Skip to playerSkip to main content
  • 4 weeks ago
Aired (September 7, 2025): Isang uri ng lumilipad na mammal ang matatagpuan sa Pilipinas— ito ang kagwang o Philippine flying lemur na matatagpuan sa probinsya ng Bilar, Bohol.

Category

😹
Fun
Transcript
00:00Pag-putok ng liwanag, kanya-kanyang pwesto na sa itaas ng mga puno.
00:15Palipat-lipat para magkanap ng perfect spot sa kanilang tulugan.
00:23Kadalasan, sa umaga, tulog ang mga Philippine Flying Lemo o Kagwang na ito.
00:27Pero, may kakayahan nga bang lumipad ang mga Kagwang?
00:48Sa puno ng kubi, halos hindi makita ang batang Kagwang dahil nakulay nito ang balat ng puno.
00:58Gamit ang dila, nililinisan niya ang kanyang sarili.
01:07Pero nung makakaramdam ng antok, pumupungay na ang mga mata nito.
01:12Pero, may gumagambala sa kanyang pagidlik.
01:19Isang lamok na ayaw tantanan ang kanyang ilong.
01:24Kaya hinayaan na lang niya ito.
01:26Sa pagpapahinga niya dito, konting naggugroom.
01:30Kahit nga yung mga lamok na dumadapo sa kanya, hindi natin, hindi niya na pinapakailaman eh.
01:35Pero kung babaybayan mo itong puno, mahirap makita.
01:38Pwede ka sanayin, no?
01:39Naka-akap siya dito sa puno ng kubi na ito.
01:43Nagpapahinga kayo na pa siya dyan.
01:44Hinihintay namin gumalao pero parang pagod pa siya or puyat eh.
01:48Sa kabilang puno, isang babaeng kaguang ang kapitukong nagpapahinga rin.
02:00Pero hindi siya nag-isa.
02:04Dahil ang kanyang munting suklin,
02:07pasilip-silip mula sa kanyang patagyong o fur-covered membrane na ginagamit niya sa pag-glide sa mga puno.
02:15Mga kaguang, they're covered with thick fur.
02:17Wala naman silang pakpa, kaya silang nakakapag-transfer, parang nakakalipad.
02:21Pero may silang patagyong, no?
02:23Parte ng kanilang balat, isang modification ng kanilang skin
02:27so that they can be able to glide from one tree to another.
02:32Nag-glide sila, hindi lumilipad.
02:34Ang batang kaguang, nakikiramdang.
02:38Mukhang mahihain ito, kaya agad itong nagtago.
02:43Sa pag-obserba namin,
02:47pasulyap-sulyap ang batang kaguang.
02:50Dinidilaan o nililinisan din siya ng kanyang nanay.
02:56Isang pap o anak lang ang pinapanganak ng kaguang kada pagbubuntis.
03:01Pero kaya nila manganak ng mahigit sa isang pap kada taon.
03:07Tahimik silang naninirahan dito.
03:08Makikita ang kaguang sa ilang parte ng Visayas, tulad ng Bohol, pati na sa Mindanao.
03:19Nasa labas tayo ng protected area.
03:21Pero ibang mga mamals, laki mga kaguang,
03:23dito pa rin pinipiling madirahan.
03:25Mag-establish ng kanilang mga nesting sites dito sa Bohol Biodiversity Complex.
03:30Maswerte ang mga kaguang na nakahanap ng paraiso sa loob ng Bohol Biodiversity Complex.
03:39It started in 2002 and then start ng project is we established the endemic plant nursery.
03:46We wanted to change the strategy in reforesting or denuded forest.
03:52Dating pastulan ng Bohol Biodiversity Complex.
03:57Halos wala raw kapunong-puno rito dati.
04:00Kaya introduce species daw o mga uri na halaman na hindi natural na nabubuhay sa lugar na ito.
04:06Ang mga nakatanim dito noon, dahil mabilis ito tumubo.
04:12Halos walang wildlife o hayop na nakatira.
04:15Sa di kalayuan, may napansin ako.
04:19Dito sa lugar, madami tayo nakikita mga putol na puno ng mahogany.
04:23Ayan, malalaki na ito eh.
04:25Pero pinuputo nila kasi introduce yung mga mahogany.
04:28They're introduced species.
04:30Invasive pa dito.
04:31They grow so big.
04:33They compete with the nutrients and the space.
04:35And their local trees.
04:37Hindi sila masyado makakumpit kasi ang bilis na lumaki.
04:40At saka ang lakas nilang kumuha ng nutrients from the soil.
04:44Ang mga pinutol na mahogany, papalitan nila ng native na puno.
04:49So nakita natin na using the exotic species for reforestation, hindi talaga maganda.
04:56Dahil mawawala yung biodiversity natin eventually.
04:59Nang nagsimula sila magtanim ng native na puno, taong 1998,
05:06nagsibalikan daw ang mga hayop at sigla ng kanilang guba.
05:10With the kaguang, we found out in 2016 ata yun or 2015,
05:16kita namin na nandito na.
05:17O hindi na umalis.
05:18Tapos nagpaparami na.
05:19Mayroon daw pitong kaguang na namomonitor nila sa Bohol Biodiversity Complex.
05:26Ayon sa biologist ng si Basil, posibleng galing sa ibang lugar ang mga kaguang na naging residente na rito.
05:32Yung reason na andito sila ngayon, we can see some sightings kasi most probably galing to sila from Dobok Watershed Forest
05:42or perhaps galing sila sa RSPL.
05:45Most probably, they move out and look for other territories.
05:50Unpassable kasi nga yung reproductive rates na nasa RSPL ay dumadami na.
05:59And territorial din kasi yung mga flying limo.
06:04Pagsapit ng gabi, biglang naging aktibo ang mga kaguang.
06:10Ang nanay na kaguang agad na umakyat sa puno at naghalap ng makakain.
06:22Pero nagulat ang aming team nang kumain ito ng dahon na mahoganin.
06:26Magiging kaguang o.
06:29Hindi kasi ito kadalasang parte ng kanilang diet, lalo na at introduced species ang mahogany.
06:41Nilantakan ng kaguang ang dahon.
06:43Habang ang anak naman niya ay tila nakikigaya at nakikikain na rin.
06:47Apat na taon nang nagtatrabaho rito si Alfredo at ito rin ang unang beses na makita nila kumakain ang kaguang ng mahoganin.
07:08Ngayon lang po namin alaman na kumakain pa lang siya.
07:11Ngayon lang kami nakapag-observe ng gabi habang kumakain siya.
07:15So ang alam namin is yung mga may dagta na puno, yung kubi at saka yung langka.
07:22Yan yung alam namin kinakain nila.
07:23As we know that yung food nila, yung young leaves and sometimes yung mga fruits, siguro dahil nandito sila ngayon, it could be a good source for them when it comes to forage.
07:37Sa ngayon, kundi pa lang daw ang pag-aaral tungkol sa mga kaguang.
07:43Unfortunately, wala talagang nag-aaral ng Flying Limor dito sa Bohol.
07:47And that is really my desire or my goal na encourage our students in Bohol Island State University to conduct such study.
07:58Dahil hindi protected area ang lugar, mas vulnerable sila sa banta tulad ng hunting.
08:04Since nakikita namin na dapat talagang proteksyonan, dahil pag hindi mo proteksyonan, baka mawala lang.
08:13Dahil may mga naghunting, actually it's owned by the provincial government, pero pinapalibutan ng mga private lands.
08:21Nag-hire kami ng security guard, two room around.
08:25Ang tahimik nilang mundo rito,
08:30sana'y mapanatiling ligtas.
08:34Lalo na't dikira ng makahanap ng maituturing na pareiso ang mga hayop na yun.
08:47Maraming salamat sa panonood ng Born to be Wild.
08:50Para sa iba pang kwento tungkol sa ating kalikasan, mag-subscribe na sa GMA Public Affairs YouTube Channel.
08:57Maraming salamat sa panonood ng Have a great time.
Be the first to comment
Add your comment

Recommended