- 2 gün önce
TARİHİ YAPILARIN İLGİNÇ ÖYKÜSÜ TARİHTE YÜRÜYEN ADAM’DA
Her köşesinde tarihten izler barından ülkemizin tarihi yapılarına dair bilgiler veren ve geçmişten günümüze uzanan öyküsünü anlatan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, izleyenlerini tarihi bir yolculuğa çıkarıyor. Ahmet Şahin Baykal'ın sunumuyla ekranlara gelen “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, tarihi yapıların yapılış amacı, yapıldığı dönem ve günümüzdeki son durumunu inceliyor ve izleyenleriyle paylaşıyor.
Tarihi sade bir dille anlatan ve sevdiren program “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, geçmişten günümüze bir bağ kurarak birçok döneme tanıklık etmiş tarihi yapılara dair önemli bilgiler aktarıyor ve yapıların çeşitli dönemlerdeki fotoğrafları ile günümüzdeki son durumunu ekranlara getiriyor. Tarihi yapıların inşa edildiği dönemin koşulları, o bölgeye verilen isim, günümüze dek uğradığı değişiklikler ve o dönemde yaşanmış hikayeler tarih meraklılarıyla buluşuyor.
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış dört bir yanı tarih kokan Türkiye’nin, tarihi mirasını ve öyküsünü ekranlara taşıyan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri” her cumartesi saat 16:00’da Ülke TV ekranlarında…
Her köşesinde tarihten izler barından ülkemizin tarihi yapılarına dair bilgiler veren ve geçmişten günümüze uzanan öyküsünü anlatan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, izleyenlerini tarihi bir yolculuğa çıkarıyor. Ahmet Şahin Baykal'ın sunumuyla ekranlara gelen “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, tarihi yapıların yapılış amacı, yapıldığı dönem ve günümüzdeki son durumunu inceliyor ve izleyenleriyle paylaşıyor.
Tarihi sade bir dille anlatan ve sevdiren program “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri”, geçmişten günümüze bir bağ kurarak birçok döneme tanıklık etmiş tarihi yapılara dair önemli bilgiler aktarıyor ve yapıların çeşitli dönemlerdeki fotoğrafları ile günümüzdeki son durumunu ekranlara getiriyor. Tarihi yapıların inşa edildiği dönemin koşulları, o bölgeye verilen isim, günümüze dek uğradığı değişiklikler ve o dönemde yaşanmış hikayeler tarih meraklılarıyla buluşuyor.
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış dört bir yanı tarih kokan Türkiye’nin, tarihi mirasını ve öyküsünü ekranlara taşıyan “Tarihte Yürüyen Adam; Vakıf Eserleri” her cumartesi saat 16:00’da Ülke TV ekranlarında…
Kategori
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım, tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
01:00Tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimiz programında bu hafta Rüstem Paşa Camii'ndeyiz.
01:09Rüstem Paşa Camii'nde konuşacak olduğumuz konular arasında elbette Rüstem Paşa'nın kendisi Merimah Sultan ve aynı zamanda Kanuni dönemini de konuşmamız gerekiyor.
01:19Bununla beraber elbette bu caminin en önemli isimlerinden bir tanesi de Mimar Sinan'dır.
01:24Gelin hep beraber bu hafta Kanuni'nin dönemini, Tahta Kale'yi niçin buraya yaptırılmış olduğu ve aynı zamanda tarihi bir eseri, bir mabedi, bir külliyeyi ve bir vakıf eserini bunlarla beraber bir kitabeyi veya bir kitabı nasıl anlayabiliriz?
01:41Bu soruların cevabını akademiden yani ilmi derinlikten yardım alarak cevaplamaya çalışalım.
01:47Kıymetli seyirciler, bir eseri, bir kitabı nasıl anlayabiliriz?
01:52Bunun ciddi anlamda cevapları verilmiş ve bununla birlikte yıllarca üzerine düşünülmüş literatür oluşturulmuş durumda.
01:59Aslında biz buna İslam literatüründen, tefsir geleneği ve tevil geleneği üzerinden aşinayız.
02:06Yani bir metni nasıl anlayabiliriz'i biz yıllarca metinlerden ve kitaplardan okumuş ve bunun üzerine inşa edilmiş olan literatürden anlamaya çalıştık.
02:15Peki Rüstem Paşa Camii'ni niçin bu usuller üzerinden anlamaya çalışıyorum?
02:21Benim tarih anlayışım da aslında bir sosyolog olan Max Weber üzerinden şöyle bir şey söz konusu.
02:27O anlamacı yaklaşıyor.
02:29Ben de bir sanat eserini veya bir tarihi bir kitabı, bir el yazmayı anlamaya çalışırken bu metodolojiden bir menheç olarak anlamaya çalışıyorum.
02:38Dolayısıyla bir mabedi anlarken de aslında bu usulleri kullanmaya çalışıyorum.
02:43Bunlardan bir tanesi bize çok da uzak olmayan ama bizim kendi geleneğimize de karşılığı olan hermenotik olarak adlandırılmış metotlardan bir tanesidir.
02:53Hermenotik'in ne olduğuna gelecek olursak.
02:55Hermenotik aslında bizden yani doğu dünyasından İslam dünyasının dışında batıda gelişmiş bir metnin nasıl anlaşılacağına dair temel kavramları, metodu oluşturmuş yöntemlerden bir tanesidir.
03:09Aslında kelime itibariyle Hermes'e yani antik Yunan'daki bir mitolojiye, bir efsaneye atıfla yarı tanrı figürü olan, yarı insan figürü olan tanrılardan aldığı bilgileri, mesajları insanlara ileten bir figür.
03:24Tam bu noktada Hermes'in bu özelliğini aslında batı dünyası bir metni anlamaya çalışırken de kullanmakta.
03:32Bunu nasıl yapıyorlar? Şöyle aslında temel tartışma Hz. İsa'nın tarihte yaşamış bir şahıs mı yoksa o dönemle beraber tarih üstü bir şahsiyet mi olup olmadığı üzerinden çıkmış bir metodoloji.
03:46Ama günümüze kadar geldiği yeri kısaca özetleyecek olursam Hermenotik'in tarihin belli döneminde inşa edilmiş olunan bir metni anlamaya yönelik bir metodolojidir.
03:57Örneğin 16. yüzyılda bir metin yazılmış bu metnin yazarı yazıldığı dönem içerisinde oluşturulan şartlar aynı zamanda bir yazarın da üstünde olan, yazarın da aslında farkında olmayan elementler ve etkiler söz konusudur.
04:13Dolayısıyla el yazma bir eseri anlamaya çalışırken göstermiş olunan ve kullanılan bu tekniği biz herhangi bir metni anlamaya çalışırken de kullanabiliriz.
04:23Burada anlatmak istediğim en temel şey şudur.
04:2716. yüzyılda veya daha öncesinde anlatılmış olan, meydana getirilmiş ve inşa edilmiş olan bir metni anlarken biz 16. yüzyılı öncesini ve 16. yüzyılda yaşamış olan bu metni inşa eden bu bir sanat eseri de olabilir.
04:41Dönemin dünyasında meydana getirilmiş olan ilmi bir kitap da olabilir.
04:45Bütün bunların hepsiyle beraber anlamaya çalışıyoruz ve Türkçe karşılığı olarak yorum bilim diyoruz.
04:51Dolayısıyla biz bir sanat eserini anlarken aslında yorumu işin içerisine katıyoruz.
04:57Yani bugün Rüstem Paşa Camii'ni anlarken aslında bir, kanuni dönemini yorumluyoruz.
05:03İki, Rüstem Paşa'nın kendi bireysel kariyerini yani bir devşirme olarak Osmanlı Sarayı'na gelen, Enderun'da yükselen Rüstem Paşa'nın bireysel kariyerini.
05:13Üçüncüsü, Mihrimah Sultan'la olan evliliğinin onun bu kariyerindeki olan etkisi.
05:17Dört, kanuni döneminin kendisi aslında başlı başına bu yorumlarımızı bizim ve bize ait olan bu yorumları etkileyecek olan şeylerden bir tanesi.
05:27Bunlarla beraber şunu da ifade etmem gerekiyor.
05:29Yorum bilim olan bu metodu ben herhangi bir camiye gittiğimde, bir camiyi anlamaya çalıştığımda kullandığım metotlardan bir tanesidir.
05:37Çünkü biz tarihin bir döneminde inşa edilmiş olan, özellikle bir mekan olarak, bir mabet, bir vakıf eseri olarak meydana getirilen bir yeri anlarken aslında kendimizden bir şeyler katıyoruz.
05:49Dolayısıyla bugün Rüstem Paşa Camii'nin yapıldığı yer yani Tahtakale ve Haliç kıyısı olması,
05:56Mimar Sinan'ın buradaki ustalık derecesindeki, belki de ustalık eserlerinden birisi olarak kabul edebiliriz bunu, buradaki mimarlığı, dönemin saray içerisindeki entrikalar, sonrasında oluşturulmuş olunan efsaneler.
06:11Yani bir mabedin tek başına bir mabet olarak kalmadığı, sonrasında da mekan üretimi açısından bütün bileşenleriyle birlikte anlaşılabileceğinin en güzel örneklerinden bir tanesi.
06:22Dolayısıyla bir mabede girdiğimizde onu anlamaya çalışırken aslında hem onu anlamaya çalışıyoruz ve aynı zamanda kendimizden bir şeyler de ona katıyoruz.
06:33Burada bu yorum bilimin kendisinden de yardım alabileceğimizi belirtmek istiyorum.
06:39Gelin hep birlikte bu caminin hem banisini, hem mimarını, hem yapıldığı yeri, hem de siyasi dönem olarak kanuni dönemini anlamaya çalışalım.
06:52MÜZİK
06:53MÜZİK
06:54MÜZİK
06:55Bir caminin, bir mabedin veya bir sanat eserinin özellikle mekan olarak inşa edilmiş olunan bu eserin niçin orada yapıldığı temel sorularımızdan bir tanesi.
07:25Biz bu soruyla beraber aslında hem mabedin kendisini hem dönemi birlikte anlamaya çalışıyoruz.
07:32Bu bize şu salahiyeti vermekte.
07:35Klasik dönem için söyleyecek olursak, hele ki Mimar Sinan'ın eserlerinden bir tanesini söyleyecek olursak herhangi bir yere yapmıyor.
07:42Mimar Sinan büyük bir deha.
07:44Belki ilerleyen dakikalarda Sinan'ın dehasını aynı zamanda nasıl eserler ürettiğine dair de konuşmaya devam edebiliriz.
07:51Fakat bunu şurada belirtelim.
07:53Mimar Sinan, bir paşa için cami yaptırmakta ve bu paşa aslında sarayın en önemli paşalarından bir tanesi.
08:00Sadrazamlık yapmış, büyük mevkilere gelmiş olan bu paşa için bir cami yaptıracaktır.
08:05Bu caminin niçin buraya yapıldığı aslında temel sorulardan bir tanesidir.
08:09Biz bu soruya cevap ararken aslında şunu da ifade edelim.
08:14Hep birlikte anlamaya çalışalım.
08:16Biz klasik dönemde bir vakıf eserinin herhangi bir yere yapılmadığını biliyoruz.
08:21Fakat Haliç'ten geçerken veya Tahtakale'nin içerisine geldiğimizde gözümüze çarpan ilk şeylerden bir tanesi
08:29Rüstem Paşa Camii'nin fefkani yani yerden yüksek bir noktada yapılmış olması.
08:34Bunun niçin yapıldığına dair temel sorunun bu cevabı aslında Mimar Sinan'ın dehasında
08:41ve aynı zamanda bir mabedi yaparken oturulup muhtemelen istişare sonucunda yapıldığının bir göstergesi.
08:48Şunu ifade edelim.
08:49Göze ilk çarpan şey burada kocaman bir mabedin yerden yüksek yani fefkani bir usulle yapıldığını biz görmekteyiz.
08:57Bunun niçin bu şekilde ve niçin burada yapıldığı sorusunun cevabını birlikte arayalım.
09:03Bir Tahtakale.
09:05Bugün burada Tahtakale'ye dair birkaç şey konuşmamız gerekiyor.
09:09Aslında sadece bir pazar olmayan Osmanlı döneminde de önemli bir merkez halinde olan Tahtakale bize bu sorunun cevabını vermekte.
09:17Tahtakale önemli merkezlerden bir tanesi.
09:20Çünkü aslında biz sosyal hayatın merkezi noktalarını anlamaya çalışırken bulduğumuz cevaplardan bir tanesi
09:27pazarın olduğu yer yani ticaretin olduğu yer.
09:29Klasik dönem için söyleyecek olursak tarihi bir vesikada aradığımız şeylerden bir tanesi de aslında paranın kendisidir.
09:38Yani bugünkü anlamda bir matbu veya banknottan bahsetmiyorum.
09:42Ama ticaretin ilerlediği noktalardan, yollardan bir tanesinin parayı takip ettiğinizde yani ticareti takip ettiğinizde aslında iki önemli şeyi de takip etmiş ve onun arayışı içerisinde olmuş oluyorsunuz.
09:55Bir, iletişim. Bu iletişim insanlar arasında aslında en temelde iki noktaya vurgulamaktadır.
10:02Bir tanesi insanın insanla olan ilişkisi. İkincisi klasik dönem için söyleyecek olursak dinin her yere tahakküm ettiği, her yeri anlamlandırdığı bir noktadan bahsediyoruz.
10:12Dolayısıyla iletişimin başladığı nokta pazarın kendisidir.
10:16Bu caminin tahtakale üzerinde inşa edilmiş olması, tahtakalenin merkezine konmuş olması aslında tesadüf değildir.
10:23İkinci sorumuzun cevabı ise niçin bu caminin fefkani bir usülde yapılmış olması?
10:28Buna biraz daha klasik dönemi anlamaya çalışarak cevap verebiliriz.
10:32Yani bugünkü gibi arabaların olmadığı, ticaretin merkezi ve insan kalabalığının olduğu yere bir mabet inşa ediyorsunuz.
10:40Dolayısıyla buraya getirilen ürünler, ticari mallar, bütün bunların hepsi ticaret için kullanılan hayvanlar üzerinden sağlanmaktaydı.
10:48Şöyle bir dünya hayal edin, tahtakale içerisinde esnafların ve dükkanların olduğu bir yerde malların getirilmesi gerekiyor ve bu mallar belli hayvanlar üzerinden getiriliyordu.
10:58Dolayısıyla hem o hayvanların pisliğinden kurtulabilmesi için hem de o insan kalabalığı içerisinde,
11:04yani ticareti de aşan, dükkanların aşağıda kaldığı bir mabedin inşa edilmesi gerekiyordu.
11:10Burada birkaç noktanın birleştiği bir mabet görüyoruz.
11:15Hem ticaretin üstünde bir yer, çünkü İslam'da en temel ibadetgah elbette mescit ve camidir.
11:22Dolayısıyla ticaretin de üstünde, bu ilişkinin de üstünde bir yere konumlanmıştır.
11:27Bu tesadüfi bir şey değildir.
11:29Yani Mimar Sinan'ın bu camiyi usulen, fefkani yapmış olmasının ardında, yerden yüksekliğinin olmasının ardındaki birinci temel sebeplerden bir tanesi buydu.
11:40İkinci sebep ise aslında şunu söyleyebiliriz.
11:42Mimar Sinan yaptığı eserlerin uzun vadeli, yani çok kısa gündelik bir amaçla yapmadığı için, asırları aşan bir ufukla imara başladığı için aslında yüksek yapmıştır.
11:54Bunun ardında şunu belirtebiliriz.
11:56Yan tarafında Haliç var. Rüstem Paşa camiyi için şunu kesinlikle söyleyebiliriz.
12:00Mimar Sinan'ın boğaz hattında veya denize yakın yaptığı çok az sayıda eser var.
12:06Rüstem Paşa bunlardan bir tanesi.
12:08Yani dolayısıyla Mimar Sinan, boğazın sularından, neminden, alt sulardan etkilenmesini en aza indirecek şekilde imar etmeye ve inşa etmeye çalışıyor.
12:18Mimar Sinan'ın yaptığı eserleri uzun vadeli yapması, camiyi ya da yaptığı herhangi bir eseri çok uzun vadede, yani ömürlüğün de üstünde, asırlarca yaşamasını istediği için birincisi, yani ilk sebep olarak ticaretin içerisinde ve bu ticaretle birlikte aşağıdaki kalabalığın üstünde yapmak istiyor.
12:37Bunun birkaç metafizik veya manevi anlamda nedenleri olabilir bunlara değineceğiz.
12:43Ama ikincisi de elbette camiyi çok daha uzun ömürlü yapan, camiyi asırları aşan ve bugün bizim içerisinde onu anlamaya çalıştığımız noktaya gelmesiyle birlikte aslında tüm bunlarla beraber biz Mimar Sinan'ın dehasını görüyoruz.
12:57Elbette şunu da ifade etmek gerekiyor.
12:59Mimar Sinan bunları tek başına yapmıyordu.
13:01Çünkü bizim aslında bu programın başında söylemiş olduğumuz yöntemlerden bir tanesi hermenütikti.
13:07Diğer bir yöntem de bizim klasik metinleri anlamadaki tefsir ve tevil yöntemi.
13:11Yani yorum bilimin bizdeki karşılığı ve bize has olanı.
13:15Bunlarla birlikte anlayacak olursak, Mimar Sinan'ı tek başına Mimar Sinan yapan şey mimari dehası değildi.
13:20Elbette onun mimari dehasının ardında geometri bilmesi, bir camiyi nasıl inşa edeceği, içerisindeki ses, akustik meselesi, aynı zamanda ışığı caminin merkezine düşürme çabası, elbette Mimar Sinan'ı çok önemli noktalara taşıyan unsurlar.
13:37Fakat bununla beraber az önce bahsettiğim burada camiyi fefkani bir usülde yapmış olması elbette tesadüfi değildi.
13:44Çünkü Haliç'in hesaplanması, yapıldığı yer, tahta kalenin üstü ve aynı zamanda Rüstem Paşa'nın ve Mirimah Sultan'ın etkisiyle, onların elbette himmetiyle ortaya çıkmış bir eserden bahsediyoruz.
13:56Burada Mimar Sinan'ın dehasını konuşmak elbette, yani bu bölümde bitiremeyiz.
14:01Çünkü daha önce hatırlayacak olursanız, Atik Valide Camii ile alakalı konuştuğumuzda hem topografyayı hem İstanbul Sülüetini hesaplayabilmiş
14:10ve bununla birlikte eğitime verdiği önemden dolayı Sıbyan Mektebi'ni biraz daha yukarıda yaptığını hatırlamıştık.
14:16Orayı anlatmıştık.
14:18Bugün de aslında Rüstem Paşa Camii'ni anlatırken Sinan'ın büyük dehasının bir mabede yansıması olarak okunabilir.
14:26Çünkü fefkani usülde yapılmış olması tek başına büyük bir şeyi ifade etmekte.
14:31Yani bugün anlamaya çalıştığımız Kanuni döneminde yapılmış olan bir mabet ve bu mabetle birlikte Kanuni'nin eşi Hürrem Sultan,
14:40Kanuni'nin aslında tek kızı olan Mirimah Sultan, Mimar Sinan ve Rüstem Paşa denklemi içerisinde sarayın en önemli isimlerinin birleşerek
14:49aslında dönemle birlikte ortaya çıkarmış olduğu bir eseri konuşuyoruz.
14:53Elbette bu eseri konuşurken birden fazla parametreyi hesaplamamız gerekiyor.
14:58Fakat şu an çok teorik meselelere girdiğimi farkındayım.
15:00Bu teorik meseleler anlaşılmadan caminin bir mabedin veya bir vakıf eserinin de hatta bir anlam dünyasının
15:07çünkü bahsettiğimiz yüzyıllar bizden çok önce gerçekleşmiş, yaşanmış ve orada üretilmiş şeyler bunları hesaplamadan orayı anlamak mümkün değildir.
15:17Gelin biraz da caminin kıble yönüne bakan Çinileri inceleyerek camiyi anlamaya devam edelim.
15:23Aslında camiye girmeden konuşmak istediğim konulardan bir tanesi de Rüstem Paşa'nın adeta Boğaz karşısında sarayı andıran bu revaklarla birlikte dış avlunun kendisi öyle bir çağrışı mı yapmakta?
15:36Bununla birlikte aslında Rüstem Paşa'nın da bir nevi hayalini gerçekleştirdiği bir eser olarak Rüstem Paşa Camii'ni anlamaya çalışalım.
15:44Fakat şunu da tekrar belirtmekte fayda var.
15:46Tarihi kayıtlarda Rüstem Paşa mı yaptırdı yoksa Mihrimah Sultan mı yaptırdı kargaçası söz konusu.
15:52Benim edindiğim bilgilere göre Rüstem Paşa'nın bütün himmetiyle yapılmaya başlanıyor.
15:57Fakat Rüstem Paşa'nın vefatından sonra Mihrimah Sultan bu camiyi tamamlatıyor.
16:01Orada da öyle bir ayrıntı olduğunu belirtelim.
16:04Gelin hep beraber caminin kıble yönüne bakan bu Çinileri inceleyerek camiyi anlamaya ve açıklamaya devam edelim.
16:14Klasik dönem eserler denince akla ilk gelen şeylerden bir tanesi elbette İznik Çinileri ve Osmanlı'nın kendisini ifade ettiği bu Çiniler.
16:41Bunlar aslında birden fazla anlama ihtiva eden ve bizim bir mabedi anlamamızda bize çok önemli rol gösteren unsurların başında geliyor.
16:50Çünkü daha önceki programlarda da söylediğimiz gibi taşın kendisi konuşmaz.
16:54Ama siz taşı konuşturabilirseniz bir yorumla, bir tefsirle, bir tevhille o taş sizin için konuşur.
17:00Ve o taşı konuşturabildiğiniz ölçüde aslında siz o mabedi anlamışsınız demektir.
17:05Burada şunu ifade edelim. Klasik Osmanlı sanatlarında Çin'i çok önemli bir yer kaplıyor.
17:11Fakat bununla beraber bu Çin'i geçmeden önce şunu da ifade edelim.
