33Los nam sprzyja.
04:34Potrafił miażdżyć głosem.
04:45Miał niesamowite warunki.
04:49Drugiego takiego nie będzie.
04:51Po oklęsce w pierwszej wojnie światowej Niemcy pogrążyły się w kryzysie.
05:01Puzzi i jego żona Helenę ulegli charyzmie Hitlera i otworzyli przed nim drzwi do swojego domu.
05:07To tu się spotykaliście?
05:19Tak.
05:22Często wydaje mi się, że on nadal tu jest.
05:28Gdzie siadał?
05:29Zazwyczaj naprzeciwko kominka.
05:37Przychodził w zasadzie codziennie.
05:39Mieliśmy duży salon, co mu się podobało, bo mógł po nim w kółko chodzić i wygłaszać przemowę.
05:50Był pewny siebie.
05:56Nie lubił dyskutować.
05:58On mówił, a inni mieli słuchać.
06:00Puzzi pisze, że Hitler był w Pani zakochany.
06:10W pewnym sensie tak.
06:16Jeżeli w ogóle można powiedzieć, że był w stanie kogoś pokochać.
06:28Miał piękne niebieskie oczy.
06:30I świdrował spojrzeniem.
06:35Do tego zawsze całował mnie w rękę.
06:40Maniery.
06:42Raczej gra.
06:46Pamiętam, jak siedziałam na sofie, a on padł na kolana i powiedział,
06:52gdybym tylko miał kogoś, kto się mną zaopiekuje.
06:56Odpowiedziałam, dlaczego nie znajdziesz sobie żony, a on na to nie mogę.
07:04Poświęciłem się ojczyźnie.
07:05W 1923 roku naziści wciąż byli niewielką partią,
07:18lecz Hitler marzył o uczynieniu z niej ogólnonarodowej siły.
07:23Puzzi, wykształcony w Ameryce, dostarczył mu inspiracji z zupełnie nieoczekiwanego źródła.
07:29To pan powiedział mu o cheerleaderkach z Harwardu.
07:38Tak, budziły emocje wśród publiczności.
07:42Był pod wrażeniem?
07:59Oczywiście.
08:01Pewnego wieczoru zagrałem mu to.
08:02W tym momencie Hitler podskoczył i powiedział,
08:30Tego właśnie nam trzeba.
08:47Przy dźwiękach porywającego hymnu i pod nazistowskim sztandarem
08:52rozczarowani młodzi mężczyźni tłumnie wstępowali do wojskowego skrzydła partii.
09:00Chętnie się zaciągnąłem.
09:07Nie było innego wyjścia.
09:09To było ekscytujące i pochłaniało cały nasz wolny czas.
09:23Podobnie jak wielu Niemców,
09:25Hitler zradykalizował się po klęsce Niemiec w I wojnie światowej.
09:29Spędził cztery i pół roku na froncie
09:32i był zdruzgotany kapitulacją.
09:40Elisabeth Popp jest jedną z nielicznych osób,
09:43które znały Hitlera przed wojną.
09:48Czy spotkała go pani po kapitulacji?
09:51Tak.
09:53Zmienił się?
09:58Fizycznie bardzo.
10:03Ale...
10:06Jak to ująć?
10:10To nie był smutek,
10:13lecz przegrana nim wstrząsnęła.
10:20Nie mógł się z nią pogodzić.
10:29To sprawiło, że stał się bardziej skrajny w poglądach.
10:33Jak większość z nas w tamtym czasie
10:39było nam bardzo ciężko.
10:43Czy był zgorzkniały?
10:46Można tak powiedzieć.
10:48Gorycz Hitlera podsyciła popularna teoria spiskowa,
10:58według której wojna nie została przegrana na polu bitwy,
11:01lecz przez zdradę lewicowych polityków i Żydów.
11:05Hitler poprzysiągł zemstę.
11:06Często słyszała pani,
11:18jak wygłaszał ty rady na temat Żydów?
11:22Tak.
11:24To nie była tylko kwestia polityczna.
11:29Zaczęło się od osobistej urazy.
11:33I obrosło w teorię.
11:36W listopadzie 1923 roku
11:43Hitler, Pucji i naziści
11:45podejmują próbę obalenia lewicowego rządu,
11:48organizując Pucz.
11:49Wybuchają zamieszki,
11:51które szybko zostają stłumione,
11:53a Hitler jest poszukiwany.
11:54Po porażce
12:10Hitler schronił się
12:12u pana w domu.
12:14Tak, nie mówiąc mi ani słowa.
12:16Dlaczego u pana?
12:22Urok
12:23pana żony.
12:27Kobiecej urody.
12:30Był ranny, prawda?
12:33Tak.
12:35Miał zwichnięty bark
12:36i złamany obolczyk.
12:38Kiedy policja otoczyła dom
12:43i stało się jasne,
12:44że to koniec,
12:45wyciągnął rewolwer.
12:50Powiedział,
12:51nie poddam się.
12:53Moja żona znała jiu-jitsu.
13:00Pokażę panu.
13:03Miał broń,
13:04a ona spojrzała w górę
13:06i mu ją zabrała.
13:12Jak to było, gdy Hitler
13:15chciał popełnić samobójstwo
13:16w państwa domu?
13:19Po prostu podeszłam
13:21i odebrałam mu broń.
13:23Krzyknęłam,
13:25co ty wyprawiasz.
13:27Przecież chciałeś ratować ojczyznę.
13:31Nie możesz nas zawieść.
13:49Chciałbym zadać panu osobiste pytanie.
13:53Pan lub pańska żona
13:54uratowaliście życie Hitlerowi.
13:57Odnoszę wrażenie,
13:58że jest pan z tego dumny,
14:00ale z naszego punktu widzenia
14:01jego śmierć byłaby wybawieniem.
14:07Wtedy czułem,
14:08że robię to dla kraju.
14:11Próbowałem ocalić człowieka,
14:13który wydawał mi się
14:14naszym wyzwolicielem.
14:15Hitler,
14:21Hitler, którego pamiętają
14:22Pucji i Helenę,
14:23jest skłonny do dramatyzowania.
14:30Ale ma też wizję,
14:32za którą go kochają.
14:33Aby zrozumieć fenomen Adolfa Hitlera,
14:47warto przyjrzeć się jego przyjaciołom.
14:51Jedną z nich była
14:52Winifred Wagner,
14:53synowa słynnego kompozytora
14:55Richarda Wagnera
14:56i powiernica Hitlera.
14:58Przez lata milczała,
15:20ale w 75. roku
15:22zdecydowała się zabrać głos.
15:28Największym zainteresowaniem
15:35opinii publicznej
15:36były moje relacje z Hitlerem.
15:43Tylko na tym się skupiano.
15:47Winifred Wagner,
15:49ujęcie pierwsze.
15:50Po wojnie
15:57my, starzy naziści,
16:00wymyśliliśmy dla niego pseudonim,
16:03ponieważ nie mogliśmy
16:04o nim mówić publicznie.
16:06Nazywaliśmy go USA.
16:09Unser Seliger Adolf,
16:11nasz błogosławiony Adolf.
16:17Podczas rozprawy sądowej
16:18uznano mnie za wariatkę.
16:22Zeznałam,
16:23to nie ma nic wspólnego
16:24z polityką.
16:28Nigdy nie rozmawialiśmy
16:29na takie tematy.
16:32Więź między nami
16:33była wyjątkowa
16:34i oparta na szacunku
16:38i miłości do Wagnera.
16:43Winifred poznała Hitlera
16:44w 1923 roku.
16:46Muszę przyznać,
16:51że od razu zrobił na mnie
16:52ogromne wrażenie.
16:56Miał niesamowite oczy.
16:59Niebieskie, duże
17:01i wyraziste.
17:05Często zatrzymywał się u nas
17:07w drodze z Monachium do Berlina,
17:10wykorzystując każdą okazję,
17:12by nas odwiedzić.
17:13Czasem po niego jeździłam.
17:19Siadałam za kierownicą,
17:20a on obok mnie.
17:24Na początku wydawało mu się to dziwne
17:26i żartował.
17:28Uwaga, kobieta za kierownicą.
17:29Czasem jednak
17:34potrafił pochwalić
17:36moje umiejętności kierowcy.
17:40Był po prostu,
17:43jak to ująć,
17:47fascynującą
17:48i interesującą osobą.
17:52Bez wątpienia.
17:53Charyzma Hitlera
18:17zaczyna działać
18:18i przynosi wymierne korzyści.
18:20Sąd w Monachium
18:29W 1924 roku
18:37Hitler staje przed sądem
18:38za próbę zamachu stanu.
18:40Z trybuny wygłasza
18:41chaotyczną, czterogodzinną mowę,
18:43a jego zwolennicy
18:44chłoną każde słowo.
18:45Pokonał sędziów.
18:52Nie mieli szans.
18:56Siłą argumentów,
18:59osobowością
19:00i odwagą.
19:05Nieudany pucz monachijski
19:06sprawił,
19:07że Hitler stał się
19:09powszechnie znanym politykiem.
19:10Sędzia,
19:19sympatyk nazistów,
19:21wymierza mu
19:21najniższą możliwą karę,
19:23przez co Hitler
19:24spędza w więzieniu
19:25tylko dziewięć miesięcy.
19:28Zamiast go pogrążyć,
19:29kłopoty prawne
19:30wzmocniły jego pozycję
19:31w oczach zwolenników.
19:33Członkini partii nazistowskiej,
19:35Ilze Hess,
19:36regularnie chodziła
19:37do niego na widzenia.
19:37Co Pani pamięta?
19:48W Landsbergu
19:50na terenie zakładu karnego
19:51stała
19:52Festungvilla.
19:56Przetrzymywano tam
19:57więźniów politycznych.
20:00Codziennie mogli
20:01przyjmować odwiedzających.
20:04Przychodziłam w soboty
20:05na dwie lub trzy godziny.
20:08Hitler cieszył się
20:10z moich wizyt.
20:14Znacie to słynne zdjęcie
20:16z Landsbergu?
20:18Tak.
20:22Fotografie przemycone
20:23z więzienia sprawiają,
20:24że Hitler pozostaje
20:26w centrum uwagi,
20:27a Winifred Wagner
20:28mobilizuje jego zwolenników.
20:31Na Boże Narodzenie
20:32zorganizowałam dla niego
20:34zbiórkę.
20:34Miejscowi naziści
20:36przynosili prezenty,
20:38ja je pakowałam
20:39i wysyłałam do więzienia.
20:42Zapytałam,
20:43czego potrzebuję,
20:44a on odpowiedział,
20:45że papieru do pisania,
20:47więc wysyłałam mu ryzy,
20:50a potem zostałam oskarżona,
20:51że przeze mnie
20:52napisał Mein Kampf.
20:53Innymi słowy,
20:58jestem pośrednio
20:58odpowiedzialna
20:59za tę książkę.
21:00Moja walka przedstawia
21:08wizję stworzenia
21:09idealnych Niemiec.
21:11Jest pełna skrajnych
21:12i rasistowskich poglądów.
21:18Hitler postuluje
21:19między innymi
21:20sterylizację osób chorych
21:21psychicznie
21:22oraz eliminację
21:23tak zwanych gorszych ras.
21:25Za głównego wroga
21:26uznaje Żydów.
21:27Jego zwolennicy
21:32podzielają tę ideę,
21:33a zespół propagandowy
21:35z dziennikarzem
21:35Josefem Goebelsem
21:36na czele
21:37skutecznie je rozpowszechnia.
21:50W Departamencie Propagandy
21:52Hitlera
21:53pracował Hermann Esser.
21:57W początkowych latach
21:59Hitler słuchał
22:00opinii innych
22:01i potrafił zmienić zdanie,
22:02jeśli było to konieczne.
22:05Nie podejmował decyzji
22:07samodzielnie.
22:10Często się z nim kłóciłem,
22:12a czasami były to
22:13bardzo burzliwe dyskusje.
22:16To była praca zbiorowa.
22:21Wiele osób
22:22tworzyło
22:23idee nazistowskie.
22:24W tych wczesnych latach
22:36Hitler uchodził
22:37za osobę skłonną
22:38do współpracy.
22:47On sam jednak
22:49widział siebie
22:50jako człowieka wybranego.
22:51Mówił, że zostanie
23:01kanclerzem Rzeszy.
23:03Wierzyliście w to?
23:04Tak.
23:06Naprawdę?
23:07Oczywiście.
23:09Musiał być bardzo przekonujący.
23:12Tak, był wyjątkowy.
23:16Na początku nazywaliśmy go
23:18Herr Szef,
23:19pan szef,
23:20a czasami mówiliśmy też
23:21Mein Führer.
23:31Hitler zdaje sobie sprawę,
23:33że dzieci najłatwiej
23:34ukształtować
23:35i zrobić z nich
23:36lojalnych zwolenników.
23:38W 1925 roku
23:41do Hitlerjugend
23:42wstępuje nastoletni
23:43Baldur von Schirach,
23:45który później zostanie
23:46przywódcą organizacji
23:48odpowiedzialnej
23:49za indoktrynację
23:50milionów młodych Niemców.
23:57Więzienie
23:58Szpandał
23:58rok 1966.
24:03To von Schirach
24:05wychodzący z więzienia
24:06po odbyciu
24:0720 lat kary
24:08za zbrodnie
24:09przeciwko ludzkości.
24:10Nagranie 2009,
24:14ujęcie pierwsze.
24:20On najlepiej wie,
24:21dokąd może zaprowadzić
24:23uwodzicielska siła
24:24Führera.
24:24Baldur von Schirach,
24:31przywódca
24:31Hitlerjugend,
24:33człowiek z najbliższego
24:34okręgu Adolfa Hitlera,
24:36żyje i ma się dobrze.
24:38Mieszka w posiadłości
24:39w południowo-zachodnich Niemczech.
24:41Dzisiaj po raz pierwszy
24:42opowiada o latach,
24:43które sprawiły,
24:44że trafił do więzienia.
24:45Chciałbym zapytać,
24:50jeśli to możliwe,
24:52o Adolfa Hitlera
24:53jako człowieka.
24:57Jakie cechy robiły
24:58na panu
24:59największe wrażenie?
25:05Poznałem go w operze.
25:07Mój ojciec
25:08był reżyserem operowym
25:11w Weimarze.
25:15Hitler
25:19został zaproszony
25:21do naszej loży
25:22i przedstawiony ojcu
25:25jako człowiek
25:28doskonale obeznany
25:29z muzyką.
25:30A tata zaprosił go
25:32na herbatę
25:33i tak to się zaczęło.
25:36A co od razu
25:38zwróciło pana uwagę?
25:42Był ubrany w smoking.
25:45robił wrażenie.
25:56Ale jednocześnie
25:57był uroczo
26:00onieśmielony.
26:01Miał dobre maniery.
26:03i pod wieloma względami
26:12kiedy zaczynałem
26:15karierę polityczną
26:17zawsze mnie wspierał.
26:22Uważałem go
26:22za swojego
26:23politycznego ojca.
26:27Był zdolny
26:29do takich aktów przyjaźni?
26:30Tak, i bardzo lojalny.
26:35Gdyby
26:36miał pan
26:37krótko
26:38opisać
26:39Hitlera
26:40co by pan powiedział?
26:45Co by pan powiedział?
26:56Bardzo trudno
27:00ograniczyć się
27:01do dwóch zdań.
27:03ale spróbuję.
27:11Człowiek
27:12wielkiego formatu.
27:15O
27:16ogromnych zdolnościach.
27:22Osoba
27:23którą
27:24pod pewnymi względami
27:26można uznać
27:28za geniusza.
27:28ale
27:31poniósł klęskę.
27:35Ponieważ
27:36nie znał
27:37umiaru.
27:39Taka jest
27:40moja odpowiedź.
27:43To było
27:43trudne pytanie
27:44ale nie wiem
27:45jak inaczej
27:47mógłbym
27:47podsumować
27:48tego
27:50niezwykłego
27:52potwora.
27:53Tak.
27:53Tak.
27:58Nawet po dwudziestu latach
28:05spędzonych
28:06za kratkami
28:07przywódca
28:08Hitlerjugend
28:09nadal podziwia
28:09dawnego mentora.
28:14Więzienie
28:15Szpandał
28:15rok
28:151966.
28:18Inni
28:19są bardziej
28:20powściągliwi.
28:27Oto
28:28Albert Speer
28:30kolejny
28:31nazista
28:31który odbył
28:32karę
28:32za zbrodnie
28:33wojenne.
28:35Jako młody
28:36architekt
28:36wspierał
28:37Hitlera
28:37w realizacji
28:38jego monumentalnych
28:39wizji.
28:40A w czasie
28:40drugiej wojny
28:41światowej
28:41kierował
28:42hitlerowską
28:43machiną
28:43wojenną.
28:45Albert Speer
28:46rolka trzecia.
28:55Chociaż
28:56sam temu zaprzecza
28:57był również
28:58najlepszym
28:58przyjacielem
28:59Hitlera.
29:06Jesteśmy
29:07w zamku
29:08Heidelbergu.
29:09Oto wydanie
29:10specjalne
29:10naszego programu.
29:11Herr Speer
29:12to fascynujące
29:14móc rozmawiać
29:15z kimś
29:15kto był blisko
29:16tego zbrodniarza.
29:19Czy miał
29:20jakieś dobre strony?
29:23Nie powiedziałbym,
29:23że miał zalety.
29:25Każdy człowiek
29:27posiada
29:28przyjaciół.
29:32On
29:32nie miał
29:33żadnych.
29:34przyjaciół.
29:35Kiedy
29:35po raz pierwszy
29:37spotkał
29:38pan Adolfa
29:39Hitlera?
29:43Podczas
29:43wystąpienia
29:44dla studentów
29:45w Berlinie.
29:48Było tam
29:49około
29:50pięciu
29:50tysięcy osób,
29:52a on
29:52wygłaszał
29:53przemówienie.
29:55Robił
29:55niesamowite
29:55wrażenie.
29:56W innym
30:06wywiadzie
30:07Speer
30:07szczegółowo
30:08opisuje
30:08swoje pierwsze
30:09spotkanie
30:09z Hitlerem.
30:12Jak daleko
30:14pan stał?
30:1620-30
30:17metrów.
30:18Towarzyszyli mu
30:19ochroniarze?
30:24Nie.
30:25Stał sam.
30:26wywieszono
30:29swastyki?
30:31Nie.
30:33Było
30:34bardzo skromnie.
30:38Czy
30:38mówił
30:40o Żydach?
30:41Z
30:41pewnością
30:43tak,
30:44ale
30:45chciał
30:45pokazać,
30:46że
30:46potrafi
30:46pełnić
30:47funkcję
30:47kanclerza,
30:49więc
30:49wszystkie
30:49wypowiedzi
30:50były
30:50złagodzone.
30:52Na koniec
30:53ludzie
30:53po prostu
30:54klaskali
30:54czy
30:54też
30:55salutowali?
30:55Niemieccy
30:57studenci
30:58czupią
30:58nogami
30:58robiąc
30:59okropny
30:59hałas.
31:00Sala
31:01drżała.
31:02Jak wielu
31:20późniejszych
31:20zwolenników
31:21Albert Speer
31:22uległ
31:22fascynacji
31:23Hitlerem
31:24w czasach
31:24kryzysu.
31:25Po załamaniu
31:28gospodarczym
31:29w 29
31:30roku
31:30rosnące
31:31bezrobocie
31:32pogrążyło
31:32miliony ludzi
31:33wnędzy.
31:35A Niemcy
31:35staczały się
31:36w mrok.
31:36bieda.
31:38Bieda była
31:52tak straszna,
31:53że nie potrafię
31:55jej opisać.
31:58Wszędzie
31:58w Berlinie
31:59dokądkolwiek
31:59się poszło
32:00byli
32:00żebracy.
32:02Ludzie
32:02śpiewali
32:02na ulicy
32:03by zdobyć
32:03drobne.
32:04To było
32:13straszne.
32:16Mieszkańcy
32:17chodzili
32:17z łyżką
32:18w kieszeni
32:18aby móc
32:19zjeść
32:20cokolwiek
32:20ponieważ
32:22w zamian
32:23za kartkę
32:23żywnościową
32:24dostawało się
32:25posiłek.
32:31Popierałam
32:32Hitlera
32:32bo
32:33widząc
32:34wszechobecną
32:35deprawację
32:35i ubóstwo
32:36uważałam
32:38go za
32:38jednego
32:39który mógł
32:39zapewnić
32:40obywatelom
32:40sprawiedliwość
32:41społeczną.
