Para denilen kağıt parçaları için ömür boyu çalışıyoruz, peki hiç şu soruları sordunuzmu kendinize: Bu paranın değeri nedir ve gerçekten değeri varmıdır? Paranın değeri neye göre belirlenir? Neden para basıp tüm vatandaşlara dağıtmıyoruz? Para neden gereklidir? Bu soruların cevaplarını bu videoda bulacaksınız. Videonun ilk kısmında Paranın ne olduğunu ve neden gerkli olduğunu anlatacağım sizlere. Ayrıca Dünya Para Sisteminin ve global ekonomik sistemin doğurdu sıkıntılarada değineceğim (Sosyal ve Ekonomik adaletsizlik gibi). Ayrıca dijitalleşme Para sistemini ve ekonomiyi ciddi bir şekilde etkileyecek, bunuda anlatacağım tabiki videoda. Bundan sonra Para sisteminin detaylarının anlatacağım. Para nasıl basılıyor (daha doğrusu para nasıl yaratılıyor). Eğer daha önce bunu bilmiyorduysanız, şaşırcağınıza eminim! Videodaki üçüncü konu ise şudur: Paranın değeri varmıdır? Eğer varsa, paranın değeri nedir ve Para birimlerinin birbirlerine karşı değer kazanması/kaybetmesi hangi faktörlere bağlıdır. Ayrıca Para sisteminde ve Ekonomide merkez bankalarının rollerinide kısaca anlatıyorum. Videonun son konusu: Paranın geleceği. Para birimleri Bitcoin gibi kripto paralar tarafından gereksiz hale geleçeklermi? Gördüğünüz gibi bu videoyu izledikten sonra, ömür boyu kazanmak için çalıştığınız PARA denilen şeyi daha iyi anlayacaksınız.
00:00Neden ömür boyunca para denilen birkaç kağıt parçası için çalışıyoruz ve çabalıyoruz?
00:07Üretim maliyeti belki sadece birkaç kuruş olan bu banknotların gerçek değerleri aslında nedir?
00:13Ve en önemli soru bu para denilen şeyin aslında ne olduğunu biliyor muyuz?
00:18Paranın ne olduğunu anlamak finans sisteminin ve ekonominin yanında modern insan hayatını da daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.
00:26Para konusunu bu videoda şu başlıklar altında anlatacağım.
00:311- Para nedir ve insanlar neden para kullanıyorlar?
00:352- Modern dünyada para nereden geliyor?
00:383- Paranın değeri nedir?
00:41Ve son olarak 4- Paranın geleceği.
00:44Gelelim ilk konuya.
00:45Para nedir ve insanlar neden para kullanıyorlar?
00:48Paranın oluşumu insan hayatının tarihteki gelişimine bağlıdır.
00:53İnsanların belirli ihtiyaçları vardır.
00:55Bunların en temelleri mesela gıda, kıyafet, konaklama, ulaşım vs.dir.
01:01Bir topluluk bu ihtiyaçların giderilmesini iki şekilde organize edebilir.
01:061- Her birey bütün ihtiyaçlarını kendisi giderecek.
01:10Yani herkes kendi gıdasını, kıyafetini, evini vs. kendisi üretecek.
01:15Ya da 2- Her birey belli bir alanda uzmanlaşacak ve sadece o alanda üretim yapacak.
01:22Sonra ürünler değişilecek.
01:25Zaman geçtikçe ikinci alternatifin ön plana çıkmasının birkaç nedenleri var.
01:30İnsanlar belli bir alanda uzmanlaşırlarsa o ürünlerin kaliteleri artar ve üretim zamanla daha etkin olduğu için ürünlerin sayısı da artar.
01:40Böylelikle toplumdaki toplam ürünlerin hem sayısı hem de kalitesi artar ve bundan herkes faydalanır.
01:48Fakat burada bir problem oluşuyor.
01:50Ürünlerin değişimi neye göre yapılacak?
01:53Kısacası mesela bir elma için kaç yumurta verilmesi gerekiyor ya da bir kazak için kaç litre su?
02:02Bir şehirdeki yumurta üreticisinin ayakkabıya ihtiyacı yoksa ayakkabı üreticisi nasıl yumurta alacak?
02:09Bu tür problemlerden dolayı insanlar parayı icat ettiler.
02:13Para dediğimiz şey tarihte altın ya da bakır gibi madenlerden ve yakın tarihte banknotlar türünde üretilip kullanıldı.
02:22Kısacası para bir değişim aracıdır.
02:25Para sayesinde hepimizin katıldığı modern ekonomik hayatı yaşayabiliyoruz.
02:30Kısacası belli bir alanda çalışarak bir ürünün ya da servisin üretimini destekliyoruz.
02:35Bunun karşılığında para kazanıyoruz ve bu parayla yine başka insanların ürettikleri ürünleri ve servisleri satın alarak temel ihtiyaçlarımızı gideriyoruz.
02:46Bu ekonomik sistemin birçok faydası vardır.
02:49Fakat hele ki bugünlerde büyük adaletsizlikler de yol açıyor.
02:53Bu konu aslında ayrı bir video gerektiriyor.
02:56O yüzden şimdi sadece kısaca parayla alakalı yönünü anlatmak istiyorum.
03:01Neredeyse her ürün için dünyada yüksek sayıda üreticiler vardır.
03:04Bu şirketlerde yüzlerce ve bazen binlerce insan çalışıyor ve kazandıkları parayla bu ekonomik sisteme katılıyorlar.
03:13Fakat bu şirketlerin arasındaki rekabetten dolayı çeşitli kalitelerde ürünler ortaya çıkıyor.
03:19Ve çoğunlukla tüketiciler tarafından en iyi kalitede olan ürünler tercih edildiği için birçok şirket iflas ediyor.
03:27Kısaca global ekonomik rekabet basit bir şekilde düşünülürse,
03:32her sektörde en iyi ürünü üreten şirketlerin sahipleri gittikçe daha çok para kazanıyorlar ve üretkenliği zayıf olan şirketler ve hatta ülkeler geride kalıyorlar ve yoksullaşıyorlar.
03:44Bu ekonomik eşitsizliği dünyada ülkeler arasında çok kolay görebilirsiniz.
03:50Mesela gelişmiş ülkeler ve 3. dünya ülkeleri arasındaki farka bakarak.
03:54Fakat aynı eşitsizlik her ülkenin kendi ekonomisinde de mevcuttur.
03:58Yani toplumun en zengin %1'i ya da %2'si daha önce anlattığım faktörlerden dolayı daha çok zenginleşiyorlar ve toplumun en yoksul %20'si ya da %30'u zaman geçtikçe daha çok fakirleşiyor.
04:13Ayrıca robotlaşma ve dijitalleşmeden dolayı birçok ürünlerin üretiminde insanlara ihtiyaç ciddi bir şekilde azalıyor.
04:21Kısacası önümüzdeki yıllarda çözülmesi gereken en önemli ekonomik problemlerden biri şudur.
04:28Dünyadaki üretimin hızı ve ürünlerin sayısı ciddi bir şekilde artacak.
04:33Fakat bu üretim için daha az insana ihtiyaç duyulacak.
04:37Dünyadaki en zengin insanlar daha çok zenginleşirken yoksulluğun oranı artacak.
04:42Çünkü birçok insan işini kaybedecek.
04:45İnsanın aklına şu soru geliyor.
04:47Bu yüksek sayıda üretilen ürünleri kimler neyle satın alacak?
04:52Aslında bu probleme çok basit çözümler bulunabilir.
04:56Mesela haftalık çalışma saatleri kanunen 20'ye ya da 10'a düşürüle bilinir.
05:02Ve böylelikle ekonomilerdeki iş imkanları çoğalır ve dünyadaki üretkenliğin artışından herkes faydalanır.
05:09Ayrıca gelişmiş ülkelerde ve ekonomi alanındaki akademik yayınlarda son yıllarda gündeme gelen farklı fikirler vardır.
05:16Mesela herkese koşulsuz bir temel gelir bağlamak.
05:21Yani bu gelişimden en çok faydalanan insanlardan ve şirketlerden daha çok vergi kesilecek ve her insana bir koşulsuz temel gelir ödenecek.
05:30Şunu asla unutmamalıyız.
05:32Ekonomik sistem ve para insanlar için vardır.
05:36İnsanlar ekonomik sistem ve para için değil.
05:39Fakat şunun da farkındayım.
05:41Zenginlerin her ülkede toplumsal gidişatı ve önemli kararları etkileme açısından yoksullardan daha çok imkanları vardır.
05:49Ve bu yüzden maalesef ekonomik eşitsizliklerin her zaman mevcut olacağına inanıyorum.
05:54Fakat her ülkede normal halkın böyle konular hakkında bilinçlenmesini önemli buluyorum.
06:00Bu yüzden bu videoda bu konuya bu kadar zaman ayırdım.
06:03Eğer böyle genel konular hakkında daha çok video üretmemi istiyorsanız lütfen videonun altına yorum atınız.
06:11Paranın ne olduğunu, modern dünyada neden gerekli olduğunu ve modern para ve ekonomik sisteminin ne türlü problemler yarattığını anladıktan sonra gelelim ikinci başlığımıza.
06:23Modern dünyada para nereden geliyor?
06:26Bu sorunun kısa cevabı şudur.
06:29Bankalar borç verince yeni para yaratılıyor.
06:32Kısacası modern dünyada para eşittir borç.
06:37Bunu basit bir şekilde anlatmak istiyorum.
06:40Aydoğan ailesi bir ev almaya karar veriyor.
06:43Ve bu yüzden A bankasına kredi başvurusunda bulunuyor.
06:47Çoğu insan bankacılık sisteminin şu şekilde işlediğini zannediyorlar.
06:52İnsanlar biriktirdikleri ve şu anda ihtiyacı olmadıkları paraları bankaya yatırarak
06:56mesela %5 oranında faiz kazanıyorlar.
07:00Bu banka toplanılan parayı ihtiyacı olan insanlara mesela Aydoğan ailesine %8 oranında bir faizle borç olarak veriyor ve %3 oranında kar ediyor.
07:13Fakat bugünlerde bankacılık sistemi şu şekilde işliyor.
07:17Aydoğan ailesi A bankasına mesela 100 bin euroluk kredi başvurusunda bulunuyor.
07:22Bu banka birkaç düğmeye basarak bu 100 bin euroyu yoktan yaratıyor.
07:27Evet doğru duydunuz.
07:29Banka parayı yoktan yaratıyor.
07:31Fakat bu prosedürde bankalar bazı kurallara uymaları gerekiyor.
07:35Her ülkede şube bankaları ülkenin merkez bankasından belli oranda zorunlu karşılıklar tutması gerekiyor.
07:43Bu oran merkez bankalarının yürüttükleri para politikası stratejisine göre değişebiliyor.
07:48Eğer bu oran mesela %10 olursa bir şube bankası merkez bankasına 1 milyar euro yatırarak müşterilerine toplam 10 milyar euro kredi verebiliyor.
08:00Yani 10 milyar euro yüksekliğinde yeni para yaratabiliyor.
08:04Kısacası Aydoğan ailesinin bankası bu parayı yarattıktan sonra Aydoğan ailesinin banka hesabına havale ediyorlar.
08:12Aydoğan ailesi de bu parayı evin sahibine ödeyerek istedikleri evi satın alıyorlar.
08:17Ve aynen bu şekilde bugünlerde para dediğimiz şey aslında genel olarak bir dijital banka hesabında oluşturulan bir sayıdır.
08:26Ayrıca elinizde tuttuğunuz paraya bağlı olan dünyanın belli bir yerinde bir kredinin olduğundan büyük bir olasılıkla emin olabilirsiniz.
08:35Kanalımdaki bilanço tablosu hakkında paylaştığım videoyu daha izlemediyseniz izlemenizi kesinlikle tavsiye ederim.
08:42Dünya ekonomisini basit bir bilanço tablosuyla görselleştirelim.
08:45Aktif tarafındaki duran varlıklarda şirketler, senetler ve uzun vadeli gerçek değerler vardır.
08:53Dönen varlıklarda ise nakit para, ürünler ve başka türlü kısa vadeli değerler vardır.
08:59Bilançonun pasif tarafındaki en büyük pozisyon ise yabancı kaynak yani kredidir.
09:05Bunu mesela %90 olarak görebilirsiniz.
09:07Kısaca özetlemek gerekirse dünyadaki paranın büyük bir kısmı aslında bir dijital bankacılık sistemindeki elektronik hesaplardır.
09:17Ve yeni para çoğunlukla yeni kredi işlemleriyle yaratılıyor.
09:21Yani kazanmak için bu kadar çaba gösterdiğimiz şey aslında sadece bir dijital kurgudur.
09:27Ve bu dijital sisteme insanlar güvenmeyi bıraksalar bilgisayarlardaki gördüğümüz sayılar ve elimizde tuttuğumuz kağıt parçaları aslında tamamen değersiz olacaklardır.
09:39Böylelikle bu videonun üçüncü konusuna geldik.
09:42Paranın değeri nedir?
09:44Şöyle bir durumu hayal ediniz.
09:47Bir gün ıssız bir adada yapayalnız uyanıyorsunuz.
09:51Günler ve haftalar geçiyor ve dış dünya ile hiçbir irtibatınız yok.
09:56Yani kendi başınıza hayatta kalmak zorundasınız.
09:59Yanınızdaki bir çantada ömür boyu biriktirdiğiniz bütün paranız var.
10:041 milyon dolar.
10:05Normalde yaşadığınız şehirde bu parayla neredeyse istediğiniz her şeye sahip olabiliyordunuz.
10:12Fakat şu anki durumunuzda bu kağıt parçaları belki sadece geceleri üşüdüğünüzde ateş yapmanız için faydalı olacaktır.
10:20Aynı şekilde 10 kilo altın da bu durumda değersiz olurdu.
10:25Peki bu örnekten yola çıkarak paranın aslında tamamen değersiz olduğu sonucuna varabilir miyiz?
10:32Hayır bu tamamen yanlış ve mantıksız olur.
10:34Bir şeyin değeri olması için her koşulda her zaman ve her yerde değerli olmak zorunda değildir.
10:42Mesela bu adada sahip olabileceğiniz en değerli şeylerden biri bir deniz suyu arıtma sistemi olacaktır.
10:49Fakat böyle bir sistem mesela deniz kıyısına yüzlerce kilometre uzak bir büyük şehirde tamamen gereksiz olurdu ve hiç kimseye böyle bir sistem satamazdınız.
10:58Para birimlerinin neden değerli olduklarını başka bir mecazi örnekle anlatmak istiyorum.
11:05Ülkelerin ekonomilerini tiyatro olarak hayal ediniz ve ülkelerin para birimlerini de bu tiyatrolara giriş bileti olarak.
11:13Tiyatroya girmek istiyorsanız bir tiyatro biletine sahip olmalısınız.
11:18Aynı şekilde eğer bir ülkede yaşayıp ürünler ve servisler satın alarak temel ihtiyaçlarınızı karşılamak istiyorsanız o ülkenin para birimine ihtiyacınız vardır.
11:28Tiyatro biletlerinin değerleri tiyatronun kalitesine ve tanınmışlığına göre artar.
11:34Bir ülkenin para biriminin değeri de ülkenin ekonomisinin büyüklüğüne ve üretkenliğine bağlıdır.
11:40Bu yüzden mesela eğer bir ülkedeki para miktarının artış oranı ekonominin üretkenliğinden daha hızlı büyürse bu ülkenin para birimi değer kaybeder.
11:52Buna enflasyon denilir.
11:54Bu yüzden de ülkelerin merkez bankaları piyasadaki para miktarını enflasyona göre yönetirler.
12:00Para miktarını çoğaltmak ya da azaltmak için bir merkez bankasının çeşitli enstrümanları vardır.
12:06Bunlar mesela faiz oranı ya da daha önce anlattığım şube bankalarının merkez bankasına tutmaları gereken zorunlu karşılıkların oranlarıdır.
12:16Kısacası bir para biriminin değerini korumak bir ülkenin merkez bankasının görevidir.
12:21Türkiye'de yabancı para birimlerinin Türk lirasına karşı neden son zamanlarda değer kazandığı sorusu sıkça soruluyor.
12:29Önümüzdeki haftalarda bu konuyla alakalı başka bir video paylaşacağım.
12:33Şimdi gelelim bu videonun son konusuna.
12:35Paranın geleceği nedir?
12:38Şu konu hakkında eminim.
12:40Önümüzdeki yıllarda dijital bankacılık, dijital ödemeler ve e-ticaret daha çok yaygınlaşacak ve fiziksel para kullanımı zaman geçtikçe azalacak.
12:50Birçok sefer bitcoin gibi kripto paraların gelecekte ülkelerin para birimlerinin yerini alacağını duydum çeşitli insanlardan.
12:59Bunun olasılığını düşük olarak görüyorum.
13:02Neden mi?
13:03Tiyatro örneğimize geriye dönelim.
13:05Bir tiyatronun girişine herhangi bir başka biletle gittiğinizi düşünün.
13:10Tiyatronun sahibi sizin bu biletle içeriye girmenize izin verir mi?
13:15Bence vermez.
13:16Ülkeler resmi para birimlerinin yanında bence hiçbir zaman kendi kontrolleri altında olmayan dijital para birimlerine izin vermeyeceklerdir.
13:24Bu yüzden kripto paralar bence her zaman ekonominin periferisinde kalacaklardır.
13:29Ve uzun vadede ülkelerin ekonomileriyle beraber para birimleri de birbirleriyle rekabet edeceklerdir.
13:37Bir ülkenin ekonomisi ne kadar üretken ve büyük olursa para birimi de o kadar değerli olacaktır.
13:43Peki bir bireysel yatırımcı olarak bu durumda ne yapmak gerek?
13:47Ben hiçbir zaman uzun vadede tek bir ekonomiden ve para biriminden bağımlı olmak istemem.
13:53Eğer mesela 10 milyon euroluk sermayeye sahip olsam bunu çeşitli ülkelerdeki yatırım araçlarına dağıtırdım.
14:00Bunun en iyi şekilde nasıl yapıldığını temel konuları işledikten sonra anlatacağım.
14:06Gelecekteki videoları kaçırmamak için lütfen kanalıma abone olunuz.
14:10Ve video paylaştığımda size bildiri gelmesi için de videonun altındaki zile basmayı unutmayınız.
14:16Ayrıca eğer bu videoyu beğendiyseniz lütfen beğenme tuşuna basınız.
14:20Ve YouTube kanalıma destek olmak istiyorsanız bu videoyu sosyal medya hesaplarınızda ve sevdiklerinizle paylaşınız.
14:26Bir dahaki videoda görüşmek dileğiyle Sinan Aydoğan.
İlk yorumu siz yapın