- 4 gün önce
TARİHİ YAPILARIN İLGİNÇ ÖYKÜSÜ TARİHTE YÜRÜYEN ADAM’DA
Her köşesinde tarihten izler barından ülkemizin tarihi yapılarına dair bilgiler veren ve geçmişten günümüze uzanan öyküsünü anlatan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, izleyenlerini tarihi bir yolculuğa çıkarıyor. Ahmet Şahin Baykal'ın sunumuyla ekranlara gelen “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, tarihi yapıların yapılış amacı, yapıldığı dönem ve günümüzdeki son durumunu inceliyor ve izleyenleriyle paylaşıyor.
Tarihi sade bir dille anlatan ve sevdiren program “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, geçmişten günümüze bir bağ kurarak birçok döneme tanıklık etmiş tarihi yapılara dair önemli bilgiler aktarıyor ve yapıların çeşitli dönemlerdeki fotoğrafları ile günümüzdeki son durumunu ekranlara getiriyor. Tarihi yapıların inşa edildiği dönemin koşulları, o bölgeye verilen isim, günümüze dek uğradığı değişiklikler ve o dönemde yaşanmış hikayeler tarih meraklılarıyla buluşuyor.
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış dört bir yanı tarih kokan Türkiye’nin, tarihi mirasını ve öyküsünü ekranlara taşıyan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri” her cumartesi saat 16:00’da Ülke TV ekranlarında…
Her köşesinde tarihten izler barından ülkemizin tarihi yapılarına dair bilgiler veren ve geçmişten günümüze uzanan öyküsünü anlatan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, izleyenlerini tarihi bir yolculuğa çıkarıyor. Ahmet Şahin Baykal'ın sunumuyla ekranlara gelen “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, tarihi yapıların yapılış amacı, yapıldığı dönem ve günümüzdeki son durumunu inceliyor ve izleyenleriyle paylaşıyor.
Tarihi sade bir dille anlatan ve sevdiren program “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, geçmişten günümüze bir bağ kurarak birçok döneme tanıklık etmiş tarihi yapılara dair önemli bilgiler aktarıyor ve yapıların çeşitli dönemlerdeki fotoğrafları ile günümüzdeki son durumunu ekranlara getiriyor. Tarihi yapıların inşa edildiği dönemin koşulları, o bölgeye verilen isim, günümüze dek uğradığı değişiklikler ve o dönemde yaşanmış hikayeler tarih meraklılarıyla buluşuyor.
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış dört bir yanı tarih kokan Türkiye’nin, tarihi mirasını ve öyküsünü ekranlara taşıyan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri” her cumartesi saat 16:00’da Ülke TV ekranlarında…
Kategori
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım, tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
01:00Tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimiz programında bu hafta Zeyrek Camii'ndeyiz.
01:10Zeyrek Camii İstanbul'un en önemli noktalarından, tepelerinden birinde bulunmakta.
01:16Bununla birlikte aslında koca bir tarihin üzerine inşa edilmiş fetih dönemini de sembolize eden en önemli eserlerden bir tanesidir.
01:24Bu hafta Zeyrek Camii'nde aslında Fatih dönemini, Fatih'ten önceki paradigmayı, Bizans'ı, burada Fatih Camii'nin altındaki gibi
01:34Havariyum Kilisesi'ne benzer bir hazire olduğu caminin altındaki yatan tarihle beraber biz bugün Zeyrek Camii'ni anlamaya çalışıyoruz.
01:43Bununla birlikte şunu da ifade edelim.
01:46Bir kilise niçin camiye çevrilmiştir veya o dönemde Fatih dönemini anlamak için biraz da bu sorunun cevabını aramamız gerekmekte.
01:55Bugün hep birlikte bir yolculuğa çıktık.
01:58Tarihte yürüdük ve bugün anlama çabası içerisinde olduğumuz yer Fatih'teki Zeyrek Camii.
02:04Bir vakıf eserini, bir mabedi, bir külliyeyi, tarihten bize miras kalan herhangi bir unsuru nasıl anlayabiliriz?
02:12Bugün durağımız Zeyrek Camii olduğu için bu sorulara aslında başka bir türlü de cevap aramaya çalışacağız.
02:18Çünkü bir kilisenin camiye çevrilmesi ya da daha önceki dönemlerde herhangi bir mabedin bir başka paradigma tarafından fethedildikten sonra değişiminin ardında ne tür motivasyonlar var?
02:31Zeyrek Camii'ne bu motivasyonları konuşarak başlayalım.
02:35Yıl 1453. Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u fethetmiştir.
02:39Yaptığı ilk icraatlerden bir tanesi Ayasofya'yı camiye çevirmek.
02:43Çünkü bunun ardında İslami terminoloji söyleyecek olursak kılıç hakkı yatmaktadır.
02:48Fakat şunu da belirtelim.
02:51O dönemden bugünümüze kadar kiliseden camiye çevrilen kiminin ismi kiminin de yaklaşık konumu hesaplanabilen ortalama 40 tane eserden bahsedilmektedir.
03:01Fakat hepsinin motivasyonu ve ardında yatan sebep elbette bir değildir.
03:07Dolayısıyla biz Ayasofya'yı konuştuğumuz zaman veya Ayasofya'yla beraber Zeyrek Camii'ni konuştuğumuzda aslında farklı motivasyonlardan bahsediyoruz.
03:15Çünkü bir tanesinde bir kılıç hakkı söz konusu.
03:18Dolayısıyla bir şehir fethedilmiş ve yeni bir paradigma gelmiştir.
03:23Ayasofya'nın fethinin ardında bu söz konusudur.
03:25Fakat burada şunu da belirtelim.
03:28Fatih Camii ve Külliyesi inşa edilene kadar burası Fatih Sultan Mehmet'in aslında bir nevi medrese olarak kullanıma açtığı en önemli ibadetkahlardan bir tanesi.
03:39Başına getirdiği Molla Mehmet'in lakabı Zeyrek olduğu için buraya Zeyrek Camii bu bölgeye de Zeyrek denmiştir.
03:46Fatih aslında yani semt olarak birçok medeniyete ev sahipliği yapmış en önemli semtlerden bir tanesidir.
03:53Bu aynı zamanda İstanbul'un da hüviyetini kimliğinin oluşmasındaki en önemli unsurlardan bir tanesidir.
04:00Zeyrek Camii ismini Fatih'in buraya atadığı müderristen almaktadır.
04:05Dolayısıyla biz Zeyrek Camii'ni konuşurken hem İstanbul'un tarihini hem Fatih'in tarihini hem fetihten önce ve sonra İstanbul nasıl değişmiştir bütün bunlarla beraber anlamamız lazım.
04:17Dolayısıyla şunu da ifade edelim.
04:19Bir kilise tek bir nedenden dolayı camiye çevrilmez veya bunun farklı örnekleri de var.
04:24Endülüs'te tam tersi örnekleri de mevcut.
04:27Bir ulu caminin katedrale değiştiğini, dönüştürüldüğünü biz bilmekteyiz.
04:31Fakat fetihle beraber burada gerçekleşen Ayasofya gibi önemli bir camiden sonra ilk etapta kiliseden camiye çevrilen önemli bir eserin bahçesindeyiz bugün.
04:43Aslında tam olarak yürüdük geldik tarihin en önemli bahçelerinden avlularından bir tanesindeyiz şu an.
04:49Peki bu motivasyonlar nelerdir?
04:51Bu motivasyonların başında az önce söylediğim gibi İslami terminolojide kılıç hakkı denen çünkü büyük bir savaş vermişsiniz ve orada yeni bir hakim paradigma oluşturuyorsunuz.
05:01Dolayısıyla İstanbul'un yeniden fethedilmesinin sonucunda bazı kiliseler camiye çevrilmiştir.
05:07Bununla beraber yeni bir paradigma ile birlikte ilahi bir nizamın oluşturulması ve aslında kimin söz sahibi olduğunu göstermek için hakim paradigma yani o şehre, o ülkeye veya o bölgede hakim olabilen gücün kendisini göstermesinin de bir motivasyon olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
05:27Bununla beraber bazen coğrafya, bazen topografya ikisi birlikte kullanılıp atıl durumda bulunan bazı camileri, bazı kiliseleri camiye çevirmişlerdir.
05:39Bununla birlikte bir başka motivasyon olarak da yeni imar ettiğiniz, daha doğrusu yeni fethettiğiniz, yeni ulaştığınız o medeniyette, o şehirde sizin pratik ihtiyaçlarınız var.
05:50Ne gibi? Bunlar birer ibadethane olabilir fakat bununla beraber bir eğitim kurumuna da ihtiyaç duyabilirsiniz.
05:56Aslında Fatih Sultan Mehmed'in Ayasofya'yı kiliseden camiye çevirmesinin ardındaki motivasyonla Zeyrek Camii'ni bir manastırdan camiye çevirmesinin arasındaki motivasyon aynı değildir.
06:09Çünkü birisi gerçekten bir kılıç hakkı olarak, bir güç göstergesi olarak o şehirdeki yeni bir paradigmanın inşası.
06:17Fakat Zeyrek Camii'ne gelecek olursak burada çok önemli bir unsur söz konusu.
06:21Fatih Sultan Mehmed'in daha önce konuştuğumuz burada birazdan açmaya çalışacağımız bir misyonu ve büyük bir ufku vardı.
06:29Bir medreseye ihtiyaç duymaktadır.
06:31Bu medrese elbette belli belirsiz bir yere yapılacak değildi.
06:35Zamana ihtiyaç vardı.
06:36Fakat burada hali hazırda hazır bulunan bir şekilde kullanıla gelen aslında tarihin en önemli kurumlarından bir tanesi olarak eski bir kiliseyi bir manastırı medreseye çevirmesi de buranın kiliseden camiye çevrilmesinin ardındaki en büyük motivasyondur.
06:56Biz aslında şunu biliyoruz.
06:57Burası çok eski bir mabet.
06:59Fakat yıl 1453 olduğunda Fatih Sultan Mehmed şehri fethetmiş ve buraya hakim olmuştur.
07:05Burada onun çok pratik ihtiyaçlarını, bu arada onun derken kendisinin değil Devlet-i Ali Osmani'nin bir şekilde pratik ihtiyaçları olduğunu ve bunların en önemlilerinden bir tanesinin de medreseye yani eğitim kurumlarına olan ihtiyacıdır.
07:21Biz bunları nereden anlıyoruz?
07:22Şu noktalardan yola çıkarak aslında bu sonuca varabiliriz.
07:25Zeyrek Camii yani ilk etapta medrese ile birlikte cami olarak kullanılan bu mabet daha sonrasında Fatih Hülyesi tamamlandığında sadece cami olarak kullanılmıştır.
07:36Aslında bu temel tarihi bilgi Zeyrek Camii'nin pratikteki bir ihtiyacı karşılamakla birlikte önemli bir noktaya temas ettiğini hep birlikte görüyoruz.
07:46Zeyrek Camii gibi aslında fetihten sonra farklı amaçlarla, farklı motivasyonla camiye çevrilen birden fazla kilisenin olduğunu biliyoruz.
07:54Bunlardan bir tanesi İmaret Camii.
07:56Adı da üstünde İmaret.
07:58Tam olarak işlevini yerine getirmiştir.
08:00Bununla birlikte bizim kalenderhane olarak bildiğimiz bir camide var.
08:04Bu cami ise kalenderi dervişlerin bir nevi zaviye olarak, tekki olarak kullanımına açıldığını bilmekteyiz.
08:10Bütün bu örneklerle beraber biz bugün İstanbul'da Zeyrek semtinde Fatih'in en önemli konumlarından bir tanesinde yaklaşık olarak 1124 yılında inşa ettirilmiş bir manastırın üzerine inşa edilmiş bir camiden yola çıkarak aslında hem Fatih'i hem dönemini hem de bir kilisenin camiye ya da bir ibadethanenin başka bir din mensubu tarafından, mensupları tarafından elde edildikten sonra dönüştürülmesine şahitlik ediyoruz.
08:37Tarihte çıktığımız bu yolculukta bugünkü durağımız Zeyrek Camii.
08:42Fakat bu Zeyrek Camii'nde biz hep birlikte anlamaya çalışacağımız şeylerin başında İstanbul'un çok katmanlı bir yapısının olduğunu, aslında paradigmanın değişikliğinin üstüne İstanbul'un tek bir seviyeden yani bir level'dan yola çıkarak anlaşılmaması gerektiğini biz Zeyrek Camii'nden yola çıkarak anlayabiliriz.
09:02Gelin hep beraber bu tarihi mabedi, bir dönem manastır olarak kullanılmış, Hristiyanlar için çok önemli bir nokta olan ve bugün Müslümanların da bir ibadetgahı olan bu camiyi birlikte anlamaya devam edelim.
09:16Bu noktadan yola çıkarak Zeyrek Camii'nin etrafını, taşlarını ve o taşların bize anlattığı şeyleri hep birlikte anlayalım.
09:23İstanbul'da Zeyrek Camii'ni anlamak için aslında biraz da vakıf kültürünü anlamamız gerekiyor.
09:52Bununla beraber Fatih Sultan Mehmed'i ve eskiden büyük bir manastır olan Zeyrek Camii ile birlikte düşünmemiz gerekiyor.
10:00Çünkü Zeyrek Camii aslında Hristiyanlar için bir külliye şeklinde inşa edilmiştir desek yanlış olmaz diye düşünüyorum.
10:09Çünkü bir vakıf eserinin bir vakıf kültürü olarak devam ede gelmesi elbette Osmanlı'da çok daha fazla örnekleri mevcut bunun.
10:16Fakat burası da bir yerde şifahane, bir yerde akıl hastalarının tedavi edildiği, aynı zamanda toplumun büyük bir işlevi olarak bir araya geldiği ve ihtiyaçlarını karşıladığı büyük bir manastır olarak inşa edilmiştir.
10:30Bu noktada hem bir vakıf eserini anlamak için hem de Fatih dönemiyle ilişkisini anlamak için Zeyrek Camii çok önemli bir noktadadır.
10:38Çünkü Fatih Sultan Mehmed'i anlamadan onun niçin kiliseyi camiye çevirdiğini de anlamamız çok da kolay değil.
10:44Aslında Fatih Camii'ni anlatırken biz Fatih Sultan Mehmed'in bu misyonunu türbesinin önünde ifade etmeye çalışmıştık.
10:52Bu ifade ediş biçilimi aslında tek başına yetmeyecektir ama Zeyrek Camii çok güzel bir örnektir.
10:58Çünkü Fatih Sultan Mehmed İstanbul'u fethettikten sonra kafasında dünyayı ele geçirmeye çalışan büyük bir ekumenik lider tipolojisiyle hareket etmektedir.
11:08Bu aslında ona büyük bir manevra alanı sağlamakla birlikte tarihin ender yetiştirdiği lider olma özelliğini de kendisinde bulundurmakta.
11:17Çünkü İstanbul'u fethettikten sonra İstanbul'a sadece askeri güçle sahip olamazsınız.
11:23Orayı fethettikten sonra aslında sizin büyük anlamda bir bilgi felsefesine de ihtiyaç duyduğunuz aşikardır.
11:30Biz Fatih Sultan Mehmed'in bunu yaptıktan sonra ondaki bu özelliği fark ettiğimiz en önemli tarihi nitelikte olan büyük bir noktadır.
11:40Çünkü Fatih Sultan Mehmed 1453'te İstanbul'u fethettikten sonra devrin büyük alimlerinden birçok konuya dair bilgi istemiş, kitap istemiş ve o konuda makaleler, bugünkü tabirle makaleler yazmasını istemektedir.
11:54Bu makalelerle birlikte Fatih Sultan Mehmed bir şehrin kendisinden önceki büyük paradigmanın yıkılması ve onun üzerine inşa ettirdiği bir anlam dünyasını ayakta tutabilmek için bilgiye ihtiyaç duyduğunu biz görmekteyiz.
12:10Bu bilgiye ihtiyaç duyma meselesinin bir sonucu olarak aslında Zeyrek Camii öncesindeki bir kilise olarak camiye aslında bir nevi medreseye çevrilmiş ve bunun üzerinden bugüne kadar cami olarak gelmiştir.
12:24Bu aslında Fatih Sultan Mehmed'in de bir nevi ufkunu yansıtan en önemli unsurlardan bir tanesidir.
12:30Pantagratur Kilisesi olarak inşa edilen aslında bir nevi manastır olan bu cami o dönemde büyük bir işlevi görmekte.
12:37Çünkü toplumun yani az önce de söylediğimiz gibi Hristiyan dünyasının aslında bir nevi külliyesi olarak inşa edilmiş.
12:46Fakat Ayasofya'nın hemen ardından medreseye ve camiye çevrilmesi çok önemliydi.
12:50Günümüzde Ayasofya'dan sonra ayakta kalan en eski mabetlerin başında gelmektedir.
12:57Dolayısıyla Fatih Sultan Mehmed'in ufkunun burada çevrilmiş olan bu cami ile doğrudan bağlantısı olduğunu görmekteyiz.
13:04Burada şunu da söyleyelim.
13:06Yani kendinizden önceki paradigma ile hesaplaşmak çok önemli bir noktaya tekabül etmektedir.
13:12Burada birkaç şeyi görüyoruz.
13:14Bir, Fatih'in özgüvenini.
13:16İki, Osmanlı Devleti'nin Fatih'le beraber aslında artık bir cihan imparatorluğu, bir cihan devleti olma hüviyetine sahip olduğunu görmekteyiz.
13:25Birazdan bu medeniyetlerin yani kendinizden önceki medeniyetlere karşı olan tavrınızın sizi ne kadar büyütebileceğinize dair birden fazla örnek vereceğim.
13:34Çünkü burada aslında altında hazire diyebileceğimiz mezar odaları bulunan eski bir kilise.
13:40Aynısı Fatih Camii'nin altında Havariyun Kilisesi olarak ifade ettiğimiz yerde de var.
13:46Zaten orası dolduğu için o dönemde Bizans liderleri, krallarını buraya gömmekteydi.
13:52Bu birden fazla seviyenin aynı noktada buluşmasının bir sonucudur.
13:56Kendisinden önceki paradigma ile hesaplaşmak bir krizin sonucunda meydana gelebilecek en önemli tarihi olaylardan bir tanesidir.
14:03Birden fazla örneğini vereceğim.
14:05Çünkü hem Abbasilerden hem Endülüs'ten birkaç örnek vermek istiyorum bu konuda.
14:09Bu büyük medeniyetlerin kendisine olan, kendisine ait büyük bir özgüvenin sonucunda meydana gelir.
14:16Bunu konuşabileceğimiz en önemli yerlerin başında da elbette Zeyrek Camii gelmektedir.
14:20Gelin hep birlikte Zeyrek Camii'ni bir de bu gözle anlamaya çalışalım.
14:33İstanbul var olduğundan beri beraberinde getirdiği bazı doğal affetler var.
14:47Bunlardan bir tanesi yangın, diğeri de deprem.
14:49Dolayısıyla biz bugün Zeyrek Camii'nde de aslında bunun kalıntılarını,
14:54hem depremin hem de yangınların eserlerini, onların sonuçlarını görmekteyiz.
14:581700'lü yılların ortasında çıkan Cibali yangınlarından büyük bir zarar alıyor.
15:03Aynı zamanda 1700'lü yılların sonunda meydana gelen deprem de Zeyrek Camii'ni ciddi anlamda etkiliyor.
15:09Dolayısıyla şu anda arkamda görmüş olduğunuz minare aslında bu caminin,
15:13yani kilisenin orijinal diyebileceğimiz ender parçalarından bir tanesi.
15:18Çünkü İstanbul'da ayakta kalmak istiyorsanız birçok şeyi hesaplamak zorundasınız.
15:22Bunların başında deprem gelmekte ve deprem İstanbul'da Fatih'teki birçok camiyi etkilediği gibi Zeyrek Camii'ni de etkilemiştir.
15:31Daha önceki programlarda söylediğimiz gibi bazı kelimeler üzerinden aslında biz bir tarih anlatısı inşa edebilir,
15:37tarihi de aynı kelimeler üzerinden anlamaya çalışabiliriz.
15:40Hep vurguladığım kevn ve mekan kelimesi aynı kökten gelmekte ve kainat da aynı kökten gelmekte.
15:47Çünkü bu caminin manastır ismi aslında kainatın efendisi Hazreti İsa'ya adanmış olmaklığından gelmektedir.
15:55Fakat burada kevn yani bir oluş, mekan bir oluşun sonucunda meydana gelen fiziki yapının kendisidir.
16:02Peki bunları niçin anlattım?
16:03İstanbul'dan yolu geçen seyyahların bugün de buraya uğrak olarak yani kullanan turistlerin tamamı bir şekilde Zeyrek Camii'ni,
16:11İstanbul'daki tarihi yerlerin tamamını görmekte.
16:13Ve burada bu seyyahlardan bir tanesinden bahsetmek istiyorum.
16:17Evliya Çelebi.
16:18Evliya Çelebi Zeyrek Camii için bir hikayeden bahsetmekte.
16:22Çünkü bir mekan sosyal bir mekan olarak aynı zamanda tarihi bir mekan olarak kendisini her zaman varede gelmiştir.
16:30Bu varede geliş sadece taşların üst üste konmasından ibaret değildir.
16:35Çünkü taşların üst üste konması bir şeyi ifade etmiyor.
16:39Daha önce de söyledik taşların bir dili yoktur.
16:41O dili siz konuşturursunuz.
16:43Bu caminin bahanesi, bu caminin niçin yapıldığı, hatta bu caminin kiliseden camiye çevrilme hikayesi de aslında bir mekanın üretimiyle doğrudan alakalıdır.
16:54Bugün burada Evliya Çelebi'nin aslında bir çeşit hikaye anlatması, bu caminin varlığını sürdürmesi ve bize kadar gelmesinin büyük bir noktasını teşkil etmekte.
17:05Çünkü Evliya Çelebi bu cami için birçok şeyden bahsetme, aslında İstanbul'daki bütün camiler için konuşuyor Evliya Çelebi.
17:12Fakat Zeyrek Camii için çok enteresan bir hikaye anlatmakta.
17:16Bu caminin aslında Hazreti Yahya'ya adanması ve Hazreti Yahya'nın burada metful olduğuna dair rivayetleri de bir şekilde imlemektedir.
17:24Biz şunu görmekteyiz, yani sen Cuan'la aslında Malta Adası'ndan fethedildikten sonra Hazreti Yahya'nın naaşının getirilmiş olması bu kiliseyi önemli bir noktaya çekmektedir.
17:36Bu anlatılan hikayeyle birlikte, çünkü bugün hala Malta Adası'na da bu şekilde isimlendirmekteler.
17:42Dolayısıyla bu hikayeyle birlikte biz şunu görmekteyiz.
17:45Yani bir kilisenin de tıpkı bir vakıf eseri gibi, bir külliye gibi etrafında sonradan inşa edilen veya onun hakkında anlatılan bu rivayetlerin tamamı bir mekan oluşturması için önemli bir noktaya teşkil etmektedir.
18:00Yolu buradan geçen turistler veya kadim dönem için söyleyecek olursak, buradan yolu geçen seyyahların hepsi bir şekilde gördüklerini ve duyduklarını aktarmışlardır.
18:10Bu daha önce de söylediğimiz gibi, bu rivayetlerin doğruluğunun, kesinliğinin hiçbir önemi yok.
18:15Fakat bir mekanın oluşturulması, o mekanın varlığını devam ettirmesi noktasında çok önemli bir yere tekabül etmektedir.
18:23Hz. Yahya ile alakalı bir hikayenin bu kiliseyle bağlantısı aslında hem kiliseden camiye çevrilmesi hem de bugün bu noktada Zeyrek Camii'ni, İstanbul'u, İstanbul'un fethini ve kendisinden önceki Bizans paradigmasını anlama noktasında çok önemli bir yere tekabül etmiştir.
18:40Bu bölümün başında anlatmak istediğim ve anlatmaya çalıştığım, İstanbul'da bir mabedin, bir vakıf eserinin varlığını sürdürebilmesi için aslında hem depremlere hem yangınlara karşı ciddi bir direnç göstermesi gerekiyor.
18:54Fakat bu direnci göstermiş olması yetmemektedir.
18:57Adeta atıl durumda bulunan 1900'lü yılların başına geldiğimizde bir restorasyon süreci geçiriyor bu mabet.
19:03Çünkü kendisinden önceki tarihin neredeyse unutulmaya yüz tuttuğu bir noktadadır.
19:08Bu cami birden fazla restorasyon geçirmiştir.
19:11Bunların başında 1900'lü yıllar gelmekte, 50'li yıllarda tekrar restorasyon yapılmıştır.
19:16Ve bugün günümüze gelmeden önce de birkaç restorasyon geçirdiğini biz bilmekteyiz.
19:21Sadece mabedin veya bir külliyenin, bir vakıf eserinin taşlarını korumak, o taşların üst üste konulduktan sonraki yapısını yani fiziki yapısını korumak o mabedi, o kültürü, o anlam dünyasını korumak anlamına gelmemektedir.
19:37Çünkü sizler Fatih Sultan Mehmed'in ufkuyla hareket edecekseniz kendinizin dışındaki bir paradigmayı yendiğiniz zaman bütünüyle kendinizden emin bir şekilde onu da korumanız gerekmektedir.
19:49Çünkü bu noktada şunu da ifade edelim.
19:52Fatih Sultan Mehmed Ayasofya'yı kiliseden camiye çevirdikten sonra neredeyse Mimar Sinan ve sonrasındaki bütün mimar başlarımız Ayasofya'yı bir ölçü olarak kullanmıştır.
20:04Bu çok önemlidir.
20:05İstanbul'u yaşatmak istiyorsanız hangi paradigma ile yarıştığınızı ve neyi yendiğinizi, aslında neyin üzerine inşa olduğunuzu da bilmeniz gerekmektedir.
20:15Zeyrek Camii bunun en güzel örneklerinden bir tanesidir.
20:18Gelin hep birlikte caminin diğer bölümlerini bütün bu anlattığım unsurlarla beraber, parametrelerle beraber anlamaya ve açıklamaya devam edelim.
20:48Bir mabede aslında bir Hristiyan külliyesi olarak inşa ettirilmiş olan bir manastıra,
21:14sonrasında Zeyrek Camii olarak hem medrese hem cami olarak kullanılan bir mabedin taşlarına dokunmak aynı zamanda tarihe dokunmak demektir.
21:23Çünkü siz bu mabedin buraya yapılış sebebini elbette açıklamaya çalışıyoruz.
21:28Tarihi öneminden bahsetmeye çalışıyoruz.
21:30Fakat burada Haliç'i biraz tepeden yani yüksek bir noktadan gören bir yerdeyiz.
21:35Bu şunun için önemli, İstanbul'daki mabetlerin büyük bir kısmı İstanbul'un tarihi silüetini de oluşturmaktadır.
21:42Silüet kelimesinin böyle bir gölge anlamına geldiğini daha önceki programlarda söylemiştik.
21:48İstanbul'da tarihi bir silüeti korumak aslında önemli şeylerden bir tanesidir.
21:52Fakat Fatih Sultan Mehmed'in ufku burada da öne çıkıyor.
21:56Çünkü Zeyrek'in kiliseden camiye, medrese ve kiliseden camiye çevrilmesi sonrasında inşa ettirilen mabetlere baktığımızda
22:03biz aslında Zeyrek İstanbul silüetindeki önemli noktasını bir yerde kaybetmiştir diyebiliriz.
22:10Fakat şunu da ifade edelim.
22:11Yani burada Zeyrek bölgesi önemli bölgelerden bir tanesi.
22:15Bugün hala İstanbul için hem turist anlamında hem de ziyaretçi anlamında önemli bir nokta.
22:20Fakat burada Zeyrek'in konumundan ve öneminden bahsetmek gerekiyor.
22:25Çünkü Zeyrek aslında en temelde coğrafi olarak çok yokuşlu bir yer.
22:29Çünkü serçeden başka kuş, Zeyrek'ten başka yokuş yoktur diye halk arasında bir söyleme bile konu olmuş bir noktadadır.
22:36Fakat bununla beraber etrafında hem alimlerin hem ariflerin, evliyallıktan zatların türbelerinin de bulunduğu önemli bir noktadır.
22:44Burada Zeyrek'in Bizans döneminde manastırın buraya yapılması da önemli bir şeye tekabül ediyor.
22:50Çünkü biz aynı zamanda bir Hristiyan mabedinin de büyük bir paradigma olarak Osmanlı'dan önce,
22:56Türk İslam paradigmasından önce Bizans'ın da bu noktayı seçmesinin tesadüfi olmadığını biliyoruz.
23:02Çünkü klasik dönem için söyleyecek olursak hiçbir mabet, hiçbir külliye, hiçbir vakıf eseri belli belirsiz bir noktaya yapılmamıştır.
23:11İstanbul için söz konusu olduğunda buna %100 kesinlik ifadesiyle bakabiliriz.
23:16Fakat biz modern dönemlerde karşılaştığımız problemlerden bir tanesi de odur.
23:20Bir vakıf eserini veya bir camiyi nereye yapılacağına dair tartışmalara baktığımızda,
23:26o günkü belediyenin müsaade ettiği veya bir hayırseverin bağışladığı arsaya yapmaktayız.
23:31Fakat klasik dönem için hem Osmanlı dönemi hem de kendisinden önceki hakim paradigma da en önemli şeylerden bir tanesi,
23:38böyle bir manastırın aslında birden fazla katmanlı sebebi ve motivasyonu vardı.
23:44Bu motivasyonların başında elbette pratik sebepler de gelmekteydi.
23:47Çünkü bir manastır dediğimizde iki şapel bir kiliseden meydana gelmiş olan Zeyrek Camii aslında pratik ihtiyaçları da karşılıyordu.
23:55Az önce söylediğimiz gibi bir şifahaneyi de barındıran,
23:59aynı zamanda halkın, toplumun yani pratik ihtiyaçlarına yönelik de bir merkezi konum olarak seçilmişti.
24:06Bununla beraber şunu da ifade edebiliriz.
24:08Zeyrek Camii'nin medrese ve camiye dönüştürülmesi de bulunduğu konumla alakalıdır diyebiliriz.
24:14Bu noktada hem konumu daha önceki programlarda da söylediğimiz gibi bir mabedin, bir külliyenin veya bir manastırın belli belirsiz bir yere yapılmamış olması önemli noktalardan bir tanesidir.
24:25Biz şunu bilmekteyiz.
24:27Yani siz klasik bir camiyi, külliyeyi, bir vakıf eserini anlamak için yola çıktığınızda bütün unsurlarıyla beraber anlamak zorundasınız.
24:35Çünkü şu an arkamda görmüş olduğunuz belki binlerce yıllık bir taşa dokunarak tarihe dokunmuş oluyorsunuz.
24:42Biz bugün Zeyrek Camii'nin etrafında dolaşarak aslında tarihi dışarıdan içeriye anlama yöntemiyle veya böyle bir yöntemle anlamaya çalıştığımızı göstermiş bulunmaktayız.
24:52Çünkü bugün burada bu yarım saatlik süreçte Fatih dönemini, kendisinden önceki paradigmayı veya iki şapel bir kilise olarak inşa ettirilmiş olan,
25:03hatta Hz. Yahya ile ilişkisi kurulan, seyyahların sık sık ziyaret ettiği, bugün de turistlerin uğrak mekanı olan bir camiyi, bir kiliseyi veya bir manastırı anlamak için yarım saat elbette yetmez.
25:15Daha önceki programlarda söylediğimiz gibi bazı mabetleri, vakıf eserlerini, külliyeleri anlamaya ömür yetmez.
25:22Çünkü tarihin içerisinde binlerce yıl var ola gelmiş, varlığını hem bir sosyal mekan olarak hem bir fiziki mekan olarak devam ettirmiş olan bu ibadethaneleri anlamak için gerçekten çok uzunca süreler lazım.
25:36Binlerce yılda var ola gelmiş ve varlığını sürdürmüş olan bu mabetleri anlamak için elbette bir yolculuğa çıktık.
25:42Bugünkü durağımız Zeyrek Camii'ydi. Her zaman söylediğimiz gibi bir ibadethaneyi anlamak için yola çıktığınızda yanınızda mutlaka olması gereken sorular vardır.
25:51Bu sorularla birlikte İstanbul'a, bu güzel şehre ve bütün vakıf eserlerine iyi bakın.
26:12İzlediğiniz için teşekkür ederim.
26:42İzlediğiniz için teşekkür ederim.
27:12Vakıf Katılım
27:19Tarihte Yürüyen Adam'la vakıf eserlerimizi sundu.
İlk yorumu siz yapın