17:15Bizim inanışımız gereği, aslında burada tabii çok fazla ayrıntılara da girebiliriz ama suretin yapılmaması,
17:22yani kutsalın surette tezahür etmesinin sakıncalı bulunması, bazı mezheplere göre haram olması,
17:28İslam'da bu konuda kesin çizgilerin olduğunu biliyoruz.
17:31Fakat bir anlamı dışa vurma çabası da söz konusu klasik eserlerde.
17:35Şunu da ifade edelim.
17:36Yani bir Çin'i veya bir had sanatı Osmanlı klasik mimarisinde, klasik dönem için söyleyecek olursak,
17:43neyi ifade ediyor sorusunun cevabı tam olarak arkamda görmüş olduğunuz Çin'ilerde gizlidir.
17:47Bununla beraber yani taşı işlerken veya o taşı üst üste koyarken kullandığınız taş,
17:54caminin yeri ve bütün bunlarla beraber siz hayata nereden baktığınızı,
17:58bir medeniyet olarak neyi inşa ettiğinizi aslında ifade etmek istiyorsunuz.
18:02Fakat elbette Mimar Sinan gibi bir dehanın oluşturmuş olduğu,
18:07inşa etmiş olduğu bir mabedi anlamaya çalışırken bunlar büyük şeyler ifade ediyor.
18:11Fakat İslam sanatları içerisinde hattın ve tezyini, süslemeyle alakalı sanatları konuştuğumuzda
18:18Çin'i bunların en güzel örneklerinden bir tanesi.
18:20Birazdan içeride de gösterecek olduğumuz, şayet bu bölümde vaktimiz yetmezse,
18:25bir sonraki bölümde gösterecek olduğumuz Çin'iler mevcut.
18:28Rüstem Paşa Camii dediğimizde aklımıza ilk gelen şeylerden bir tanesi,
18:32inanılmaz derecede güzel bir Çin'i sergisinin olması.
18:36Bugün burada bu Çin'iler elbette şunu da ifade edelim,
18:40Çin'ilerin kendilerine has özellikleri var.
18:43İznik'te yapılan Çin'iler.
18:44Örneğin 1400'lü yılların sonlarında yani Çin'inin renginin değişmesi,
18:49kullanılan materyalin değişmesi Çin'inin hangi dönemde yapıldığına dair ciddi yapışları vermekte.
18:55Örneğin Çin'inin içerisinde kırmızıyı yakalamak, öncesinde mercan söz konusu,
19:00fakat çok zordu.
19:01Yani kırmızı rengini yakalamak çok zordu.
19:03Çin'i üzerine uzmanlaşmış olan sanat tarihi hocalarımızdan dinlediğim kadarıyla
19:08bazı figürlerin aslında Çin'den geldiği, Çin'e dair bilgilerin olduğu,
19:13yani Çin'in üzerinde kullanılan bu motiflerin aslında uzak,
19:17yani Orta Asya'dan geldiğine dair de ciddi bilgiler var.
19:20Aslında Kanuni'nin babası Yavuz döneminde doğuya yapılan seferler sonucunda
19:24İstanbul'a payitahtta dönerken yanında Çin'i ustalarını da getirdiğini biz biliyoruz.
19:30Peki burada ne gibi bir değişiklik olmuştur bu Çin'ilerde?
19:33Elbette İran'ın, Orta Asya'nın, bugünkü Türkiye Cumhuriyetler'de mevcut olan
19:38Çin'i ustalarının etkisini biz kendi Çin'i örneklerimizde görüyoruz.
19:43Fakat bu camide şunu ifade edelim.
19:45Rüstem Paşa cami denince akla Çin'i geliyor demiştik.
19:48Henüz caminin içerisine girmeden bile o dönemde buraya yapılmış olsun veya olmasın
19:53Çin'inin Osmanlı camileri için önemini az önce vurguladık.
19:58Bu önem siz bir anlam dünyası oluşturuyorsunuz,
20:02hayata buradan bakıyorum diyorsunuz ve hayata bir teklifiniz var.
20:06Bu teklif bütünüyle beraber o anlamı ihtiva eden en önemli noktalardan bir tanesi.
20:11Yani adeta şunu söylesek yeridir.
20:14Osmanlı döneminde yapılmış bir klasik eser taşı konuşturmak istiyor.
20:19Bu noktada konuşturmak istediğinde anlatmaya çalıştığı şey ise
20:23bütünüyle beraber bir vakıf eserinde, bir mabette ya da bir sanat eserinde ortaya çıkıyor.
20:29Yani burada yine kelimelerden yardım alarak şunu ifade edelim.
20:34Osmanlı döneminde yapılmış olunan klasik bir eserin mimarıyla, bahanesiyle, içerisinde oluşturulan toplumuyla birlikte bir teklifi var.
20:43Bu teklif elbette ki inançtan, kültürden oluşturulmuş olunan, yaşana gelen hayatın içerisinden süzülmüş,
20:51aslında yaşana gelen hayatın içerisinde adeta imbikten süzülmüş bir anlam dünyası var.
20:56Bu teklif aslında çok büyük bir teklif.
20:59Çünkü sizler bir mabet inşa ediyorsanız bunun bir de mükellefiyeti vardır.
21:04Burada şunu da özellikle belirtelim.
21:07Bizler bazen kelimelerden yardım alarak tarih anlatısı yapıyoruz.
21:11Elbette etimoloji her şeyi ifade eden bir bilim değildir ama
21:14teklifle mükellef kelimelerinin Arapçadan dilimize geçmesi ve bunların ortak bir anlam dünyası üzerinden inşa edilmesi önemlidir.
21:2216. yüzyılda inşa edilmiş olunan bir caminin hayata sunduğu bir teklif vardır.
21:28Bu teklifin ise bir mükellefiyeti vardır.
21:30Klasik dönemdeki bütün eserler için aynı şeyi söyleyebiliriz.
21:33Ne demek istiyorum?
21:34Sizin hayata baktığınız bir nokta var.
21:36Bu nokta itibariyle bir şeyi inşa etmek istiyorsunuz.
21:40Bu bazen bir mabet olabilir, bazen bir cami olabilir, bazen bir vakıf eseri olur.
21:45İnsanlara şifa dağıtması için bir hastane olabilir.
21:49Bunları yapıyorsunuz.
21:50Çünkü bu bir teklifin sonucu.
21:52Fakat bununla beraber bu teklifi yani niçin yaptığınız önemli bir soru.
21:56Fakat nasıl yaptığınızda oradaki mükellefiyetle birlikte anlaşılması gereken önemli bir noktadır.
22:02Mükellefiyet ise camiyi yaptığınızda Mimar Sinan gibi bir deha ile birlikte aslında siz caminin nasıl yapıldığını da anlamaya çalışıyorsunuz.
22:11Burada şunu da belirtmek gerekiyor.
22:13Bir caminin niçin yapıldığı pratik bir ihtiyaçtan dolayı ortaya çıkmış olabilir.
22:19Bir vakıf eserinin nasıl yapıldığı ise bize arkamda görmüş olduğunuz Çinilerle beraber bu başka camilerde farklı tezahür edebilir.
22:28Fakat buradaki teklif ve mükellefiyet aslında hem Mimar Sinan'ın hem Kanuni dönemini hem Mihrimah Sultan'ı hem Hürrem Sultan'ı hem de Rüstan Paşa'nın hayali olan bu camiyi birlikte anlamaya devam edelim.
22:41İstanbul'un cazibe yani atraksiyon merkezlerinden bir tanesi hiç şüphesiz Tahtakale.
23:05Tahtakale'nin önemi sadece ticaret merkezi olmaklığı değil.
23:09Çünkü burada aslında Türkiye'nin her tarafına giden ürünlerin üretildiği, satışı yapıldığı, ticaretinin yapıldığı yerlerden bir tanesi.
23:17Tahtakale içerisinde adeta göğe yükselen fevkani bir yapı olarak Rüstan Paşa Camii'ni bugün anlamaya çalıştık.
23:24Aslında burada Rüstan Paşa'ya dair de birkaç şeyi konuşmamız gerekebilir.
23:28Fakat bu bölümün süresi bize el vermezse bir sonraki bölümde bunları anlatacağım.
23:32Ama şunu da belirtelim. Şu an arkamda görmüş olduğunuz son cemaat mahviliyle bu sütunlarla birlikte aslında klasik dönem Mimar Sinan'ın eserlerinin bir benzer özelliğini görüyoruz.
23:43Fakat burada hem topografyanın hem coğrafyanın Mimar Sinan üzerindeki etkisini de görebiliyoruz.
23:49Çünkü klasik Osmanlı camilerinde bizim bildiğimiz bir şey var.
23:53Mimar Sinan avlu içerisinde açık alanda bir şadırvan inşa eder.
23:56Fakat burada bu camide olmayan şeylerden bir tanesi de buradaki sınırlardan dolayı bir şadırvanın olmayışı.
24:04Burada Mimar Sinan'ın diğer camilerden ayıran özelliklerden bir tanesi bu olsa gerek.
24:10Bir diğeri de yani bu da hiç şüphesiz önemli bir özelliktir.
