‘Basura Divers,’ dokumentaryo ni Howie Severino (Full Episode) | I-Witness - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (August 9, 2025): Sa likod ng bawat gumaganang pumping station sa Maynila, may dalawang lalaking buwis-buhay na sumisisid sa maburak at mabasurang tubig para matanggal ang mga bara nito. Kilalanin sina Gari at Joey sa dokumentaryo ni Howie Severino sa #IWitness.

Transcript

00:00.

00:01.

00:03.

00:04.

00:06.

00:10.

00:14.

00:15.

00:16.

00:20.

00:24.

00:28and it's not just going to pull out or go out of the way.

00:50There are some women who need it to use

00:54with the limited gun.

00:58It's a big one here. It's a big one here.

01:15It's a big one here.

01:21I'm here. I'm here. I'm here. I'm here.

01:28I'm here.

01:29They're the guy, Gary and Joey,

01:31the professional divers of the Metro Manila.

01:51Sariwa pa ang kaliwat kanang pagbaha na idinulot ng sunod-sunod ng bagyong krising, Dante at Emo na nagpalakas pa sa habaga na nagbuhos ng ulan.

02:08Ngayong maaraw na, tumambad naman ang gabundok na basura na inanod sa mga pumping station tulad nito.

02:24Ang mga basura na buhabara sa mga pumping station, ang pakay ngayon ni Gary McKilling at Joey Tisoy.

02:45Bago lumusong, kailangan muna nilang uminom ng gamot kontra leptospirosis.

02:54Bawat hakbang pababa, ramdam na ang nakaambang panganib.

03:09Dahil isang maling tapak, maaari silang tumama sa matutulis na bakal ng makina o kaya sa nakakalat na bubong.

03:17Tanging mga hose mula sa isang compressor machine ang nagsisilbi nilang hangin habang nasa ilalim ng tubig.

03:31Meron doon may sinasabitan.

03:45Sama ba?

03:48Malihinga dito.

03:50Kung mahinga ko, sana kaya.

03:53Kana kaya!

04:10Ilang sandali pa natuntun din nila ang sanhi ng bara.

04:23start

04:37yes

04:39yes

04:41what is this

04:43the TBC

04:45how is this

04:47perhaps this

04:49Where are you from?

04:51It's full of buckles.

04:53It's full of buckles.

04:55It's full of buckles.

04:57It's full of buckles.

05:03If the body has a heart,

05:05it's a lot of dirt.

05:07The water is like Manila

05:09and it's pumping stations.

05:11It's here.

05:13It's here.

05:15It's here.

05:17Sila naman

05:21ang nagpapadaloy ng tubig.

05:23Lalo na pagtagulan

05:25upang hindi lalong magbaha.

05:33Kung minsan may nagbabara sa dugo

05:35papuntang puso,

05:37ganun din ang nangyayari sa pumping stations.

05:39Kaya ito

05:41kailangan sisirin para tanggalin

05:43ang mga bara

05:45naandar muli ang mga bomba.

05:51Sa halos isang dekadang pagsisit ni Gary

05:53sa mga pumping stations,

05:55tila naging batika na siya rito.

05:57Ngunit,

05:59hindi pa rin daw maali sa kanya ang pangamba.

06:01Lalo pat sa dilim ng tubig,

06:05halos wala silang nakikita sa ilalim.

06:07Eh paano yan?

06:09Wala kayo nakikita?

06:10Paano n'yong nagagawa yung trabaho?

06:11Ano sir?

06:13Pagbaba talaga niyan,

06:15kailangan mag-umingi ka muna sa may kapal.

06:17Kasi delikado nga.

06:19Magdasal mo na bago bukaba.

06:21Tapos yung pagbaba mo,

06:23dahan-dahan ka nang umunok sa ilalim ng tubig.

06:25Huwag ka na masyado pamilos.

06:27May chance ka na matusukan.

06:29Matusukan ang bubong.

06:37Isa sa mga tinuruan ni Gary

06:39ng ganitong hanap buhay si Joey Tisoy

06:41na natutong lumangoy

06:43sa dagat ng Navotas.

06:53Ano yung mga pangambang?

06:55Yung maaari kang, ano,

06:57maaari ka sakit ng leptus,

06:59kagaya nun.

07:01Tapos yung mga aksidente,

07:03maaari ka maipitan ng holes,

07:05di ka maka-ano sa tubig.

07:07Yung mga pangamban ako yan.

07:09Kasi mahirap talaga ang trabaho sa ilalim ng tubig.

07:25Bakit?

07:26Kapag wala kang kasama.

07:27Bakit?

07:28Kasi may chance dyan na wala kang ano eh,

07:30walang sisenya sa'yo eh.

07:32Pag tumagal ka na sa ilalim ng tubig,

07:34hindi nila alam yung sinyasan.

07:36Kaya kailangan sa akin,

07:38dalawa kaming body-body.

07:40Gabayan mo yung tracerate

07:41kung may tama,

07:42ay laki nung nakakalam dyan.

07:46Anumang oras,

07:47maaari silang makainom ng marumi

07:49at maburak na tubig

07:51na posibleng pangmula ng sakit.

07:56Kaya sa bawat kilos ni Joey

07:58na isang taon pa lang sumisisin,

07:59nakabantay si Gali.

08:01Joey!

08:02Dabog mo yan tapos angat ka ulit

08:03para makuha na niya.

08:21Kinakapos ka?

08:22Dabog mo yan!

08:23Dabog mo yan!

08:27Halimhinan ang dalawa sa pagsisin.

08:42So, paano kayo natutong lumangoy at sumisip?

08:45Sir, sa pag bumaba,

08:48pag bumaba talaga sa lugar namin,

08:50almost bata pa ako.

08:52Sa Pandakan?

08:53Opo.

08:54Doon,

08:55parang ano lang,

08:56yung larong bata.

08:57Pag bumaba talaga

08:58ngagang bewang,

08:59lalangoyin ako,

09:00lalangoyin ko na talaga yan.

09:05Bakit mo gustong

09:07pasukin itong trabahong ito?

09:08Tingin ko,

09:09ito palang ano ba?

09:10Ito yung tawag sa,

09:11tawag ng ano eh.

09:13At ano,

09:14enjoy ako dito sa minagawa.

09:16Mahili ka talaga sa tubig?

09:17Apo.

09:18Mahili ka sumisid?

09:19Apo.

09:20At lumangoy?

09:21Apo.

09:22Makikita mo dito yung mga iba't ibang basura

09:25na humaharang dito sa pumping station.

09:27Napakadelikadong trabaho.

09:29May makikita mo mga styrofoam

09:31ang karamihan na galing sa fast food.

09:33Fast food.

09:34Fast food.

09:35At ang ilang basura

09:37na walang pakundangang itinatapon sa estero.

09:42O, tinatawag na yung mga X-Men.

09:44Kasi hindi na kaya,

09:46yung apat na sila rito,

09:47so pati yung diver,

09:49eh,

09:50hinahatak nila para

09:52tumulong dito sa sobrang bigat

09:54ng matres.

09:55So, ang papel ng mga pumping station

10:11ay binobomba niya yung tubig

10:13mula dito sa mga estero

10:15para mabilis makalabas dito sa dagat.

10:18Pero dahil nga sa maraming basura

10:21at tsaka yung development,

10:23mga kalsada,

10:24yung mga sementadong gusali

10:26na ginawa dito sa Maynila

10:28ay bumagal yung daloy ng tubig.

10:31Kaya napaka-importante yung papel

10:33ng mga pumping station na to.

10:38Ayon sa MMDA,

10:39may pitumput isang pumping station

10:41para sa buong Metro Manila.

10:43So,

10:44kung may ganito kalaking facility,

10:46bakit nagbabaha pa rin?

10:48Dahil din sir sa akin,

10:49pasunral.

10:50Kaya minsan,

10:51wala na kaming tubig dito,

10:52yung mga drains naman po

10:53pag nagbarang na basura.

10:54Hindi ka agad po,

10:55yung to grain water po,

10:56hindi ka agad makapunta

10:57sa mga drainage natin.

10:59Kaya sa oras na merong

11:00magbarang basura sa makina,

11:01tumitigil ang kanilang operasyon.

11:07Kaya sa oras na merong

11:08magbarang basura sa makina,

11:09tumitigil ang kanilang operasyon.

11:12Kaya tumarating sina Gary at Joey

11:17para maibsan ang bahasa may nila.

11:26So,

11:27telekade mo yung trabaho nyo?

11:28Opo, telekade to.

11:29Yung mga trabaho nga.

11:30Ano naman ang training nila

11:33para paprotectahan yung sarili?

11:35Ano lang siya sila,

11:36experience lang po.

11:37Kasi po dati,

11:38yung dati po namin maninisib,

11:41medyo na-edad na.

11:42Kaya sila naman po ang,

11:44pumalit sa ano,

11:45tirinining sila para...

11:46Wala at wala silang formal training

11:48para dito.

11:51Aminado ang MMDA

11:52na hirap sila makakuha

11:54ng mga kagaya ni na Gary at Joey.

11:56Ang tarabaho ko talaga nila,

11:59laborer.

12:00Ikaso po.

12:01So, yung ni diver.

12:02Ibig sabihin yung mga training na diver,

12:04medyo mababa ang sahod para sa kanila?

12:07Para po.

12:08Okay.

12:09So, kulang yung sahod para sa professional diver.

12:11Professional diver.

12:12Kung sino yung marunong,

12:13na willing mag-trabaho ng mag-diver,

12:16yun na lang po ang nakukuha ng ahensya namin.

12:20Sa papel, utility worker ang trabaho ni Gary.

12:24Habang laborer na contractual naman,

12:26si Joe.

12:27Tattoo lang, sa ibang bansa,

12:32trabaho ito ng mga professional technical diver

12:35na may masusing training

12:37at kumpletong equipment na pang-dive.

12:41Mas maganda kung may tangke kayo.

12:43Sir, parang hindi ako comfortable sa tangke.

12:46Nakagamit na kayo, di ba?

12:47Oo, nakagamit na ako noon.

12:49Lumulutang ako.

12:51Pagdating sa baba,

12:54parang lulutangin.

12:56Saka ano yung pwet mo?

12:57Kakausli.

12:58May gamit din.

12:59Kung susurot ako ng scuba chute,

13:01parang masikip sa katawang ko.

13:04Hindi ako makakilas ng maayos sa ilalim.

13:16Nalutas man nila ang problema

13:17sa pitas pumping station sa pondo.

13:20Hindi pa natatapas ang araw ni na Gary at Joe.

13:24Sunod naman nilang pupuntahan

13:26ang Libertad Pumping Station sa Pasay City.

13:33Makalipas ang kalahating oras,

13:35sumabak mo ulit si Gary at Joey.

13:38Saka, laki na siya!

13:39Dito!

13:40Sa ilalim na ito!

13:41Saka pasok dito!

13:42Laki na!

13:43Saka!

13:44Laki na siya!

13:45Dito!

13:46Sa ilalim na ito!

13:47Saka pasok dito!

13:48Laki na!

13:49Laki!

13:50Saka!

13:51Saka!

13:52Saka!

13:53Saka!

13:54Dito!

13:55Sa ilalim na ito!

13:56Saka pasok dito!

13:57Laki na!

13:58Laki!

13:59Laki!

14:00Dito!

14:01Dito!

14:02Dito!

14:03Dito!

14:04Dito!

14:05Dito!

14:06Dito!

14:07Dito!

14:08Dito!

14:09So, gaano ka importante itong papel niyo?

14:12Eh, malaking bagay din sa trabaho namin ito.

14:16Kasi kung wala kaming diver,

14:18hindi nila kung anong talaga nakaanong sa ilalim ng tubig.

14:22Kung anong talaga sani,

14:24para maoperate itong thrust rate.

14:26Kaya, inano kaming diver na makatulong din talaga sa pumping station.

14:35Dito na kasi ako naka-focus.

14:37Ito na kasi ang gusto kong gawin eh.

14:39Kahit paano,

14:41nakakatulong tayo sa bayan natin.

14:43Sa pagsisisin.

14:52Panibagong araw.

14:55Panibagong pumping station naman ang i-inspeksyonin.

15:05Mas makipot ang sisisirin.

15:13Unang bababa, si Joey.

15:15Isang hagdan lang ang gabay niya para hindi mawala sa tubig.

15:32Habang si Gary, maingat na nagbabantay.

15:42Soy!

15:44Wag na-rayo saan dyan ha!

15:45Soy!

15:47Wag na-rayo saan dyan ha!

15:49Soi, wag na rin yung sandan ha?

16:19Wala raw makitang bara si Joey, pero para makasiguro, sumunod naman bumaba si Gary.

16:49Soi, wag na rin yung sandan.

17:19Muntik palang madisgrasya si Gary.

17:36Bakit?

17:41Tumama ka sa tubo?

17:42Oo, yung pinaka-bottom niya.

17:44Bakit akala mo hindi ka na makakalabas?

17:50Kala ko mawawala nga ako sa guide.

17:52Kasi pag hindi ka makaangat dyan, kwento na lang kami dyan.

17:57Ang mga nararanasan ni Gary araw-araw,

18:00ilang taong din pinagdaanan ni Silvin Aplaha na mula pang tawi-tawi.

18:12Siya ang unang diver sa mga pumping station ng MMDA.

18:16So, gana katagal na kayong sumisisid bilang trabahante dito sa MMDA?

18:25Simula 19 na, 1995.

18:281995? Okay.

18:30Doon ako nag-start.

18:31Nag-presenta ka, nag-voluntaryo ka na kaya kong gawin yan o paano ka napasok?

18:36Hindi, kasi alam nila, Sel, marunong ako lumangoy.

18:38Noong taong 2022, napatigil siya bigla sa tungkuling ito.

18:45So, muntik na kayo.

18:46Nahimas-masan.

18:48So, nawalan kayo ng malay?

18:50Wala nang talaga malay.

18:52Tinanggihan na nga ako tatlong hospital eh.

18:54Tinanggihan pa kayo?

18:55Oo.

18:55Bakit?

18:55Aywan ko.

18:56Wala nang sila, espesyalista sa ulo.

19:01Hindi pa raw tiyak kung may kinalaman ng pagsisid niya sa pagkawala niya ng malay.

19:08Simula noon, sinagari at Joey na lang ang nagtuloy ng trabaho.

19:20Para kinagari at Joey, itong maselang sarbisyo publiko

19:26ay paraan din ng pagsuporta nila sa kanilang mga pamilya.

19:32Lolo, ano naman yung pakiramdam ng pamilya mo tungkol sa trabaho mo?

19:39Di ba sila nag-aalala?

19:41Nag-aalala din lalo na yung asawa ko.

19:43Kasi pag may sisid ako sir sa isang pumping station,

19:47sinasabi ko na yan sa kanya pag umuwi ako.

19:50Sasabihin niya naman sa akin,

19:52mag-iingat ka kasi may nag-aantay sa iyong pamilya.

19:55Sabi ko, pinag-iingatan ko talaga sarili ko.

19:58Alang-alang sa inyo.

19:59Si Joey naman ay umuwi pa rin sa nanay niya.

20:06Ang nanay ko kasi na mild stroke ngayon,

20:09kailangan niya ng maintenance na gamot na makaka-ano niya, mahinom niya.

20:16Kahit dalikado siya sa paningin ng iba,

20:19kahit mabaw siya o nakakadiri,

20:21pero laking tulong din ang ginagawa namin

20:24para pantustos ng mga pangangailangan,

20:28lalo na sa pamilya ko.

20:29Ngayon ma'y, tatlo yan, ay labi niya.

20:31Proud ako sa kanya kasi mabait siya

20:36at saka maalalahan niya na bata.

20:40Salamat sa mga pag-alala niya sa amin

20:48at saka mga tinutulong niya sa akin.

20:53Maraming-maraming salamat sa kanya.

20:58Sa bayanihong ginagawa ni Nagari at Joey,

21:01hindi lang dapat ang mga pamilya nila nagpapasalaman.

21:09Sa kabila ng hirap nila,

21:14grabe pa rin ang nararanasang baha sa Maynila.

21:19May pag-asa pa nga ba?

21:31Ang trabaho ni Nagari at Joey,

21:38ipinakita namin kay Gordz Gohungko,

21:41isang dive instructor at professional technical diver.

21:45Maganda sana na well-protected sila

21:47kasi kita naman gano'ng kadumi yung tubig.

21:50So naka-t-shirt lang sila.

21:53Tapos ito yung hose na ginagamit nila.

21:57Yung mask, wala namang masyadong problema.

21:59Kung ang dinadive mong tubig, malinis.

22:02Ayan o, subo-subo nila yung hose.

22:04So automatic, nakabuka pa yung bibig,

22:06makakainom na sila dyan.

22:09Isa sa pinaka-ikinababahala ni Gordz

22:12ang paggamit ng compressor

22:14na nagsisilbing hangin ni Nagari at Joey

22:17habang nasa ilalim ng tubig.

22:22Yung mga immediate effect nun,

22:24pwedeng mahilo yung humihinga

22:26pag contaminated or hindi maganda yung quality ng hangin,

22:31of course, nasa tubig ka.

22:32So maraming dangers na pwedeng magdikit-dikit

22:35na unang-una, nahilo ka, pwede ka mag-pass out.

22:39And ang isang malaking risk pa dun is yung long term.

22:43Tungkulin ng Metro Manila Development Authority o MMDA

22:49ang pangangasiwa sa flood control sa Kamaynilaan.

22:53Basura is really one factor that we really have to consider.

22:57Ito kasi yung nagiging major factor.

23:00Why?

23:00Because hindi pa natin kayang i-upgrade yung drainage master plan natin

23:05o yung drainage system natin.

23:07So kailangan tulong-tulong tayo.

23:09Kasi kahit nga, sabi nga nila,

23:11kahit gano'ng kalaki ang drainage system mo,

23:15kung ang aharang naman dyan ay yung sofa, refrigerator,

23:19so ganun pa rin.

23:19Batid daw niya ang kalagay ng mga tagasisid ng basura.

23:29Yun ang goal na ng aming ahensya sa pamumuno ng aming chairman

23:34na talagang inaayos na namin yung reorganization namin.

23:37And syempre, pag nag-re-org ka,

23:39ano ba yung kailangan namin, lalo-lalo na yung mga technical people?

23:43Kailangan nating maghandaan lahat, pag-aralan,

23:46lalo-lalo na yung mga positions na yan.

23:48So i-re-request yan, may mga proseso yan.

23:50But now, since naiintindihan na namin na ito talaga kailangan,

23:54kailangan namin maglagay ng tao,

23:57trained, equipped, na ilagay dyan na tama rin ang sweldo, syempre.

24:04Kahit malinis lahat ng basura sa lungsod,

24:07malamang may mga malakihang pagbabaha pa rin.

24:10Maraming taon ang sinusuri ng scientistang si Dr. Mahar Lagmay ang problemang ito.

24:23Ang Maynila rao ay likas na mababa at talagang daluyan ng tubig papunta sa dagat.

24:28Pag kinongkrit mo yung kalye, yung lupa na dating sumisipsip ng tubig,

24:34hindi na makasipsip ng ganong kabuti.

24:37So saan pupunta ngayon yung excess water?

24:39Pupunta dun sa kalye.

24:41Bagamat huli na para sa maraming bahain na lugar,

24:45may pwede pang paglaanan ng pondo para sa mga infrastruktura ang makatutulong.

24:49Well, for major roads, for example, yung malayo sa pumping station,

24:54yung pinakita ko sa Quezon City,

24:56edi increase mo yung culvert so that it can make the design better

25:01para yung major roads hindi ka nagtatraffic.

25:03And there are other solutions.

25:06If there are open spaces, make them detention or retention basis.

25:11Pound the water first there, like for example, parks and wildlife.

25:15Kasi pag pinagmo siya muna dun,

25:18hindi muna siya sasabay dun sa agos ng tubig.

25:21So yung mga creeks won't be overwhelmed.

25:25Sa tindi ng mga nakaraang baha,

25:30lalo pang naging malawak, malalim at mapinsala ang mga ito

25:33kung hindi gumana ang pumping stations.

25:36Mga puso na nagpapadaloy ng tubig ng Maynila.

25:46At kung hindi dahil sa puso ni Nagari at Joey,

25:50nabuwis buhay ang serbisyo para mapagana ito.

25:53Sa totoo lang,

26:11lisensyadong diver ako.

26:12Ngunit,

26:17hindi ko susubukan ang halos araw-araw

26:20na ginagawa ni Nagari at Joey.

26:22May mga apo ka, may mga anak ka.

26:32Gusto mo bang sumunod sa'yo yung yapak yung mga apo mo na lalaki?

26:37Hindi po, sir.

26:38Bakit?

26:38Kasi gusto ko sa anak ko at sa apo ko,

26:42maramdaman nila yung magandang pamumuhay,

26:47magandang trabaho.

26:51May pangarap ka ba na mapuntahan na?

26:53Sana balang araw,

26:56gusto ko rin makapunta itong lugar na ito.

26:59Mayroon po, may buracay po.

27:00Ang pangarap naman namin

27:10ay masolusyonan na ang problema sa basura.

27:16At mas maging ligtas ang trabaho nila

27:19para patuloy na may nakahandang buhayin muli

27:24abang at puso na Maynila.

27:26Mula sa mga pumping station ng Bitas,

27:32Hagonoy, at Libertad.

27:35Ako po si Highway Severino.

27:38At ito,

27:39ang Eyewitness.

27:52Maraming salamat sa pagtutok sa Eyewitness, mga kapuso.

27:56Ano masasabi nyo sa dokumentaryong ito?

27:59I-comment na yan

28:00at mag-subscribe

28:01sa GMA Public Affairs YouTube channel.

‘Basura Divers,’ dokumentaryo ni Howie Severino (Full Episode) | I-Witness

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended