Türkiye’nin zengin mirası canlanıyor: Değerlerin Daveti’nde günün ürünü: Kastamonu taş baskı dokuması

Gezelim

Türkiye’nin dört bir yanındaki eşsiz yerel zenginlikler, Ülke TV’nin “Değerlerin Daveti” programıyla hafta sonları ekranlara taşınıyor.

Transcript

00:00Halkbank değerlerin davetini sunar.

00:02Halk ister Halkbank yapar Halkbank.

00:30Taş Baskı Kastamonu'da yıllardır kullanılan bir sanat.

00:51Artık geçim kaynağı olmuş halkın yıllar öncesine dayanan bir zamanda.

00:55Evliya Çelebi seyahatnamesinde Taş Baskı'yı Kastamonu'da halkın geçim kaynaklarından biri olarak yazmış.

01:05Ama seyahatnamesinden çok çok yazdığı tarihten çok çok daha önce burada böyle bir sanatın olduğu tarihte bilinmekte.

01:15Ama tek yazılı kaynak seyahatname olduğu için o kabul ediliyor.

01:19O zamandan beri halkın geçim kaynağı Taş Baskı olmuş.

01:23Kurtul Savaşı yıllarında halk artık milli mücadele verdiğinden dolayı bu sanatı fazla yapmamaya başlamış.

01:31Azalmış.

01:32Ondan sonra işte Ermeniler var burada onlar yapmış.

01:38Sonra 1960'lı yıllarda tekrardan yapılmaya başlanmış.

01:44Ve şimdi biz de yapmaya devam ediyoruz.

01:47Başak deseni bereketi semgiliyor.

02:00Başak deseni çok kullanıyoruz.

02:02Geyik motiflerini çok kullanıyoruz.

02:04Eti desenlerini.

02:05Onlar Kastamonu'ya temsil ediyor.

02:08Bazen de Osmanlı motiflerinden kullanıyoruz.

02:10Yani Osmanlı motifleri kendimiz desenlerini buluyoruz yaptırıp onları basıyoruz.

02:16Osmanlı motifleri de çok tutuluyor.

02:18Kıyafette daha çok küçük desenleri kullanıyoruz.

02:22Eti deseni, geyik deseni de isteyen oluyor.

02:24Onları istek üzerine yapıyoruz.

02:26Ama normalde küçük böyle çiçek değişik motifler kullanıyoruz yani.

02:31İlk hitapta çok eski yontma döneminde muhtemelen insanlar o zaman da sanatı arıyorlar.

02:41Ve taşları oyarak bu kumaşlara ya da işte derilere geçiriyorlarmış muhtemelen.

02:48Fakat sonrasında tahta artık daha çok o zamanın şartlarında kullanılmaya başlayınca tahtadan oyulmaya başlamış.

02:57Yaklaşık 700-800 yıl önce.

02:59Hatta bunun öncülerinden Anadolu'da Fatih Sultan Mehmet'in annesi başlatmış.

03:06Kastamonu Devrekane ilçesinde hamam kurmuş.

03:09Yaklaşık Türkiye'de şu anda bilinen 250 tane sanatın öncülüğünü yapmış.

03:14Ve Türkiye'de dünyada yayılmasını sağlamış.

03:17Bir şey daha var.

03:21Gelinliksel kök boya tahtayı taşlaştırıyor.

03:25Belli bir kullanıldıktan sonra.

03:26Yani siz o tahtanın taş mı, tahta mı olduğunu ayırt edemezsiniz.

03:31Bunun örnekleri var.

03:33Ama taş örneğine ben rastlamadım.

03:35Bu tamamen kitaplarda okumuş olduğumuz bilgiler.

03:38Kastamonu dokunmaları ve taş baskıları ile de çok önemli.

03:50Çünkü kasnaklarla dokunmalar yapılıyor burada.

03:53Kastamonu çarşafları dokunuyor.

03:55Kastamonu kumaşları dokunuyor.

03:58Taş baskı üzerinde de çok değerli bir şeye sahip.

04:02Kastamonu yere sahip.

04:05Taş baskının özelliği ve onun üzerindeki desenler tamamen Selçuklu desenleri.

04:12Kastamonu'yu da bu anlamda anlatıyor aslında.

04:16Desenleri ile birlikte.

04:18Geçmişimize de götürüyor.

04:19Ve çok da güzel bir çalışma oluyor.

04:21Şimdi taş baskıyı yaparken

04:28hani elimize dört tane kalıp alıp da

04:31işte boşlukları dolduralım.

04:33Şu desenleri şuraya koyalım.

04:35Bakın şurada biraz daha büyük bir boşluk var.

04:37Bu büyük boşluğa büyük kalıp.

04:38Küçük boşluk kalmış.

04:39Oraya da küçük kalıbı koyalım diye yapılan bir şey değil bence.

04:43Yani sonuçta yapıldığı zaman hepsi taş baskı oluyor ama

04:45ben şimdi taş baskıya başlarken

04:48bir örtü yapmaya başlarken

04:50düşündüğüm olay şu.

04:52Ben olsam bu örtüyü alır mıyım?

04:54Ben olsam alır mıyım diye başladığımda da

04:56tabii ki zevkimi yapabildiğim kadar böyle

04:59çok iyi yaparak işimi yapıyorum bunu.

05:05Ondan sonra

05:05hani para kazanma amaçlı değil de

05:08sanat yapma amaçlı.

05:15Ben belimden rahatsızlık geçirmiştim.

05:18Bir el fıtığı ameliyeti olmuştum.

05:20Normalde ev işine gidiyordum.

05:22O zaman böyle iş kurulu el sanatlarının bir kursu açtığını duydum.

05:26Gittim yazıldım.

05:27Taş baskının dediğim gibi ne olduğunu bilmiyordum.

05:30Orada öğrendim.

05:31Hocamız da el sanatlarının el sanatı yapan hocasıydı.

05:35Bize şey yapılan.

05:36Perihan hocamızdı.

05:37Ondan öğrendik sağ olsun.

05:39Bir kelime öğretelim bir kölesi olurum demiş.

05:42Bizim de öyle.

05:43Onun sayesinde öğrendik meslek edindik.

05:45Ama çok iyi oldu.

05:46Bir de bu mesleği severek yapacaksın.

05:49Eğer severek yapmazsan olmuyor.

05:51İstediğin şekilde, istediğin modeli çıkaramıyorsun.

05:54O gün kafanda bir şeyler varsa, sorun varsa baskı yapmayacaksın.

05:59Ya yanlış yapıyorsun, ya kalıbı düşürüyorsun.

06:01Bir şekilde bir şeyler oluyor yani.

06:04Rahat olacaksın.

06:05Severek yapacaksın.

06:06Severek yaparsan hepsi çözülüyor.

06:08Kastamonu taş baskı daha lapak desenlerden oluşur.

06:21Bir yuvarlağı gösterir.

06:24Yani baktığınız zaman bir yuvarlak vardır.

06:27Ve o yuvarlak birliği, beraberliği temsil eder.

06:29O birlik, beraberlik insana sofrada otururken, hani daha çok beraber olmayı, daha çok sıcaklığı aslında hissettiriyor.

06:40Bu tokat yazma sanatında mesela, bu görülmez.

06:44Daha ince kalıplar, daha kırılabilen, çok ince, naif kalıplardır.

06:51Ama Kastamonu size o taş baskının hissiyatını verir.

06:54Yani evet der, ben elle yapıldım.

06:57Ben tamamen uğraşılarak yapıldım.

07:01Ben bir göz nuruyum der.

07:03Yani Kastamonu, belki de Kastamonu mu olduğum için bilmiyorum ama Kastamonu taş baskı bizi yansıtıyor.

07:11Yani birliğimizi, beraberliğimizi, kültürümüzü yansıtıyor.

07:19Dokumayla taş baskı birleşince de çok anlamlı oluyor.

07:23Taş baskının tamamen organik olması ve hılamur ağacından olması ve kök boyasıyla yapılması da çok hem doğal hem de güzel oluyor.

07:40Mesela başka başka desenler falan görüyorum.

07:44Gördüğüm zaman o desenin aynısını yapmaya değil de onu yapmamaya çalışıyorum.

07:48Çünkü benim olan bir şey olmalı.

07:51Benim olan bir örtü tasarlamalıyım.

07:54Ve dediğim gibi tek rakibimi de kendim olarak görüyorum.

07:58Bugün bunu yaptıysam, ertesi gün o yaptığımı mutlaka bir üstünü yapmalıyım ki.

08:03Hani bu yaptığım iş sanatsa, sanat olsun diye.

08:06Biz dört arkadaş açtık.

08:12Dört arkadaştan burayı dört arkadaş açtık.

08:15Bir tane ben kaldım.

08:16Herkes gitti.

08:17Ben sürdürüyorum.

08:18Şimdi bir arkadaşımız beraber yaptığımız arkadaşımız da evinin altında yapıyor.

08:22Yani devam ettiriyor.

08:24Toplamda bu işi resmi olarak yapan dört bayanız biz.

08:28Evlerinde az çok yapıp, yapanlar var az çok.

08:31Yani böyle ufak tefek.

08:33Ama resmi olarak yapan dört bayanız biz.

08:35Kastımında.

08:38Bu sanat insana hem dinlendiriyor, hem gerçekten para kazanmanızı sağlıyor.

08:46Nasıl?

08:47Ben ilk etapta başladığım zaman insanlara bunu teşvik amaçlı, çok daha uygun kalıplarla,

08:55çok daha nasıl diyeyim, çok az ücretle edinebilecek kalıplar yapıyordum.

09:00Ve insanlar bunun hazzını almaya başladı.

09:03Yani yavaş yavaş evet dediler, biz bundan para kazanabiliyoruz.

09:07Ben de dedim ki, o zaman ben kalıplarımın kalitesini ilerleteyim.

09:10Siz daha çok kullanın ve daha çok para kazanın.

09:13Müşterilerim de bunu benimsediler.

09:15Şu anda sadece para kazanma odaklı değil.

09:19Yani benim çok fazla, şu anda dört bine yakın bir müşterim var.

09:22Ama bu dört bine yakın müşterimden belki bin tanesi, bin beş yüz tanesi ev ekonomisine katkı sağlıyor.

09:28Yani ve inanın bunda sadece kadınlar yok.

09:31Erkekler de var.

09:32Ben bu işe çok uzun yıllar sonra başladım.

09:39Yani çok geç kalınmış bir başlangıçtı benim için.

09:42Önce çocuklarımı büyüttüm.

09:43Ondan sonra bir kursa katıldım, taş baskı kursuna.

09:48Ve çok hoşuma gitti.

09:49Ondan sonra da ben bunu yapar mıyım dedim.

09:52Yaparım dedim.

09:52Yani şu an benim için en büyük hobim kazancıma dönüştü.

09:58Yani o yüzden de ben bütün kadınların bu tür işlerle uğraşmasını istiyorum.

10:06Mesela bizim taş baskıdan bir şapkamız var.

10:10Taş baskı her şeyde kullanılabiliyor.

10:12Çantada, kıyafette.

10:15Mesela biraz önce anlatmıştınız arkadaşınızın taş baskıdan ayakkabısına baskı yapması.

10:20Bu çok güzel ve orijinal bir çalışma olmuş.

10:23Yani isteyen her şekilde yapabiliyor.

10:25Çocuklar da mesela artık organik baskılar yapacaklarına taş baskıdan yapabilirler.

10:32Çok da güzel olur.

10:39Kastamonu taş baskısının en büyük özelliği yıkandığında çıkmaması.

10:43Serigrafiyle karıştırıyorlar bazen.

10:45Serigrafi örtülerle.

10:46Serigrafi örtü ömrü azdır ama bizim yaptığımız el baskısı, taş baskının ömrü evladeyeliktir.

10:53Yani kumaş yırtılana kadar yıkayıp yıkayıp kullanabilirsiniz.

10:5690 derecede çamaşır makinesinde yıkanır.

10:58Çamaşır suyu kullanılır temizliğinde.

11:01Hiçbir şekilde renginde solma olmaz.

11:03Eskiden sofrö örtülerinde bir tek boş yeri yok.

11:12Dolu yapıyorlarmış.

11:13Hatta ben de onun eski sofrö örtüsü var.

11:15Ben size onun şeyini gösteririm.

11:19Biz yapmıyoruz öyle yani.

11:20Ben şimdi yine dolu dolu çalıştırıyorum ama çok boş çalışıyoruz yani.

11:24Normalde eski sofrö örtülerinin hiçbir yerinde boş yer kalmıyormuş yaptıkları.

11:31Bir de meşe kömüründen yapıyorlarmış eskiden.

11:36Meşenin yaktıkları meşenin kömürünü boya yapıp ondan basıyorlarmış.

11:41Şimdi biz öyle yapmıyoruz.

11:43Bizim boyamız başka türlü hazırlanıyor yani.

11:46Eskinin daha şeymiş yani nasıl desem bitkisel, organik daha çokmuş.

11:52Mesela İstanbul'a workshop'a gittiğimde ben bir pilot, bir beyin.

11:59Gerçekten benim workshop'ıma katılacağını ve taş baskı yapacağını bilemezdim.

12:05Hatta ben taş baskı öğrettikten sonra onun pilot olduğunu öğrendim.

12:10E dedi ben birkaç gün sonra uçacağım.

12:12Uçarken hatta anons yaparım işte ben taş baskı öğrendim birkaç gün önce herkese tavsiye ederim diye.

12:20Bu güzel bir şey yani.

12:21Düşünsenize siz atanamamış bir öğretmensiniz.

12:26Siz aslında kimsenin pek fazla bir değer görmediği işte atanamamış öğretmen canım bu dediği bir insansınız.

12:35Sonra işinizde iyi olmak amacıyla çok çalışıyorsunuz ve kendinizi bir şekilde ispatlıyorsunuz.

12:43Ve sizin karşınıza pilot öğrenci olarak geliyor.

12:46Yani bu çok farklı, çok güzel bir duygu.

12:51Taş baskıyı yaparken önce tabi boyamızı hazırlıyoruz.

12:56Boyamız belli ölçülerde.

12:58Her ustanın kendine özgü bir formülü vardır.

13:00O formülü uygulayarak boyayı hazırlar.

13:03Boya bir gün dinlendikten sonra kullanım için daha uygun hale gelir.

13:07Sonra basacağımız kumaş kesinlikle pamuk olmalı.

13:12Polyesterlerde fazla görünmez ya da rengi tam siyah olmaz.

13:17Bunlara dikkat ederek kumaşımızı alırız.

13:20Ondan sonra da eğer sipariş çalışıyorsak müşteri ne dediyse hangi kalıpları istediyse o kalıpları kendi kafamıza göre işte kendi zevkimize göre uygun dizayn ederiz örtüde.

13:30Ya da işte kendi kendimize çalışıyorsak dediğim gibi bugün şöyle bir tasarım yapalım diyerek başlarız.

13:37Yaparız, beğendik deriz.

13:39Beğenmediysek de onları aplike yapıp çıkarıp kenarlarından çantalarda falan kullanırız.

13:44Hani bir bütün olarak örtüyü beğenmediysek.

13:46Ben mutlu bir işletmeciyim. Mutlu bir zanaatkarım.

13:56Ben sanatçı değilim. Keşke sanatçı olabilseydim. Kayınvalidem sanatçı.

14:01Ama işini çok seven bir insanım. Gerçekten işini aşkla yapan bir insanım.

14:07Desenlerimin hepsine kendi el emeğimi, göz nurumu verdiğimi her daim hissediyorum ve hissettiriyorum.

14:14Bunu müşterilerim sürekli söylerler.

14:16Bir kadının ayaklarının üzerinde durulması çok önemli.

14:24O yüzden kız çocuklarının hepsine ben söylüyorum okuyun sakın diye.

14:28Beni babam okusaydı ben okurdum.

14:30Okumayı seven bir insanım.

14:33Çok memnunum yani. Ben çok memnunum. Teşekkür ediyorum.

14:35Devletimize de bu iş kurula, el sanatlarına bize bu mesleği öğrettiği için çok teşekkür ediyorum.

14:40Bu kursların da devam etmesini istiyorum.

14:43Böyle eski sanatların kurslarına verilip de yani devam etmesini de istiyorum.

14:49Çünkü gençlerimiz de öğrensin.

14:51Ben de zaten buraya gelenlere yardımcı oluyorum.

14:54Yani tek kişi de gelse gelin göstereyim, öğrenin diyorum.

14:58Çok kişiye de yardımcı olmaya çalışıyorum.

15:00Halk Bank değerlerin davetini sundu.

15:25Halk ister Halk Bank yapar Halk Bank.

Kategori

Döküm

İlk yorumu siz yapın

Önerilen