Legacy of the Wild - 18th Anniversary Special (Part 1) | Born To Be Wild - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (November 23, 2025): ‘Born to Be Wild’ celebrates 18 years of wildlife adventures with more than 1,860 stories told. This week, Doc Nielsen Donato and Doc Ferds Recio shine the spotlight on two of the country’s bravest and most remarkable species—the Philippine Eagle and the Indo-Pacific Crocodile. Watch their epic encounters in the wild!

Transcript

00:00Mayroong Nobyembre, mahigit isang libot walong daang istorya na ang aming naibahagi.

00:14Mula sa pinakaliblib na sulok ng kagubatan, hanggang sa maalon at malalim na karagatan.

00:22Hatid namin ang mga kwento ng kalikasan at ibat-ibang buhay ilang.

00:35Dahil teritorial ang mga crocodiles, gaagawa sila sa teritory, sa pagkain.

00:44Ayan na yun, walang dala. Lahat ng pagod na ito para sa ating haring agila.

00:51Sa 18 years ng Born to be Wild, kilalanin ang dalawang matatapang ng buhay ilang.

00:58Na handang umatake, maprotektahan lang ang kanilang teritoryo at lahi.

01:08Agresibo man ang kanilang paghugali, pero ang kanilang bilang patuloy na nanganganib.

01:21Sa kanilang makulay na kultura,

01:34malalim din ang kanilang pignayan sa mga dambuhalang hari ng kanilang karagatan.

01:39Pero kung dati, sa tuwing gabi lang ito nagpaparamdam,

01:50tila nag-iba na raw ang panahon.

01:57Dahil sa sunod-sunod na pag-atake nito,

01:59at pag-abang umano, maging sa kabahayan ng mga tao.

02:19Sa pinakamalalayong isla,

02:23tahimik na naninirahan ng iba't ibang nilalang.

02:25Sa tawi-tawi,

02:31ang mga hayop o manorito,

02:33hindi basta-basta,

02:34mahahanap sa ibang parte ng Pilipinas.

02:40Malaya raw nitong nagagawa ang kanilang misyon.

02:45Dahil sa kanilang matatag na populasyon.

02:47Taong 2009,

02:57ang unang naidokumento ang pag-atake ng isa sa pinakamabangis na apex predator

03:02ng langoyan tawi-tawi.

03:05Ang Indo-Pacific Crocodile o Buwaya.

03:08Isa sa mga pinakahalagahang nilalang

03:17sa mga ilog at dalampasiga ng tawi-tawi ang mga buwaya.

03:30Nakakakita na dito ng mga buwaya,

03:32dito lang sa riverbed.

03:33Pero dahil kakaulan lang ngayon,

03:34nagpansin natin yung tubig medyo murky,

03:38maputek, brownish.

03:40So mahirap natin ma-detect yung mga crocodiles.

03:42But on a clear day,

03:43meron daw mga resident crocodiles.

03:49Itinuturing ito na ninuno o lolo at lola

03:53na mga residente rito.

03:54May pamahiin din po na itong buwaya na ito,

03:58tinatawag ng karamihan na apo

04:00o mga ancestor.

04:03Yun po ang paniniwala.

04:04Kaya malaya itong makikita

04:06na nagpapainit o nagbabask.

04:10Paraan nila ito para tunawin ang kanilang kinain.

04:17Kadalasan sa mga bakawan ito naglalagi.

04:22Binabantayan ang kanilang teritoryo.

04:24Dahil teritoryo ang mga crocodiles.

04:28And since maliit lang siya,

04:29kaagawa sila sa teritory, sa pagkain.

04:31Yung iba siguro naghahanap ng paraan

04:33para kumanap ng pagkain sa ibang lugar.

04:36Ang buwayang ito,

04:39tila may ibang pakay.

04:42Sa halip na gabi pa,

04:43ang kanyang pagkain,

04:46tila napaaga itong nabutom.

04:50Hanap niya ngayon ay umagahan.

04:57Mula sa bakawan,

04:59dahan-dahan siyang lumalangoy

05:01papuntang dagat

05:02para makatsyempo ng pagkain.

05:06Nagpapalutang-lutang

05:07na parabang may inaabangan.

05:12At nang makita niyang may paparating,

05:16bigla itong tumubog.

05:19Pero nang malapit na

05:25ang inaabangang bangka,

05:28bigla itong mangat.

05:31At sinundan ito.

05:45Hanggang sa naabot niya

05:46ang lugar kung saan siya aatake.

05:49sa mga tabahayan.

06:00Ayan.

06:00Sa mata ng buhaya,

06:12parte pa rin tayo

06:13ng kanilang teritoryo.

06:16Ang hindi nito alam,

06:17lumiliit na

06:18ang kanilang espasyo.

06:21At oras na

06:22magkasalubong

06:23ang landas ng tao at buhaya.

06:25Sino

06:26ang mabubuhay?

06:35Kung dati,

06:36malayang nakakagalaw

06:38ang mga itinuturing

06:39na ninuno

06:39o lolo at lola

06:42ng mga residente

06:43sa tawi-tawi.

06:44Ngayon,

06:45dumadalas na raw

06:46ang inkwentro nito

06:47sa mga tao.

06:50Sa katunayan,

06:52aabot na raw

06:52sa 35 tao

06:54ang naitalang

06:55nakagat nito

06:56mula 2009.

06:58Ang manging isda

07:00sa tandubas

07:01na si Alvin

07:01nakipagbunuraw

07:03sa buhaya

07:03ng halos 10 minuto

07:05sa tubig.

07:10Kuya,

07:11salam alaykum.

07:11Alaykum salam.

07:13Ayan.

07:14Namamana ka ng isda,

07:15ayun ang hanabuhay mo.

07:22Dito na lang?

07:23Ah,

07:23mababaw lang.

07:24Ah,

07:24mababaw lang.

07:25Na,

07:25pinaragan ni Binu

07:26ako in a cowt.

07:27So,

07:28unang kang kinagad

07:28dito sa braso.

07:29Maka ano,

07:30kupitundam ito

07:31yakiketi

07:31pasaw nangge ya.

07:33Mangan.

07:34Ah,

07:34dalawang beses kang kinagat.

07:36Isa dito

07:37at saka

07:37isa dito sa paa.

07:39Ito yung kamay niya,

07:40nakalabas pa yung

07:40condiles dito.

07:41Tapos parang

07:42may nginig pa ng konti.

07:43Ano?

07:43Ito,

07:43uncontrolled shivering.

07:47Nasa 10 feet daw

07:48ang buhaya

07:49na kanyang nakaharap.

07:51Dito ka dinala sa...

07:52Ah,

07:52dito na lang.

07:52Dito na yung...

07:53So,

07:54parang yung kagat?

07:55Nandito yung ulo?

07:56Dito na.

07:57Dito na yung

07:58buha na yan.

07:59Ilembo na ko eh,

08:00na batin na matay na ko.

08:01Okay.

08:01Ang sabi na ko,

08:04kapag umatake ang buhaya,

08:08hindi nito binibitawan

08:09ang kanyang biktima.

08:12May pagkakataon na

08:14lulunuri niya ito

08:15hanggang sa mamatay.

08:17Pero minsan,

08:19idinadaan nito

08:20sa isang death roll.

08:23Kung saan,

08:24magpapaikot-ikot

08:25ang buhaya

08:26hanggang sa

08:27mabalian

08:28ang kanyang biktima.

08:32Pinakita sa akin ni Alvin

08:34ng x-ray

08:34ng kanyang kamay.

08:37Bali pala yung

08:38kanyang radio

08:39soul na.

08:40Nilagyan ng bakal

08:41sa labas.

08:42Ito yung kaputol.

08:44Tsaka,

08:45ito yung isa.

08:46Ito yung naputol,

08:47yung lumabas.

08:49So,

08:49nagkaroon na siya

08:50ng callous formation.

08:52Kahit ganito

08:52ang sinapit ni Alvin,

08:54hindi raw siya galit

08:55sa buhaya.

08:56Hindi ka galit.

08:58Bakit?

08:59Napasamang

08:59yabono ko.

09:00Muno ako.

09:02Nabalian man siya

09:03sa pakipagbunong

09:04sa buhaya,

09:05babalik pa rin daw siya

09:06sa dagat

09:07para mang isda.

09:11Aabod daw

09:12sa apat na munisipyo

09:13na ang naitalang

09:14tirahan o manong

09:15ng mga Indo-Pacific

09:16crocodiles

09:17sa tawi-tawi.

09:20So,

09:20dito sa magsagaw,

09:22ayan ang

09:22karaniwa

09:23na nire-report

09:24ng mga locals dito.

09:25Minsan,

09:26mula dito

09:26sa isang

09:27lawa na ito,

09:28around 8 of them.

09:29And who knows,

09:30baka nag-multiply na sila

09:32and there are more.

09:36Ayan,

09:37ganun yan,

09:37galaw-galaw.

09:41Ay,

09:42kumagalaw nga dun ha.

09:46Usually kasi

09:47yung mga crocodiles,

09:48kapag

09:49nasa ilalimang tubig,

09:50nakalabas lang

09:51yung mata nila.

09:52Maya-maya pa,

09:54lumutang

09:55ang isang

09:56batang buhaya.

09:58Ayan o,

09:58maliit pa,

10:02baby pa.

10:04Meron din po tayong

10:05three main factors

10:07kung bakit tayo

10:08nagkakaroon

10:09ng human-procodile conflict.

10:10Nandyan po yung ating

10:11territoriality,

10:13breeding season,

10:14and time of the day.

10:15So,

10:15sa territoriality po,

10:17yung mga crocodiles po natin,

10:18kahit bata pa po yan

10:19o mga maliliit pa lang po sila,

10:21mga hatchlings,

10:22yearlings,

10:23naghahanap na po yan

10:23ang areas

10:24kung saan sila pwede magtabo

10:25or mag-establish

10:26na kanilang territories.

10:27Sa dinami-rami

10:41ng ibon

10:42sa kagubatan,

10:45chapat daw

10:46kapag ang ibong nito

10:47ang nasilayan.

10:49Sir,

10:52dito pa sir,

10:52dito pa sir.

10:53Oh my gosh!

10:56Digit pitong libong

10:57ektarya ng gubat

10:58ang teritoryo

10:59ng kada pamilya

11:01ng Philippine Eagle.

11:03Sa lawak nito,

11:04susubukan naming

11:05makita ang pugad

11:07ng isang pamilya

11:08ng agila

11:08sa Maragusan,

11:09Davao de Oro.

11:10Itinuturing na ancestral domain

11:23na mga katutubong

11:25mansaka

11:26ang bundok

11:27ng kandalaga.

11:30Sinusulong din

11:31na maging critical habitat ito

11:34dahil sa

11:34angking likas

11:35na yaman nito.

11:36Taong 1990

11:38nang unang

11:39namataan daw

11:40ang mag-asawang

11:41agila rito.

11:43Pero,

11:44palaisipan

11:44ng mga eksperto

11:45kung nasaan

11:46ang pugad nito.

11:48Today,

11:49we will start

11:49climbing the mountains

11:51para mawitness

11:52natin

11:52yung pagtatag

11:54sa Philippine Eagle

11:55dito sa Maragusan.

11:57Before that,

11:58kailangan natin

11:59mag-ritual.

12:00Parang ito'y

12:01sign ng

12:02pagbibigay

12:02paalam,

12:04pag-akit

12:04ng bundok

12:05para maging

12:06safe tayo

12:08at saka

12:08yung mga hiniling

12:10natin makita

12:10ay matulungan

12:12tayong makita.

12:13Yes!

12:14Oh!

12:15Yes!

12:16Kaya nakauro

12:17nilang

12:18pagbibinta.

12:20Yesin nila

12:20Totod,

12:21salamat,

12:22salamat.

12:23We are going

12:24with high spirits

12:25and sana

12:26maging successful

12:27ng ating

12:28goal dito.

12:29Unang beses

12:33natin

12:33sumama

12:34para

12:34makapaglagay

12:35ng GPS

12:36sa mga

12:36agila.

12:38Kaya

12:38sa aming

12:39pag-akyat,

12:40matarikman

12:41at malayo.

12:43Bitbit natin

12:44ang pag-asa

12:45na magawa ito.

12:47Aabutin

12:48daw

12:48ng halos

12:49dalawang

12:49oras

12:50bago

12:50namin

12:50marating

12:51ang

12:51observation

12:52post

12:52kung saan

12:53namin

12:53aabangan

12:54ang mga

12:55agila.

12:55Lahat

12:59ng pagod

12:59na ito

12:59para

13:01sa ating

13:02haring

13:02agila

13:03Philippine

13:04Eagle

13:04patuloy

13:06nating

13:06pro-protectahan

13:08pag-aaralan

13:09para

13:10lalong

13:11mag-survive

13:12siya.

13:16Kasama

13:17namin

13:18ang grupo

13:18ng isa

13:19sa senior

13:20biologist

13:21ng Philippine

13:21Eagle

13:22Foundation

13:22or

13:23PEF

13:24si Ron.

13:26Sa visa

13:27ng

13:27gratuitous

13:28permit

13:28mula

13:29sa

13:29DNR

13:30pinapayagan

13:31ang PEF

13:32na magtag

13:33o maglagay

13:34ng GPS

13:34tracker

13:35sa katawan

13:36ng

13:36agila.

13:37Paraan nila

13:38ito

13:38para

13:39mamonitor

13:39at

13:40mapag-aralan

13:41ang galaw

13:41at teritoryo

13:42ng

13:43ma-agila.

13:45Buti na lang

13:45ondo

13:48Ron!

13:50You made it!

13:52Lalo ko

13:52malayo pa.

13:55Finally!

13:56Hi Doc!

13:57Hi Doc!

13:58Kamusta naman

14:00kayo?

14:00Okay lang!

14:01Things are good?

14:02Ay gano'n!

14:03Dalawa sila!

14:04Sinasanay rin nila

14:06ang mga forest guard

14:07at LGU

14:08para maging katuwang

14:09nila sa monitoring

14:10at pag-aaral

14:11ng mga agila

14:12sa wild.

14:13Dito na ginagawa

14:14yung observation.

14:16Dito na yung

14:20penstone.

14:21Napakahalaga

14:22na makita natin

14:23ang lugar

14:24kung saan namumugad

14:25ang Philippine Eagles.

14:26Napakahalaga

14:27na makita natin

14:28ang lugar kung saan namumugad

14:29ang Philippine Eagles.

14:31Ang Philippine Eagles

14:32ay very loyal

14:33sa kanilang mga

14:34nesting sites.

14:35In fact, itong mga

14:36nest sites ay

14:37ancient

14:38or mga matatanda

14:39na mga

14:40nesting sites.

14:41Paulit-ulit itong

14:42ginagamit

14:43ng mga Philippine Eagles

14:44across generation.

14:46At kapag hindi mo sila

14:47naprotektahan,

14:48dyan din sila

14:49pwedeng barilin

14:50at hulihin ng mga tao.

14:51Ang Philippine Eagles

14:52kasi ay very dependent

14:53sa nesting site

14:54para ma-produce

14:55ang mga susunod

14:56na lahi

14:57ng Philippine Eagles.

14:58Hopefully,

14:59malagyan ng

15:00GPS tracker

15:01ang bawat

15:02inakay na mabuo

15:03para masubaybayan natin

15:05siya at

15:06maprotektahan natin.

15:07Pero magtagumpay

15:08kaya kami

15:09sa aming mission?

15:21Pina-rinig kami

15:23mga

15:24ibon

15:25yung tariktik

15:26hornbill.

15:27Minsan,

15:28itong mga ibon nito

15:29mga warning nito

15:31eh,

15:32allies.

15:33Nag-iingis sila

15:34pagka papalapit na

15:35yung Philippine Eagles.

15:36Maya-maya pa,

15:38ang aming naispatan

15:40hindi na tariktik

15:42hindi

15:43ang inaasam naming

15:45agila.

15:46Nasa'yo baba na puno

15:48tapos

15:49kita mo yung dock

15:51yung isang puno doon.

16:16Mula sa aming pwesto,

16:32inaalan nila

16:33ito ang inang agila

16:35hanggang sa

16:37dahang-dahang itong

16:39humarap sa amin.

16:40Mula sa amin.

16:45Oh my gosh!

16:46We got it!

16:47Swerte tayo

16:48dahil

16:49first day pa lang natin

16:51eh

16:52naspata natin

16:54yung Philippine Eagle, ano?

16:55Ito yung nanay daw, ano?

16:57yun yung anak

16:58nandun

16:59hahatiran niya

17:01ng pag-gayan

17:02kung meron siyang nakuha.

17:03The big question is

17:05ano yung pray niya?

17:07Kahit umaambon

17:09steady lang siya.

17:10Ang ganda ng prayer niya.

17:12Ang lapad ng dikod.

17:17So majestic

17:19na Philippine Eagle.

17:24Sa Pilipinas,

17:25mayroong dalawang daang pares

17:27ng Philippine Eagle

17:28na naitala sa Mindanao

17:30ayon sa pag-aaral

17:31noong 2023.

17:33Kaya nananatiling

17:35critically endangered

17:36ang Philippine Eagle.

17:40Dito sa Mount Kandalaga

17:41na-discover

17:42ang isang pamilya

17:43ng Philippine Eagles.

17:45It's a new record.

17:46For the first time,

17:48finally nakita natin

17:49yung pugad.

17:50Matagal din panahon

17:51na nakikita

17:52ang mga lumilipad na agila

17:54pero ngayon lang

17:55Abril

17:56ng 2025

17:57finally

17:58nakita

17:59ang pugad

18:00at meron itong laman

18:02na isang

18:03inakain.

18:04Isa ito

18:05sa pinakabagong

18:06nest site

18:07na kanilang natuntun.

18:12Sana

18:13malure na natin

18:14sa trap yung anak

18:15at malagyan natin

18:16ng transmitter.

18:17Sa kabila

18:19ng nakakaalarmang

18:20banta

18:21sa pagkaubos

18:22ng mga agila

18:23May poging

18:32na wiling

18:33mag-donate

18:34ng kanyang

18:35similya

18:36para maparami

18:37ang kanilang lahi.

18:38May tuturing

18:39na celebrity

18:40na itong

18:41si Vigo.

18:42E pano ba

18:43naman

18:44ang larawan

18:45niya

18:46ay makikita

18:47sa bagong

18:481,000 pesos

18:49ngayon.

18:50Pero

18:51ang kanyang

18:52one and only love

18:53hindi isang

18:54agila

18:55kundi

18:56ang caretaker

18:57na si Dominic.

18:58Maging

18:59successful

19:00kaya

19:01ang pagpaparami

19:02ni Vigo

19:03ng kanyang lahi.

19:04Abangan

19:05sa susunod na linggo.

19:07Abangan

19:08sa susunod na linggo

19:09Sa isang maliit

19:10na isla

19:11may 6

19:12na inatake

19:13umano

19:14ng buhayang

19:15ngayong taon.

19:16Ang mga ito

19:17nangyari sa umaga.

19:18Pagka

19:19may lahat na

19:21lubak na ko

19:22sa buhaya yan.

19:23Pagtingin ko

19:24ganyan

19:25parang kahulang

19:26nabidlaan ako.

19:28Ligtas pa ba

19:29na maituturing

19:30ang mga bahay

19:31na nakatayo-umano

19:32sa lumalawak

19:33na teritoryo

19:34ng mga buhaya?

19:39Ako si Dokford Sresyo.

19:41Ako si Dok

19:42Nilsen Donato

19:43Born to be Wild.

19:44Maraming salamat

19:48sa panonood

19:49ng Born to be Wild.

19:50Para sa iba pang kwento

19:52tungkol sa ating kalikasan,

19:53mag-subscribe na

19:54sa GMA Public Affairs

19:56YouTube channel.

19:57Maraming salamat

19:58sa panonood

19:59ng Born to be Wild.

20:00Para sa iba pang kwento

20:02tungkol sa ating kalikasan,

20:04mag-subscribe na

20:05sa GMA Public Affairs

20:07YouTube channel.

Legacy of the Wild - 18th Anniversary Special (Part 1) | Born To Be Wild

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended