- 9 months ago
Szeregowiec Ryan to kapitalne kino wojenne i już prawdziwy klasyk. Tylko dlaczego nie powinniśmy go traktować w pełni serio? Dlaczego Szeregowiec to bardziej baśń niż dokument?
---
✔ Facebook TvFilmy: https://www.facebook.com/Filmomaniakpl-104320947717013/
✔ Instagram TvFilmy: https://www.instagram.com/tvfilmy.yt/
✔ Nasz główny kanał: https://www.youtube.com/user/TVGRYpl
---
✔ Facebook TvFilmy: https://www.facebook.com/Filmomaniakpl-104320947717013/
✔ Instagram TvFilmy: https://www.instagram.com/tvfilmy.yt/
✔ Nasz główny kanał: https://www.youtube.com/user/TVGRYpl
Category
🎥
Short filmTranscript
00:00Każda baśń ma w sobie ziarno prawdy i tym ziarnem prawdy w szeregowcu Rajanie jest scena lądowania na plaży Omaha.
00:29I to scena, z której szeregowiec zasłynął. Nie ma to jak zrobić dobre pierwsze wrażenie. Ale właśnie, zacznijmy od początku.
00:40Amerykańskie podejście do tematyki II wojny światowej zawsze ciążyło ku pozytywnym, umownym historyjkom.
00:46Skrótu myślowego o antyniemieckiej i antyjapońskiej krucjacie. Ta wizja działa na tyle mocno, bo ma w sobie sporo prawdy.
00:53Wyzwolenie obozów koncentracyjnych w 1945 roku ugruntowało w Amerykanach poczucie dobrze spełnionego obowiązku.
01:00I szczerze, mają rację, bo choć to Związek Radziecki przyjął na siebie największe uderzenie III Rzeszy, tak też amerykańska pomoc oraz amerykański wkład przeważyły wyraźnie szalę.
01:09Amerykańska duma znajdowała swoje ujście w komiksach, książkach oraz filmach.
01:14Klasyczne filmy wojenne jak Najdłuższy dzień, Paton, Most na arenie, ale też te bardziej sensacyjne, jak tylko dla orłów czy złoto dla zuchwałych,
01:22kreowały pewien obraz amerykańskiej armii skutecznej, choć niezobowiązującej, złożonej z normalnych ludzi, których postawa kontrastowała zawsze ze sztywnymi i zdyscyplinowanymi Niemcami.
01:32Dołóżmy do tego westernowe strzelaniny, umowne efekty specjalne, komiksową przemoc.
01:37Amerykańskie kino zmieniło się znacznie dopiero po wojnie w Wietnamie, kiedy doświadczenie nowoczesnej i trudnej do wytłumaczenia wojny nie tylko dotyczyło samych żołnierzy, ale też milionów odbiorców przed telewizorami.
01:49Wojna w filmach amerykańskich stała się brudniejsza, żołnierze amerykańscy już nie tak uroczy, a przemoc dosadna, bezsensowna i losowa.
01:57I chyba nic nie pokazuje tak dobrze zmian zachodzących w amerykańskim wojennym kinie niż kariera Stevena Spielberga, człowieka hollywoodowego mainstreamu, który do drugiej wojny wracał regularnie.
02:09W 1979 roku do kim trafia niezbyt zabawna komedia o tytule 1941.
02:16W 1981 roku Spielberg bierze się za film przygodowy, gdzie głównym wrogiem bohatera są nazistowskie Niemcy.
02:23Tak, chodzi o Indianę Jonesa.
02:24W 1987 roku Spielberg po raz pierwszy bierze się za poważniejszą drugowojenną fabułę, adaptację powieści Imperium Słońca i tematu japońskiej okupacji Szanghaju.
02:42W 1993 stawka zostaje podbita listą Schindlera, filmu, który dobrze balansował udokumentowane wydarzenia z fikcyjnymi skrótami fabularnymi.
02:51To tam Spielberg po raz pierwszy zmierzył się z przemocą, w której nie było grama komiksowości.
02:56Film pełen jest losowej przemocy ukazanej w dosadny sposób, a czarno-biały filtr, przez który śledzimy wydarzenia, nie wygładza na tyle tejże przemocy, abyśmy oglądali ją bez poczucia mocnego dyskomfortu.
03:08Zarówno Imperium Słońca, jak i lista Schindlera nie aspirowały do uczenia historii, bo bazowały na powieściach, więc naturalnie mocno odchodziły od udokumentowanych wydarzeń.
03:17Wiele kontrowersji wzbudziło ukazanie roli Schindlera i jego motywacji, ale to nie temat na ten odcinek.
03:22Co jest dla nas ważne, to fakt, że Spielberg nigdy nie pozwolił na to, aby fakty przysłoniły mu jego wizję.
03:28Nigdy nie zarzucił swojego nieco bajkowego, bardzo amerykańskiego podejścia.
03:33Wedle definicji baśni znalezionej na Wikipedii, a brzmi ona całkiem rozsądnie, mamy tam takie elementy jak
03:38brak wyraźnej granicy świata realnego i magicznego, nieskomplikowana konstrukcja fabularna oraz triumf dobra nad złem.
03:45No właśnie, Szeregowiec Ryan to film, który zalicza jedno z najmocniejszych otwarć w historii kina.
03:51I nie, wcale nie chodzi mi o amerykańską flagę i przechadzkę po cmentarzu Normandii.
03:56Lądowanie na plaży Omaha to ten element rzeczywistości.
04:00Najdroższa scena z całego filmu, udźwiękowienie, efekty specjalne, perspektywa zdjęcia.
04:04Te 22 lata temu szeregowiec Ryan nie pokazywał wojny, on zabierał widzów na wojnę.
04:10Intensywne otwarcie ciężko jest później przebić, bo po zdobyciu plaży rozpoczyna się faktyczna fabuła.
04:17Fabuła magiczna.
04:19Im dalej w szeregowca Ryana, tym coraz dalej od realizmu pierwszej sceny.
04:23Już w 1998 roku budziła wątpliwości sama fabuła filmu o poszukiwaniu tytułowego spadochroniarza
04:28i próbie odesłania go do domu, tak aby nie dał się zabić, jak jego trzej bracia.
04:35I tak rozpoczyna się normandzka odyseja drużyny rangerów dowodzonej przez Toma Hanksa.
04:39Tak, Toma Hanksa, on tam nie gra, jest po prostu sobą.
04:43Wyprawa ma w sobie coś magicznego.
04:46Od kilku ludzi wchodzi na teren, który najwyraźniej nie ma żadnego frontu
04:49i stara się odnaleźć jednostkę, do której należy Ryan.
04:52Walczą ze snajperem w zalanym deszczu miasteczku, ratując francuską rodzinę.
04:57Niszczą stanowisko karabinu maszynowego i wypuszczają złapanego Niemca,
05:00co oczywiście nie pozostanie bez konsekwencji.
05:02Docierają do Ryana i bronią miasteczka przed niemieckim surrealistycznym kontratakiem.
05:07Okej, opowiedziałem wam cały film, a więc mam nadzieję,
05:10że argument o nieskomplikowanej konstrukcji fabularnej mamy już za sobą.
05:14Ale dlaczego niemiecki atak był surrealistyczny?
05:17Chaos walki w mieście nie jest w stanie przykryć kumulacji dziwnych decyzji taktyczno-artystycznych.
05:22W ramach tej ostatniej filmowej batalii mamy swoiste przeciąganie liny z Niemcami.
05:26Na każde zachowanie Niemców bohaterowie mają już coś gotowego w arsenale.
05:30Niemcy są tu żywiołem, nie wydają się mieć rozumu i są jak bajkowe zło, które chce wygrać brutalną siłą.
05:37Zobaczmy, Niemcy przed piechotą wpuszczają czołgi w teren zabudowany,
05:41dają się zaskoczyć snajperowi w wieży.
05:43Serio, podjeżdżają pod samą wieżę.
05:46Dają się złapać w ogień krzyżowy z karabinów maszynowych.
05:48I z każdą przeszkodą Niemcy w końcu dają sobie radę, ale tak wysokim kosztem,
05:52że nie jest on daleki od strat nazistów w ostatniej krucjacie z Indiany Jonesa.
