Pagtaas ng bilang ng mga nakakagat ng buwaya sa Tawi-tawi | Born to be Wild - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (November 30, 2025): Tumataas ang bilang ng mga naitalang pag-atake ng buwaya sa Tawi-Tawi. Ilan sa mga biktima, nagbahagi ng kanilang karanasan. Panoorin ang video!

Transcript

00:00This is a territory that is different from the life of life when there is a lot of life.

00:11Until it reaches a place in a island in Tawi-Tawi,

00:17where the two of them are going to come together.

00:30Madalas daw sumisilip dito ang isang Indo-Pacific crocodile.

00:38Wala raw itong pinipiling oras sa paghahanap ng pagkain.

00:46Sinasabayan din daw nito maging ang bangka ng mga manging isda na pauwi sa kanilang komunidad.

00:53Kaya ang mga buhaya nakaabang umano maging sa ilalim ng kanilang kabahayan.

01:01Sa pierna ito, hindi lang bangka ang dumadaong.

01:06Nakaabang din dito maging ang mga buhaya.

01:13Sa pagmamasid namin dito sa pierna,

01:16napansin ko ang daming kalat dito sa paligid.

01:19Ang sabi sa amin, delikado daw itong mga ganito, itong mga tumpok-tumpok na kalat nito nagsasama-sama

01:24kasi kadalasan yung mga buhaya na pupunta o nagtatago sa mga lugar na kagaya nito,

01:28nag-iintay lang ng mga atake.

01:31In fact, may nakita nga kami isang karanina yun,

01:34parang paan ng hoofd siya.

01:37Isang hita ng hayop ang nakita naming palutang-lutang sa tubig.

01:40Either baka, kambing na hita, wala na ibang parte na katawan, yung paan na lang ang naiwan.

01:46So, posibleng kaya dito naglalagay yung mga buhaya.

01:52Isa ito sa mga pagkain ng mga buhaya.

01:55Because they're predators, yung opportunity para makakuha sila ng pagkain mataas dito sa lugar na ito.

02:01Kaya nga daw tuwing hapon, may mga nakikita sila dyan dati na lumalangoy lang, palampas-lampas lang,

02:06nag-aabang ng makukuhang pagkain.

02:08Kilala ang panglimasugala na tirahan ng mga buhaya.

02:15Ito rin ang pinakamataas na bilang pagdating sa pag-atake ng mga buhaya sa Tawi-Tawi sa tala

02:20ng Ministry of Environment, Natural Resources and Energy or Menre Tawi-Tawi

02:25at Crocodilos Proces Philippines Inc. naong 2025.

02:29At tila lumalawak daw ang teritoryo nito.

02:32Lalo na ang dati umanong mga isla na walang buhaya, mayro'n na rin daw ngayon.

02:39Isa rito ang isla ng buhaya.

02:42Yung nauna, 2023.

02:44Actually, kami yung mga residente dito sa barangay ng buhaya.

02:48Gusto rin namin na i-report sa munisipyo o kaya sa province.

02:52May kami ng tulong kung paano ito matigil ang pag-atake ng buhaya.

02:57Ngayong taon, may naitalang anim na biktima ng buhaya sa buhaya.

03:01Bakas pa ng katawan ng pangingis ng sina,

03:05Abdal Japuri at Palasay Deonga ang mga sugat sa pag-atake nito.

03:10Nagawa ako ng bangka.

03:12Wala akong naisip kahit isang tao.

03:15Nabidlaan lang kong nahawakan.

03:17Ang isip ko, wala namandaanan sino ito.

03:21Hindi ko naramdaman na sakta na ko may sakit.

03:25Pag tingin ko ganyan, akala ko ahas.

03:27Siya pala parang kahwilang o anuman hitapon.

03:32Nabidlaan ako.

03:34Si Palasay naman,

03:36nasa laot para maghanap buhay ng maatake ng buhaya.

03:45Hanap buhay.

03:46Bigla nagpumunta sa laot.

03:47May inaat na.

03:49Sa mismong palikura naman nila,

04:00inabot ng buhaya ang paa ni Tatay Bukharin sa hibig.

04:04Bang lapitan lang ang maalis sa glima na,

04:06mag-ail na ako.

04:07Pag-usit ang pa ako magsambahayan.

04:09Tag na, nanwilit ako bihayan.

04:12Narito na ako nakot ko tapilit.

04:14Si Al, nangalis sa glima.

04:16Napikil ko.

04:17Ati niya, way roon.

04:18Ati niya, napikil ko dito.

04:20Sipong pimbaran ko.

04:21Yung pagligtas ko,

04:23nakitkit na yun eh.

04:25Pag kitkit,

04:26pagtamling ko,

04:27nasipa ako yun.

04:29Kuhan ko yan yun naman buhaya.

04:31Magkaalis na si Al.

04:33Hindi raw nila alam kung kailan lalabas ang buhaya.

04:36Kaya ang bili niya sa kanyang mga kapitbahay.

04:38Yung pangatod talong tahabuhaya,

04:40atin niya.

