- 2 ay önce
Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Kategori
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım, tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
01:00İzlediğiniz için teşekkür ederim.
01:30Bu noktada Üsküdar'daki Atik Valide Camii'nin ismi nereden gelmektedir?
01:37Haziresinde kimler metfundur?
01:39Bu noktayı, camiyi, külliyeyi hep birlikte anlamaya çalışacağız.
01:44Bunlara geçmeden önce, bu haftanın temel sorusu ve bunun üzerinden, bu soru üzerinden anlamaya çalışacağımız Atik Valide Camii'ne geçmeden önce şunları konuşmamız gerekiyor.
01:56Bir esere, tarihi bir yapıya, tam olarak nereden ve nasıl anlamaya başlayabiliriz?
02:02Bu camiyi, tarihini, külliyeyi, vanilerini ve tarihte var olmuş bir mekanı anlamaya çalışırken, bu hafta bize hangi kelimeler eşlik edecek?
02:12Bu hafta için seçmiş olduğum bu kelimelerden bir tanesi, Orient kelimesi ve garip kelimeleri.
02:19Bu iki kelime üzerinden biz Atik Valide Camii'ni anlamaya çalışacağız.
02:23Niçin bu iki kelimeyi seçtim?
02:24Bu kelimelerden bir tanesi, aslında Batı dünyasının Doğu dünyasını anlamaya çalışırken, hatta bir bilim haline getirdiği Orientalizm kelimesinden yola çıkıyorum.
02:36Bu kelimenin detaylarını şu şekilde verebilirim.
02:40Orient, aslında en temelde Doğu'ya ait olan, Doğu'yla ilgili olan çalışmaların tamamını kapsamaktadır.
02:47Orientalizm, bu noktada bizlere şunu vermektedir.
02:50Batı'nın Doğu algısını vermektedir.
02:52Bir de bununla beraber garip kelimesini söyledim.
02:56Ve bunu niçin söyledim?
02:58Çünkü Batılı Doğu'ya dair ilişkilerini Orientalizm ve Orient üzerinden gerçekleştirmektedir.
03:05Bu şu noktada önemlidir.
03:06Birisi, dünyanın batısından, tarihin belli bir dönemi için konuşuyorum.
03:10Doğusuna doğru gittiğinde, aslında orada aynı kökten gelen, Orientalizm kelimesinden gelen, Orient kökünden gelen,
03:18oryantasyon kelimesiyle dünyayı anlamaya ve anlamlandırmaya çalışmaktadır.
03:23Bu, bizlere şunu vermektedir.
03:25Osmanlı döneminde, Batı'dan Doğu'ya göçen ve orayı anlamaya çalışan birisi,
03:31aslında oraya biraz da oryantasyon gerçekleştiriyor ve adapte oluyor.
03:35Fakat tam tersi noktada şunu da söyleyebiliriz.
03:39Doğudan Batı'ya göçen birisi için biz garip kelimesini ve gurbet kelimelerini kullanmaktayız.
03:45Bu ikisi bize iki farklı anlam dünyasını vermekte.
03:48Bu iki anlam dünyasını tam olarak idrak etmeden,
03:51aslında biz 16. yüzyılda, 17. yüzyılda yapılmış bir mabedi veya mabetleri, külliyeleri,
03:58örneğin şu an tam önünde bulunduğumuz Atik Valide Camii'ni anlamakta zorlanırız.
04:03Çünkü biz kendi vatanından kopup başka bir yere giden bir insan için aslında garip bir durum deriz.
04:10Ve bu noktada buradan türetilmiş olan gurbet kelimesiyle anlamaya çalışırız.
04:15Bu şunun için önemlidir.
04:16Vatanından kopup başka bir memlekete giden insanlar aslında oraya adaptasyon sürecinden geçerler.
04:22Ve bu Batı dünyası için geçerlidir.
04:24Fakat Doğu dünyasında, Doğu dünyasından kopup Batı dünyasına ilerleyen
04:29ve kendi vatanından uzaklaşan birisi orayı gurbet olarak adlandırmaktadır.
04:34Ve bu bize aslında kendi öz varlığından, vatanından kopan birisinin gurbet de olmasını
04:41aynı zamanda garip kelimesiyle de açıklayabiliriz.
04:45Şimdi bu iki kelime eşliğinde şunu söyleyelim.
04:48Bir tarafta oryant, oryantasyon ve oryantalizm, Batı'nın Doğu'yu nasıl algıladı?
04:53Diğer tarafta ise gurbet.
04:56Elbette Doğu kavramı, Doğu'nun ürettiği bu kavram aslında çok daha derinlerde,
05:02teolojik ve dini bir altyapıya da sahiptir.
05:05Bu noktada cümlelerimizi bitirip hep beraber Atik Valide Camii hakkında
05:10sorduğumuz sorulara birlikte cevap arayalım.
05:23İstanbul'un en güzel noktalarından birinde bulunan Atik Valide Camii'ni
05:36yani Mimar Sinan'ın son eserini konuşmak üzere bugün buradayız.
05:41Bu güzide eseri anlamak için az önce girişle iki tane önemli kavramdan bahsettim.
05:46Bir tanesi oryant ve dolayısıyla oradan türetilen oryantalizm ve oryantasyon
05:51aynı zamanda Doğu'dan türetilmiş olan, Doğu anlam dünyasından türetilmiş olan bir kavram daha vardı.
05:57Bu da gurbet ve dolayısıyla garip kelimeleri.
06:01İslam anlam dünyasında insan bir dünyaya gönderilmiştir, buraya gelmiştir.
06:07Ve bu, bu gelmekliği aslında kökeniyle, ötelerin ötesiyle bir anlam bağını da güçlendirmek içindir.
06:14Bugün burada gördüğümüz bu cami ve külliyesi aslında bu anlam dünyasının sonuçlarından bir tanesidir.
06:22Bizlere çok şey anlatan bu tür külliyeleri belli kavramlar ve etimolojik anlam tahlilleriyle birlikte biz anlamaya çalışabiliriz.
06:31Bu noktada bize yardımcı olmasını istediğimiz iki tane kelime var.
06:35Orient ve gurbet kelimeleri.
06:37Bu noktada şunu söyleyebilirim.
06:39Bize lazım olan ve bize yardımcı olacak olan iki kelime bize aslında bir meseleyi, tarihi bir noktayı, bir camiyi ve külliyeyi anlamamıza yardımcı olacaktır.
06:51Bunda önemli olan şeylerden bir tanesi de şudur.
06:54Aslında kendimize nasıl baktığımız.
06:5719. yüzyılda bizlere şöyle bir şey söz konusudur.
07:0119. yüzyılda bir dünyayı, tarihi bir meseleyi, bir vakıf eserini anlamamız için bizim bu meseleye, bu vakıf eserine nereden baktığımız çok önemlidir.
07:13Bu şu açıdan önemlidir.
07:1519. yüzyılda dünya anlam dünyası olarak tamamen değişmiştir.
07:21Şu an arkamda görmüş olduğunuz hünkar mahfili tam olarak neyi ifade etmektedir?
07:25Örneğin durduğumuz yer gördüğümüz şeyi algılamamızı etkileyecektir.
07:30Dolayısıyla bir nesneye nereden baktığımız, nasıl gördüğümüzü doğrudan etkiler.
07:37Bu şunun için önemlidir.
07:3819. yüzyılda batıda yaşanmış olan aydınlanma gibi büyük kırılımlar kendi tarihimizi, bize ait olanı nasıl yorumladığımız ve onu nasıl algıladığımızı da değiştirmiş durumda.
07:52Dolayısıyla biz meseleye oryantasyon veya bir oryant kültürü üzerinden mi bakacağız?
07:57Yoksa bu dünyaya gönderilmiş ve garip bir hayat içerisinde bir medeniyet inşa etmeye çalışan insanlar olarak mı algılayacağız?
08:06Atik Valide Camii aslında bize şunu göstermektedir.
08:09Siz bu camiye Mimar Sinan'ın son eseri olarak bakarsanız ve bu kültüre ait bir insan olarak bu camiyi algılamaya çalışırsanız aslında size başka şeyler söyleyecektir.
08:21Fakat dışarıdan bir gözle taşların niçin bu şekilde simetrik ya da asimetrik bir şekilde inşa edildiğini, binanın dışarıdan baktığınız zaman bu dışarısı sadece binanın dışını kastetmiyorum.
08:34Aynı zamanda anlam dünyasının dışını kastediyorum.
08:38Eğer siz bir mabede, bir camiye, bir külliyeye dışarıdan bakarsanız göreceğiniz şey farklı olacaktır.
08:45Fakat içeriden bakarsanız bu aynı zamanda size başka şeyler söyleyecektir.
08:49Bu nokta çok önemlidir.
08:51Bu yüzden biz tarihi anlarken bazen bir hazireden, bazen bir mezar taşından, bazen bir mabedin kendisinden veya üzerindeki kalem işçiliğinden yardım alarak anlamaya çalışırız.
09:02Bu yardım bazen bizlere kütüphanelerdeki arşiv tozları yardımcı olacaktır.
09:08Bu noktada bugün bize yardımcı olacak olan tarihi, banilerini, dönemi anlamamıza yardımcı olacak olan şey Atik Valide Camii'dir.
09:16Fakat az önce de belirttim. Bizler tarihi kelimelerle anlamaya çalışırız.
09:21Çünkü kelimeler fikirlerin, muhayyilenin, tasavvurun ilk olarak vücut bulduğu halidir.
09:29Dolayısıyla ben bir tarihi meseleyi ele alırken hangi kavramları ve kelimeleri kullanıyorum?
09:35Öncelikle bunlara bakarım.
09:36Bugün Atik Valide Camii'ni anlamaya çalışırken de aslında yapmaya çalıştığım şey o.
09:41Ben dünyada kendisini garip olarak hisseden ve bu dünyadaki garipliğini hiçbir zaman unutmayan bir medeniyetin inşa ettiği vakıf eserlerine dolaşırken
09:52elbette bu medeniyette, bu dünyanın bu kısmında hayata buradan bakan insanların ürettiği kelimeleri, kitapları,
10:00dolayısıyla mabetleri birlikte anlamaya çalışıyorum.
10:03Atik Valide Camii'ni anlamaya çalışırken de bazen bir şairden, bazen bir divan şairinden, bazen bir padişah hakkında üretilmiş efsaneden yardım alacağız.
10:15Bugün Atik Valide Camii'ni anlamaya çalışırken sadece binanın özelliklerini konuşmayacağız.
10:21Bu bina hakkında üretilmiş olan efsaneleri de dinleyeceğiz ve bunları nasıl anlamamız gerektiğini de.
10:27Hep birlikte caminin bütün kısımlarını incelemeye başlayalım.
10:33Adım adım Atik Valide Camii'nin içerisine doğru ilerliyoruz.
10:57Şu an tam arkamda görmüş olduğunuz, üç parmağın girdiği kabul edilen delikten bahsedeceğim.
11:05Aslında camiyi sadece banileriyle veya bütün mimari özelliklerinin ötesinde sadece bunlarla anlamak yetmeyecektir.
11:14Dolayısıyla caminin etrafını süsleyen efsanelerle de camiyi anlayabiliriz.
11:19Rivayet oldur ki bu delikler caminin kıblesini tayin etmek için kimi rivayetlere göre Hızır'ın gelip üç parmağını koyup kıble yönünü tayin etmesi için oluşan deliklerdir.
11:33Bizlere aslında bu noktada en önemli olan şeylerden bir tanesi şudur.
11:37Bir efsaneyle, bir abartıyla, mübalahayla biz tarihi bir mabedi, bir külliyeyi nasıl anlayabiliriz?
11:46Veya bu hikaye, bu efsane camiyi anlamamız için bizlere nasıl yardımcı olabilir?
11:53Bugün biraz da bunlar üzerinden ilerleyelim.
11:55Her zaman yaptığımız gibi tekrar söyleyelim.
11:57Kelimeler, kelimelerle düşünmek, vakıf eserlerini kelimelerle anlamak bize yardımcı olacaktır.
12:03Bu noktada bize yardımcı olacak olan şey mübalaha kelimesidir.
12:07Mübalaha kelimesi, dilimize Arapçadan geçen, belaha kökünden türemiş olan ve Türkçesi, tam Türkçesi abartı olan bir kelimedir.
12:17Fakat burada şunu unutmamamız gerekiyor.
12:20Belaha, bir şeyi başka bir noktaya ulaştırmak demektir.
12:24Abartmak da yani mübalaha, yani efsanelerin aslında doğası gereği abartılarak anlatılması da bizleri bir noktadan başka bir noktaya götürmeye yardımcı olacaktır.
12:36Bu noktada bu hikaye, bu efsane, Hızır miti ya da mübarek bir adamın gelip caminin kıble yönünü tayininde bizim camiyi anlamamızda nasıl yardımcı olacaktır?
12:48Bu noktada şunu söyleyelim.
12:49Daha önceki programlarımızda değindiğimiz gibi bizim mekan kelimesi kevn kelimesiyle ortaktır.
12:57Yani o kökten türemiştir.
12:59Kevn yani bir oluş, varoluş.
13:02Daha önce de söylediğimiz gibi bir toplum bir mekanı meydana getirir, bir mekan bir toplumu meydana getirir.
13:09Biri diğerinden önce veya sonra değildir.
13:13Bu bize aslında şunu vermektedir.
13:14Cami inşa edilmiştir, Mimar Sinan'ın son eseridir.
13:19Fakat bu ve benzeri hikayelerle aslında toplum mekanını yani sosyal mekanını oluşturmaya ve devam etmektedir.
13:29Dolayısıyla bu hikayelerle camiyi anlamak, bir vakıf eserini anlamak aslında bizim bu programın başında söylemiş olduğumuz orient ya da gurbet kelimeleri üzerinden de anlamamıza yardımcı olacaktır.
13:42Kıble tayini meselesi sadece bu camiye has değildir.
13:46Birden fazla camide biz bu tür efsaneleri görmekteyiz.
13:51Bu bize aslında şunu söylemektedir.
13:53Bir cami inşa edilmiştir ve bu cami sadece inşa edildiği haliyle kalmamıştır.
13:58Sonrasında etrafına yapılan külliyeler, birden fazla mekan, darış şifası, imarethanesi, eski ismiyle hem yemek yapılan yerler hem de hastanesi, kütüphaneleri ve medreseleriyle cami fiziki olarak büyümektedir.
14:12Fakat bununla beraber bu tür hikayeler, efsaneler bize şunu vermektedir.
14:18Bu vermek istediği şey aslında tam olarak şudur.
14:22Cami inşa edilmiştir fakat o inşa edildiği yerde, o mekanda fizik mekanı olarak da nasıl kalmadıysa bu efsanelerle insanların anlam dünyasında bir yere oturmaktadır.
14:34Bu bölümün başında göstermiş olduğum o üç delik kıble tayini niçin önemlidir?
14:38Bunun gerçek olup olmaması bizim açımızdan, bugün bu tarihi kültürüyle anlamaya çalışan birisi açısından aslında gerçekliğinin hiçbir önemi yoktur.
14:49Fakat bize şunu söylemektedir.
14:52Bir, kıble aslında namazın temel şartlarından bir tanesidir.
14:56Bu noktada namaz cami ilişkisini anlatmamıza aslında gerek yoktur.
15:01Fakat şunu biz biliyoruz, kıble namazın olmazsa olmazlarındandır.
15:05Şayet ahalinin, toplumun aklında bu camiye dair ciddi bir eksiklik söz konusuysa, bunun da en temel konuşulabilecek olanı kesinlikle kıbledir.
15:16Kıble meselesinin tayini niçin böyle bir efsaneyle vücut bulmuştur?
15:44Daha önce de söylediğimiz gibi, fikirler, fikirlerin somut hale gelmesinin en önemli göstergelerinden bir tanesi kelimelerdir.
15:53Fakat bunu devam eden noktalarda biz mekanları ve diğer mekanları yani katmanlı bir şekilde görmekteyiz.
16:01Bu bize aslında şunu vermektedir.
16:03Kıble niçin önemlidir?
16:04Bu, caminin inşa edildiği dönemi de bize anlatmaya çalışmaktadır.
16:08Çünkü kıble namazın şartlarından bir tanesidir.
16:12Kıble doğru değilse namaz olmaz.
16:13Dolayısıyla kıbleyle alakalı herhangi bir şüphe varsa ahali, cemaat o camiye iştirak etmez.
16:21Sadece bu camiye has bir şey değildir bu.
16:23Birçok cami için böyle bir efsane söz konusudur.
16:25Yani özellikle kıble üzerinden camiye sonradan bir efsane üretmek bir halkın aslında geleneği haline gelmiştir.
16:34Bunun pek tabii psikolojik, sosyal ve politik sebepleri de olabilir.
16:38Fakat bu bize Osmanlı toplumuna dair şöyle bir fikir de vermektedir.
16:42Bir, Hızır kültü ya da önemli bir alim, evliya insanların toplumun içerisinde var olduğunu biz görmekteyiz.
16:51Bu noktada burada bulunan üç delik kesinlikle tesadüfi bir şey değildir.
16:55Bir toplumu anlamamızda gerçekliğinin olup olmamasının ötesinde az önce mübalağa kelimesiyle vurguladığımız
17:03yani abartarak anlatma bir dil özelliği olarak bunun var olması bu toplum içerisinde aslında bize şunu göstermekte.
17:11Toplumun böyle bir noktaya ihtiyacı vardı.
17:14Bu nokta kıblenin tayiniyle beraber aslında caminin, mekanın, külliyenin inşasının manevi olarak ya da katmanlı olarak devam ettiğini göstermektedir.
17:26Kıble namazın en önemli şartlarından bir tanesidir.
17:29Fakat cami tayininde koca binanın bir ulu kişi tarafından üç parmakla çevrilip kıble yönünün belirlenmiş olması
17:38caminin farklı boyutlarda inşasının aslında devam ettiğini göstermektedir.
17:44Bu noktada bu efsaneyle beraber adım adım cami içerisine doğru ilerleyelim.
17:49İlerleyelim.
17:50Atik Valide Camii
18:16Üsküdar gibi inci bir semtte dünyada hala varlığını sürdürmektedir.
18:22Biz bu camiyi anlamak için bazen efsanelerden, bazen mimari yapısından, bahanesinden, niçin bu bölgede seçildiğinden, niçin bu bölgede yapıldığı bunların hepsiyle beraber bu camiyi anlamaya çalışacağız.
18:36Örneğin gök kubbe.
18:37Gök kubbe üzerinde insanların gök kubbenin bir temsil olduğunu hepimiz bilmekteyiz.
18:44Fakat gök kubbenin bir temsili olarak cami kubbesi her zaman önemini korumuştur.
18:50Klasik Osmanlı mimarisinin en önemli özelliklerinden bir tanesi kubbe ve etrafına serdedilen yarım kubbelerdir.
18:57Fakat ben tam olarak bu noktada bugün camiyi anlamamız için bize yardımcı olacak olan şeylerden bir tanesi olarak hat yazılarını konuşmak istiyorum.
19:07Bu hat yazıları niçin önemlidir?
19:09Biz bu hatların hangi ayetlerden ve surelerden seçildiğini elbette biliyoruz.
19:15Fakat bu camiye has ve bu noktada özel bir konuma sahip olan Fatır Suresi 41. ayeti tam olarak üstümüzde bulunan kubbenin içerisine işlemişlerdir.
19:25Bu sadece bu camiye has bir şey değildir.
19:28Fakat göklerde ve gökleri kimin elinde tuttuğundan bahseden bir ayetin buraya işlenmiş olması az önce bahsettiğim gibi caminin ve külliyenin fiziki olarak varlığını devam ettirebilmesi için yeni bir mekan olarak kendini var kılması için belli şartları taşıyan hikayeler, efsaneler hep var ola gelmiştir.
19:50Fakat bir toplum bir mekanı inşa eder, bir mekan bir toplumu var eder demiştik.
19:55Bu noktada camiye sonradan yazılan bir ayetin de önemi çok büyüktür.
20:01Göklerden bahseden, göklerin hükümranlığını elinde tutan, bozulup yok olacak olsa onu sadece elinde Allah tutar anlamına gelen bir ayetin kubbe içerisine yazılmış olması manidardır.
20:13Bunu şunun için söylemek istiyorum.
20:16Seçilen ayetlerin elbette anlama, yorum bilim açısından veya tefsir, hadis geleneği açısından bu ayetler neyi ifade etmektedir biz işin bu kısmıyla ilgilenmiyoruz.
20:28Bu noktada hem mimari hem sanat, hattın nasıl yazıldığı, yazı stili açısından elbette sanat tarihinde çok önemli ayrımlar söz konusu.
20:38Herhangi bir yazıya baktığınızda hangi dönemde yazıldığından ya da hangi hattat eliyle çıktığından veya daha önceki Fatih Camii'nde söylediğimiz gibi sonradan restorasyon döneminde batıdan etkilenmenin vermiş olduğu kalem işlerinin barok stilinden etkilenmiş olması bize tarih açısından ve bina açısından anlamamıza yardımcı olmaktadır.
21:01Fakat biz burada ne bir tefsir geleneği ne de hadis geleneği içerisinde salt olarak bu ayetin ne anlama geldiğini konuşmayacağız.
21:10Burada konuşmak istediğimiz şey şu, gök kubbeyi temsilen cami kubbesi.
21:14Gök kubbe herkesin gök kubbesidir ve insanlara eşit miktarda hizmet etmektedir.
21:21Bu noktada caminin temsiliyeti açısından seçilen ayet önemlidir.
21:26Bütün cami mimarimizde klasik Osmanlı dönemi veya sonrasında oluşturulan, inşa edilen bütün eserler için şunu söyleyebiliriz.
21:35Camilerde kullanılan hatlar kendi dönemini yansıtmaktadır fakat bir gelenek halini almış olan, örneğin caminin girişindeki taç kapıda yazılı olan namaz insanlara belli vakitlerde farz kılınmıştır gibi ayeti birçok caminin girişinde biz görmekteyiz.
21:54Veya müezzin mahfillerinde Ya Bilal-i Habeşi şeklinde yazılmış olan hatlar mevcuttur.
22:02Dolayısıyla hatların vakıf eserlerimizle bütünlüklü bir şekilde iç içe olması bizim tarihi hala mekanı hala var eden ve toplumu inşa eden bir noktada olması açısından bizim için önemlidir.
22:16Bu noktadan yola çıkarak bu kubbede yazılı olan Fatır Suresi 41. ayet ve sonrasında gök kubbeyle olan ilişkisinin ötesinde birkaç noktaya daha değinmek istiyorum.
22:26Bu camide toplamda 114 tane pencere söz konusudur.
22:30114 tane pencereden süzülen ışıklar camiyi aydınlatmaktadır.
22:34Bu 114 pencerenin oluşu da hiç şüphesiz tesadüfi bir nokta değildir.
22:40Bu noktada Mimar Sinan veya onun belirlediği bina eminleri tarafından belirlenen bu rakam çok büyük ihtimalle Kur'an-ı Kerim'deki 114 sureye bir hatırlatma ve orayı hatırlamamıza yardımcı olacak büyük bir telmihtir.
22:56Bunların hiçbirisi tesadüfi değildir.
22:58Fakat şu noktaya geri dönelim.
22:59Kubbe.
23:00Müslümanlar secde halindeyken bu noktada gök kubbe yani önce cami kubbesi sonra gök kubbe kendisini kapsar niteliktedir.
23:08Daha önce de söylediğimiz gibi bir camiyi teolojik veya felsefi ya da tasavvufi bir noktadan anlamanın ötesinde salt toplum içerisinde nasıl bir varoluşla kendini var ettiğini de anlamaya çalışabiliriz.
23:24Bu noktada İslami bir düşünce içerisinde camide namaz kılan insanın merkezde oluşu, ışığın tamamını ibadet eden kişi üzerinde oluşu aslında çok önemlidir.
23:36Bu nokta bize şunu göstermektedir.
23:39Bu ışık pencereler seçilen hatlarla birlikte dışarıdan içeriye giren bir insan aslında diğer dinlerde ve düşüncelerde kadim inanışlara benzer bir şekilde değil de İslam içerisinde bir insan camiye girdiğinde aslında bir uzlete girmiş olmuyor.
23:59Bu noktada şunu söyleyebiliriz.
24:01Dışarıda yaşana gelen hayatı ardında bırakmıyor.
24:04Yani aslında biz mekan geçişliliği arasında şunu söyleyebiliriz.
24:09Cami ışıklandırılması caminin içerisindeki ışık hüzmeleri bizim dış dünyayla bağımızı koparmıyor.
24:16Bu çok önemlidir.
24:17Çünkü aslında Müslümanlar için mekan yeryüzünün tamamıdır.
24:22Fakat ibadet maksadıyla bir vakıf eserini inşa etmek bu noktada aslında bizlere bir şeyler söylemekte.
24:28Mimar Sinan'ın son eseri olarak kabul edilen Atik Valide Camii'ni kim yapmıştır?
24:34Bu noktada banileri yapıldığı yer elbette hiç şüphesiz önemlidir.
24:39Fakat biz bugün bu bölümde kubbeyi, onun temsiliyetini ve birçok camide kullanıla gelen hatları ve kalem işçiliğinden bahsettik.
24:48Şu an tam arkamda görmüş olduğunuz mihrap kısmı Mimar Sinan'ın son eserinde de Selimiye'den sonra aslında bütün eserlerde gördüğümüz bir özelliğe haiz.
24:59Bu noktada gelin hep beraber bu kısmı inceleyelim.
25:29Atik Valide Camii'nde aslında Osmanlı'nın son döneminde Cumhuriyet'in erken dönemi diyebileceğimiz bir dönemde yaşamış olan Osman Hamdi Bey'in yağlı boya tablosuyla bir Kur'an okuyan insan portresini çizdiği bölgedeyiz.
25:46Bu bölgenin özel bir önemi var aslında. Şu anda yaptığım gibi tarihe dokunabilirsiniz.
25:53Çünkü bu Çiniler 16. yüzyıl İznik Çinilerinin en güzel örneklerinden bir tanesidir.
25:59Dışarıdan bu camiyi ziyaret eden herkesin mutlaka görmesi gereken noktalardan bir tanesidir.
26:05Bu Çinilerin özelliği aslında batıya doğru gittiğinizde, batı ülkelerinde herhangi bir müzeye uğradığınızda 16. yüzyıl bu İznik Çinilerinin benzer örneklerini ya da buralardan koparılıp götürülmüş olan örneklerini orada görebilirsiniz.
26:22Bu Çiniler orada sergilenmektedir.
26:25Aslında şu anda içerisinde bulunduğumuz noktada Atik Valide Camii'nde bu Çinilere gelip görebilirsiniz.
26:32Fakat şurada gördüğünüz üzere bir tanesi ya kırılmış ya kaybolmuş ya da çalınmış bile olabilir.
26:40Çünkü bu Çiniler çok değerlidir.
26:42Şu an tam olarak bulunduğum mefki mihrap kısmı.
26:46Bu mihrap Mimar Sinan'ın aslında Selimiye'den sonra bütün camilerde yapmış olduğu usülde inşa edilmiştir.
26:54Şu an tam üzerimde görmüş olduğunuz Bakara suresinden alıntı olan lacivert temel üzerine beyaz renkte yazılmış olan ayetel kürsi vardır.
27:03Bir önceki bölümde de söyledim.
27:05Hangi ayetin nereye yazılacağı, caminin hangi bölümünde hangi had sanatının kullanılacağı aslında o toplumun oluşturduğu bir mekan izleniminin devamıdır.
27:15Ayetel kürsi İslam geleneği içerisinde bazen Allah'ın en büyük ismi olarak adlandırılır.
27:22Yani ismi azam olarak kabul edilir.
27:25O yüzden cumhuriyet döneminde de ya da sonraki dönemlerde de inşa edilen birçok camide ayetel kürsi her zaman cami duvarlarında, cephelerde bir şekilde yerini bulmuştur.
27:37Biz bugün Atik Valide Camii'nin mihrap kısmındayız.
27:41Bu kısım tarihi önemi olan noktalardan bir tanesidir.
27:4516. yüzyılı 2025 ile buluşturabilen Osmanlı padişahlarını anlamamız için, tarihi bu noktadan okuyabilmemiz için bize yardımcı olan en önemli noktalardan bir tanesindeyiz.
27:58Tam karşımda müezzin mahfili var.
28:00Bir önceki noktada da söylediğim gibi müezzin mahfillerinde her zaman Ya Bilal-i Habeşi şeklinde yazılan hatlar mevcuttur.
28:08Fakat son olarak şunu da söyleyelim.
28:12Her caminin kendine has bir üslubu vardır, bir maneviyatı vardır, bir hissediş biçimi vardır.
28:18Atik Valide Camii'nde bu hissedişi kesinlikle derinden hissedebilen insanlar her zaman olacaktır.
28:26Çünkü İstanbul'un en önemli noktalarından bir tanesinde, yani Üsküdar'da, Üsküdar'ın da vadiye bakan tarafıyla en merkezi noktalarından,
28:37aslında bir tepe nokta olmaklığıyla birlikte merkezi olma noktasıyla önemli bir noktada inşa edilen Atik Valide Camii'ndeyiz.
28:44Bu cami niçin bu bölgede inşa edildi?
28:47Banileri, Nurbanu Sultan veya kendi döneminde daha sonrasında ismi niçin değişti?
28:53Bütün bunları bir sonraki bölümde elbette konuşacağız.
28:58Biz bugün İstanbul'un en önemli semtlerinden bir tanesinde, yani Üsküdar'da Atik Valide Camii'yle birlikte,
29:06Osmanlı'nın mimarisini, mekan anlayışını, efsanelerin niçin camiyi yaşatmaya devam ettiğini,
29:13yani efsanelerle birlikte halkın aslında var olan mekanı var etmeye devam etme biçimleri olarak nasıl sürekliliği devam ettirdiğini biz bugün Atik Valide Camii'yle birlikte görmüş olduk.
29:28Tarihe dokunmak, tarihin sesini hissetmek veya tarihin içerisinde var olmak için mekan üretmek zorundasınız.
29:36Toplum, mekandan önce ya da sonra var olmaz.
29:41Toplum, mekan üretebildiği ölçüde mekandır.
29:45Atik Valide Camii'nin bütün mimari özelliklerini ve diğer özellikleriyle birlikte bir sonraki bölümde konuşmak üzere.
29:53İzlediğiniz için teşekkür ederim.
30:23İzlediğiniz için teşekkür ederim.
30:53Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sundu.
Önerilen
45:35
|
Sıradaki
35:19
35:06
38:46
31:30
30:34
33:11
30:59
30:50
30:47
30:17
30:40
27:45
37:56
37:34
35:30
38:45