24:13Mimar Sinan bir paşaya yaptırdığı bir camide aslında Mimar Sinan'ın dehasını çok daha sonra göreceğimiz,
24:20buradan sonra yapılan belki Edirne Selimiye Camii'ni örnek olarak gösterebiliriz.
24:25Oranın adeta küçük bir minyatürünü yapmaya çalışıyor.
24:28Fakat bu minyatür hiç de o kadar küçük de değil.
24:31Dolayısıyla burada Mimar Sinan'a dair söyleyebileceğimiz çok fazla şey var.
24:35Burada avlu içerisinde önemli olarak belirtmemiz gereken şeylerden bir tanesi şadırvanın olmayışı.
24:42Ve biraz daha son cemaat mahfili dışında da bu gördüğünüz, şu an arkamda görmüş olduğunuz revaklarla birlikte avlunun geniş tutulması.
24:51Daha önce de söyledim, içeride bir şadırvan yok.
24:53Bu Mimar Sinan'ın aslında biraz daha farklılaştığı noktalardan bir tanesi.
24:58Bölümü bitirmeden önce Rüstem Paşa aslında kimdir biraz ona değinip bu bölümü bitirmek istiyorum.
25:04Çünkü süremiz ihtiva etmiyor.
25:06Daha önceki bölümlerde de söylediğim gibi bazı camileri anlamaya ömür yetmez.
25:11Çünkü bizden zaman olarak, anlam dünyası olarak çok önce inşa edildi.
25:15Bütünüyle oraya nüfuz etmek çok zor.
25:18Anlatmak için ise bölümler yetmiyor.
25:20Rüstem Paşa devşirme ve Enderun'da yetişmiş paşalardan bir tanesidir.
25:24Kardeşi Sinan Paşa ile beraber payitahtta dışarıdan gelmiş ve burada kariyerinin zirvesine çıkmış paşalardan bir tanesidir.
25:31Kanuni'nin damadıdır.
25:32Burada önemli olan şeylerden bir tanesi de şudur.
25:35Kanuni'nin tek kızı Mihrimah Sultan ile evlidir.
25:38Bu elbette saray içerisinde bazı entrikalara, saray dedikodularına da yer vermiştir.
25:43Burada şunu da ifade edelim.
25:45Bu entrikalar, bu saray dedikodularının büyük bir kısmı sonradan üretilmiş bile olabilir.
25:50Çünkü bizler tarihi sadece bir materyal üzerinden okumadığımız için bazen anlatıla gelen ve yaşana gelen hayat üzerinden bize gerçek olmayan hikayeler de gelebilir.
26:02Burada Rüstem Paşa için ifade edilen veya onun hakkında anlatılan çok fazla şey söz konusu.
26:08Bununla beraber malum günümüzde tarihe dair, tarihle ilgili çok fazla dizi de yapılmaktadır.
26:14Dizilerin kaygısı başka bir şey olabilir.
26:16Yani bir reyting kaygısıyla da yapılıyor olabilir.
26:19Tarihi bir gerçekliğe de dayanıyor olabilir.
26:21Bunlar bizim konumuz değil.
26:22Aslında dizilerin bugün Türkiye Cumhuriyeti'nde üretilen tarihiye dair dizilerin büyük bir kısmının tarih yazımında nasıl bir fonksiyonu olduğuna dair konuşabiliriz.
26:32Bir başka bölümde bunu konuşabiliriz.
26:33Fakat Rüstem Paşa'ya dair anlatıların büyük bir kısmının sadece Rüstem Paşa ile ilgili olmadığını bilelim yeter.
26:40Daha önce de söyledik.
26:41Bugün kapanışı bu bölümü kapatmadan önce şunu ifade edelim.
26:45Biz bir yolculuğa çıkıyoruz, bir vakıf eserini anlamaya çalışıyoruz.
26:49Tarihin bir noktasında bir durağında durup orayı anlamaya çalışıyoruz.
26:54Durup düşünmek ve durup anlamak üzerine de bir başka bölümde konuşabiliriz.
26:58Her zaman söylediğimiz gibi İstanbul'a, bu şehre, vakıf eserlerine ve kendinize iyi bakın.
27:04Müzik
27:16Müzik
27:26Müzik
27:28Müzik
27:30Müzik
27:40Müzik
27:42Müzik
28:12Müzik
28:16Vakıf Katılım, tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sundu.
28:21Müzik
28:22Müzik
28:24Müzik
28:26Müzik
28:28Müzik
28:30Müzik
28:32Müzik
28:34Müzik
28:38Müzik
Önerilen
28:37
|
Sıradaki
30:47
30:22
30:17
34:56
38:45
36:40
38:00
30:40
32:17
35:51
31:28