04:41Yung mga sila yan,

04:42nangotkot d'ya sila ha,

04:43mga baka to.

04:44Arapon, sipay kita mahali ka nila.

04:46Si Jasmel naman,

04:48nagpapahinga sa kanyang bahay

04:49nang biglang hinablot ng buhaya.

04:56Hindi nang namamun biya,

04:57dumamun,

04:58nagkita na kanyang cellphone.

05:00Parang na biya,

05:01shock.

05:02Pagkatapos doon,

05:03nasa baba,

05:04nakabigla niya,

05:05kung di niya taman.

05:08Parang naisip ko,

05:09parang ano,

05:10yung namamatay na ko

05:12doon sa baba.

05:14Kasi,

05:16bihira na yung tao na nakaligtas doon sa baba.

05:19Maswerte raw na buhay ang lahat

05:21ng inatake ng buhaya sa kanilang barangay.

05:24Actually, yung atake ng buhaya dito sa aming barangay,

05:27halos lahat nangyari ito ay sa umaga.

05:31Hindi magpupunta sa alawot,

05:32ganyan,

05:33pag wala kayong kasama.

05:34Kasi,

05:35pag wala silang kasama,

05:36baka mag-atake yung buhaya.

05:37Actually,

05:38nagplano yung si Kapitana.

05:39May korpiyo kami.

05:40Dapat wala na yung mga bata sa pantalan.

05:43Hindi na sila magpalakad-lakad.

05:45Sa tawi-tawi,

05:47isa lang ang panglimasugada

05:49sa apat ang munisipyo

05:50na may naninirahang buhaya.

05:52Ngayong taon,

05:53dumami,

05:54umakit yung frequency of occurrence

05:57ng crocodile attacks dito sa amin.

05:59Mandato po yun ang opisina

06:00na magkakabit po kami ng mga signages

06:03sa mga sitios,

06:04areas,

06:05na may reported sightings of crocodiles po.

06:07May panahon daw na

06:09mas aktibo ang mga buhaya.

06:11Kaya mas mataas o mano

06:13ang naitatalang pag-atake nito.

06:16So, since mas active po

06:17yung ating mga crocodiles

06:18ngayong breeding season,

06:19nababanggit po sa atin

06:21na mas madalas silang nakikita

06:22kahit umaga.

06:23So, posible po yun

06:24kasi sila ay,

06:25again,

06:26nagtatravel ng long distances

06:27para po maghanap ng mate.

06:29Nagsisimula ang kanilang

06:30pagliligawan

06:31sa buwan ng Nobyembre

06:32hanggang Enero.

06:34Breeding season po ngayon,

06:35again,

06:36mas aggressive po yung ating mga crocodiles

06:38kaya po,

06:39posible din po

06:40na dumabdag yun

06:41sa factor

06:42kung bakit nagkakaroon tayo

06:43ng attacks.

06:44Sa ganitong panahon,

06:45dapat umanong iwasang

06:47magkaharap ang tao at buhaya

06:49para wala umanong masaktan.

06:51Unfortunately,

06:52hindi pala natin

06:53naabot yung barangay buwan.

06:55Yung sa strategy natin na yun,

06:57of course,

06:58yung pag mag-a-easy na tayo,

07:00sasabihan natin

07:01na dapat yung mga tao natin

07:03sa community,

07:04lalayo sila.

07:05Gusto din natin na palakasin talaga

07:08yung cultural belief namin dito.

07:12Tinatawag po namin sila

07:14Apo.

07:15And through that,

07:16Apo,

07:17itong mga tao natin

07:18iniiwasan nila

07:20yung si Apo.

07:22Pero,

07:23para sa mga taong

07:24nakaasa ang hanap buhay

07:25sa dagat,

07:27paano naman

07:28ang kanilang kita at pagkain?

07:29Pwede din magrekomenda sa atin

07:32na there are areas

07:33na pwede sila

07:34doon mangisda

07:35na instead na

07:36dyan sa lugar

07:37na kung saan

07:38nandiyan

07:39yung mga crocodile po natin.

07:42Plano rin daw ng

07:43Ministry of Environment,

07:44Natural Resources and Energy

07:45o Menry Tawi-tawi

07:46na simulan

07:47ang rehabilitasyon

07:48sa mga bakawan.

07:50Kalimbawa na

07:51rehab na talaga natin

07:52yung mangrove

07:53tapos marami na din

07:54siyang pagkain.

07:55Hindi na po siya

07:56magiging kalaban

07:57ng mga tao

07:58kasi hindi na sila

08:00pupunta doon.

08:01Then at the same time

08:02yung tao na din

08:03regulated na rin

08:05alam na nila

08:06na that area

08:07na declare na po

08:08na protected area.

08:11Maraming salamat

08:12sa panunood

08:13ng Born to be Wild.

08:14Para sa iba pang kwento

08:16tungkol sa ating kalikasan,

08:18mag-subscribe na

08:19sa JMA Public Affairs

08:21YouTube channel.

Pagtaas ng bilang ng mga nakakagat ng buwaya sa Tawi-tawi | Born to be Wild

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended