Mga buwaya, itinuturing na ninuno ng mga taga-Tawi-Tawi?! | Born To Be Wild - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (November 23, 2025): Sa Tawi-Tawi, itinituring ng mga lokal na ninuno ang mga buwaya sa kanilang lugar. Para sa buong kuwento, panoorin ang video!

Transcript

00:00In their culture,

00:04there were a lot of people in their lives

00:12in their lives.

00:22But at that time,

00:25it was a long time

00:27at the beginning of the season.

00:33Because of the following attacks and the following attacks

00:37and the following attacks are in the same place.

00:41people.

00:56In the island,

00:58there was a lot of noise

01:00from other people.

01:02In the way, the people who are not able to find the other parts of the Philippines are not able to find the other parts of the Philippines.

01:16It is a long time to make their mission because of their strong population.

01:32In 2009, one of them was attacked by one of one of the apex predators in Languyang Tawi-Tawi,

01:40the Indo-Pacific Crocodile o Buhaya.

01:50One of the most important things in the islands of the Tawi-Tawi.

02:02One of the most important things in the riverbed is that the water is kind of murky and brownish.

02:15So, it's hard to detect the crocodiles.

02:17But on a clear day, there are resident crocodiles.

02:25It's called the Nuno or Lolo at Lola of the resident.

02:32Itong buhaya na ito, tinatawag ng karamihan na apo o ancestor.

02:38Yun po ang paniniwala na ito.

02:40Kaya malaya itong makikita na nagpapainit o nagbabask.

02:45Paraan nila ito para tunawin ang kanilang kinain.

02:53Kadalasan sa mga bakawan ito naglalagi.

02:55Binabantayan ang kanilang teritoryo.

03:01Dahil teritoryo ang mga crocodiles.

03:03And since maliit lang siya, gaagawa sila sa teritory, sa pagkain.

03:07Yung iba siguro naghahanap ng paraan para kumanap ng pagkain sa ibang lugar.

03:12Ang buhayang ito, tila may ibang pakay.

03:15Sa halip na gabi pa, ang kanyang pagkain, tila napaaga itong nagutom.

03:26Hanap niya ngayon ay umagahan.

03:28Mula sa bakawan, dahan-dahan siyang lumalangoy papuntang dagat para makatsyempo ng pagkain.

03:41Nagpapalutang-lutang na parabang may inaabangan.

03:47At nang makita niyang may paparating, bigla itong tumubog.

03:53Pero nang malapit na ang inaabang bangka, bigla itong umangat.

04:07At sinundan ito.

04:08Hanggang sa naabot niya ang lugar kung saan siya aatake.

04:27Sa mga kabahayan.

04:35Ayan.

04:36Ayan po.

04:38Sa mata ng buhaya, parte pa rin tayo ng kanilang teritoryo.

04:51Ang hindi nito alam, lumiliit na ang kanilang espasyo.

04:56At oras na magkasalubong ang landas ng tao at buhaya.

05:01Sino ang mabubuhay?

05:08Kung dati, malayang nakakagalaw ang mga itinuturing na ninuno o lolo at lola ng mga residente sa tawi-tawi.

05:19Ngayon, dumadalas na raw ang enkwentro nito sa mga tao.

05:26Sa katunayan, aabot na raw sa 35 tao ang naitalang nakagat nito mula 2009.

05:32Ang manging isda sa tandubas na si Alvin, nakipagbunuraw sa buhaya ng halos 10 minuto sa tubig.

05:41Kuya, salamalaikum.

05:47Malaykum salam.

05:48Ayan.

05:49Namamana ka ng isda, ayun ang hanabuhay mo.

05:51Ayun.

05:56Pagpapis na ito, pagpipit mo, dito na lang?

05:59Ah, mababaw lang.

06:00Na, pinaragan ni Binu ako in account.

06:02So, una kang kinagad dito sa braso.

06:04Ah.

06:05Maka ano, kupitundam ito ya, keketi.

06:07Pasawa ng nangge ya.

06:08Mangan.

06:09Ah, dalawang beses kang kinagad.

06:12Isa dito at saka isa dito sa paa.

06:14Ito yung kamay niya, nakalabas pa yung condiles dito.

06:17Tiyas parang may nginig pa ng konti, ano?

06:19Ito, uncontrolled shivering.

06:22Nasa 10 feet daw ang buhaya na kanyang nakaharap.

06:26Dito ka dinala sa...

06:27Ah, dito na lang.

06:28Dito na yung...

06:28So, paano yung kagad?

06:30Nandito yung ulo.

06:31Dito na.

06:32Dito na yung buha niya.

06:34Elembo na kuwi na, batin na matay na ako.

06:37Magsabi na ako, patay na ako.

06:39Akala mo, mamatay ka na.

06:41Kapag umatake ang buhaya, hindi nito binibitawan ang kanyang biktima.

06:48May pagkakataon na lulunuri niya ito hanggang sa mamatay.

06:52Pero minsan, idinadaan nito sa isang death roll.

06:58Kung saan, magpapaikot-ikot ang buhaya hanggang sa mabalian ang kanyang biktima.

07:04Pinakita sa akin ni Alvin ang x-ray ng kanyang kamay.

07:11Bali pala yung kanyang radio school na.

07:15Nilagyan ng bakal sa labas.

07:18Ito yung kaputol.

07:19Tsaka, ito yung isa.

07:21Ito yung naputol, yung lumabas.

07:24So, nagkaroon na siya ng callous formation.

07:27Kahit ganito ang sinapit ni Alvin,

07:29hindi raw siya galit sa buhaya.

07:32Hindi ka galit.

07:32Bakit?

07:37Nabalian man siya sa pakipagbunong sa buhaya,

07:41babalik pa rin daw siya sa dagat para mang isda.

07:46Aabod daw sa apat na munisipyo na

07:49ang naitalang tirahan umano

07:50ng mga Indo-Pacific crocodiles sa Tawi-Tawi.

07:55So, dito sa Magsagaw,

07:57ayan ang karaniwa na nire-report ng mga locals dito.

08:00Minsan, mula dito sa isang

08:02lawa na ito, around eight of them.

08:05And who knows, baka nag-multiply na sila.

08:08And there are more.

08:12Ayan, ganyan, galaw-galaw.

08:17Ay, kumagalaw nga dun, ah.

08:21Usually kasi yung mga crocodiles,

08:24kapag nasa ilalimang tubig,

08:25nakalabas lang yung mata nila.

08:27Maya-maya pa,

08:30lumutang ang isang batang buhaya.

08:33Ayan, oh.

08:35Maliit pa, baby pa.

08:39Meron din po tayong

08:41three main factors

08:42kung bakit tayo nagkakaroon

08:44ng human-crocodile conflict.

08:45Nandyan po yung ating

08:46territoriality,

08:48breeding season,

08:49and time of the day.

08:50So, sa territoriality po,

08:52yung mga crocodiles po natin,

08:53kahit bata pa po yan,

08:55or mga malilingit pa lang po sila,

08:56mga hatchlings, yearlings,

08:58naghahanap na po yan

08:59ang areas kung saan sila

09:00pwede magtabo

09:01or mag-establish na kanilang territories.

09:02Maraming salamat

09:11sa panonood ng Born to be Wild.

09:13Para sa iba pang kwento

09:15tungkol sa ating kalikasan,

09:16mag-subscribe na

09:17sa GMA Public Affairs

09:19YouTube channel.

09:20Maraming salamat

Mga buwaya, itinuturing na ninuno ng mga taga-Tawi-Tawi?! | Born To Be Wild

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended