- 6 weeks ago
Category
📚
LearningTranscript
00:00Niemcy, rok 1937. Po zaledwie czterech latach reform, mogło się wydawać, że Adolf Hitler spełnił obietnicę przywrócenia Niemcom prosperity.
00:20W roku 1933 niemiecka gospodarka była w fatalnym stanie. W kraju było ponad 6 milionów bezrobotnych, co było problemem jednej trzeciej niemieckich rodzin. Gdy w tym samym roku Hitler został kanclerzem, to obiecał, że jego najwyższym priorytetem będzie likwidacja bezrobocia.
00:39Naziści wykorzystali okres rozwoju światowej ekonomii po wielkim kryzysie, stawiając na protekcjonistyczną politykę opartą na krajowym przemyśle i remilitaryzacji.
00:50Nie było żadnej firmy, która nie popierałaby remilitaryzacji. To był patriotyczny obowiązek.
01:04Gospodarka się rozwijała. Polityka była stabilna i wyglądało na to, że rząd wie, co robi.
01:11Ale ten sukces miał swoją mroczną stronę.
01:14Niesławne ustawy norymberskie zezwalały na przejmowanie przez państwo firm i nieruchomości będących własnością Żydów.
01:22Naziści korzystali z tak zwanej aryzacji, która była kradzieżą żydowskiej własności i majątków.
01:31Choć Niemcy pławili się w blasku odzyskanej pewności siebie, to Hitler i jego akolici wciąż zaprzedawali swe dusze.
01:38Złoto Hitlera
01:45Gospodarczy cud nazistów
01:5030 stycznia 1933 Niemcy cieszą się z wyboru nowego kanclerza.
02:03Adolf Hitler, imigrant z Austrii i były kapral, obiecał, że Niemcy znów staną się potęgą i krajem dobrobytu.
02:10Ale Hitler chciał nie tylko zapewnić przyszłość swojemu krajowi, chciał podbić całą Europę, a nawet cały świat.
02:22Po objęciu funkcji kanclerza Hitler zarządził przeprowadzenie referendum, aby sprawdzić czy będzie miał dość głosów w Reichsztagu, aby wprowadzić ustawę o pełnomocnictwach.
02:33Ustawa ta pozwalała na wydawanie ustaw bez względu na brzmienie Konstytucji Republiki Weimarskiej.
02:42W ten sposób Reichstag uzyskiwał pełnię władzy.
02:45Hitler chciał władzy absolutnej, ale do tego potrzebne były pieniądze. Mnóstwo.
02:4920 lutego 1933 roku przewodniczący Reichsztagu Hermann Göring wezwał 25 największych niemieckich przemysłowców i finansistów na tajne spotkanie w sprawie finansowania nazistowskiej kampanii przed zbliżającymi się wyborami do Reichsztagu.
03:05W spotkaniu uczestniczyli Gustav Krupp, Fritz von Oppel, Georg von Schnitzler, Albert Vogel czy Ludwig von Winterfeld.
03:19To były bardzo ważne osobistości.
03:22Spotkanie rozpoczął Göring, który szybko oddał głos Hitlerowi, a ten zrobił to, co umiał najlepiej.
03:27Oczarował słuchaczy i wyjaśnił, że ich życie będzie łatwiejsze, jeśli przystaną na jego plany i sypną groszem.
03:3514 lat później, w trakcie procesu w Norymberdze ujawniono dokumenty świadczące o zmowie potentatów i ich dotacjach dla nazistów.
04:05Kwoty ustalone w trakcie spotkania w domu Göringa były wpłacane do banku, Delbruck, Schnitler i spółka.
04:14Na konto Narodowego Funduszu Powierniczego.
04:20Miałem pełnomocnictwo, aby zarządzać tymi środkami i wypisywałem czeki dla pana Hesa.
04:25Ale nie wiem, co się dalej działo z tymi pieniędzmi.
04:37Dysponując milionami marek, które Hjalmar Schacht przekazywał zastępcy Hitlera Rudolfowi Hessowi,
04:44NSDAP mogła rozpocząć przedwyborczą kampanię, mającą na celu wprowadzenie ustawy o pełnomocnictwach.
04:50Jej początkiem był pożar Reichsztagu, o którego podpalenie oskarżono komunistów, co stało się pretekstem do delegalizacji ich partii.
05:10Po wyborach 5 marca naziści powiększyli liczbę swoich posłów, ale wciąż mieli ich za mało, aby mieć większość w parlamencie.
05:17Aby utworzyć rząd, NSDAP musiała wejść w koalicję z DNVP i Stalheimem, więc pieniądze były potrzebne bardziej niż kiedykolwiek.
05:31W nagrodę za pośrednictwo w rokowaniach z przemysłowcami i finansistami, Hjalmar Schacht otrzymał stanowisko szefa Banku Rzeszy.
05:39Mazistowski reżim musiał uzyskać wiarygodność, a najlepszym sposobem było zaangażowanie kogoś, kto ją posiadał.
05:54Takim człowiekiem był rzecznik konserwatystów, Hjalmar Schacht.
05:58W pogodni za wielkimi pieniędzmi, Schacht był najważniejszym współpracownikiem Hitlera i Göringa, ale współpraca nie przebiegała bez zgrzytów.
06:151 kwietnia 1933 roku Hitler ogłosił narodowy bojkot żydowskich firm i bojówki SA zaczęły blokować dostęp do żydowskich sklepów i domów towarowych.
06:25Szacht uznał tę akcję za przejaw głupoty.
06:36W wielu firmach mieli udziały zagraniczni inwestorzy, którzy mówili, być może firma jest żydowska, ale my jesteśmy Anglikami, Francuzami czy Włochami, a nie Żydani.
06:46Jeśli firmy zbankrutują, to poniesiemy straty.
06:50To samo dotyczyło banków, których przedstawiciele twierdzili, nie jesteśmy Żydami, my pożyczamy pieniądze żydowskie.
06:55A jeśli te przestaną spłacać kredyty, my też stracimy.
06:59Doszło do tego, że protestowali nawet pracownicy żydowskich domów towarowych.
07:03Nasi szefowie to Żydzi, ale nie my. My tracimy pracę.
07:10Tym razem Hitler posłuchał Schachta i odwołał bojkot.
07:16Co ciekawe, prowadzona przez nazistów polityka aryzacji gospodarki przyciągnęła wielu nowych partnerów biznesowych.
07:23A szczególnie producenta broni.
07:27Gustawa Krupp von Bollen.
07:29Wcześniej Krupp krytykował Hitlera i nazistów, ale teraz zmienił zdanie.
07:37W roku 1918, gdy klęska była coraz bliżej,
07:47Krupp i inni potentaci przemysłu zbrojeniowego przenieśli swe patenty i inżynierów do krajów neutralnych,
07:55takich jak Hiszpania czy Szwecja.
07:57Prace badawcze prowadzono także w sowieckiej Rosji.
08:00W czasach Republiki Weimarskiej istniała tajna współpraca między Reichswehrą a sowiecką Armią Czerwoną.
08:09Prowadzono prace badawcze i testowano prototypy samolotów i czołgów,
08:13bo na mocy traktatu wersalskiego Niemcy nie mogli prowadzić takich prac.
08:17W trakcie tajnego spotkania w marcu 1933, Hitler zapewnił Krupa, że planuje remilitaryzację kraju
08:26i że już wkrótce na terenie Niemiec będą musiały powstać nowe wytwórnie uzbrojenia.
08:34Kilka dni po dojściu nazistów do władzy, Hitler oświadczył niemieckim generałom.
08:40Najważniejszym zadaniem mego rządu jest remilitaryzacja,
08:42a armia jest najważniejszą częścią tego zadania.
08:49Krupa, jak wielu niemieckich przemysłowców, był oportunistą.
08:53Innymi słowy, był gotów popierać władzę pod warunkiem, że nie zaszkodzi jego interesom.
08:59I tak było.
09:00Jako producent stali i broni Krupa mógł skorzystać na mających,
09:04ulec zwiększeniu wydatkach na zakup uzbrojenia.
09:07Gustaw Krupa już wcześniej przekazał milion marek na kampanię wyborczą nazistów.
09:16Teraz chciał czegoś więcej.
09:19Jak zapewnił Hitlera, że jego firmy są gotowe do działania
09:23i że nadal, bez żadnych warunków, będą finansować NSDAP,
09:28byle tylko wspomagać rozwój Rzeszy.
09:30To był początek paktu między elitą nazistów, przemysłowców i niemieckiej armii,
09:39która aż do końca miała władać III Rzeszą.
09:42Aby umocnić swoją władzę nad gospodarką,
09:57naziści musieli kontrolować całą siłę roboczą Niemiec.
10:02Hitler ogłosił 1 maja Narodowym Dniem Pracy i pełnopłatnym świętem państwowym.
10:07W całym kraju związki zawodowe zorganizowały demonstrację,
10:11aby uczcić to wydarzenie.
10:13Wdzięczny za to, że nowy rząd popiera robotników.
10:16Ale plan Hitlera był inny.
10:22Następnego dnia bojówkarze ESA wdarli się do siedzib związków zawodowych,
10:26aresztując ich przywódców i konfiskując mienie spółdzielni,
10:30aktywa bankowe, przejmując redakcje gazet, sklepy i inne firmy usługowe.
10:37Skonfiskowane mienie było warte ponad 180 milionów marek.
10:43To była jedna z najbardziej dochodowych operacji nazistowskiego reżimu w czasach pokoju.
10:49Kierował nią nowy minister pracy, Robert Leij, twórca DAF,
10:54czyli niemieckiego frontu pracy.
10:56Zgodnie z nowymi przepisami niemieccy robotnicy mogli należeć jedynie do DAF,
11:07czyli Związku Zawodowego Kontrolowanego Przez Nazistów.
11:10Tylko w 1934 roku ze składek wnoszonych przez członków związku
11:14NSDAP uzyskała 300 milionów marek.
11:17Ale najważniejsze było to, że DAF znajdował się pod kontrolą władz.
11:22Podwyżki płac, skrócone dni pracy czy strajki
11:25przestały być problemem niemieckich pracodawców,
11:27bo Hitler dotrzymał obietnicy okiełznania związków zawodowych.
11:33Jednocześnie wykorzystując posiadane środki,
11:35nowy niemiecki rząd uruchomił program robót publicznych,
11:39którego celem była likwidacja bezrobocia.
11:41W ramach obietnicy uzdrowienia gospodarki
11:46rozpoczęto kilka programów robót publicznych.
11:50Chyba najbardziej znanym był program Autobahn,
11:53czyli budowa autostrad na skalę nieznaną dotąd na świecie.
11:58Po kilku miesiącach Niemcy były nie do poznania.
12:01Budowano nowe domy, a miasta połączyła sieć nowoczesnych autostrad
12:05i linii kolejowych.
12:08Powstawały też tanie mieszkania dla niemieckich robotników.
12:11I ich rodzin.
12:15Podniósł się poziom życia przeciętnych Niemców,
12:17a bezrobocie praktycznie zniknęło.
12:20Ale jak zwykle w nazizmie,
12:22za fasadą gospodarczego dobrobytu,
12:25kryła się druga, mroczna strona tych działań.
12:31Trzeba pamiętać o militarnych implikacjach tych robót.
12:35System nowoczesnych autostrad
12:36umożliwiał szybki transport wojsk i zaopatrzenia,
12:39co miało wielkie znaczenie w trakcie planowania wojny.
12:45Remilitaryzacja była prowadzona w tajemnicy przed resztą świata
12:48i wbrew ustaleniu Ligi Narodów,
12:50której członkiem na początku lat 30. wciąż były Niemcy.
12:55Było to także pogwałcenie Traktatu Wersalskiego.
12:58Aby utrzymać wszystko w tajemnicy,
13:10Niemcy musiały ukryć potężne wydatki
13:12ponoszone na rozwój zbrojeń.
13:15Potrzebne było nowe źródło finansowania.
13:20Rozwiązanie już po raz kolejny
13:21znalazł Hjalmar Szacht.
13:24Były nim tak zwane weksle mefo.
13:27Mefo to skrót od
13:30Metallurgische Forschungsgesellschaft.
13:33Dzięki obligacjom tej fikcyjnej firmy
13:35nazistowski rząd mógł płacić
13:37innym niemieckim firmom w obrocie bezgotówkowym,
13:40bowiem weksle były płatne na żądanie.
13:43Wekslem mefo miały
13:44trzymiesięczny termin spłaty.
13:47Innymi słowy, niemieckie państwo brało
13:48kredyt na finansowanie zbrojeń.
13:51Z tym, że weksle można było
13:52odnawiać i przedłużać
13:54okres spłaty do pięciu lat.
13:56Było to pogwałcenie przepisów prawa handlowego.
14:00Ale w ten sposób, przynajmniej formalnie,
14:03rząd nie zaciągał długoterminowych kredytów
14:05i nie musiał wykazywać deficytu
14:07w rocznych rozliczeniach budżetu państwa.
14:13Kapitał początkowy mefo pochodził
14:15od czterech największych niemieckich
14:16producentów uzbrojenia,
14:18w tym od zakładów Krupp.
14:19Te firmy nie tylko finansowały
14:21remilitaryzację kraju,
14:23ale też, zwiększając produkcję,
14:25zmniejszały bezrobocie.
14:29Gdy produkcja ruszyła pełną parą,
14:31a interesy szły znakomicie,
14:33przyszła pora, aby Gustaw Krupp
14:35okazał swoją wdzięczność
14:36Adolfowi Hitlerowi.
14:39Krupp powołał do życia
14:40fundusz Adolf Hitler-Szpendę,
14:42do którego niemieccy przemysłowcy
14:44mieli wpłacać niewielką część
14:46przychodów uzyskanych dzięki
14:48remilitaryzacji kraju.
14:51Początkowo składki były dobrowolne,
14:54ale już wkrótce ustalono,
14:56że wpłaty mają wynosić
14:57pół procent rocznego dochodu
14:59każdego z koncernów.
15:03Tylko w ciągu pierwszego roku
15:04zebrano w ten sposób
15:0630 milionów marek.
15:10Początkowo Hitler uznał,
15:11że fundusz noszący jego imię
15:13będzie finansować tylko działalność NSDAP.
15:15Po dojściu do władzy
15:18Hitler zwykł twierdzić,
15:20że nie ma żadnych dochodów.
15:22Zrezygnowałem z pensji kanclerza,
15:24a pieniądze mam z NSDAP,
15:25którą stworzyłem.
15:29Oraz z Tantiem ze sprzedaży
15:31Mein Kampf.
15:34Dzięki pomysłowi Maxa Ammana,
15:36każda biorąca ślub para
15:38musiała kupić jeden egzemplarz,
15:40a nie była to książka tania.
15:43W ten sposób Hitler zarabiał
15:44całkiem spore pieniądze.
15:46Hitler potrafił sięgnąć do kieszeni
15:48i stwierdzić,
15:49nie mam pieniędzy,
15:50ale miał wokół siebie
15:51kilku ludzi,
15:52jak choćby Maxa Ammana,
15:53którzy zarządzali jego finansami.
15:56Wszystko odbywało się
15:57bez dokumentów czy pokwitowań.
16:01Drugim takim człowiekiem
16:03był osobisty fotograf Hitlera.
16:07Hoffman.
16:07Jeśli wydawca Maxa Amman
16:15był prawą ręką Hitlera
16:17w kwestii prywatnych finansów,
16:19to lewą ręką był fotograf
16:20Heinrich Hoffman.
16:23Opłaty za reprodukcję zdjęć
16:25były drugim źródłem dochodów.
16:28Hitler i Hoffman
16:29dostawali Tantiemy
16:30za każdą pocztówkę,
16:32portret czy zdjęcie w presie.
16:33Przez lata
16:36zarobili w ten sposób
16:38ogromne pieniądze.
16:45Szef nazistowskiej propagandy
16:47Josef Goebbels
16:48zastrzegł prawa autorskie
16:50do nazwiska Hitlera,
16:51więc gdy jakieś miasto
16:52chciało nazwać plac
16:53czy ulicę na cześć
16:54nowego kanclerza
16:55musiało za to płacić.
16:58Mimo twierdzeń
16:59o skromnym życiu
17:00Hitler miał mnóstwo pieniędzy.
17:02W pierwszym roku rządów
17:03zadeklarował dochód
17:04w wysokości
17:05miliona dwustu tysięcy marek.
17:08To było pierwsze
17:09i ostatnie
17:09zeznanie podatkowe
17:10Hitlera
17:11w trakcie
17:11trzynastu i pół roku rządów.
17:18Pewien urzędnik
17:19niemieckiego Fiskusa
17:20przyszedł kiedyś
17:21do Hitlera mówiąc
17:23Mein Führer.
17:29Niestety
17:29nie znaleźliśmy
17:30żadnych dokumentów
17:31na to,
17:32że zapłacił
17:33pan zaległe podatki.
17:35Hitler błyskawicznie
17:36wprowadził dekret,
17:37który zwalniął go
17:38jako kanclerza
17:39z płacenia podatku dochodowego.
17:42Ale z drugiej strony
17:44Hitler
17:44nie był rozrzutny.
17:48Ubierał się
17:48całkiem normalnie
17:49i nie wydawał pieniędzy
17:50na stroje.
17:51ale od tej zasady
18:00były wyjątki.
18:01W roku
18:0235
18:03Gustaw Krupp
18:04ustąpił
18:04ze stanowiska
18:05szefa
18:05Adolf Hitler
18:06Spende.
18:07Zastąpił go
18:08sekretarz Hitlera
18:09Martin Bormann,
18:10który wykorzystał
18:11zgromadzone fundusze
18:12na przebudowę
18:13letniego domu
18:14Hitlera
18:15w bawarskim
18:15Oberzalsbergu
18:16na wspaniałą
18:17rezydencję
18:18nazwaną
18:19Berghof.
18:19Hitler wykorzystał
18:27te pieniądze
18:28dla umocnienia
18:29swoich rządów.
18:31Bo Berghof
18:32stał się
18:33centrum
18:33zarządzania nazistów.
18:37To miało sens.
18:39Poza tym
18:39Führer
18:40mógł zawsze powiedzieć
18:41nie płacił za to rząd,
18:43to nie są pieniądze
18:43podatników.
18:44Ja za to płaciłem
18:45zdatków
18:46na Adolf Hitler
18:47Spende.
18:493 sierpnia
18:5134 roku
18:52zmarł
18:52prezydent
18:53Paul von
18:54Hindenburg.
18:55Jako, że
18:56pieniędzy było dość,
18:57a popularność
18:58NSDAP rosła,
18:59Hitler
18:59nie tracił czasu
19:01i zarządził
19:02referendum
19:02w sprawie
19:03połączenia stanowisk
19:04prezydenta
19:04i kanclerza Niemiec.
19:07Większość
19:08Niemców
19:08głosowała
19:09za,
19:09więc Hitler
19:10stał się teraz
19:11Führerem,
19:11czyli wodzem
19:12III Rzeszy.
19:14W efekcie
19:14zyskał pełnię
19:15władzy,
19:15którą mógł
19:16wykorzystać
19:16do realizacji
19:17kolejnego etapu
19:18planu,
19:19przywrócenia
19:19granic Niemiec
19:20z okresu
19:20przed Wielką Wojną,
19:22a potem
19:22zawładnięcia
19:23resztą Europy.
19:33Adolf Hitler
19:35był teraz
19:35Führerem,
19:36absolutnym
19:37władcą Niemiec.
19:38Po pozbyciu się
19:39wewnątrzpartyjnej
19:40opozycji
19:41i skupieniu
19:42całej władzy
19:42we własnych rękach
19:43mógł teraz
19:44oficjalnie
19:45zaprezentować
19:46społeczeństwu
19:46będący już
19:47w trakcie realizacji
19:48plan
19:49remilitaryzacji
19:50kraju.
19:54Po zapewnieniu
19:56światowych przywódców,
19:57że Niemcy
19:57nie dążą
19:58ku wojnie
19:58Hitler
19:59powierzył
19:59nowemu
20:00ministrowi gospodarki
20:01Hjalmarowi
20:02Szachtowi
20:03szybkie
20:03finansowanie
20:04remilitaryzacji.
20:08Jako
20:12minister
20:12gospodarki
20:13Szacht
20:14był odpowiedzialny
20:15za zapewnienie
20:15środków
20:16na rozbudowę
20:17przemysłu
20:17zbrojeniowego
20:18w bezgotówkowym
20:19obrocie
20:19na rynku
20:20wewnętrznym,
20:22a także
20:23za spłaty
20:24niemieckiego
20:24zadłużenia
20:25w bankach
20:25za granicą.
20:29Hjalmar
20:30Szacht
20:30był
20:31wiarygodną
20:31postacią
20:32dla krajów
20:32Zachodu.
20:33Uważano go
20:33za kogoś,
20:34kto może
20:35poskromić,
20:36a nawet
20:36powstrzymać
20:37zapędy
20:37Hitlera
20:37i jego
20:38najbliższych
20:39współpracowników.
20:42Co niestety
20:42okazało się
20:43sporym błędem.
20:4716 marca
20:491935 roku
20:50Hitler
20:50oficjalnie
20:51ogłosił
20:52program
20:52remilitaryzacji
20:53Niemiec
20:54oraz
20:58zwiększenie
20:59wydatków
20:59na zbrojenia
21:00i przywrócenie
21:01obowiązkowej
21:02służby
21:03wojskowej.
21:07Obowiązkowy
21:07pobór
21:08do wojska
21:08rozwiązywał
21:09problem
21:09bezrobocia
21:10w Niemczech,
21:10bo z przemysłu
21:11i rolnictwa
21:12trafiały
21:12do armii
21:13miliony
21:13młodych mężczyzn.
21:14W roku
21:151936
21:15naziści
21:16głosili,
21:17że bezrobocie
21:17w kraju
21:17wynosi
21:180%.
21:19To było
21:20wielkie
21:20osiągnięcie,
21:21bo
21:21w większości
21:21krajów
21:22świata
21:22bezrobotni
21:23stanowili
21:2320 lub
21:24więcej
21:24procent
21:24czynnej
21:25zawodowo
21:25ludności.
21:26Tymczasem
21:27Niemcy
21:27rozwiązali
21:27ten problem
21:28praktycznie
21:29z dnia
21:29na dzień.
21:31Gospodarka
21:32się rozwijała,
21:33polityka
21:33była stabilna
21:34i wyglądało
21:35na to,
21:35że rząd
21:36wie,
21:36co robi.
21:38Poza tym
21:39rok 1936
21:39był rokiem
21:40Igrzysk
21:40olimpijskich
21:41w Berlinie,
21:42które także
21:42były
21:43wspaniałą
21:43reklamą
21:44nowego
21:44reżimu.
21:49Igrzyska
21:49w Berlinie
21:50były
21:50dowodem
21:50odrodzenia
21:51się Niemiec
21:52i miały
21:53dowieść
21:53światu,
21:54że zamiary
21:54nazistów
21:55są pokojowe.
21:59Ani
21:59Hitler,
22:00ani szef
22:00propagandy
22:01NSDAP
22:02Goebbels
22:02nie szczędzili
22:03środków
22:04na to,
22:04aby zrobić
22:04wrażenie
22:05na gościach.
22:08Na same
22:08Igrzyska
22:09wydano
22:09ponad
22:1016 milionów
22:11marek,
22:11a w całym
22:11kraju
22:12około
22:1230 milionów.
22:13Plus
22:14wyreżyserowany
22:15przez
22:15Leni
22:16Riefenstall
22:17niesamowity
22:18propagandowy
22:18film
22:19dokumentalny
22:19Olimpiada,
22:20który kosztował
22:21kolejne 7 milionów.
22:22To były
22:22ogromne pieniądze,
22:25ale te wydatki
22:26opłaciły się
22:27nazistom.
22:31Teraz
22:32Hitler
22:33mógł dumnie
22:34stroszyć
22:34piórkę,
22:35wiedząc,
22:35że kraje
22:36świata
22:36są pod
22:36wrażeniem
22:37pokazu
22:37potęgi
22:38i dominacji
22:39III Rzeszy.
22:42Gdy
22:43Führer
22:43rozpoczął
22:44remilitaryzację,
22:45łamiąc w ten
22:45sposób ustalenia
22:46traktatu
22:47wersalu,
22:47świat prawie
22:48nie zareagował.
22:50A gdy
22:51wprowadził
22:51rasistowskie
22:52ustawy
22:52norymberskie,
22:53nikt
22:54nie kiwnął
22:54palcem.
22:56Hitler
22:56był
22:57nietykalny.
23:01Po
23:02zakończeniu
23:02udanego
23:03czteroletniego
23:04planu
23:04gospodarczego
23:05Hitler
23:05chciał
23:06rozpocząć
23:06kolejną
23:07czterolatkę.
23:08Ale tym
23:08razem
23:09kierować
23:09nią miał
23:10ktoś
23:10znacznie
23:10bliższy
23:11tronu
23:11Führera.
23:13Hermann
23:13Göring.
23:13W roku
23:171936
23:18drugi
23:19czteroletni
23:19plan
23:20gospodarczy
23:20powstał
23:21na rozkaz
23:21Hitlera.
23:24Chodziło o to,
23:25aby zmniejszyć
23:26import surowców
23:27i materiałów
23:28oraz,
23:29co jeszcze
23:29ważniejsze,
23:30zainwestować
23:30w sektor
23:31produkcji
23:32paliw
23:32i uniezależnić
23:34się od
23:34importu
23:35z zagranicy.
23:39I o to,
23:40aby skierować
23:41deficytowe surowce,
23:42takie jak
23:42stal,
23:43do sektorów
23:44przemysłu
23:44zbrojeniowego.
23:49Dzięki temu,
23:50że Göring
23:51obracał się
23:52w kręgach
23:52arystokratycznych
23:53i przemysłowych,
23:54można było
23:55zacieśnić
23:55związki
23:56NSDAP
23:56z jednym
23:57z największych
23:58niemieckich
23:58koncernów,
24:00kartelem
24:00IG Farben.
24:02W latach
24:04dwudziestych
24:05IG Farben
24:05było
24:06na mniej więcej
24:07450
24:08miejscu
24:09wśród
24:09najbogatszych
24:10firm
24:10świata.
24:11W roku
24:111942
24:12znalazło się
24:13na miejscu
24:13trzecim.
24:15Jak to
24:16możliwe,
24:16że produkująca
24:17chemikalia
24:17firma
24:18stała się
24:18monopolistą
24:19w nazistowskich
24:20Niemczech?
24:25Gdy w roku
24:2634 rząd
24:27III Rzeszy
24:28położył nacisk
24:29na produkcję
24:30paliw syntetycznych,
24:32skorzystała
24:32na tym
24:33wytwarzająca
24:33je IG Farben.
24:36Nazistom
24:36w ramach
24:37szeroko pojętej
24:38rozbudowy
24:38przemysłu
24:39zbrojeniowego
24:39zależało
24:41na uzyskanie
24:41autarki,
24:42czyli
24:43gospodarczej
24:43samowystarczalności.
24:48IG Farben
24:50wytwarzała
24:51także
24:51syntetyczny
24:52kauczuk
24:52i syntetyczne
24:53smary,
24:54a później
24:54także
24:55toksyczny
24:55cyklon B.
24:58Cyklon B
24:58miał odegrać
24:59koszmarną rolę
25:00w trakcie
25:01tak zwanego
25:01ostatecznego
25:02rozwiązania
25:03kwestii
25:03żydowskiej.
25:05Związki
25:06IG Farben
25:07z nazistami
25:07zaczęły się
25:08jeszcze przed
25:08przejęciem
25:09władzy
25:09przez Hitlera,
25:11gdy wielkie
25:11koncerny
25:12wspierały
25:12finansowo
25:13kampanie
25:14wyborcze
25:14NSDAP.
25:15Część
25:16szefów
25:16kartelu
25:17była
25:17członkami
25:18partii.
25:22W lutym
25:231933 roku
25:24w trakcie
25:24spotkania
25:25Hitlera
25:25z największymi
25:26przemysłowcami
25:27Niemiec
25:27IG Farben
25:28reprezentował
25:29członek jej
25:30zarządu
25:31Georg von
25:32Schnitzler.
25:33Po spotkaniu
25:36IG Farben
25:37stała się
25:37jednym z
25:38głównych
25:38sponsorów
25:39NSDAP.
25:44Przekazywali
25:45ogromne kwoty
25:46na fundusz
25:46Adolfa
25:47Hitlera.
25:48Ale to nie
25:49wszystko,
25:49bo nie tylko
25:50potajemnie
25:50wspierali
25:51Hitlera.
25:52Wymagano,
25:53aby szefowie
25:54firmy
25:54przyjęli
25:55nazistowski
25:56punkt
25:56widzenia,
25:57więc uczestniczyli
25:58w partyjnych
25:58szkoleniach
25:59NSDAP.
26:03IG Farben
26:04nie tylko
26:05wspierała
26:06nazistów,
26:06ale stała się
26:07częścią
26:07reżimu.
26:11Nowy,
26:12czteroletni
26:13plan gospodarczy
26:14miał zwiększyć
26:14i przyspieszyć
26:15produkcję
26:15uzbrojenia.
26:17Ale nie wszyscy
26:17byli zadowoleni
26:18z działań
26:19Göringa.
26:20Zanim
26:20Hjalmara
26:21szachta,
26:22jego następca
26:23wykorzystywał
26:23swoją funkcję
26:24do tego,
26:24aby zdobyć
26:25rozgłos
26:26i pieniądze.
26:26Wszystkie
26:33osiągnięcia
26:34drugiego
26:34planu
26:34czteroletniego
26:35były
26:36niczym
26:36innym
26:36tylko
26:37kontynuacją
26:37tego,
26:38co zapoczątkowałem
26:39jako
26:39minister
26:39gospodarki.
26:44Ale pod
26:45koniec
26:45roku
26:4637
26:47zaskoczyło
26:47mnie
26:48utworzenie
26:48Reichwerke
26:50Hermann
26:50Göring.
26:51Göring
27:01postanowił
27:02wykorzystać
27:03plan
27:03czteroletni
27:04dla własnych
27:04celów.
27:05Gdy
27:06niemieckie
27:06huty
27:06i
27:07stalownie
27:07zaczęły
27:07narzekać
27:08na jakość
27:09darniowych
27:10ród
27:10żelaza
27:10wydobywanych
27:11w górach
27:11Harcu,
27:12Göring
27:13nie tylko
27:13zabronił
27:14sprowadzania
27:14z zagranicy
27:15lepszych
27:16jakościowo
27:16ród
27:16żelaza,
27:18lecz
27:18także
27:18nacjonalizując
27:20kilka
27:20żydowskich
27:20hut,
27:21kopalń
27:21i gwarectw
27:22powołał
27:23do życia
27:23koncern
27:24zakłady
27:25Hermanna
27:25Göringa,
27:26z którego
27:26czerpał
27:27spore zyski.
27:36Choć część
27:37niemieckich
27:38przemysłowców
27:38była zaniepokojona
27:40megalomanią
27:40i korupcją
27:41Göringa,
27:42to był
27:42ktoś,
27:43kto się
27:43tym nie przejmował
27:44i kto
27:45czerpał
27:45jeszcze
27:46większe
27:46zyski
27:46z remilitaryzacji
27:47Niemiec.
27:50Był nim
27:50magnat
27:51węgla
27:51i stali
27:51Friedrich
27:52Flick.
27:55Flick
27:56zbudował
27:56swoje
27:57imperium
27:57od zera
27:58i był
27:59jednym z
27:59przemysłowców,
28:00którzy spotkali się
28:01z Hitlerem
28:01w lutym
28:021933 roku.
28:05W trakcie spotkania
28:06Flick przekazał
28:07dla NSDAP
28:08100 tysięcy
28:09marek.
28:10Później
28:10płacił tyle
28:11co rok.
28:14Jak wielu
28:15innych
28:15przemysłowców,
28:16Flick
28:16otrzymywał
28:17rządowe
28:17zamówienia
28:18związane
28:18z remilitaryzacją.
28:20Ale jego
28:21związki z
28:21reżimem
28:22zacieśniły się
28:22po tym,
28:23gdy jeden
28:23z jego
28:24dyrektorów,
28:25Otto Steinbrich,
28:26przedstawił go
28:27Reichführerowi
28:28SS,
28:29Heinrichowi
28:30Himmlerowi.
28:31Flick
28:31szybko stał się
28:32jego żarliwym
28:33poplecznikiem.
28:33W kręgu znajomych
28:37Himmlera
28:37byli więksi
28:38i mniejsi
28:39niemieccy
28:39przemysłowcy
28:40i członkowie
28:40zarządów
28:41firm.
28:45Cała grupa
28:46zbierała datki
28:47dla SS
28:47i Heinricha
28:48Himmlera,
28:50który w ten sposób
28:50dysponował
28:51rocznymi wpływami
28:52wynoszącymi
28:53około
28:53miliona
28:54marek.
29:01Himmler
29:02widział,
29:02jak jego
29:03zacięty rywal
29:04w walce
29:04o wpływy
29:04u Hitlera
29:05Hermann Göring
29:06staje się
29:07władcą
29:07niemieckiej
29:08gospodarki.
29:10Jednak
29:10gdy Göring
29:11zaczął kierować
29:12kolejnym planem
29:13czteroletnim,
29:14okazało się,
29:15że potrzebuje
29:15SS
29:16do zarządzania
29:17wszystkimi
29:17przedsięwzięciami.
29:20Także
29:20dzięki pośrednictwu
29:22Himmlera
29:22i SS
29:23Friedrich Flick
29:24zgodził się
29:25dostarczać
29:26miliony ton
29:26węgla
29:27dla hut
29:28Reichwerke
29:29Hermann Göring.
29:32Ofiarą ekonomicznej
29:33współpracy
29:34Himmlera
29:34z Göringiem
29:35stał się
29:36Hjalmar
29:36Schacht,
29:38który wyrażał
29:40swe wątpliwości
29:41co do kierowania
29:42gospodarką Niemiec
29:43według zaleceń
29:44Hitlera.
29:47Teraz,
29:47mając w swoim
29:48obozie Himmlera,
29:49Göring szybko
29:50usunął
29:50Schachta
29:51na boczny
29:51tor,
29:52pozostawiając mu
29:53na pociechę
29:54funkcję
29:54prezesa
29:55Banku Niemiec,
29:56choć
29:56nie na długo.
29:57Hitler
30:01nie był
30:01dobrym
30:02menadżerem.
30:03Zwykł
30:03powierzać
30:04to samo
30:04zadanie
30:05kilku ludziom
30:05i pozwalał
30:06im walczyć
30:07o jego
30:07wykonanie.
30:08Wszyscy
30:09ze sobą
30:09rywalizowali,
30:10aby zwrócić
30:10na siebie
30:11uwagę.
30:12Nie było
30:12jasnych
30:13prerogatyw.
30:14To nie było
30:14dobre
30:15zarządzanie.
30:16Pozbywszy się
30:17Szachta,
30:17Göring mógł
30:18ugruntować
30:19swoją pozycję
30:19szefa
30:20niemieckiej
30:20gospodarki
30:21i przemysłu.
30:25I nie
30:26mógł się
30:26oprzeć,
30:27aby nie
30:27upokorzyć
30:28Szachta,
30:29dzwoniąc
30:29do niego
30:29z jego
30:30dawnego
30:31gabinetu
30:31w Ministerstwie
30:32Gospodarki.
30:36Herr
30:37Szacht,
30:38siedzę
30:38teraz
30:39w pańskim
30:39fotelu.
30:46Listopad
30:471937.
30:49Od
30:50roku
30:50rozwijającą się
30:51niemiecką
30:52gospodarką
30:52kieruje
30:53jeden z
30:53najbliższych
30:54popleczników
30:54Hitlera,
30:55Hermann Göring.
30:56Lecz
30:57mimo sukcesów
30:58wciąż
30:58jest sporo
30:59poważnych
30:59problemów.
31:01Samowystarczalność
31:02i protekcjonizm
31:03oznaczają,
31:04że wysokiej
31:04jakości
31:05surowce
31:05z importu
31:06trzeba
31:06zastępować
31:07gorszymi,
31:08ale
31:08dostępnymi
31:09w Niemczech.
31:11Poza tym,
31:12aby sprostać
31:12wymaganiom
31:13lokalnej
31:14czterolatki,
31:15Ministerstwo
31:16Skarbu
31:16musi
31:17pozaciągać
31:17kredyty,
31:18więc Niemcy
31:19są coraz
31:19bardziej
31:20zadłużone.
31:21Pamiętajmy,
31:25że poprawa
31:25rozwoju
31:26gospodarki
31:26odbywała się
31:27na kredyt.
31:28Pożyczano
31:28mnóstwo
31:29pieniędzy
31:29i jedynym
31:30sposobem,
31:30by je zwrócić
31:31była
31:32terytorialna
31:33ekspansja,
31:34czyli najazd
31:35na inne kraje
31:36i złupienie
31:36ich.
31:3912 marca
31:401938 roku
31:42Niemcy
31:42bez jednego
31:43strzału
31:43dokonały
31:44aneksji
31:44Austrii.
31:47Po 25 latach
31:48spędzonych
31:48poza rodzinnym
31:49krajem,
31:49Adolf Hitler
31:50przekroczył
31:51granicę
31:51w swym
31:52rodzinnym
31:52mieście,
31:53czyli w
31:53Branao Amin.
31:55Tysiące
31:55Austriaków
31:56entuzjastycznie
31:57witało
31:57swojego
31:58wielkiego
31:59rodaka.
32:04Austriacy
32:05witali
32:05nazistów
32:06bardzo gorąco.
32:08Tak było
32:09w Wiedniu
32:09i w większości
32:10kraju,
32:11a nie tylko
32:11w rodzinnym
32:12mieście
32:12Hitlera.
32:16Za to
32:16dziś
32:16twierdzą,
32:17że byli
32:17pierwszymi
32:18ofiarami
32:18nazizmu.
32:19Hitler
32:23był
32:23zadowolony
32:24z przyłączenia
32:25rodzinnego
32:25kraju
32:26do Niemiec.
32:28Ale
32:29Anschluss
32:29przyniósł
32:30wielkie
32:30korzyści
32:31niemieckiej
32:31gospodarce
32:32i
32:33Hermanowi
32:33Göringowi.
32:36Trzecia
32:37Rzesza
32:38błyskawicznie
32:38przejęła
32:39zapasy
32:39złota
32:40zgromadzone
32:40w Banku
32:41Austrii.
32:42Nie bez
32:42znaczenia
32:43były też
32:43austriackie
32:44fabryki
32:45i siła
32:45robocza.
32:46Rozszerzając
32:51granice państwa
32:52i wchłaniając
32:53zasoby
32:53gospodarcze
32:54przyłączonej
32:55Austrii
32:55naziści
32:56prowadzili
32:56jednocześnie
32:57politykę
32:58aryzacji
32:58przejmując
32:59żydowskie
33:00firmy
33:01i żydowskie
33:01oszczędności.
33:02Operacja
33:11którą kierował
33:12Adolf Eichmann
33:13była znakomicie
33:14przygotowana
33:14i przeprowadzona.
33:20Chodziło
33:20o to
33:21aby Żydów
33:21którzy chcieli
33:22wyemigrować
33:23z Austrii
33:24a później
33:24także z Niemiec
33:25pozbawić
33:26praktycznie
33:26całego
33:27majątku.
33:32naziści
33:39przychodzili
33:39do żydowskiego
33:40sklepu
33:40czy drukarni
33:41i mówili
33:42masz dwa
33:44wyjścia
33:44możesz
33:46sprzedać nam
33:47wszystko
33:47za 10%
33:48wartości
33:49dostać
33:51wizę
33:52emigracyjną
33:53pieniądze
33:53na drogę
33:54i żyć
33:55dalej tak
33:55jak żyłeś
33:56a jeśli nie
33:58trafisz
33:58do obozu
33:59koncentracyjnego
34:00wybieraj
34:00w Niemczech
34:03działania
34:03te rozpoczęte
34:04na początku
34:05lat 30
34:05stopniowo
34:06przybierały
34:06na sile
34:07w Austrii
34:09po Anschlusie
34:09wszystko
34:10działo się
34:10bardzo szybko
34:11w ciągu kilku
34:14miesięcy
34:14przejęto
34:15większość
34:15żydowskiej
34:16własności
34:16była to
34:17tak zwana
34:18dzika
34:19aryzacja
34:19którą
34:20od połowy
34:21roku
34:2138
34:22zastąpiły
34:23działania
34:24niemieckiej
34:24agencji
34:24transferowej
34:25na razie
34:30naziści
34:31nie podjęli
34:31decyzji
34:32o tak zwanym
34:33ostatecznym
34:33rozwiązaniu
34:34kwestii żydowskiej
34:35ci którzy
34:36zgodzili się
34:36przekazać
34:37całą swoją
34:38własność
34:38nazistowskiemu
34:39państwu
34:39wciąż
34:40mogli
34:41wyjechać
34:41z Niemiec
34:42widziałam dokumenty
34:49emigracyjne
34:50rodziny
34:50Hammersfeldów
34:52o której
34:52pisałam artykuł
34:54był w nich
34:54wymieniony
34:55cały ich majątek
34:56od uszkodzonego
34:58pierścionka
34:58z brylantem
34:59po pianino
35:00nie można było
35:03wyjechać z kraju
35:03jeśli nie
35:04oddało się
35:05absolutnie
35:06wszystkiego
35:07naziści
35:09zdobywali
35:10w jeszcze inny
35:10sposób
35:11podatek
35:12imigracyjny
35:13płacony przez osoby
35:14głównie Żydów
35:15chcących wyjechać
35:15z Niemiec
35:16wynosił 25%
35:17ich mienia
35:18opodatkowano też
35:19przelewy walutowe
35:20za granicę
35:21w tym przypadku
35:22państwo
35:22konfiskowało
35:2380%
35:25wysyłanej kwoty
35:26bywało tak
35:29że w latach
35:2931-38
35:31żydowscy
35:32właściciele
35:32sprzedawali
35:33swoje firmy
35:33zaufanym
35:34aryjskim
35:35zarządcom
35:36którzy mieli je
35:37prowadzić
35:38do czasu
35:38ich powrotu
35:39do Niemiec
35:39sprzedający
35:46swe majątki
35:47Żydzi
35:47zakładali
35:48że nazizm
35:49przeminie
35:49zróbmy to
35:54czego wymaga
35:54prawo
35:55wyjeżdżam
35:56ale moja firma
35:58jest teraz
35:58na papierze
35:59własnością
36:00nie Żyda
36:01i odzyskam ją
36:05gdy wrócę
36:05do kraju
36:06niestety
36:09gdy dokonano
36:10transakcji
36:11dawni właściciele
36:12byli na łasce
36:13i nie łasce
36:13nabywców
36:14i nie mogli
36:15nic z tym
36:15zrobić
36:16poza tym
36:17otrzymywane
36:18przez nich
36:18pieniądze
36:19często trafiały
36:20na konta
36:20które zostały
36:21zablokowane
36:22więc nie mieli
36:23do nich
36:23dostępu
36:24w Austrii
36:27Aryzacja
36:28przybrała
36:29na sile
36:29po tym
36:30gdy w ramach
36:30planu
36:31czteroletniego
36:32nakazano
36:32rejestrację
36:33wszystkich
36:33żydowskich
36:34majątków
36:35główny
36:37urząd
36:37bezpieczeństwa
36:38Rzeszy
36:38decydował
36:38o tym
36:39czy ktoś
36:39dostanie
36:40wizę
36:40zezwalającą
36:41na opuszczenie
36:42kraju
36:42proces był
36:45skomplikowany
36:46i długotrwały
36:47odbierano
36:49ludziom
36:50majątki
36:50i wydawano
36:51zgodę
36:51ale tylko
36:52na papierze
36:52jeśli komuś
36:53udało się
36:54wyjechać
36:54to miał
36:57szczęście
36:57naziści
37:00bardzo starannie
37:01kontrolowali
37:02procesaryzacji
37:03na przykład
37:04władze
37:05każdego
37:05GAU
37:06czyli prowincji
37:07decydowały
37:07o tym
37:08kto przejmie
37:08po żydowskiej
37:09firmy
37:09oraz mienie
37:10nowymi
37:13właścicielami
37:14zostawali
37:14głównie
37:15członkowie
37:15NSDAP
37:16ideologiczna
37:21i ekonomiczna
37:22kampania
37:23prześladowań
37:23żydów
37:24odbywała się
37:25równocześnie
37:26w listopadzie
37:2738 roku
37:28w wyniku
37:29antyżydowskich
37:29wystąpień
37:30szefa nazistowskiej
37:31propagandy
37:31Josefa Goebbelsa
37:32bojówki
37:33SA
37:33oraz cywile
37:34przeprowadzili
37:35największy pogrom
37:36żydowskiej ludności
37:37W wyniku
37:52Kristallnacht
37:53czyli nocy kryształowej
37:54zniszczone zostały setki
37:56żydowskich sklepów
37:57firm i synagog
37:58Większość
38:08rozbitych witryn
38:09sklepowych
38:10była ubezpieczona
38:11przez aryjskich
38:12właścicieli
38:12posesji
38:13którzy wynajmowali
38:14sklepy
38:14Żydom
38:14Teraz
38:15właściciele
38:15domów
38:16domagali się
38:16odszkodowań
38:17od niemieckich
38:18firm ubezpieczeniowych
38:19W efekcie
38:20część z nich
38:20stanęła
38:21na progu
38:21bankructwa
38:22Goering
38:22był wściekły
38:23na Goebbelsa
38:24Goering
38:25stwierdził
38:26Lepiej było zabić
38:27paru Żydów
38:28niż niszczyć
38:28sklepowe witryny
38:29które trzeba będzie
38:30szklić
38:30szybami
38:31sprowadzanymi
38:32z Belgii
38:32Ale Herman Goering
38:37znalazł rozwiązanie
38:38O sprowokowanie
38:40pogromu
38:40oskarżono Żydów
38:41którym nakazano
38:42wpłacić miliard marek
38:43na koszt pokrycia
38:44zniszczeń
38:45powstałych
38:45w wyniku pogromu
38:47Żydzi zostali obciążeni
38:51podatkiem majątkowym
38:52który mieli zapłacić
38:53w pięciu ratach
38:54w ciągu 18 miesięcy
38:55w ten sposób
38:56przejęto
38:57jedną czwartą
38:58żydowskiego majątku
38:59czyli ponad miliard marek
39:00Trzeba pamiętać
39:02że Żydzi
39:03nie byli sprawcami
39:04tylko ofiarami pogromu
39:06Aby chronić
39:12resztki swego majątku
39:13część Żydów
39:14deponowała pieniądze
39:15w bankach w Szwajcarii
39:17licząc na to
39:17że nie wpadną
39:18w ręce nazistów
39:19Ale nie zawsze się udawało
39:23Rzecz w tym
39:27że Gestapo
39:28wysyłało do Szwajcarii
39:30swoich agentów
39:31wyposażonych
39:32w wymuszone siłą
39:33i potwierdzone
39:34przez prokuraturę
39:35pełnomocnictwa
39:36Wyjaśnienie brzmiało tak
39:44Dana osoba jest w obozie
39:46koncentracyjnym
39:47i musimy przejąć
39:48jej środki
39:48Jako, że Anschluss Austrii
39:57i dokonane w październiku
39:591938 roku
40:00zajęcia tak zwanego
40:01Sudetenlandu
40:02nie wzbudziło protestów
40:04międzynarodowej społeczności
40:05naziści postanowili
40:06rozszerzyć swoje posiadłości
40:0815 marca 1939 roku
40:12Hitler wydał rozkaz
40:13zajęcia reszty Czechosłowacji
40:15Tak samo jak w Austrii
40:17wkraczające niemieckie wojska
40:18nie napotkały oporu
40:19a Liga Narodów
40:20pozostawiła czeski rząd
40:22samemu sobie
40:23Czechosłowacja miała
40:29najlepiej rozwinięty przemysł
40:30z krajów dawnego
40:31cesarstwa austro-węgierskiego
40:33a na Dolnym Śląsku
40:35bogate złoża węgla kamiennego
40:36Wszystko to znalazło się
40:38we władaniu III Rzeszy
40:40W okresie międzywojennym
40:45Czechosłowacja miała też
40:47rozwinięty przemysł lotniczy
40:48zbrojeniowy i samochodowy
40:50więc czechosłowacka armia
40:52miała znakomite uzbrojenie
40:53i wyposażenie
40:54Jako, że aneksja kraju
40:56odbyła się bez jednego wystrzału
40:58III Rzesza przejęła
40:59całe czeskie uzbrojenie
41:00które wystarczyło dla
41:0130 dywizji
41:02czyli połowy
41:03Wehrmachtu
41:04ale czechosłowackich rezerw dewizowych
41:09nie udało się zdobyć od razu
41:11Bank rozrachunków międzynarodowych
41:17został powołany do życia
41:18po I wojnie światowej
41:20aby gromadzić i rozliczać
41:23niemieckie reparacje wojenne
41:25każdy z krajów uczestniczących w wojnie
41:29miał w nim swoje konto
41:30W roku 1939
41:34prezesem Banku Anglii
41:36był Montagu Norman
41:37bliski znajomy
41:38swego odpowiednika
41:39w Banku Rzeszy
41:40Hjalmara Szachta
41:41W kilka dni
41:43po umieszczeniu
41:44czechosłowackiego złota
41:45w Banku Anglii
41:46Szacht zaproponował
41:47aby przekazać je
41:48na czechosłowackie konto
41:50w Banku Rozrachunków Międzynarodowych
41:52a z niego
41:53na konto Banku Rzeszy
41:55Montagu Norman
41:57zaakceptował te propozycje
41:59nikt nie odważył się
42:01zaprotestować
42:02Hitler dostał więc
42:07tego czego chciał
42:09Norman był sympatykiem nazizmu
42:13bank, który miał służyć
42:18rozliczeniom reparacji Niemiec
42:20po I wojnie światowej
42:22posłużył de facto
42:27praniu pieniędzy
42:28to było znakomite posunięcie
42:34znakomite ale sprzeczne
42:37z prawem
42:38latem 1939 roku
42:40Hitler był absolutnym
42:42władcą Rzeszy
42:43i nikt nie śmiał stanąć mu
42:45na drodze
42:45doradzali mu i zachęcali
42:48do działania chciwi
42:49zysków przemysłowcy
42:51i finansiści
42:51oraz część
42:53wyższego dowództwa armii
42:56Hitler nie był sterowany
43:00przez armię
43:00ani przez wielki biznes
43:02to on podejmował decyzje
43:05ale rzecz jasna
43:07jego otoczenie
43:08miewało na niespory wpływ
43:11mimo to Hitler
43:13nie był marionetką armii
43:14ani przemysłowców
43:16był ich partnerem
43:19ale mimo szybkiego rozwoju
43:24gospodarki
43:25deficyt wewnętrzny
43:26i zewnętrzny
43:27były coraz większe
43:28aby je zaspokoić
43:31III Rzesza musiała
43:32rozszerzyć swoje granice
43:34i ukraść jeszcze więcej
43:37wersja polska
43:46dźw пользujesz
43:57dźw пользujesz
43:59dźwięk
Recommended
44:59
|
Up next
47:06
49:00
44:36
43:37
50:16
50:30
49:53
43:15
39:50
46:28
40:38
12:59
43:38
50:00
58:30
43:02
54:11
46:33
45:58