05:57A to rzucanie pociskami moździerzowymi to scenka jak z komedii.
06:00Niemcy wyskakują z lewa i prawa i są rozrywani na kawałki przez improwizowaną broń.
06:05Brakuje tylko muzyki z Benny Hilla.
06:07No a na koniec boska interwencja i nagroda dla wytrwałych.
06:10Pozostałości amerykańskiego oddziału zostają uratowane przez wsparcie lotnicze.
06:15I nie, nie twierdzę, że to widowisko źle się ogląda.
06:18To nadal ścisła czołówka filmów wojennych, ale jednak mocno naiwnych filmów wojennych.
06:24Sam Spielberg tłumaczył, że po plaży Omaha musiano zarzucić realizm na potrzeby właśnie widowiskowości.
06:30Ale kontrast między pierwszymi minutami filmu a ostatnimi dwiema godzinami jest dzisiaj jeszcze mocniej wyczuwalny.
06:36Pierwsze minuty filmu sugerują opowieść o bezsensie całego tego zabijania,
06:40o tym jak przypadkowa jest śmierć na wojnie.
06:42Hanks za to umiera w sytuacji heroicznej, w końcu strzela do czołgu z pistoletu i tenże czołg wybucha.
06:49Przy tym szeregowiec prześlizguje się między tematami, które mogłyby dołożyć filmowi ponurej wiarygodności.
06:55Atak P-51 na końcu filmu wygląda karkołomnie, coś jak nadciągnięcie od sieczy kawalerii w typowym westernie.
07:01Tyle, że P-51 byłby koniem, który przy okazji mógłby stratować też osaczonych.
07:06Amerykanie faktycznie mocno pracowali nad bezpośrednim wsparciem lotniczym w oryginale Close Air Support,
07:12ale precyzja tego ataku z końca filmu jest tylko wisieńką na torcie całej bajkowej otoczki,
07:17bo za bajkę można uznać zachowanie Niemców, za bajkę też można uznać precyzję ataku myśliwców.
07:23Ciekawą perspektywę pokazuje tu artykuł z książki Case Studies in the Development of Close Air Support.
07:28Autorzy wskazują na to, że we Francji w 1944 roku bezpośrednie wsparcie z powietrza było w dużej mierze iluzoryczne.
07:36Głównie ze względu na kolosalny problem z namierzaniem celów.
07:39Synchronizacja działań naziemnych i powietrznych ciągle nie była w stanie pokonać technologicznych barier,
07:44takich jak dostęp do radia o wysokim zasięgu.
07:47Amerykańscy piloci świetnie radzili sobie w nękaniu tyłów wroga i zapobieganiu w dotarciu niemieckich dywizji na front,
07:53ale przy ataku np. na czołgi związanej już walką,
07:57piloci nieraz rezygnowali z podejścia, nie chcąc ryzykować przypadków Friendly Fire.
08:01Na 261 stronie wspomnianej książki czytamy m.in. o tym,
08:06jak amerykańska piechota potrafiła wezwać lotnictwo do ataku na coś, co nazwali konną artylerią,
08:11po czym okazało się, że byli to uciekający cywile.
08:14Dobrze pokazuje to, jak dużym problemem było samopotwierdzenie celu.
08:18Co gorsza, w rzeczywistości dochodziło do przypadku Friendly Fire,
08:21a przy małej odległości ukazanej w filmie między niemieckim czołgiem a spodochroniarzami
08:25bardziej prawdopodobne byłoby dobicie Hangsa w wielkiej eksplozji.
08:29To by był finał.
08:31I to jednorazowe na ten program uderzenie do źródeł nie ma służyć podkopaniu całego sensu szeregowca,
08:42ale tam, gdzie pierwsze minuty filmu upływają pod znakiem autentyzmu,
08:46tak ostatnie to zdecydowanie już militarna fantazja.
08:50Ale poza tym, nowoczesność w ukazaniu pola walki ostatecznie równomocno kontrastuje z wydźwiękiem ostatnich minut.
08:57Ckliwy finał uderza w te same nuty, co stare romansidła.
09:00Mamy uwierzyć, że szeregowiec Ryan poświęcił całe życie, aby móc pójść na grup Hunksa
09:05i samemu sobie udowodnić, że poświęcenie ze strony oddziału rangerów było sensowne.
09:10Otoczony rodziną, Ryan ma co pokazać, że przyrost naturalny jednak wygrał,
09:14że napłodził dzieci, a jego dzieci kolejne dzieci i życie wygrał ze śmiercią.
09:18Eeeh.
09:19A wszystko to pod amerykańską flagą pocieszającą, opoczącą na wietrze.
09:23Nam Polakom trudno uwierzyć, że da się przekonąć takie fałszywe tony.
09:27Polskie kino wojenne od samego zarania potrafią opowiadać mroczne historie pełne niejednoznacznych postaci.
09:33Bagaż całego powojennego pokolenia nie pozwalał na naiwne uproszczenia.
09:37Serio, zwróćmy uwagę, że w filmach o okupacji Polski
09:40Niemieckie łotry to ludzie przeważnie bardzo inteligentni, okrutni, wyrachowani, ale jednak z głową na karku.
09:46Niemiec w wojennym filmie z PRL-u to wykluczając jawne komedie figura jeżąca włos na karku.
09:51Wiem, porównanie tutaj nie może wyjść szeregowcowi na dobre,
09:54ale weźmy taki kanał Andrzeja Wajdyk, film, który powstał 41 lat wcześniej.
09:59Tam Niemców niemal nie widać, a gdy po raz pierwszy dochodzi do sceny spotkania z Niemcem z bliska,
10:04tak wzbudza on natychmiastową grozę, a w sumie te grozę wzbudzają jego buty.
10:08Do końca nie wiadomo, czy złapani powstańcy zostaną rozstrzelani na miejscu,
10:12czy może jednak niemiecki oficer skieruje ich do niewoli.
10:15Zakładając historię wyjścia przy ulicy Dworkowej możemy spodziewać się najgorszego,
10:20ale jednak film nie daje tu jednoznacznej odpowiedzi.
10:23No i w finałowej scenie sam dowódca zadra, zabija sierżanta kulę.
10:28Dodajmy do tego popiół i diament, eroikę zamach.
10:31W latach 50. Polacy kręcili filmy wojenne znacznie lepsze niż śniło się to Amerykanom.
10:36Na tym tle szeregowiec pozostaje filmem pod wieloma względami naiwnym,
10:40z jedną nogą w nowej epoce hollywoodzkiego kina wojennego,
10:43ale drugą nogą oraz głową nadal w epoce optymistycznej wojny niczym z lat 50. i 60.
10:49Nie bez przyczyny każda forma powrotu nawet samych twórców do szeregowca
10:53sprowadza się do wspomnień prac nad sceną na plaży Omaha,
10:57tak jakby cała reszta filmu nie istniała.
11:00A co przynosiła ta nowa epoka rozpoczęta przez szeregowca?
11:03Większą brutalność, lepsze udźwiękowienie, dopracowane efekty specjalne,
11:07zarówno praktyczne jak i te komputerowe.
11:10Efekt kuli wystrzelonej z karabiny już nigdy w filmach wojennych nie miał być taki sam.
11:15Ostatecznie wydaje się, że Spielberg i Hanks wyciągnęli wnioski z szeregowca.
11:19Zdali sobie sprawę słusznie, że życie pisze lepsze historie,
11:22szczególnie te historie oparte na historii.
11:24I tak powstała Kompania Braci, dzieło pod każdym względem lepsze od szeregowca.
11:29Ale szeregowiec Ryan oglądany będzie jeszcze przez całe dziesięciolecia.
11:33Pytanie na ile taka baśniowa, mroczna wizja wpłynie kiedyś na postrzeganie naszych czasów i XX wieku.
11:39Być może szeregowiec Ryan tylko wyprzedził to jak za kilka wieków będzie opowiadało się o II wojnie.
11:44Te straszne opowieści zacznie się słowami dawno, dawno temu.
11:54KONIEC!
Be the first to comment