32:47Hitler
32:47wykorzystuje
32:48strach
32:49i gniew ludzi.
32:50Nadal
32:50obwinia
32:51za problemy
32:52Niemiec
32:52upokarzający
32:53traktat pokojowy
32:54który został
32:55podpisany
32:55po zakończeniu
32:56wojny.
32:57Hitler
33:13obiecywał nam
33:14dwie rzeczy
33:15zerwanie
33:17traktatu
33:18wersalskiego
33:18i zakończenie
33:20kryzysu gospodarczego.
33:22wciąż
33:26to powtarzał
33:27podkreślając
33:29że Niemcy
33:30muszą znów
33:31stać się
33:31Niemcami
33:32bo po wojnie
33:33były zupełnie
33:34innym państwem.
33:42Jak pani sądzi
33:44dlaczego tak wielu
33:45ludzi
33:45popierało
33:46Hitlera?
33:50Myślę, że
33:53atmosfera w Niemczech
33:54była wtedy
33:56bardzo przygnębiająca.
33:58Szczególnie
33:59rzucało się to
34:00w oczy
34:00komuś
34:01kto przybył
34:01z Anglii
34:02gdzie
34:03sytuacja
34:03także nie była
34:04najlepsza.
34:06Ludzie
34:06stracili wszystko.
34:07Inflacja
34:08pozbawiła
34:09ich oszczędności.
34:11Hitler
34:12dawał im
34:13odrobinę
34:14nadziei.
34:15twierdził
34:16że przegrana
34:17była hańbą
34:18i że Niemcy
34:19w istocie
34:20nigdy nie zostały
34:20pokonane.
34:22Za biedę
34:23obwiniał polityków
34:24i Żydów.
34:25Obiecywał
34:25przywrócić
34:26dawną potęgę.
34:29Doskonale
34:30wiedział
34:30jak przemawiać
34:31do takich ludzi.
34:4032
34:41rok
34:42czas wyborów
34:43w Niemczech.
34:44Hitler
34:44zyskuje
34:45coraz większe
34:46poparcie
34:46ale
34:47aby zdobyć
34:47władzę
34:48musi dotrzeć
34:49do masy.
34:56Byłem
34:57pilotem
34:57Lufthansa
34:58przez 12 lat.
35:01Kontroler
35:02lotów
35:02powiedział mi
35:03Herr Bauer
35:05Herr Hitler
35:06chciałby
35:06wynająć
35:07samolot.
35:08Spotkałem się
35:09z nim.
35:09powiedział,
35:11że nie lubi
35:12latać.
35:14Zapytałem
35:15dlaczego.
35:19Odparł,
35:20że leciał
35:20tylko raz
35:21i obiecał
35:22sobie,
35:23że nigdy
35:23więcej tego
35:24nie zrobi.
35:26Ale teraz
35:27niestety
35:27musi.
35:32Zdradził mi,
35:33że nie chce
35:34wymiotować
35:34przed występami
35:35publicznymi,
35:37bo traci
35:37wtedy formę.
35:41A ja mu
35:42powiedziałem,
35:43żeby się
35:43nie martwił,
35:44bo przewiozłem
35:45tysiące
35:46pasażerów.
35:47nie małże
35:49osób
36:03nie małże
36:04połże
36:05jak
36:06w tym
36:10rzducha.
36:14Drezno-Lipsk, Lipsk-Cwikał, Cwikał-Kemnic, Kemnic-Plauen.
36:35W ciągu jednego dnia odbyło się pięć wieców.
36:40Wszystko przebiegło znakomicie.
36:44Nie wspominają o dziesiątkach tysięcy ludzi, którzy harują w fabrykach.
37:06Milczą, bo mają za dobrze.
37:12Mogą nas uciskać.
37:14Mogą nas nawet zabić.
37:17Nie obchodzi mnie to.
37:19Nie poddamy się.
37:25Na wiece Hitlera przybywają tłumy pragnące usłyszeć głos silnego przywódcy stojącego po stronie ludu.
37:32Atmosfera stawała się coraz gęstsza.
37:41Kobiety zaczęły krzyczeć.
37:47To było jak masowa ceremonia religijna.
37:52Czułem się coraz bardziej podekscytowany, jakbym był członkiem jakiegoś kościoła.
38:03Widziałem, jak ogromny wpływ miały jego przemówienia na tłumy.
38:18To było naprawdę niezwykłe.
38:22Na początku ludzie byli najwyżej pełni oczekiwania.
38:27Lecz w krótkim czasie potrafił doprowadzić ich niemal do ekstazy.
38:32Zaraz po wiecu udaliśmy się do domu Braunów.
38:48Weszliśmy do pokoju.
38:50Ojciec powiedział mi, usiądź na krześle i bądź cicho.
38:52Wkrótce ktoś przyniósł transkrypcję właśnie wygłoszonego przemówienia.
39:01Hitler usiadł przy biurku, a Goebbels spoglądał mu przez ramię.
39:08Byłem pod wrażeniem jego całkowicie spokojnego, racjonalnego i krytycznego podejścia, gdy razem analizowali tekst.
39:18Cicho komentował, to wyszło dobrze, a to trzeba wyrzucić.
39:28Hitler grając pod swoją publiczność, daje ludziom wroga, z którym mogą walczyć.
39:34Jego politycznych przeciwników, komunistów.
39:48Nie wolno zapominać, że za jego retoryką kryła się przemoc i terror.
40:06Odbywały się wiece polityczne, w których po jednej stronie maszerowali naziści, a po drugiej komuniści.
40:12Niemal każdy weekend przynosił bójki, strzelaniny i ofiary śmiertelne.
40:21Rzucaliśmy się na przeciwników z gołymi pięściami.
40:25Rozbijaliśmy meble w knajpach, a nogi od krzeseł służyły nam za pałki.
40:30Nagle wszyscy stali się nazistami.
40:39Pojawili się jak grzyby po deszczu.
40:43Z dnia na dzień w każdym oknie zawisły flagi ze swastyką, z wyjątkiem naszego.
40:48Nie zdawaliśmy sobie jeszcze sprawy z powagi sytuacji.
40:55Aż pewnej nocy zobaczyliśmy, jak około dwunastu mężczyzn w mundurach bije młodego chłopaka, a my nie mogliśmy nic zrobić.
41:06U boku Hitlera zawsze stał jego przyjaciel i zwolennik Puczy, Hanfstengel.
41:10W dzisiejszych dokumentach często pomija się pewne kwestie.
41:19Na przykład przemoc ze strony naszych przeciwników.
41:23Gdy wysiedliśmy z samochodów, wokół roiło się od ludzi ubranych na czerwono i uzbrojonych.
41:33Musieliśmy szturmować salę i wtedy wszystko się zaczęło.
41:37To była walka na śmierć i życie.
41:45Pamiętam Hitlera stojącego z batem.
41:51Bijącego jednego z mężczyzn po twarzy.
41:54Zwykli ludzie byli zmęczeni kryzysem
42:09i czekali na kogoś, kto ich wyzwoli.
42:19Wszystko było lepsze niż sytuacja, w której tkwili.
42:22Lipiec 1932 roku.
42:3113 milionów Niemców głosuje na Hitlera.
42:35Chociaż nie uzyskał on większości,
42:37naziści są teraz największą partią polityczną.
42:39Po sześciu miesiącach Hitler przejmuje władzę.
42:59Dzięki połączeniu charyzmy, talentu scenicznego i populistycznych haseł
43:04udało mu się przeprowadzić oszałamiającą woltę polityczną.
43:10Otwarcie obiecał w kampanii wyborczej zniesienie demokracji
43:14i ustanowienie siebie dyktatorem.
43:17Teraz zamierza to zrealizować.
43:34Hitler doszedł do władzy legalnymi metodami
43:46i wszyscy oczekiwaliśmy, że stanie się rozsądnym politykiem.
43:51Jednak zaraz po objęciu władzy rozpoczął rewolucję,
44:00która trwała nieprzerwanie.
44:04Pociąg nie tylko jechał w złym kierunku,
44:07ale też przyspieszał coraz bardziej
44:08i nikt już nie mógł z niego wysiąść.
44:11Wersja
44:37Wersja