- 2 gün önce
Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Kategori
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım, tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
01:00Tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimiz programında bu hafta Nur Osmaniye Camii'ndeyiz.
01:07Bir tarafta Kapalı Çarşı, Büyük Pazar, diğer tarafta Çemberli Taş.
01:12İstanbul'un en önemli tepelerinden bir tanesinde Osmanlı'nın klasik mimarisinden Baruk mimarisine geçişi anlatan ve adeta mermerlerin konuştuğu camideyiz.
01:23Nur Osmaniye Camii. Gelin hep beraber bu camiyi birlikte gezelim.
01:30Takvimler 1700'lü yılların ortasını göstermekte.
01:53Bizler Osmanlı klasik mimarisinden Barok döneme geçişi yaşıyoruz.
01:58Nur Osmaniye Camii aslında bir geçişin ve bir temasın sembolü olarak okunabilinir.
02:04Dönemin padişahı 1. Mahmud'tur.
02:071. Mahmud kendi adına bir cami yaptırmak istemektedir.
02:11Fakat Lale Devri'nin etkileri batı ile olan temasın etkilerinin en fazla hissedildiği yerlerden bir tanesidir burası.
02:201. Mahmud'un ömrü vefa etmemektedir.
02:221749 yılında başlanan inşaat 1755 yılında bitecektir.
02:27Ve burayı bitirecek olan padişah 1. Mahmud'un kardeşi 3. Osman'dır.
02:32Buranın isminin nereden geldiğine dair tartışmalar da aslında burada şekillenmektedir.
02:373. Osman camiye kendi adını mı vermiştir yoksa Nuri Osmani bu şekilde de geçmekte çünkü kaynaklarda.
02:45Bununla beraber acaba Osmanlı Devleti'nin bütün ismini teşmil eden bir isim mi vermiştir?
02:51O veya bu şekilde bu caminin adı Nuri Osmaniye Camii 1755 yılında tamamlanmış ve 3. Osman kendi adına bu camiyi yaptırmıştır.
03:02Ve çok enteresan hikayeler var burada.
03:04Baro'nun ne kadar etkili olduğunu, klasik dönemden yani Mimar Sinan'ın yapmış olduğu eserlerden ne derece ayrıldığını biz hep beraber bugün bu camiyi gezerek göreceğiz.
03:16Yani 18. yüzyılın ortalarında batı ile olan temasın batıya tırnak içerisinde öykünme,
03:23mimaride bir öykünmenin sonucunda ortaya çıkan,
03:26Fakat Osmanlı etkisinin de tam olarak yitirilmediği nevi şahsına münhasır bir cami olarak Nuri Osmaniye Camii İstanbul'un en önemli tepelerinden bir tanesinde.
03:36Kapalı Çarşı'nın yanında ve bu Çemberli Taş ile Kapalı Çarşı arasındaki mefkiinden dolayı da çok fazla ziyaretçi alan bir camidir.
03:44Bugün Türkiye'de İstanbul'da en fazla turist alan camilerin başında gelmektedir.
03:50Bunun birçok sebebi vardır.
03:52Gelin hep beraber caminin önce avlusunu gezmeye başlayalım.
04:14Nuri Osmaniye Camii'nin nevi şahsına münhasır bir cami olduğunu az önce söyledim.
04:19Fakat bu özelliği yani bir nevi unique olması, biricik olması Nuri Osmaniye'yi nasıl okumamız gerektiğine dair de aslında bize bir fikir veriyor.
04:29Çünkü klasik camilerden farklı olarak Nuri Osmaniye Camii bizlere başka bir dünyanın kapılarını aralamakta.
04:38Bu kapılar aslında bütünüyle klasik dönemden bağımsız olmadığını da gösteriyor.
04:43Çünkü aslında biz şunu biliyoruz.
04:46Osmanlı Devleti 17. yüzyılın başlarında biraz daha öncesinde batıyla ciddi temaslar içerisine girmiştir.
04:53Bu temaslar sonucunda bu temaslar elbette siyasi, kültürel, politik bir temas olabilir.
04:59Fakat şunu unutmayalım her temas iz bırakır.
05:02Osmanlı'nın batıyla olan bu temasının sonucunda oluşan iz Nuri Osmaniye Camii'dir diyebiliriz.
05:08Bunun elbette ki İslam sanatları tarihinde, İslam mimarisindeki etkisinden bahsediyorum burada.
05:16Burada Nuri Osmaniye Camii'nde unique olan şey nedir?
05:20Birkaç açı var. Bunlardan bir tanesi caminin mimari özelliği.
05:25Çünkü bizim klasik mimari yani Mimar Sinan'dan devam ede gelen Osmanlı'nın kendine has oluşturmuş olduğu mimari yapıdan biraz uzaklaşılmış.
05:36Peki nereye yönelilmiş? Elbette burada batıdaki bir barok sisteme yönelmiş bulunmaktayız.
05:43Tabii bütün bunları detaylarıyla anlatmaya çalışacağım.
05:46Çünkü mimari özelliğiyle beraber cami planı, kurulduğu yer, kullanılan malzemelerin hepsi aslında bize çok şey ifade ediyor.
05:54Burada caminin niçin biricik olduğunu, niçin bu yönüyle aslında nevi şahsına münhasır olduğunu izah edeceğim.
06:00Fakat bundan önce bir şeyden bahsetmek istiyorum.
06:03Bahsetmek istediğim şey aslında Osmanlı Devleti'nin büyük bir imparatorluk yani büyük bir devlet olmaklığını biz aslında Nuri Osmaniye Camii'nde de hissediyoruz.
06:14Çünkü ötekiyle karşılaştığınızda temas başladığı anda iz elbette bırakacaktır.
06:20Fakat burada önemli olan şey şu.
06:22Ötekiyle temasa giriştiğiniz anda korkmuyorsanız, bundan çekinmiyorsanız, yani kaybolacağım ve yok olacağım düşüncesi yoksa ötekiyle temasın hiçbir zararı olmaz.
06:34Osmanlı Devleti böyle bir merkeziyet, böyle bir bilinç, böyle bir şuurla aslında batıyla iletişimini sağlamıştı.
06:42Kültürel olarak elbette bir iletişim söz konusuydu.
06:4417. yüzyıl aslında yani elçilikler düzeyinde de batıdaki birçok büyük devletle ilişkilerin başladığı bir dönem.
06:52Yani şunu söylemek istiyorum.
06:53Osmanlı Devleti 17. yüzyılda, 18. yüzyılda yani 1700'lü yılların ortasına geldiğimizde artık bu temasın sonuçlarını ciddi anlamda hissetmeye başlamıştı.
07:04Burada en temelde şu an içerisinde bulunmuş olduğumuz avludan yola çıkarak bir tespitte bulunalım.
07:10Nur Osmanlı Camii'nden önce burada Osmanlı Devleti'nde hiçbir şehirde bu şekilde yarım kubbeli bir avlu yoktu.
07:20Ve bu aslında ilk ve tek örneğidir.
07:22İlk ve tek örnek olarak Nur Osmanlı Camii'nde bu burada mevcuttur.
07:26Yani birazdan içeride ki bugün vaktimiz yetmezse bir sonraki programda içeride gösterecek olduğum adeta mermerlerin konuştuğu bir düzlem söz konusu.
07:35Fakat burada ilk yünik yani ilk kendine has özelliklerinden bir tanesi olarak bu avlunun kendisini söyleyebiliriz.
07:44Burada şunu da söyleyelim.
07:45Bu avlu niçin yüniktir?
07:47Çünkü Osmanlı Devleti döneminde takvimler 1750'li yılları gösteriyor.
07:52Daha öncesinde şu an ardımda görmüş olduğunuz bir yapıda avlu yoktu.
07:58Nur Osmanlı Camii bu avluyu yani burada tabii ki mimarlar bunları isteyen padişahın da istekleri sonucunda bir değişik bir sit ile gidilmiştir.
08:10Fakat bu yünik olmasının en önemli göstergelerinden bir tanesi bu avludur.
08:16Bu avluyla birlikte aslında cami yine kareplanda oturtulmuş ve biz avluyla birlikte yukarıdan baktığımızda veya caminin krokisine baktığımızda büyük bir şey görüyoruz.
08:27Adnalı modeli bu daha önce Osmanlı'da denenmemiş bir şey.
08:31Burada şunu da belirtelim.
08:33Büyük bir imparatorluk olmak, merkezde kendinin kendisini konumlandırmak, dolayısıyla ötekiyle olan ilişkisini bunun üzerinden sürdürmek aslında büyük de problemli de bir şey değildi.
08:46Çünkü şu an ardımda görmüş olduğunuz sütunlar bu avlu içerisinde bulunan sütunların bir kısmı yaklaşık olarak 12 tanesi Bergama'dan getirtilmiştir.
08:55Ege bölgemizin tamamı aslında çok büyük medeniyetlere, kadim medeniyetlere ev sahipliği yapmış bölgelerden bir tanesidir.
09:03Burada klasik Yunan'dan kalma ciddi anlamda eserler söz konusuydu.
09:06İslam sanatları ve tarihi dersinden hatırladığım kadarıyla devşirme malzeme deniyor.
09:11Burada devşirme malzeme şunu ifade etmekte.
09:14Yani kadim dönemden kalan veya İslam bu coğrafyada hakim olmadan önce var olan inanışların, var olan dinlerin ibadethanelerinden kalan parçaları temsil etmekte.
09:25Bu camide aslında barok usule dönüşün en önemli göstergelerinden bir tanesi de bu sütunlardır.
09:32Bergama'dan getirtilmiştir.
09:33Bunun da ayrıca bir hikayesi vardır.
09:35Vaktimiz kalırsa onu da anlatmak isterim.
09:37Ama burada önemli olan şey şudur.
09:38Devşirme malzemenin kullanılmak istemesinin bizatihi kendisi kıymetlidir.
09:43Çünkü siz hayatın merkezine kendinizi koymuşsunuz demektir.
09:47Bu Osmanlı Devleti için çok önemli bir şey.
09:50Çünkü bugünkü anlamda eurocentrik yani Avrupa'yı merkeze koyan bir bakış açısı yoktu.
09:57Elbette Avrupa ile bir temas söz konusuydu.
10:00Orada bazı şeyler olmuştu.
10:02Bir değişiklik söz konusuydu.
10:04Fakat 18. yüzyılın ortasından bahsettiğimizde bugünkü anlamda bir batının merkezde olduğu bir durum söz konusu değildi.
10:13Osmanlı Devleti bazı şeylerin farkındaydı.
10:16Fakat merkezinde, hayatın merkezinde, karar alma merkezinde yine kendisi vardı.
10:22Dolayısıyla bu temasın sonucunda oluşturulmuş olan bu cami, inşa ettirilmiş olan hatta külliyenin tamamı, çünkü burası sadece bir cami olarak inşa edilmedi.
10:32Aynı zamanda medreseleriyle, kütüphanesiyle, imaretiyle büyük bir külliye olarak inşa edilmiştir Norosmaniye külliyesi.
10:39Bir temasın sonucunda merkeziyetini kaybettiği bir noktada üretilmemiştir.
10:44Ve bunun sonucunda şunu da ifade etmemiz gerekiyor.
10:47Barok diyoruz ama bu aslında Osmanlılara has bir barok yöntemi ve usulü diyebiliriz.
10:55Çünkü kendi klasik usulünü tamamen terk edip başka bir yönteme geçmemiştir.
11:01Ondan etkilenmiş, onu almış ve değiştirmiştir.
11:05İçeride görecek olduğumuz hatlar, bugün gerçekten burayı restore eden bir hocamızdan duyduğum bir şeyi anlatayım.
11:11İçeride o hatları tekrar göstereceğiz.
11:13Mesela Alman bir turistin bu hatlar, özellikle o fetih suresi, o çembere yazılmış olan hatların müzeye kaldırılmasını bile talep ediyor.
11:22Çünkü o kadar kıymetli ve değerli, mermerin bu derecede işlendiği başka bir örnekte yok.
11:28Dolayısıyla klasikle barokun birleştiği, aslında bir çeşit yeni bir üretimi meydana getirdiği bir noktadadır Nur Osmaniye Camii.
11:39Sürekli tekrarlamaktan aslında keyif aldığım bir şeyi burada tekrar vurgulamak istiyorum.
11:45Daha önce söylemiştim, mekan kelimesi, çünkü bir külliye, cami olarak inşa edilen bu mabet bir mekanı temsil ediyor.
11:52Mekan kelimesiyle keün ve kainat kelimesi aynı kökten geliyor diye vurgulamıştık.
11:57Yani bir oluş, bir oluşum ve mekan kelimeleri bütünüyle aynı kökten gelmektedir.
12:04Bunu şunun için ifade ediyorum.
12:05Biz takvimler 1750'li yılları gösterdiğinde aslında yeni bir döneme girmiş bulunmaktayız.
12:13Burada bir toplumun dönüşümünün sonucunda meydana gelen Nur Osmaniye Camii'ni konuşuyoruz.
12:20Çünkü bunu var eden bir toplumdur.
12:23Yani bir mekanı var eden bir toplumdur.
12:26Mekan ve kevr kelimesini birlikte düşünün lütfen.
12:29Çünkü sonucunda ortaya çıkan ürün bizim klasik ürünlerimizden, klasik mimarimizden farklı bir üründür.
12:38Bunu şu şekilde ifade etsem yeridir.
12:40Klasik dönemde var olmuş olan Osmanlı toplumu yani 15. 16. 17. yüzyıldaki bir Osmanlı toplumundan farklı bir noktaya gelmiştir.
12:51Dolayısıyla üreteceği mekanın kendisi de 15. 16. ve 17. yüzyıldan farklı olmak durumundadır.
12:59Biz Nur Osmaniye'de aslında bu farklılığı ve dönüşümü de görmekteyiz.
13:05Artık klasik dönemin ürünleri, mimar Sinan'ın yapmış olduğu ürünler 18. yüzyılın ortasına geldiğimizde yoktur.
13:13Sultan 1. Mahmut'un kardeşi 3. Osman bu camiyi adeta yeni bir mabet olarak inşa ettirmiştir.
13:21Burası hakkında da şunu da ifade etmek istiyorum.
13:24Yani 1. Mahmut'un özellikle Mehmet Ağa ve Simeon Kalfa'ya özellikle Simeon Kalfa'ya ya ben yeni tarzda bir cami istiyorum.
13:33Tabi bu kısmı bir efsane de olabilir, bir rivayet de olabilir.
13:37Daha önce de konuşmuştuk bunu.
13:39Bir mekan bütünüyle sadece taştan ibaret değildir.
13:42Yapıldığı dönemden ibaret ve o taşların üst üste konmasıyla yapılacak bir şey değildir.
13:47Onun etrafında dönen hikayeler, onun oluşturduğu efsaneler ve onun oluşturmaya devam ettiği efsanelerle birlikte mekan var olur ve kendi varlığını devam ettirir.
13:59Hikaye şu, Sultan 1. Mahmut şunu söylüyor.
14:02Ben yeni tarzda bir mabet inşa edilmesini istiyorum.
14:06Daha doğrusu mimari usulde yeni bir tarza geçilmesini talep ediyor.
14:09Fakat burada ulemanın buna razı olmadığı için klasikle baroğu birleştirdiğine dair de biz rivayet olduğunu bilmekteyiz.
14:19Dolayısıyla tamamen barok döneme geçilmesini istendiği bir durumda buna ulemanın yani bilginlerin, ariflerin ve alimlerin karşı çıkma ihtimali belki de karşı çıktılar.
14:31Dolayısıyla bu cami salt barok veya salt klasik Osmanlı mimarisi olmamakla birlikte ikisinin karışımıdır diyebiliriz.
14:40Cami içerisinde kullanılan hatların hiçbirisi daha önce de söyledim böyle belli belirsiz bir amaçla veya rastgele veya tefeül yapıp Kur'an'dan bir ayet seçilerek yazılmış metinler değildir.
14:52Hepsi belli bir amaca matuf yapıldığı dönemin etkisinde yazan hattatın etkisiyle bir şekilde bilinçli bir durumda seçilmiş hatlardır.
15:04Dolayısıyla bu camide de bizim aslında gördüğümüz hatlar bize birçok şeyi söylemekte.
15:10Peki bu camide neler konuşur onu ifade edelim.
15:13Bu camide benim için bir mermerler konuşur, iki hat konuşur, üç binanın mimari planı benim için konuşur.
15:21Çünkü burada kendisine has olduğunu düşündüğüm elbette bu sütunlarla birlikte taşların kendisi de konuşur ama küfeki taşıyla mermerin birleşiminden ortaya çıkmış ama mermer işlemenin ağırlıklı olduğu bu camide bu söylediğim üç unsur konuşur.
15:37Peki bu cami neler konuşuyor bunu hep beraber dinlemeye devam edelim.
15:51Değerli dostlar, klasik dönem için yani modern öncesi zamanlar için bir caminin nereye yapılacağının önemini daha önce konuşmuştuk.
16:14Bunu Sultanahmet Camii'nde, Fatih Camii'nde, Beyazıt Camii'nde bunu vurgulayarak aslında anlatmıştık.
16:21Bugün burada Nur Osmaniye Camii'ni anlatırken de aslında İstanbul'un bir geçiş tepesi, ikinci tepesi olmaklığının da önemini vurgulamak gerekiyor.
16:30Çünkü bizim aslında klasikten bağımsız olarak bugün modern dönemde ne yaptığımız, caminin nereye konumlanacağı çok da büyük bir mesele halinde konuşulmuyor.
16:41Fakat burada önemli olan şeylerden bir tanesi bu.
16:44Klasik dönem için bir mabedin yapılacağı yerin belirlenmesi çok önemlidir.
16:50Burada ikinci tepe üzerinde olması ve yanında büyük bir çarşının olması aslında Nur Osmaniye'nin lokasyonunu, koordinasyonunu önemli bir yere taşıyor.
17:01Bununla beraber şunu da ifade etmek istiyorum.
17:03Bugün burada tam olduğum nokta, tam şu an merkezde duruyorum.
17:07Avlunun içerisinde eğimin de olduğu bir noktadayım.
17:10Ve burada çeşitli delikler var.
17:13Bunlar burada avlu içerisinde toplanan yağmur sularını aşağıya akmasını sağlıyor.
17:19Fakat şurada önemli bir soru var.
17:21Buranın altında ne var?
17:23Yani bu yağmur suları tam olarak nereye akmakta?
17:27Bunun cevabını restorasyonla alakalı okuduğum metinlerde gördüm.
17:31Altında su kemerleri var.
17:33Ve bunlar en son yapılan restorasyonla yanlış hatırlamıyorsam oradaki o kanallar, o su kemerleri, binanın altında kalan su kemerleri temizlendi.
17:43Ve oradan molozlar çamura dair.
17:45Çünkü tıkanıyor.
17:47Bu aslında büyük bir sorunu da meydana getiriyor.
17:50Yani biz Nur Osmaniye'nin böyle bir altında su kanalları olduğunu biliyoruz.
17:54Bununla beraber bu su kanallarının bir şekilde suyu tahliye ettiğini de biliyoruz.
17:59Fakat bunlar en son ki restorasyonla veya daha öncesinde fark edilmemiş ki, en son restorasyondan çok öncesinde fark edilmemiş olmalı ki, orası molozla veya bir şekilde çamurla dolmuştu.
18:12Burada bir şehrin hafızası, bir şehrin kültürü, medeniyeti süreklilikle aslında doğrudan bağlantılıdır.
18:21Burada süreklilikten kastım şu, bizler tadilatını yaptığımız, restorasyonunu yaptığımız camilerin bile bir şekilde kayıtlarını tutmalıyız ki,
18:31burada aslında caminin altında ne olduğunu bilelim.
18:34Çünkü İstanbul, insanlığın büyük bir döneminde binlerce medeniyete ev sahipliği yapmış.
18:39Ve bu şehir adeta katmanlı bir şekilde var ola gelen, tarihi bir öneme sahip,
18:46aynı zamanda coğrafi olarak da dünyanın merkezinde bulunan bir şehir.
18:51Çünkü dünya kocaman bir ülke olsaydı, başkenti İstanbul olurdu.
18:56Dolayısıyla buranın birden fazla medeniyete, şehre, kültüre, ev sahipliği yapmış olması,
19:02aynı zamanda hem metafizik anlamda, manevi anlamda katmanları ve bununla beraber bir şekilde yerin altında bizden önce yaşayanların eserleri var.
19:11Burada Nur Osmaniye Camii'nin tam olarak avlusunun ortasında görmüş olduğumuz dedikler, su kemerlerine suyu gidermekti.
19:18Ve oraya bir şekilde bunu iletiyor.
19:21Ama az önce söylediğim o süreklilik aslında bize şunu da ifade ediyor.
19:26Şayet bir toplumda süreklilik varsa bir cami restorasyonunda bile biz yeni bir şeyle karşılaşmaz ve aslında o camiyi o noktadan yola çıkarak koruruz.
19:37Bu noktadan itibaren caminin mimari özelliklerine geri dönelim.
19:41Biz burada klasik Osmanlı mimarisinden biraz uzaklaşılmış ve ama aynı zamanda baroğun da esintilerinin olduğu bir mimari özellikten bahsediyoruz.
19:51Bunun tam olarak neye tekabül ettiğini biraz ifade edelim.
19:55Klasik Osmanlı mimarisinde biraz keskin hatlar söz konusu.
20:00Örneğin Kavsaralar Mukarnaslı, cami avlusunun şekli, son cemaat mahfili ve cami planları 3 aşağı 5 yukarı Mimar Sinan'ın etkisiyle bir yere kadar geliyor.
20:11Beyazıt da kendisini buluyor ve sonrasında da bu devam ediyor.
20:15Fakat şunu da ifade edelim.
20:17Klasik Osmanlı mimarisinde Mimar Sinan'ın çok fazla uğraştığı bir şey var.
20:22Bu da Mimar Sinan'ın çok fazla cami içerisindeki aydınlatmaya önem verdiğini biliyoruz.
20:29Bir şekilde orası aydınlatılmalı.
20:31Aslında birazdan içeride görecek olduğumuz şey bu aydınlatmanın gerçekleştiği.
20:36Yani Nur Osmanlı Camii klasik camilere nazaran ışığı çok daha fazla içerisinde barındırabilen, ışığı cami içerisine alabilen en iyi örneklerinden bir tanesi.
20:46Bu noktalardan baktığımız zaman klasikten hangi noktalarda ayrılıyor sorusunun cevabını biz görmekteyiz.
20:55Değerli dostlar her cami nevi şahsına münhasırdır aslında.
20:59Fakat Nur Osmaniye'de bu biricik olma özelliği biraz daha öne çıkmakta.
21:03Şu an içerisinde bulunduğumuz avlu aslında yarım daire şeklinde ve camiye tepeden ya da cami krokisine planına baktığımız zaman atnalı özelliğinin kullanıldığını görüyoruz.
21:15Ve şunu tekrarlamakta bence fayda var.
21:18Çünkü Nur Osmaniye Camii dışında bunun bir başka örneği yok.
21:22Klasikle baroğu birleştiren biraz daha Osmanlı baroğuyla birlikte yeni bir şey üreten tek cami.
21:27Burada birçok cami yani bütün aslında külliye ile bir şeklinde üretilen Salatin camiler önemli tarihlere atıfla ve kırılma noktalarını bize hatırlatan camilerin hepsi nevi şahsına münhasırdır.
21:40Fakat şunu da belirtelim.
21:42Burada Nur Osmaniye Camii'nde görmüş olduğumuz kitabeler üzerlerindeki hattın kendisi yazılış biçimi, stili, hangi usulde yazıldığı ve kimler tarafından yazıldığı aslında birer kitaptır.
21:56Bunları okuyabiliriz.
21:57Kendilerine ait sesleri vardır bunları duyabiliriz demiştik.
22:01Burada yine birçok camide gördüğümüz birçok külliyede aslında aynı ayet yazılmaktadır camilerin girişine.
22:08Tam olarak arkamda görmüş olduğunuz inna salate kânet alel mü'minine kitaben mevkuta.
22:14Şüphesiz ki namaz müminlere belirli vakitlerde farz kılınmıştır.
22:19Bu farziyet aslında şunu da getirmektedir.
22:23Yani camiye günün belli saatlerinde girmeniz orada ibadet etmeniz gerekiyor.
22:28Şayet inanıyorsanız ve o dine mensupsanız.
22:31Ve bunun için burada aslında daha önce de söylediğimiz gibi rastgele seçilmemiş olan fakat bu camiye has olma noktasını da belirtelim.
22:41Beyaz mermerin üzerine işlenen bronz veya altın çalışma.
22:44Burada Nur Osmanlı Camii için şunu söyleyebiliriz.
22:48Mermerler konuşuyor demiştik.
22:50Mermerin üzerindeki işleme elle yapılan işlemeler ise gerçekten bir sanat eseri ve günümüze kadar ulaşmış olması da çok değerli ve çok kıymetlidir.
22:59Bu noktada beyazın üzerindeki bu işleme rengi itibariyle de işleme biçimi itibariyle de bu bölümde vaktimiz yetmezse bir sonraki bölümde içeride anlatacağımız üzere orada görecek olduğunuz çalışmalar insanı hayrete düşürüyor.
23:14Bu cami sizi bir tarihi yolculuğa çıkarıyor ve bir vakıf eserinin sizin tarihteki yolculuğunuzda nasıl bir kapı araladığını görmüş oluyorsunuz.
23:24Bununla beraber caminin içerisine geçmeden önce aslında şu an tam olarak arkamda görmüş olduğunuz cümle kapısı giriş kapısının üstünde de var.
23:32Fakat avlu girişindeki kapı üzerinde baroğun tam olarak neye tekabül ettiğine dair de birkaç şey söylemek istiyorum.
23:40Burada hemen ifade edeyim kısaca barok, stil, Osmanlı'da daha keskin hatlar kullanılıyordu.
23:46Barok'ta biraz daha se, biraz daha kıvrımlı, biraz daha süslü diyebileceğimiz Osmanlı baroğundan bahsediyorum.
23:54Biraz daha süslemelerinin yoğun olduğu, kalem işleminin biraz daha fazla olduğu bir stildir diyebiliriz.
24:00Bu kadar kısaca özetledikten sonra gelin hep beraber o avlu kapısının üstündeki Kavsarayı birlikte inceleyelim.
24:07İnceleyelim.
24:37Osmanlı klasik mimarisinden ayrıldığı Norosmanya Camii'nin barok dönemle birleştiği aslında nevi şahsına münhasır bir şey ortaya çıktı dediğim noktalardan bir tanesindeyim.
24:50Önünde bulunmuş olduğum cümle kapısının Kavsarası'na baktığımız zaman mukarnaslar yok.
24:55Bu aslında bu camiden önce yapılmış neredeyse bütün klasik Osmanlı camileri için şunu söyleyebiliriz.
25:01Kavsaralar ve mihrabın üstündeki Kavsara da genelde mukarnaslı.
25:06Yani Kavsarası mukarnaslı mı değil mi gibi bir espri hatırlıyorum.
25:10Bu espriyi ben lisans döneminden hatırlıyorum.
25:13İslam sanatları ve tarihi dersimiz vardı.
25:16Yani dürüst bir şekilde söyleyeyim bu ders benim en çok zorlandığım derslerden bir tanesi olmuştu.
25:21Ama şundan dolayı çünkü hocamız bir caminin planını verip hangi camidir ya da bu plana sahip bir cami hangi döneme aittir?
25:30Hangi camilerden bir tanesi olabilir şeklinde adeta zor sorular soruyordu.
25:34Ama tabii çok öğretici bir şey olmuştu.
25:37Burada şunu görebiliyoruz.
25:38Yani Kavsara'nın mukarnaslı olmaması daha bir şekilde daha kıvrımlı ve görmüş olduğunuz üzere bir çiçek desenleri ve
25:47oradaki o S diyebileceğimiz motiflerin ağırlığı bu caminin aslında nevi şahsına münhasır özelliklerinden bir tanesidir.
25:55Tabii daha sonrasında barok usulle yapılmış başka yani Osmanlı baroğunun dışında da yapılmış camiler ve eserler söz konusu ve bunları da gezip görebiliriz.
26:04Fakat burada yani Nur Osmanlı Camii'ni kendisine has kılan şeylerden bir tanesi klasikle modern yani klasikle barok usulünü birleştirmiş olması.
26:15Burası bizim bugün camiye giriş yaptığımız kapı.
26:17Elbette daha önceki programlarda da söylediğim gibi bazı eserleri anlamaya ömür yetmez.
26:22Anlatmaya da programlar yetmez.
26:24Biz bugün tarihte yürüyerek içerisinde anlamaya çalıştığımız duraklardan bir tanesi Nur Osmanlı Camii'ydi.
26:31Mermer'in konuştuğu, tarihin konuştuğu İstanbul'un en önemli tepelerinden bir tanesinde bulunan büyük bir çarşının yanında aslında İstanbul'un kalbi diyebileceğimiz bir noktada
26:42tarihi bu camiyi yapanları ve burada yaşana gelen bu hayatın kendisini mekan üzerinden anlamaya çalıştık.
26:51Nur Osmanlı Camii hala ayakta ve Osmanlı'dan günümüze kalan, 1700'lü yılların ortalarından günümüze kalan en önemli eserlerden bir tanesidir.
27:00Yolunuz buraya düşerse mutlaka uğrayıp gezin.
27:05Bir sonraki programda görüşmek üzere.
27:08O zamana kadar İstanbul'a, bu güzel şehre ve bu güzel camilere, vakıf eserlerine hoşça bakın.
27:30İzlediğiniz için teşekkür ederim.
28:30Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sundu.
Önerilen
28:16
|
Sıradaki
35:23
30:17
31:28
35:51
35:35
38:00
30:47
27:45
32:17
30:40
35:19
42:37
31:30
35:06