- 2 days ago
Aired (August 3, 2025): Mainit na usapin online ang mga quarrying site na isa sa mga itinuturong dahilan ng paglubog ng ilang bayan sa Rizal sa tuwing umuulan.
Ang lugar, bahagi pa man din ng Sierra Madre mountain range na pananggalang ng Luzon sa malalakas na bagyo.
Sa maraming bahagi sa Rizal, ang dating mga luntiang bundok, ngayo’y pinatag para pagkunan ng materyales sa semento.
Binisita ni Jessica Soho ang isang sitio sa paanan ng quarrying operations sa Angono, Rizal para alamin ang sitwasyon ng mga residente.
Bagamat nakakalikha ito ng trabaho at nakapagbibigay ng buwis sa pamahalaan, hindi makakaila ang epekto nito sa kalikasan.
Ano ba ang mahalaga, kabuhayan o kaligtasan ng mga mamamayan? #KMJS
"Kapuso Mo, Jessica Soho" (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Ang lugar, bahagi pa man din ng Sierra Madre mountain range na pananggalang ng Luzon sa malalakas na bagyo.
Sa maraming bahagi sa Rizal, ang dating mga luntiang bundok, ngayo’y pinatag para pagkunan ng materyales sa semento.
Binisita ni Jessica Soho ang isang sitio sa paanan ng quarrying operations sa Angono, Rizal para alamin ang sitwasyon ng mga residente.
Bagamat nakakalikha ito ng trabaho at nakapagbibigay ng buwis sa pamahalaan, hindi makakaila ang epekto nito sa kalikasan.
Ano ba ang mahalaga, kabuhayan o kaligtasan ng mga mamamayan? #KMJS
"Kapuso Mo, Jessica Soho" (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Category
😹
FunTranscript
00:00Thank you very much for Shira Madre,
00:06the most famous mountain range in Luzon.
00:10It's going to be able to help us
00:12with the big trees.
00:15But why not yet we can't use this?
00:20It's worth it.
00:25This is one of the causes of the floodings.
00:29The effect of the quarrying on the streets.
00:32Lumikha ng diskusyon online
00:35ang mga litratong kuha
00:37ng Filipino photojournalist
00:39na si Ezra Akayan.
00:41Kung saan makikitang nakalbo
00:44ang bahagi ng isang bundok.
00:46Hindi kami nakakuha ng kopya ng kanyang mga litrato
00:50dahil sa restrictions ng Getty Images.
00:53Pero ito ang video ng mga pinag-usapang bundok.
01:05Makikita kung paano nakalbo ang ilang bahagi ng isang bundok.
01:10Ang bumabalot nitong luntiang kakahuyan,
01:19tinapyas!
01:20Ang naiwan,
01:22ang binungkal nitong itim na lupa
01:25na tila pinatag
01:27para maging daanan
01:29ng mga backhoe at mga truck.
01:32Habang ang bukay namang ito
01:35na puno ng naipong tubig ulan,
01:38ang itinuturong rason
01:41sa pagkakalbo ng bundok,
01:43quarrying.
01:45Anong epekto ho nitong quarry sa inyo?
01:53Pagka ganito po kasing maaaraw,
01:57maalikabok po.
01:58At pag umuulan naman po,
02:00yung pong daos po nang tubig po,
02:02maano po dito sa inyo?
02:03Dito pumupunta siyempre sa inyo.
02:05Ano bang pakiramdam?
02:07Pagka ano ho,
02:08pinapasabog ho yung bundok?
02:10Malakas nga ha?
02:11Kabingi ho ba?
02:12Malakas nga.
02:13Yung aming akong bahay sa lug,
02:15may bukat.
02:16Anapitak dahil dun sa pasabo.
02:21Dumututul po kami sa mga ganyang mga quarry.
02:23Yan ay malaking pinsa lang dinudulot
02:25sa mga mamayan.
02:26Bukong pa riyan,
02:27nawawasak po ang kalikasan.
02:30Kitang-kita natin
02:32itong mga nagdaang mga bagyo
02:34na napakalaki ng epekto
02:36ng pagkasira
02:38ng kabundokan ng Sierra Madre
02:40ang mga lugar sa Rizal
02:41na hindi naman natural na binabaha
02:43ay nakita nating binaha.
02:45Yung mga lugar sa Rizal
02:46na normal na binabaha,
02:48doble na ngayon yung tinataas na
02:50mga pagbaha.
02:51Ano nga ba ang totoong epekto
02:53ng quarrying sa komunidad?
02:58At maging sa kalapit nitong mga syudad?
03:01Nitong Webes,
03:02nagtungo ako ng Angono
03:03para siya sa atin ang isa sa mga ipinoprotestang quarrying site sa Rizal.
03:18Narito po ako sa Angono, Rizal,
03:20overlooking ang isang quarrying site
03:22na halos sampung taon nang nag-ooperate.
03:25Mataas daw pong bundok yan dati
03:29pero sa paglipas ng panahon
03:31at dahil sa mayat maya e pinapasabog
03:34para makuha yung graba
03:36na magagamit naman sa construction
03:38e halos na patag na ito.
03:40May ilan na po
03:42ng mga residente,
03:43pati nga raw yung munisipyo ng Angono
03:45e nagreklamo na
03:46dahil sa nakalipas pong mga bagyo
03:49at mabigat na pag-uulan
03:51e lalo pang lumala
03:54yung problema ng pagbaha
03:56dito sa Angono.
03:58Ang pangunahing kinakwari
04:00sa bahaging ito ng San Isidro
04:03graba
04:04o yung mga batong ginagamit
04:06sa pagpapatayo ng mga bahay
04:08at gusali.
04:09Mula sa aking kinatatayuan,
04:11tanaw ang lawak ng operasyon
04:13ng quarrying site.
04:15Sa drone video
04:21na kuha noong 2018,
04:23kita pa ang luntiang parte ng bundok
04:26pero makalipas ang 7 taon.
04:31Ganito na ang sitwasyon
04:33ngayon.
04:34Sa hindi kalayuan,
04:41may natanawa kong isang gusali
04:44na isa palang dating eskwelahan.
04:47Ang kwento po sa amin dito,
04:49meron dating high school
04:51na nandidiyan.
04:53Ang gusali,
04:54itinayo taong 2007
04:57annex building
04:58ng Dr. Vivencio Villamayor
05:00Integrated School.
05:01Noong time na yun,
05:02yung building naman
05:03ay nagagamit pa
05:04noong lakuna
05:06ng drone namin
05:07noong 2018
05:08at wala pa namang
05:09activity.
05:10Sa kabilang side pa
05:11yung kanilang ginagawang
05:13development.
05:15Nabakante
05:16noong nagkapandemia
05:17pero hindi na muling
05:18nagamit pa
05:19ang eskwelahan
05:20dahil ang bundok
05:21sa likod nito
05:24natapyas na.
05:27Napakadelikado
05:28para sa mga estudyante.
05:31Kulang ang mga
05:32classroom
05:33pero heto
05:34may isang gusali.
05:36Inabando na
05:37dahil hindi
05:38na ligtas
05:39gamitin.
05:40May tendency na baka
05:41magtulakan yung mga bata
05:42doon, malaglag pa
05:43doon sa bangin.
05:44So pwedeng harangan yun
05:45o lagyan i-fence
05:46ng mataas
05:47para maging safe.
05:48So kailangan ng
05:49engineering intervention
05:50kung magde-decide
05:51na gagamitin pa yung
05:52school building na yun.
05:53Hindi lang din daw
05:56mga estudyante
05:57at mga guro
05:58ang apektado
05:59pati na
06:00ang mga residente
06:01na nakatira malapit
06:02sa quarrying site.
06:03Ang ilan
06:04nag-alsabalutan na.
06:06Isa sa mga apektadong
06:12komunidad
06:13ang sityo labahan
06:14na nasa babalang
06:15ng quarrying site.
06:19So sa malapitan,
06:20ganito ho pala
06:21itura nitong quarry site
06:23na ito
06:24dito sa Angono, Rizal.
06:25Isa ho ito
06:26matatawag na
06:27extractive
06:28industry
06:29kasi
06:30kinukuha yung
06:31yaman ng
06:32lupa
06:33o ng kalikasan
06:34para magamit
06:36ng tao.
06:37Siguro ang sasabihin
06:38sa atin,
06:39sino ba naman
06:40ang naayaw
06:41ng mga
06:42material na
06:43magagamit
06:44sa paggawa ng
06:45ating mga bahay
06:46at ng ating mga gusali.
06:47Ayun lang,
06:48makikita mo rin dito
06:49sa quarry site
06:50kung ano yung
06:51masamang epekto
06:52nito
06:53dun sa mga
06:54nakatira rito
06:55kasi masama
06:56sa kanilang kalusugan
06:57yung alikabok
06:58na maya
06:59nalilikhaan
07:00nitong quarry site
07:01bukod dyan
07:02yung ingay
07:03makina
07:04at ng mga
07:05gamit
07:06na pang quarry.
07:12Katabi ng bundok
07:13ng quarry site
07:14isang sapa
07:15o isang maliit
07:16na ilog.
07:17Ayun lang,
07:18pagka malakas yung buhos
07:19ng ulan,
07:20lumadausdus yung mga
07:21na quarry
07:22na material.
07:23Kung punta dito,
07:24nagbabara yung ilog,
07:25yung daluyan ng tubig.
07:34Ganito pala yung klase
07:35ng graba
07:36na nanggagaling
07:37dun sa bundok.
07:38Di ba may sinasabi
07:39ho tayo,
07:40konting bato,
07:41konting
07:42simento,
07:43monumento,
07:44kaso ang kapalit
07:45naman ito,
07:46yung pagkasira
07:47ng kalikasan
07:48at epekto
07:50sa kabuhayan
07:51ng mga taga rito.
07:55Hello po,
07:56kayo po si...
07:58Luz Biminda.
07:59Dito ko nakilala
08:00ang pamilya
08:01ni Luz Biminda.
08:02Ang kanilang bahay
08:03nakaharap
08:04mismo
08:05sa hinuhukay
08:06na bundok.
08:07Anong epekto
08:08ho nitong quarry
08:09sa inyo?
08:10Pagka,
08:11ganito po kasi
08:12maaaraw,
08:13maalikabok po.
08:14Saka,
08:15pag umuulan naman po,
08:16yung pong daos
08:17po nang tubig po.
08:19Dito pumupunta
08:20siyempre sa inyo?
08:21Kaya po,
08:22narahan po nila yan.
08:25Sino ba na una dito?
08:26Kayo o sila?
08:27Pwede sila.
08:28Pwede sila.
08:29Sila ang nauna?
08:30Doon po kasi kami
08:31sa may dulo.
08:32Tapos?
08:33Noong pong dalawang
08:35anak ko po,
08:36inabot po nung
08:37gumugulong na bato.
08:39Kaya po,
08:40tinaaris ko nila kami doon
08:41kasi dinagaanin ko na.
08:43Ah, okay.
08:44So, dati na ho kayong taga rito.
08:46Nandun kayo sa medyo mataas.
08:4714 years.
08:4814 years.
08:49Pero nandun ho kayo
08:50sa taas dati.
08:51Kaso,
08:52naabutan din kayo
08:53ng quarry doon.
08:54Kaya lumipat kayo dito,
08:55ayun lang,
08:56naabutan pa rin ho kayo.
08:57Ganun po ba?
08:58Okay.
08:59Dahil naman daw sa alikabok,
09:01marami sa kanila
09:02nagkakasakit.
09:03Anong usual na sakit nai?
09:05Kadalatan po po.
09:06Ano bang pakiramdam
09:08pagka ano ho,
09:09pinapasabog po yung bundo?
09:11Pagka po kasi
09:12nagpapasabog sila,
09:13pinapaalis po
09:14unyakanin dito eh.
09:15Sakay pumupunta nai?
09:16Doon po sa may banda,
09:17doon po sa may doon.
09:18Malakas ba yung pagsabog?
09:20Malakas.
09:21May warning naman po sila eh.
09:22Ano ba warning?
09:24Tapos po,
09:25yung pagpasabog
09:26parang hindi po po,
09:27ano po,
09:28ano po yun.
09:29Malakas maghahakabingiho ba?
09:30Malakas.
09:31Yung ano nga po,
09:32yung bahay sa lub,
09:33may bitak.
09:35Ano bitak dahil doon sa pasabog?
09:38Ang non-government organization o NGO
09:41na Bayan Rizal
09:42at ang samahan ng environmental advocates
09:45na Protect Sierra Madre,
09:47mariing tinututulan ang quarrying sa Rizal.
09:50Yan ay malaking pinsa lang dinudulot
09:52sa mga mamayan,
09:53lalong lalo na po ang vulnerable
09:55yung mga malarita.
09:56Kaya tutol po kami dyan.
09:58Bukod pa riyan,
09:59nawawasak po ang kalikasan.
10:02Maliban sa angono,
10:03maraming bayan sa Rizal
10:05ang meron ding quarry sites.
10:08Katunayan,
10:09sa buong probinsya,
10:10tatlong pong quarrying operations
10:13ang rehistrado.
10:14Pangalawa,
10:15sa pinakamarami sa Pilipinas,
10:17ang nanguna sa listahan,
10:19Cebu.
10:21Ayon sa datos ng MGB,
10:23taong 2022,
10:25umabot sa 1.3 billion pesos
10:28ang mineral output and sales value
10:31ng probinsya ng Rizal.
10:33Ang Rizal ho kasi
10:35ay strategic na lugar
10:37para pagsagawaan
10:38ng pagmimina
10:39at pagkakwari
10:40dahil karating lugar niya
10:42ang Maynila
10:43na kung saan
10:44napakaraming demand
10:45sa construction supply,
10:46pati na rin
10:47ang urbanization rate.
10:49Pero ang nakababahala
10:50sa kaso ng Rizal,
10:52karamihan sa quarry sites
10:54nag-ooperate
10:55sa ilang bahagi
10:56ng Sierra Madre
10:57Mountain Range
10:58na itinuturing pamanding
11:00backbone of Luzon
11:01o tigasalag
11:03sa mga bagyo.
11:05Ang resulta ng quarrying,
11:09kalbong mga bundok.
11:11Dahil nga,
11:12nagkakaroon ng mga pagkasira,
11:14yung mga bagyo na dumadaan
11:16ay unang humahampas
11:18doon sa mga nasirang mga parte
11:20o bahagi ng Sierra Madre.
11:21Kaya,
11:22malaki rin yung nagiging epekto
11:24doon sa mga adjacent
11:25ng mga komunidad,
11:26lalong-lalo na sa mga komunidad
11:28ng mga magsasaka
11:29at mga katutubo
11:30dito sa probinsya ng Rizal.
11:32At ang epekto nga nito,
11:34nararanasan sa tuwing may dumadaang
11:37malakas na bagyo.
11:39Matapos magka-landslide
11:41at lumubog ang ilang lugar sa Rizal.
11:43Nung humagupit si Bagyong Ulysses
11:45taong 2020,
11:47sinuspindi ng DENR
11:49o ng Department of Environment and Natural Resources
11:52ang ilang mga quarry sites
11:54sa mga komunidad ng mga magsasaka
11:56at mga katutubo
11:57dito sa probinsya ng Rizal.
11:58At ang epekto nga nito,
11:59nararanasan sa tuwing may dumadaan
12:01ang mga quarry sites sa Rizal.
12:03Yung mga quarrying kasi,
12:04parang lumalabas doon
12:05yung mga sediments
12:07because of the heavy rains
12:09bumaba doon sa river
12:11at talaga nagishallow na yung river doon.
12:15Pero kalaunan,
12:16nagbalik-operasyon din ang mga ito.
12:18Isa siya sa mga nakaka-apekto sa pagbaha
12:21pero hindi siya yung main factor sa pagbaha.
12:24Malit lang yung percentage ng laki
12:26area ng quarry operation
12:28kumpara sa laki ng watershed
12:30ang pagbaha
12:34muling na ulit
12:36nito lang na karaang buwan.
12:38Pero sa pagkakataong ito,
12:40pinalala pa ito
12:42ng pag-apaw naman
12:43ng Angono River.
12:45At ang itinuturong dahilan
12:47kung bakit ito nangyari,
12:49mga debris o material
12:51na galing sa quarry site
12:53na bumara sa ilog.
12:55Yung ibang part ng lupa is
12:57pupunta rito sa part namin.
12:59So tuwing kasapin ng tag-ulan talaga,
13:01tumataas yung level ng tubig.
13:03Kami yung pinaka-affected talaga dito.
13:05Kundi yung mga water tributaries,
13:07which is primarily yung Angono River.
13:09Every year,
13:10to maintain yung containment capacity
13:11para hindi mag-overflow.
13:13So may mga shield kami na nakukuha.
13:15Dahil sa mga problema
13:17na dulot ng quarrying operation,
13:25kaya lumalakas ngayon
13:27ang panawagan
13:28na ipatigil ang mga ito
13:29sa probinsya ng Rizal.
13:31Bagay na sinigundahan
13:33ng LGU
13:34o ng Lokal na Pamahalaan
13:36ng Angono.
13:37Yung po mga nakikita
13:38ng mga mining activity
13:39dito sa bayan ng Angono,
13:41ang munisipi po ay simula-simula
13:43ay meron ng pagtutul dito.
13:45Hindi po talaga dapat ang quarry
13:47dahil ito ay nagwawasak talaga
13:48sa ating kalikasan.
13:49Kung marami ang tutol,
13:51bakit patuloy ang pagbibigay
13:53ng permit
13:54sa quarrying companies?
13:56Ang kapangyarihan po
13:57ng munisipyo,
13:58nakakonfine lang
13:59sa local government code.
14:00May mga national laws po
14:01na umiiral
14:02na hindi na po saklaw
14:03ng kapangyarihan
14:04ng ating pamahalang bayan.
14:05Ang permit sa pagmimina,
14:07ito po ay permiso
14:09na kapag limang hektarya
14:11ang lupa na imimina,
14:12ito po ay
14:13sa provincial government.
14:14Kapag mataas po sa limang hektarya,
14:16ito po ay sa national government
14:18na through the DNR,
14:19MGB.
14:20Pagpasa na ng moratorium
14:22o kaya ordinansa
14:23sa pagpapatigil
14:24ng small scale mining
14:26simula pa noong 2013.
14:28Sumulat na po kami
14:30para ipatigil ang lahat ng ito.
14:31Unfortunately,
14:32ang desisyon ng Korte,
14:34walang kapangyarihan
14:35ng LGU
14:36upang iba sila
14:37ang mining dito
14:38sa ating lalawigan
14:39at nasa DNR
14:41ang kakayahan nito.
14:43Kinuha namin ang pahayag
14:45ng DNR
14:46na siyang nakakasakop
14:47sa MGB
14:48o Mines and Geosciences Bureau
14:50ang sangay ng gobyerno
14:52na nagbibigay ng permit
14:53para sa quarrying operations.
14:56Merong mga batas kasi tayo
14:58na pinapayagan
14:59ang kahit sino man
15:01na Pilipino
15:02na mag-apply
15:03ng pagmimina
15:04sa ating bansa.
15:05Subalit,
15:06ito ay dapat
15:07responsible mining.
15:08Dapat may kaakibat
15:09na pag-aaral
15:10o patungkol sa pag-iingat
15:12sa kalikasan
15:13sa kapaligiran
15:14kung saan ilalagay
15:16o kung saan magmimina.
15:17Pagka may mga violations
15:18na che-check na agad.
15:20As of 2024,
15:21mining companies dito
15:22sa Rizal,
15:23they are all compliant.
15:25Dagdag pa ng DNR,
15:27may mabubuting
15:28na idudulot naman daw
15:29ang quarrying operations.
15:31May mga iba't ibang gamit
15:33ang mga materials
15:34na kinukuha
15:36sa pagmimina.
15:37Yung mga developments
15:38natin ngayon,
15:39paano natin masusustain
15:40kung wala tayong
15:41mga aggregates,
15:42mga simento
15:43at mga iba pang mga bato
15:45na ginagamit
15:46para magkaroon tayo
15:47ng mga land developments.
15:48Hindi na tayo
15:49kailangan mag-angkat pa
15:50sa ibang bansa.
15:51Isa rin nito
15:52sa nagiging
15:53of employment
15:54ng mga tao
15:55sa kapaligiran niya.
15:56Kung ayaw natin
15:57ang quarrying,
15:58saan tayo hukuha ng
15:59panggawa ng mga bahay
16:00at mga gusali?
16:01Ano masasabi niyo doon?
16:02Dapat,
16:03magpumili po ng lugar
16:04na hindi naman talaga
16:05malapit doon
16:06sa kung nasaan naroon
16:07ng mga komunidad.
16:08Ano masasabi niya
16:09na pwedeng pagkuna
16:10ng mga bato
16:11na kailangan sa
16:12construction
16:13para sa prestruktura.
16:20Sa gitna
16:21ng aming pag-iimbestiga,
16:22nalaman ang aming team
16:24na ang quarrying site
16:25sa tabi
16:26ng isang pampublikong
16:27eskwelahan,
16:28wala diumanong
16:29quarrying permit.
16:30Nagpalabas kami ng
16:31season disease order
16:32sa kanila
16:33dahil ang sabi namin,
16:34anong authority nyo
16:35para maggawa dyan?
16:36So it turned out
16:37na yung ginagamit nila,
16:38yung ginagawa nila
16:39activity doon
16:40is development
16:41ng subdivision.
16:42Na yung nakikita
16:43na mukhang quarry
16:44is incidental
16:45doon sa kanilang activity
16:46to alter the topography
16:48ng lupa.
16:49May hawak sila
16:50na development permit
16:51na in-issue pa
16:521990s pa
16:53ng HLURB.
16:54At mayroon rin silang
16:55ECC na in-issue
16:561994.
16:57Hindi quarrying permit,
16:58sa development permit.
16:59Such activity
17:00na medyo makikita mo nga
17:01tinitibag yung bundok.
17:02Siguro napapansin
17:03ng mga tao,
17:04pwede nilang pag-isipan nga
17:05ng quarrying yung lugar.
17:07Mayroon kasi yung
17:08mga nakatambak yung
17:09mga material sa isang lugar.
17:10Dinadala yan down slope
17:11hanggang doon
17:12sa kapatagan.
17:13Yung pagde-deny
17:14na ito ay
17:15uri ng quarrying,
17:16malino na hindi totoo
17:17dahil nakikita natin
17:18yung systemic process
17:20ng pag-iextract.
17:21Meron silang makina
17:22na nagdudurog pa
17:23ng mga graba.
17:25Meron silang mga
17:26vehicle na ginagamit
17:28sa pagtatransport.
17:29Hindi siya aksidente.
17:30Kung yan ay gagawing
17:31subdivision,
17:32edi sana,
17:33nakakakita tayo
17:34ng mga signs
17:35na yan ay gagawing subdivisions.
17:36Katulad ng mga advertisements,
17:38malapit doon sa lugar.
17:46Kung sakaling mapatunayang
17:47quarrying nga
17:48ang ginagawa nila
17:49at wala silang
17:50pinanghahawakang
17:51quarrying permit.
17:53Definitely,
17:54pahihintuin sila.
17:55Kukumpis kayo yung
17:56aabutang mga materials
17:57na nakuha nila
17:58and then,
17:59sasampa ng kaso
18:00kung sino man ang
18:01responsibilidad
18:02doon sa pagmimina na yun.
18:04Yung mga karanasan natin
18:05yung pagbaha,
18:06landslide,
18:07hindi na po bago ito.
18:09Millions of years
18:10nangyayari na po ito sa atin.
18:12Nagbabago lang
18:13ng intensity or magnitude.
18:15So,
18:16it's very important
18:17siguro
18:18na mag-adapt tayo,
18:20maging handa tayo
18:21yung mga
18:22future infrastructures natin
18:24ay dapat
18:25well-adapted na dito
18:26sa situation natin
18:27while we are doing
18:28yung mga mitigations
18:29na pwedeng gawin.
18:32Sinasabi nga
18:33na new normal
18:34ng administration
18:35pero tayo,
18:36hindi tayo naniniwala
18:37na ang mga sakunang
18:39nararanasan natin
18:40sa mga nagdaan
18:41ay bagong normal
18:42dahil ito ay
18:43mga trahedya
18:44na totoong gawa ng tao
18:46at nakikita natin
18:47na ang quarrying
18:48ang isa sa maraming dahilan
18:50kung bakit
18:51marami ang nagkakaroon
18:52ng casualty,
18:54nagkakaroon
18:55ng pinsala
18:56sa ari-arian.
18:57Hindi yan dahil
18:58sa natural na
18:59malakas ang mga bagyo.
19:00May mas malalim pa
19:01na pinagmumulat
19:03at yun nga yung
19:04malalim na paghukay
19:05sa mga bundok
19:06ng Sierra Madre
19:07dito sa Rizal.
19:08Tinawag nga po yan
19:09na Sierra Madre
19:10bilang ina ng mga bundok
19:11na pakalaking bundok
19:12niyan.
19:13Sa kalikasan
19:14na siyang sumasangga
19:15sa pangarib
19:16sa mamamayan.
19:17Mahabang panahon
19:18na po ang pagtatanggol
19:19ng Sierra Madre
19:20sa mamamayan.
19:21Ngunit bakit nila
19:22winawasak?
19:24Sa bawat batong
19:25nahuhukay,
19:26may kabuhayan
19:27at mga istrukturang
19:28na bubuo
19:29pero
19:30may kalikasan
19:31ding
19:32nawawasak
19:33mga buhay
19:34na napeperwisyo
19:35at
19:36hanap buhay
19:37na nasisira.
19:38huwag
19:39nating hintayin
19:40tuluyang
19:41gumuho
19:42ang mga bundok
19:43bago natin
19:44mapagtanto
19:45na sa huli
19:46ang epekto
19:47at pinsalang
19:48na idulot nito
19:49sa atin win
19:51ang pagsak!