Aired (October 26, 2025): How do small creatures survive when strong winds sweep through the forest? Doc Ferds Recio documents insects battling hunger and harsh weather. Meanwhile in Romblon, Doc Nielsen Donato witnesses the eerie nightly gathering of hundreds of Asian glossy starlings with glowing red eyes. Discover how wildlife endures nature's fury in this episode!
01:12itong mata, kaya hindi ito may iwasang pagkamalang itong may dalang kamalasan.
01:34Sa pagkila ng ulan, pagkakataon ito para sa mga insekto na mag-ipon ng pagkain.
01:43Pero ang kanilang lakas, tila sinusubok ng malakas na hangin.
02:00Kung ang tao naghahanap ng masisilungan, paano pa kaya mga hayo?
02:07Sa paglipad dinaan ng paro-paro, ang pagkahanap nito ng matatamis ng balaklak.
02:16This is their hedge garden. Ito yung mga halaman na pinagkukuha na nila ng mga tangkay for their sexual reproduction.
02:25And so, ito, itong mga butterfly na nandito, sabi nila, during summertime, mas madami sila, mas iba't ibang species.
02:35But right now, kasi medyo maulan eh.
02:38Ang hangin, tila sinasabayan lang nito sa paglipad.
02:43Hanggang sa mapili nito ang bulaklak na kanyang pagkukuhanan ng pagkain.
02:49Ang paro-parong ito, perfect ang landing sa bulaklak.
02:53Gamit ang mahabang probosis, sinisipsip nito ang nektar ng halaman.
02:59Habang ang mga binti nito, nakakapit na mabuti sa bulaklak para hindi lili pa rin.
03:05Sa katawan nito, hindi nila namamalayan na kumakapit ang polid ng halaman.
03:13Kaya sa muling paglipad nito, naiuhulog din ang polid sa iba pang mga tanim.
03:20At sumisibol ang bagong bulaklak.
03:24Pero di lahat ng paro-paro, mapalad na nakakalipad.
03:29May ilan na namatay na bago pa man sila lumipad at makahanap ng pagkain.
03:35Ang pagkakaroon ng paro-paro sa paligid.
03:39Bukot sa paniwalang pagdalaw ito ng mga yumaong mahal na natin sa buhay.
03:45Yung mga butterflies na nakikita natin dito
03:48are believed to be indicators of a healthy environment that we have here.
03:53Indikasyon din ito ng pagkakaroon ng malinis na hangin.
03:57Lalo na sensitive ito sa pagbabago ng panahon at kanilang paligid.
04:01Ang butterflies po ay very sensitive sa kanilang environment.
04:05Kapag po halimbawa, buminit lang ng ilang degrees, maapektohan na po yung population nila.
04:11And pati po air quality, damay na rin sila rin.
04:15Meron silang specific host plants.
04:17Kapag nawala po yung mga host plants na ito, yung mga population po nila pwedeng mag-decline.
04:21Ang ilang mga insekto.
04:23Pagtalo naman ang paraan ng pagkahanap ng pagkain.
04:29Ang mga jumping spiders kayang tumalo na nasa 40 times ang haba ng kanilang katawan o kasing taas ng isang payo.
04:37Pero teka, ang jumping spider na ito, nakikiramdam kung aabot siya sa tataloning dahon.
04:46Bukot sa malayo, umiihip pa ang hangin.
04:51Nakapo!
04:52Ang kanyang diskarte, tila nag-iba.
04:55Sa halip na tumalon, hinaan nito sa mabilis na pagtakbo para labanan ang hangin.
05:03Nice move!
05:08Pero tila nag-unat siya sa kanyang nakita.
05:13Ang kapwa niya gagamba, agaw buhay sa kalaban nito.
05:18Paikot-ikot ang kanilang laban.
05:25Kung sino ang matalo, tsak na pagkain ng panalo.
05:33Oh no!
05:36Sa puwesta ng laban, lamang ang potakte.
05:40Lalo na't nagawa nitong madaganan ang gagamba.
05:46Maya-maya pa.
05:48Sa gutom ng potakte, unti-unti na niyang kinakain ang talo ng gagamba.
05:55Pero tila may gustong makisalo sa kanya.
06:01Ang langgam na ito, sinubukan pang lumapit.
06:06Ang potakte, pinugaw ang langgam.
06:10Habang itinatago nito sa kanyang likuran ang pagkain.
06:13Omnivore ang mga potakte.
06:19Kumukuha ito ng sustansya at lakas sa pagkain ng halaman at karne ng ibang hayo.
06:25At para masiguro na walang istorbo sa kanyang pagkain,
06:30umalis ito na bit-bit ang gagamba.
06:32Ang sinapit ng gagamba sa kamay ng takte,
06:38pinagmamasdan pala ng magtatagong scorpion.
06:42Sa apat itong mata, talaga namang makakaligtas siya.
06:46Ang kanyang median eyes na nasa gitna ng kanyang ulo,
06:50responsable para makita niya ang imahe at paggalaw sa kanyang paligid.
06:54Samantalang ang lateral eyes naman na nasa gilid ng kanyang ulo,
06:59kayang madetect ang liwanag.
07:02Ginamit din ang scorpion ang kapangirihan niyang gayahin ang kulay ng kanyang paligid o camouflage.
07:09Ang kulay ng bunot, gayang-gaya nito.
07:14Pansin nyo ba kung maasaan ang scorpion?
07:18Maya-maya pa, ginagalaw na nito ang kanyang pictures at inangal sa kere.
07:27Parang sensor ito na nakikiramdam sa kanyang paligid.
07:32Sa takot nito sa pag-atake ng predator o insekto at hayop na posibleng kumain sa kanya.
07:39Tuluyan na itong nagtagaw.
07:42Pero di lahat ng insekto kasing galing nila sa pagkahanap ng pagkain.
07:51Dahil ang steak insect na ito na nakakapit sa sanga ng gumamela,
07:56go with the flow sa ihip ng hangin.
08:00Samantalang ang kuliglig naman na nakapatong sa dahon,
08:05walang ginawa kundi magtago.
08:07Sa mga pinakamalaki talagang threats sa population ng ating mga insekto ay
08:14ang pagkasira ng kanilang mga tirahan pati po ang pagtaas ng temperature sa globe.
08:19Gaano man kalakas ang hangin na hinaharap ng mga insekto,
08:26hindi sila nagpapaginan dito.
08:30Lalo na sa paiba-ibang panahon,
08:33pakay nilang ligtas na makakain at makabangon.
08:37Unti-unti nang buwabalot ang dilim.
08:43Pudyat ito ng pagtitipo ng mga mahitim na nilalang.
08:47Maya-maya pa,
08:57marilingig ang napakainan itong tunog.
08:59Habang nagbamasid ang napakaraming nandilisik at mapupunang mata.
09:14Ang tanion, daan-daang mga ibon ang unti-unting naghunguyan na dito sa parke na ito.
09:25Sa isla ng Romblon,
09:43makikitang naglilimis ng sarili ang mga Asian Glossy Starling o Galansyang.
09:55Ang isang ito, tila na puyat at gusto pang magpahinga.
10:02Pero ang mag-asawang Galansyang,
10:05literal na early bird.
10:07Dahil maaga pa lang,
10:09nag-iipon na sila ng dahon sa butas ng puno.
10:13Ito kasi ang magsisilbi nilang bahay o ugad.
10:25Pagsapit ng dilin,
10:31tila tinatawag sa park ang lahat ng mga Galansyang.
10:38Sabay-sabay itong lumilipad at nag-iingay.
10:41Sa galitong oras, nasa mga mag-alas sa isla,
10:45kita mo,
10:47flocks and flocks of birds are going home into this park para mamahinga na sila.
10:54Kung ang dito na nagro-roost o namamahay yung Asian Glossy Starling,
11:13or anong tawag niya dito sa local?
11:15Locally po, it's called Galansyang.
11:17Noon po, itong park na ito, wala pa po masyadong trees.
11:21Now, siguro around 60s or 70s,
11:25nung dinagdagan po ng foliage dito,
11:29nung lumawak po yung cover,
11:31doon po sila nag-start na dumami.
11:33I resided here for almost 20 plus years na.
11:36Talaga itong park po na ito ay,
11:39talaga dito nagpupunta yung Galansyang.
11:42Kwento ng tourism officer,
11:44nang udyongan na si JC,
11:45ilan lang ang galansyang sa kanilang park ito yung umaga.
11:50What time do they normally start coming home?
11:53Usually po, mga around 4pm,
11:554, 5, 6,
11:57pero pinakamarami na po sila around 6 na.
12:00Tapos hanggang gabi na po yung doon.
12:02Pero pagsapit ng dilim,
12:04kapansin-pansin daw ang daan-daang ibon na nagliliparan.
12:08Lalo na't isa ito sa pinakamaingay na uring ng ibon sa mundo.
12:12Na natutuwa ba kayo sa mahuni nila?
12:25Minsan may ingay.
12:27May ingay.
12:28Sa matataas na puno daw,
12:30ito na piling mag-roost o magpahinga.
12:35Sa locals po,
12:37minsan iba-iba yung pag-receive nila sa mga Galansyang birds.
12:42Kasi nga po minsan,
12:43pag naglalakad na mamasa sila,
12:45naiputan sila.
12:46Pero yung iba pong tourists,
12:48natutuwa naman.
12:49Kasi nga po,
12:50medyo nasa urbanized area.
12:52Tuwing umaga,
12:53kita raw sa kanilang parke ang dami ng ipot mula sa mga ibon.
12:57Every day po,
13:02nagki-clean up.
13:03Pero yung pinaka-
13:05talagang general cleaning po
13:07is every Sunday.
13:08Kasi po,
13:09magta-flag ceremony ng Monday.
13:11Usually, mga feces nila,
13:13at saka mga balahibong na wawalis nyo?
13:15Yes po.
13:16Nalalag-lag talaga.
13:17The smell po ng feces nila,
13:19hindi naman po talaga off-puting.
13:21Amoy parang freshly cut grass.
13:25Tumaga,
13:26karaniwang nanginginain ng mga prutas,
13:28ang mga galansyang sa iba't ibang lugar sa Rumblon.
13:32All year round po nandito sila.
13:33All year round sila.
13:34Kahit bagyo nandyan sila.
13:35Yes po.
13:36Kahit bagyo po nandyan sila.
13:37Kaya po,
13:38maintain lang yung cover dito sa park.
13:43Pero,
13:44may ilang nagsasabing posibleng sinyalis ito
13:47ng masamang pangitain.
13:49Sabi ng matatanda dito na,
13:52pagka parang nagkakagulo sila,
13:55ibig sabihin may pagparating pagyo, gano'n?
13:59Opo,
14:00isa din yun sa mga ano,
14:02sinasabi ng mga matanda,
14:03sa ending yun,
14:04na mayroong darating
14:06sa mga panakuman.
14:07Bansyo,
14:09ganyan,
14:10nagulan.
14:11Noong mga nakaraang linggo,
14:16niyanin ang malakas ng Mindol
14:19ang iba't-ubang bahagi ng bansa.
14:25Pero,
14:26hindi lang tao ang nakaramdam ng pagyanig na ito.
14:29Sa video na ito,
14:35makikita ang daandang ibon
14:38na nagliparan at dumapok
14:40sa mga kabli na kuryente
14:42sa Santo Tomas,
14:43Dabao del Norte.
14:46Ayon sa mga residente,
14:48tila na bulabog ang mga ibon
14:50matapos tumama
14:51ang magnitude 7.4 na lindol
14:54sa Dabao Oriental.
14:55At tinanig ng magnitude 6.9
15:00na lindol ang probinsya ng Cebu.
15:05Paliwanag na mga eksperto,
15:07posible isa itong
15:09instinctive response
15:10ng mga ibon
15:11sa paghahanap
15:12ng mas ligtas na lugar.
15:15Bago tumama ang lindol,
15:16nagkakaroon na
15:18ng maliit na paggalaw ng lupa.
15:21Dahil sensitibo ang mga ibon
15:23sa vibration,
15:24ito ay maaaring
15:26maramdaman na
15:27ng mga ibon
15:28bago pa mapansin
15:29na mga tao.
15:30Kaya,
15:31sabay-sabay itong lumipad
15:32at tila
15:33nagtitipon-tipon.
15:36Pusibli rin,
15:37tumagal
15:38ang ganitong
15:39pagsasama-sama
15:40ng mga ibon
15:41dahil sa pagkasira
15:42umano
15:43na kanilang pugad
15:44o tahanan.
15:45Samantala,
15:46sa isla ng Romblon,
15:48nabutan kong nanginginain
15:49ang Asian Glossy Starling
15:50o Galansyang,
15:51gamit ang matatals nitong tukak.
15:55Pilit nitong inaabot
15:56ang butas ng buko.
15:58Ilang sandali pa.
15:59Ilang sandali pa.
16:00Tagumpay,
16:01naasunggit nito ang matamis
16:02na laman ng buko.
16:03Homnivore o kumakain ng halaman,
16:05trutas at malilit na insekto
16:06ang mga Galansyang.
16:08Monomorphic
16:09o parehas ng itsura
16:13ang babay
16:28at kalaking galansyang.
16:33The strange thing in this one is one of the bosses.
16:39It's lower than the boys compared to the boys.
16:49Some residents have visited a few days to visit the park.
16:55Before we saw the camera man, it was just a few of them.
17:02So there are a lot of these animals.
17:05There are a lot of these animals.
17:07The weakling, you know, the weakest of this flock.
17:13Sometimes they're sick, they're dying.
17:16And sometimes they're eating their pusa.
17:19So what we saw earlier, it was just a few of them.
17:25So unang pingin, makakakilabot daw,
17:30Pagmasdan ang mga gitansyang dahil sa mapukulan nitong mata.
17:36Kaya, hindi ito mahiywasang pagkamalang itong may dalang kamalasan.
17:45Ginatatakutan din ang maitim nitong balahibo,
17:50Na nagbibigay umano ng misteryosong anyu.
17:53Makikita mo, ipakpak nila,
17:55Pag tinig mo, itim lang sila. Pero pagdating dito sa balugbog nila, meron siyang metallic sheen. Akala mo parang natakakintam, lalo na pag tinamaan ng araw.
18:10Pag nilinaw ng mga eksperto, hindi dapat katakutan ang mga galansyang dahil sa itsura nito.
18:16Ang mga Asian Glossy Starling o galansyang ay nabubuhay talaga sa anthropogenic landscape.
18:26So sa lugar mismo ng mga tao, hindi yan unnatural. Natural sa kanila yun.
18:34Namamuhay sa syudad, namamuhay sa mga building, mamuhay malapit sa mga tao.
18:41So hindi yan kakaiba. Siguro ang rason bakit sila nabubuhay doon, una, kaya nilang kumain ng pagkain na galing sa tao.
18:55Dahil sa adaptability skills ng mga ibong ito, hindi raw nito kailang lumipat ng roosting area.
19:03Kailangan lang nilang umalis upang mas makahanap pa ng mas maraming pagkain.
19:09Itong Asian Glossy Starling, they're not endemic to the Philippines, pero Southeast Asia, makikita talaga itong mga ibon nito.
19:22Kailangan lang panatiligin ang kalinisan sa lugar upang hindi magdulot ng sakit ang dumi ng mga galansyang.
19:29Hindi dapat natin silang tanggalin sa lugar kung saan sila, doon na dapat sila manatili.
19:41Kasi meron naman silang ginagawang maganda, which is, nagkocontrol sila ng population ng mga insekto.
19:51So, yun isayun sa ecological role nila.
19:55Sa paglipad ng daang-daang ibon, lupo man nilang hinaharap ang pagbabago ng panahon.
20:07Patuloy itong magahanap ng lugar na matatawag nilang tahanan,
20:11na higtas sa anumang kalamidad at pagkasira nito.
20:15Maraming salamat sa panunood ng Born to be Wild.
20:21Para sa iba pang kwento tungkol sa ating kalikasan,
20:25mag-subscribe na sa JMA Public Affairs YouTube Channel.
Be the first to comment