- 2 gün önce
Gece Haberleri, 24 saatin tüm gelişmelerini ekrana getiriyor.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00:00İzlediğiniz için teşekkürler.
00:00:30Peki iki lider ne konuşacak? Masada hangi başlıklar olacak?
00:00:35Değerli konuklarımızla konuşacağız.
00:00:37Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Öğretim Üyesi Doçent Doktor Sayın Fatih Fuat Tuncer ve Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doktor Selim Han Yeni Acun bizimle birlikte.
00:00:49Sayın Yeni Acun, Sayın Tuncer hoş geldiniz yayınımıza.
00:00:53Hoş bulduk iyi yayınlar.
00:00:54Hoş bulduk iyi yayınlar Tunç Bey.
00:00:55Şimdi şöyle başlayalım saat 18'de epey vakit var.
00:01:02Biz şimdi uzun uzun bir konuşalım.
00:01:04Çünkü kuvvetle muhtemel masada çok fazla başlık olacak ve iki lider de uzun uzun bunları konuşacaklar tartışacaklar.
00:01:12Sayın Tuncer sizle başlayalım.
00:01:14Ne bekliyoruz Trump Erdoğan buluşmasından?
00:01:17Tunç Bey ne bekliyoruzdan önce herhalde uzun süredir beklediğimiz bir görüşmeydi.
00:01:23Çünkü bir Amerikan başkanı dönemi boyunca Türk-Amerikan ilişkileri deyim yerindeyse askıda kaldı.
00:01:29Özellikle Biden dönemi bir görüşme gerçekleşmedi ki bu aslında Türk-Amerikan ilişkilerinde özellikle soğuk savaş sonrası dönemden bugüne aslında klasikleşmiş bir görüşmedir.
00:01:42Ve bu görüşmenin olmaması ve olmadığı dönemde özellikle Trump dönemi başlayan katsa yaptırımlarının da devam ediyor olması ciddi bir stres yarattı Türk-Amerikan ilişkilerinde.
00:01:55Ve yarınki görüşmeler bence dünya siyasetinden öte Türk-Amerikan ilişkilerine fokuslanacaktır.
00:02:03Çünkü iki lider zaten Birleşmiş Milletler'de Gazze ile ilgili bir toplantıda bir araya gelme şansı buldu.
00:02:10Ve her iki lider de hem Rusya hem Gazze ile ilgili görüşlerini hem kamuoyuna hem de ilgili zirvede açıkladılar.
00:02:18Yarınki görüşme bence tamamen veya %90 bir şekilde Türk-Amerikan ilişkileri odaklı olacak.
00:02:25Bunlar neler belli başlıklar var.
00:02:28Aslında tüm başlıklar yine bu katsa yaptırımların yani Amerika'nın düşmanlarına uygulanan yaptırımlarında ilk kez tarihte bir Amerikan müttefiki var.
00:02:37NATO'nun en büyük ikinci kuvveti var yani Türkiye var.
00:02:42Tabii ki yine bu başlıkların içerisinde hem F-16 hem de F-35 meselesi yer alacak ki zaten hem Trump'ın yaptığı duyuru da bu konuların tartışılacağı hem de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamasında bu konuların tartışılacağını biliyoruz.
00:02:58Ama tabii ki diğer meseleler de var işte Türk-Amerikan iş dünyası ile ilgili yeni kararlar biliyorsunuz işte Trump'ın dalgalı gümrük kuru diyebiliriz dalgalı döviz kuru gibi dünyaya işte bir sabah uyanıyor bir gümrük duvarı yeni bir tarife.
00:03:15Bence bu tarifelerin de elden geçirildiği bir görüşme olacaktır ki Türk tarafı aslında somut bir cesle masaya oturmadan önce işte belli ürünlerdeki gümrük vergilerinin en azından Amerikan tarafına uygulanan Amerikan şirketlerine uygulanan kaldırıldı.
00:03:33Muhtemelen bunun karşılığında da Türkiye'ye uygulanan bazı kalemlerdeki vergilerin kaldırılması istenecektir.
00:03:42Tabii ki ABD Türkiye için çok önemli bir ticaret ortağı olduğu gibi çok önemli bir müttefik, çok önemli bir siyasi ortak ama neredeyse bugün her konuda görüş ayrılığı da olduğu gibi bazı noktalarda ortak temas noktaları da var.
00:04:00Örneğin Suriye bunlardan bir tanesiydi. Özellikle Şahra yönetiminin göreve geliş noktasında o Trump'ın yaptığı açıklama işte bu Sayın Erdoğan'ın zaferidir şeklindeki açıklama hala hatırlarda.
00:04:16Yine körfez turunda Prens Bin Selman'la buluşurken Suriye'ye geçici devlet başkanı Şahra'yı kabul ederken Cumhurbaşkanı Erdoğan'la yaptıkları telefon görüşmesi.
00:04:29Yine tabii hem Suriye özel temsilcisi hem de Ankara Büyükelçisi Barak'ın Türk dış politikasıyla olan temasları veya Türk diplomatlarıyla olan temasları.
00:04:44Evet bir işleyiş var ama bu işleyişin önünde bir filtre var ki bu filtrenin kaldırılması gerekiyor.
00:04:51O filtrede katsa yaptırımları. Umarız böyle bir yaptırımın kaldırılacağı haberi gelir.
00:04:58Aksi takdirde ben ilk Trump göreve başlarken Türk-Amerikan ilişkileri ne olur kısmında.
00:05:05Eğer katsa yaptırımları kalkmazsa Türk-Amerikan ilişkilerinde mevcut beklenen somut iyileşmeleri bekleyemeyiz demiştik.
00:05:13Çünkü dünyada herhangi bir müttefik, bir müttefiki düşman ülke konumunda sınıflayıp yaptırımlar uygulamaz.
00:05:22Tabii ki bunun işte background'u, geçmişi var.
00:05:27İşte S-400 meselesi, daha önceki patriotlar meselesi.
00:05:31Ama şu bir gerçek, bugün bölgedeki durumda işte kuzeyimizde Rusya-Ukrayna savaşı, daha önce işte İsrail ve İran arasındaki savaşta neredeyse bölgemizin her yanından füzeler ateşlenirken bizim bir hava savunma sistemine evet ihtiyacımız vardı.
00:05:50Ve bunu da en yakın müttefikimiz olması gereken ülkelerden beklememiz de çok normaldi.
00:05:56Ama biz ihtiyacımızı o dönemki siyasi şartlar ve konjonktür gereği Rusya'dan S-400 alarak giderdik.
00:06:04Ama bugün Türkiye'nin işte savunma hamleleriyle kendi hava savunma sistemini de hızla devreye almaya başlamasıyla birlikte.
00:06:13Tabii ki bu ihtiyaçta veya S-400 meselesi de eskisi gibi tartışılan bir konu değil.
00:06:20Yarın saat 18'de yaklaşık bir 17.
00:06:23Aslında bugün 18'de.
00:06:24Evet bugün 18'de diyelim.
00:06:26Sağ olun.
00:06:27Yaklaşık bir 17 saat var görüşmeye.
00:06:30Taraflar hazırlanıyordur.
00:06:32Ben olumsuz bir şey çıkacağını düşünmüyorum.
00:06:37Ama işte iyi niyetlerin de ötesine geçilmesi gerektiğini.
00:06:43Somut bir şekilde bazı şeylerin katsa yaptırımı olsun, F-16 meselesi olsun, F-35 meselesinde somut bir takım çıktılarla geri dönmenin Türkiye için faydalı olacağına inanıyorum.
00:06:56Sayın Yeni Acun, Birleşmiş Milletler binasında ya da New York'ta herhangi bir otelde de bir buluşma gerçekleşebilirdi iki lider arasında ama bambaşka bir şey oldu.
00:07:10Beyaz Saray'da kabul edecek Trump Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı.
00:07:14Bu hem Sayın Erdoğan hem de Türkiye'ye verilen önemin de bir göstergesi olarak değerlendirildi.
00:07:20Kayda geçti.
00:07:21Şimdi bu başlık altında üzerimizdeki kimi yaptırımların işte katsa işte F-16, F-35 noktasındaki çözümsüzlükler bugüne kadar geldi.
00:07:34Peki bugünkü görüşmede buralara bir çare, bir çözüm gelir mi?
00:07:40Tabii şimdi açıkçası Fuat Hocam'ın söyledikleri üzerine ne kadar genişletebilirim.
00:07:44Çünkü o çok kapsamlı bir ikili ilişki analizi ve beklentileri üzerine konuştu.
00:07:50Ekleme yapmam gerekecekse eğer şöyle bir eklemeyle biraz genişletmekte meseleyi fayda var diye düşünüyorum.
00:07:57Türkiye'nin, Amerika'nın taraf olduğu ya da taraf olmaya çalıştığı uluslararası meselelere, krizlere ve İsrail'in özellikle yapmış olduğu soykırıma karşı olarak
00:08:06tavrı ve tutumu her zaman belli meselenin başından itibaren.
00:08:11Amerika Birleşik Devletleri kendisini belki Türkiye'den daha yakın gördüğü unsurlar üzerinde
00:08:17bilhassa Kanada, İngiltere ve kendisini de dahil ettiğimiz bir NATO üçlüsü var ki
00:08:23bu üçlünün içerisinde buna AUKUS İttifakı'ndan Avustralya'yı da ekleyelim
00:08:29bir konsolidasyon sağlayamamış durumunda.
00:08:32Hakeza, İspanya'nın Avrupa'da, İngiltere'nin az önce bahsettiğim gibi Avrupa içerisindeki tutumları belli.
00:08:41Avrupa ortak savunma, müşterek savunma, güvenlik iş birliğine dair tutumları belli.
00:08:46Eğer Birleşmiş Milletler zirvesi bu şekilde ve ikili görüşmeler bu şekilde neticelenirse
00:08:51Amerika Birleşik Devletleri diplomatik açıdan kayıplar yaşayarak bir Eylül ayını
00:08:57o standart Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun yaşandığı Eylül ayını kapatmış olacak.
00:09:03Biz araştırmacılar ve analistler olarak temkinli yaklaşıyoruz.
00:09:09Anladığımız kadarıyla Türk Düşişleri de meseleye temkinli yaklaşıyor ama
00:09:12meselenin biraz da perde altından olumlu gelişmelere sahne olabileceğine ilişkin bazı üneler var.
00:09:19Siz bahsettiniz.
00:09:20Evet, Beyaz Saray'da gerçekleşmesi.
00:09:22Bu bir artı puan.
00:09:23Ama Beyaz Saray'da başlayan bazı görüşmelere bakıyoruz.
00:09:26İşte Trump'ın bazı Afrika liderleriyle geçtiğimiz dönemde yapmış olduğu görüşmeler vardı Beyaz Saray'da.
00:09:31Pek vakit ayırmamıştı o liderlere.
00:09:33Üstelik de Amerika Birleşik Devletleri'nin Afrika kıtası içerisinde müttefik sayılabilecek devletlerden bahsediyoruz.
00:09:39Çin yayılmacılığına vesaireye karşı.
00:09:42Fakat yarınki görüşme ciddi bir öğle yemeği.
00:09:46Öğle yemeğinin altından heyetlerin görüşmesi.
00:09:49İş adamları olacak, basın mensupları olacak.
00:09:51Yani dört başı mamur bir toplantıdan bahsediyoruz.
00:09:54Ve Birleşmiş Milletler kürsüsünden yapmış olduğu açıklamalarda kendisini dünya barışının lideri olarak tanımlayan bir Amerikan başkanı.
00:10:04Tabi bunu ben tırnak içerisinde ifade edeyim.
00:10:06Bu görüşmeden güçlerek uluslararası ilişkiler anlamındaki taraf olunan durumlarla alakalı olarak bir pozitif sonu çıkarmasa da Türkiye'yi kazanabilme, Türkiye ile belli başlı ilişkileri tamir etme,
00:10:22var olan ilişkileri bir sonraki boyuta taşıyabilme ve görüşmenin sonunda iki lider tarafından olumlu mesajlarla değerlendirilecek bir diplomasi performansı ortaya koyacağını söyleyebilirim.
00:10:38Çünkü buna ihtiyacı var.
00:10:40Yani böyle bir beklenti içerisinde olmamız ve bu beklentinin yarınki görüşmede ortaya çıkması çok doğal bir sonuç.
00:10:46Elbette ki Donald Trump'ın görüşmeler sırasındaki takındığı tavır, tutum, müttefiklenebilecek ülkelere karşı takındığı tavır ve tutum değişebiliyor.
00:10:58Bilhassa bunu işte bu Epstein meselesinden sonra uzun uzun konuştuk yine bu ekranlarda hemen yaz aylarının başında bir dönüşüm, bir değişim gerçekleştirdi Amerikan dışişleri.
00:11:10Ama şu bir gerçek, Birleşmiş Milletler kürsüsünde ne kadar üstlenci bir konuşma veyahut tavır içerisinde yer alsa da Amerikan başkanının bu Eylül ayından bazı somut çıkarımlar elde etmesi gerekiyor.
00:11:21Bu somut çıkarımlar belli ki Türkiye ile uluslararası meseleler üzerinden gerçekleşmeyecek ama ikili meseleler üzerinden yeni pozitif mesajların verileceği hatta bazı adımların da atılabileceğini beklememizde çok boş bir beklenti olmayacaktır diye düşünüyorum.
00:11:40Ben açıkçası şahsen belli başlı açıklamaların pozitif yönde gerçekleşeceğini düşünüyorum yarın.
00:11:45Peki. Sayın Tuncer peki şimdi F-35, F-16 en çok beklediğimiz hani parasını da verdik be kardeşim yani dediğimiz bu mesele bir yönüyle çözülebilir gibi görünüyor.
00:12:02Yani en azından bu işin en yumuşak karnı burası.
00:12:06Ama daha sert karnı olan Suriye meselesi var.
00:12:10Suriye'de terör örgütüne Amerika'nın ve dolayısıyla İsrail'in yaklaşımını biliyoruz.
00:12:17Buradan bir çözüm, bir iş birliği, bir ortak hareket çıkar mı bu görüşmenin ardından?
00:12:23Bu konu mutlaka konuşulacaktır ki bence Suriye meselesi Türkiye'nin hem güvenliğiyle yakından alakalı olduğu gibi hem de son dönem İsrail'in Gazze'deki soykırımı ve bu soykırımın üzerine örtmek için bölgedeki tahakküm etme arayışındaki başlıca adreslerden birisi Suriye.
00:12:46Ve aslında Suriye'de bir yandan da beklediğimiz bir entegrasyon var işte merkezi hükümetle hem işte Amerikalıların SDG dediği bizim işte terör örgütü PKK olarak değerlendirdiğimiz güruhla hem de Selman Hocam konuya çok daha hakim bana göre ama
00:13:04güneydeki Süveyda'daki işte Dürzi meselesi üzerinden Suriye'deki süreci İsrail'in biz aksatmaya çalıştığı çok yakın bir şekilde görüyoruz ve Türkiye bu durumdan açıkça rahatsız.
00:13:19Hatta bu meseleyle alakalı biliyorsunuz işte Netanyahu'nun bizzat Beyaz Saray'a gidip işte Trump'a hatta basın mensuplarının önünde Cumhurbaşkanı Erdoğan'a şikayet ettiğini de gördük Suriye meselesiyle alakalı.
00:13:34Ve Trump o noktada şunu da demişti makul olmak zorundasın elbette oturulur konuşulur ama sende makul olmak zorundasın demişti.
00:13:44Ve o andan itibaren Suriye konusunda Türkiye ve İsrail arasında bir mekanizma başladı.
00:13:51Bu genelde istihbarat örgütleri üzerinden ve güvenlik birimleri arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin de gözlemciliğinde.
00:13:59Şimdi bu noktada muhtemelen Suriye konusunda kuzeyi ve güneyi olmak üzere Türkiye ve İsrail arasında Amerika kendince bir hat çizdi.
00:14:11Ve bu hattın kuzeyine İsrail'in karışmayacağı taatüdünde vermiş olmalı ki biz de Türkiye tarafından güneyiyle ilgili daha sonrasında ciddi bir çıkış görmedik.
00:14:23En azından bu benim işte uluslararası ilişkilerle ilgilenen bir insan olarak herhangi bir bilgiye de dayanmadan sadece gözlemin ve geçmiş örnek olaylardan yürüttüğüm tahmin.
00:14:35Ama bir de bu konu sadece İsrail boyutlu değil Amerika Birleşik Devletleri'nin çünkü biz işte Trump'ın biz niye Suriye'deyiz dediğini işte başkan olunca Suriye'den çıkacağız dediğini defaatle duyduk.
00:14:48Hatta burada asker sayıları verildi uzman sayıları verildi bu meselenin ne olacağı tartışıldı.
00:14:54Ancak gelinen noktada herhangi bir adımın ciddi bir adımın atılmadığını da gördük ki bu işte Türkiye'deki buna ne diyelim terörsüz Türkiye süreciyle de bu konunun üzerinden gelinebileceği gibi bir beklenti oluştu.
00:15:13Ama yine işte kamuoyunun %99'unun dediği gibi aslında terör örgütünün bu meseleyi Suriye'nin dışında tutacağı veya tutmaya çalışacağı beklentisi vardı ki son haftalarda özellikle Sayın Devlet Bahçeli tarafından net uyarılar geldi bu noktada.
00:15:32sürecin tüm bölgedeki PKK unsurlarını bağladığını alfabedeki herhangi bir harfe göre terör örgütü içerisinde bir ayrım yapılmayacağını zaten bizim temel beklentimiz de buydu.
00:15:48Ve Amerika Birleşik Devletleri sanki sahada bilmiyorum ne kadar doğru bir tabir Tunç Bey sanki top çeviriyor ve vakit geçiriyor gibi.
00:15:58Çünkü Trump'ın söyledikleriyle Centcom'un yani Amerika Merkez Kuvvetler Komutanlığı'nın Orta Doğu'daki komutanlığı'nın söylerleri arasında çok ciddi bir fark var.
00:16:12Yani ki en başında da zaten Amerika üzerine çalışan uzmanlar işte Pentagon'un ayrı Amerikan siyasetinin ayrı olduğunu vurgulamışlardı.
00:16:21Evet Trump gümrük vergisini yükseltebilir, indirebilir veya işte bir devletin işte körfezin adını Meksika körfezi iken Amerika körfezi yapabilir.
00:16:33Ama Orta Doğu'daki asker konuşlanması güç ilişkileri noktasında radikal dönüşümler beklenmemesi gerektiği aslında hem Amerikan medyasında hem de işte bazı yetkililer tarafından açıklanmıştı.
00:16:48Ki yarın temel konulardan bir tanesi bu olacaktır.
00:16:51Türkiye bu noktadaki beklentisini iletecektir ama iletirken de Suriye Devleti'nin de bu noktadaki çıkışını iletecektir.
00:17:02Ve bu noktada Amerika Birleşik Devletleri'nden bir deyim yerine ise baraj olmak yerine bir duvar olmak yerine oradaki sürece entegrasyonu hızlandıran bir çaba göstermesini talep edecektir.
00:17:16Ben Trump'ın bu noktada kendisinin makul ama işte askeri karar alıcı çevrelerinin yine zaman geçirip belli bir zaman görmek lazım.
00:17:29İşte bölgedeki İsrail'in durumu vesaire gibi sebeplerle bu süreci yine ötelemeye çalışacaklarını düşünüyorum.
00:17:36Ama son dönemde örneğin bizim Milli Savunma Bakanımızın şöyle bir çıkışı oldu.
00:17:42Eğer Suriye terörle mücadelede Türkiye'den destek isterse EYD konusunda biz de gerekeni yaparız şeklinde bir açıklaması oldu.
00:17:51Aslında bu da Türkiye tarafının muhataplarına ilettiği bir çıkıştı.
00:17:56Ama bir taraftan da Tunç Bey Suriye'de geçici bir yönetim var ve bu geçici yönetimin kalıcı bir yönetime geçip geçmeyeceği noktasında hala soru işaretleri var.
00:18:09Ve o taraftan da birinci öncelik geçicilikten kalıcı tam anlamıyla egemen bir Suriye'nin oluşup oluşmayacağı ama oluşmasının önündeki en büyük engellerden bir tanesi de hiç kuşkusuz ki Suriye'nin kuzeyindeki terör örgütünün varlığı.
00:18:27Ama yarınki açıklamalarda birinci önceliği alır mı yoksa iyi niyet beyanında mı bulunur?
00:18:34Herhalde yarın 18'den sonra hep birlikte göreceğiz diye düşünüyorum.
00:18:39Sayın İhni Hacun geride bıraktığımız güne ilişkin Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Suriye Devlet Başkanı Şar'a bir araya geldiler ve görüştüler.
00:18:51Ardından da Sayın Cumhurbaşkanı'nın yaptığı açıklamada en kısa zamanda Suriye'ye dönük tüm yaptırımların kalkmasını beklediklerini
00:19:00Türkiye'nin Suriye'nin toprak bütünlüğü ve egemenliğini esas alan bunu hedefleyen bütün girişimlere olumlu yaklaştığını ifade etti.
00:19:09Şimdi bu açıklamanın da gölgesinde mutlaka bu Suriye dosyası Trump'ın masasına gelecek getirilecek.
00:19:19Sizin de kısa bir değerlendirmenizi alabilir miyim?
00:19:21Hem Suriye konusunda Şar'a'nın durumu, ülkenin durumu ama daha çok da ülkedeki terör örgütlerine karşı bizim mücadelemiz Amerika Birleşik Devletleri'nin hala terör örgütü olarak tanımayışı.
00:19:37Suriye meselesinde şimdiye kadar kat edilen mesafede bazı avantajlar var ve bazı hala süreç içerisinde belki biraz daha hızlanması gereken hususlar olduğu kanaatindeyim ben şahsım adına.
00:19:48Bazı avantajların en başında Ahmet El Şahra'nın liderliğinin dünya üzerinde tanınan, ulaşılabilen, erişilebilen, konuşulabilen ve aynı zamanda da iletişim kurulabilen bir perspektif çizmesi.
00:20:03Ve bu noktada bilhassa İdlib'den başlayıp Şam'a doğru giden o devrim sürecinin son halkasının batı kamuoyunda oluşturmuş olduğu o skeptik yaklaşım, o kuşkucu yaklaşımın ortadan kalkmış olduğunu görüyoruz.
00:20:21Birleşmiş Milletler Kürsüsü'ndeki konuşmasının takip eden diğer uluslar açısından da bu böyle.
00:20:29Arap Ligi ve İslam İşbirliği Teşkilatı içerisindeki konumundan da bunu anlayabiliriz.
00:20:37Aynı zamanda ikili görüşmelerde dünya liderleriyle iletişiminden ve muhatabiyet seviyesinden de bunu anlayabiliyoruz açıkçası.
00:20:45Tabi Amerika Birleşik Devletleri'nin yaptırımların kaldırılması konusunda zaten bazı ön taahhütleri vardı ve bazı yaptırımların biz şimdiye kadar kalkmış olduğunu gördük.
00:20:55Fakat tabi Suriye'nin imarı ve iskanı meselesi, bütünlüğü ve bağımsızlığı kadar önemli bir mesele.
00:21:05Pek çok sığınmacının bilhassa Türkiye'de bulunan sığınmacının geri döndüğü bir dönem içerisindeyiz.
00:21:10Bunun yapılması için de uluslararası kamuoyunun nasıl Ahmet El Şahra'ya bugün bir muhatabiyet anlamında güveniyorsa Suriye'yi de tekrar aynı şekilde gerek yabancı yatırım anlamında gerekse yerli yatırımları teşvik etme anlamında tekrar ayağa kaldırılması gereken bir dönemdeyiz.
00:21:30Bence Birleşik Milletlerindeki bu görüşmenin en büyük artılarından birisi Suriye namı hesabına bu yatırımları ve istikrarı belli oranlarda sağlayabilmek ve ekonomik stabilizasyonu tekrar geriye getirebilmek adına oldu.
00:21:44Tabi sınır meselelerinde problemler ve sorunlar hala devam etmekte.
00:21:49Çünkü farklı yaklaşımlar özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nin Trump yönetiminin ilk başa geldiğindeki ortaya koymuş olduğu yaklaşımdan biraz daha uzaklaşmış olduğunu görüyoruz ne yazık ki.
00:22:01Tombara'nın çok net açık ifadelerle Suriye'nin ünter yapısına vurgu yaptığı dönemden bir Lübdan ziyareti sonrasında federasyonun bir tarz değişikliği uygulanabilir meselelerine geliyoruz ki
00:22:16bu ne demek eğer bir otonom bölge bir özerk bölge vesaire ya da bir federasyon olmayacaksa akıllara hemen bir Lübnan vari yapının acaba Suriye'de uygulanmak mı isteniyor Amerika tarafından sorusu geliyor.
00:22:29Yani meclis başkanının bir etnisteden veyahut dini gruptan başbakanın bir etnisteden ya da dini gruptan cumhurbaşkanının bir başka etnisteden ya da dini gruptan mı iş başına getirilmek istendiği bir Suriye olması isteniyor.
00:22:43Ve bu plan eğer devreye sokulursa işte bugün karşımızda Lübnan failed başarısız devlet olarak örneği varken ve devletin kendi ordusunun güçsüzleştiği bir noktada
00:22:54Hizbullah gibi bir devlet dışı aktörün güç kullanma tekeline sahip olduğu bir noktada acaba Amerika Birleşik Devletleri'nin projeksiyonunda da
00:23:03SDG terör örgütünün güç kullanma tekeline sahip olarak bir Suriye'deki Hizbullahlaşmış daha bunu ideolojik veyahut terim anlamında söylemiyorum ama bir modelleşme anlamında söylüyorum.
00:23:17Bir kopyasının mı oluşturulmak istendiği soruları da bizim tabii ki her zaman gündemimizde ve masamızda bu söylemler buraya evrildiğinde.
00:23:25Ama şunu söyleyebilirim Suriye'de yapılan ve başarılan şeyler az değil.
00:23:32Yeterli mi? Bir anayasa sürecinin tamamlanamıyor oluşu belli noktalarda.
00:23:38Bu sürecin ilk açıklandığı zaman bir dört yıla yayılması.
00:23:42Bu tabii ki toplum içerisinde de gün geçtikçe belli noktalarda sinir uçlarını tırmandıracak meselelere geliyor.
00:23:49Ama şöyle bir pozitifte önümüzde bir tablo var.
00:23:53Suriye'de ilk meclis seçimleri yapılacak bu ay sonu itibariyle.
00:23:57Suriye'de bir demokratikleşme ve halk temsilinin meclise yansımasını da göreceğiz.
00:24:02Bundan sonraki süreç içerisinde belki dünya kamuoyunun veyahut Amerika Birleşik Devletleri'nin tavır ve tutumlarını da biraz bu seçimler doğrultusunda da değerlendirmekte fayda olacağını düşünüyorum.
00:24:12Çünkü bu zamana gelen Ahmet El Şahra'nın liderlik profili ikna etme metoduyla tabii ki Şam'ın ele geçirildikten sonraki dönemi söylüyorum.
00:24:24Pek çok kapıyı açtı Suriye'ye.
00:24:25Yani bunu görmezden gelemeyiz.
00:24:27Bu noktada meclis seçimlerinin de ben bazı blokları ve batı tarafından özellikle basma kalıp düşünceleri kırabileceğine inanıyorum.
00:24:36Ama şöyle de bir zaman dilimimiz var.
00:24:40Suriye'nin üniter yapısının korunması için güneyden bahsetmiyorum çünkü İsrail zaten bambaşka bir mesele ama en azından kuzeydeki terör örgütleri açısından bahsediyorum.
00:24:49Üniter yapısının korunması ve terör örgütlerinin silah bırakması için verilen son müddet Aralık ayının sonu.
00:24:56Bundan sonra artık Suriye'nin Türkiye ile askeri ve savunma sanayi anlamında imzalamış olduğum üstelik birkaç anlaşma var.
00:25:05Şimdi belki bunlar genişletilebilir ki biz Suriye Genel Kurmay'ının son birkaç ay içerisinde sıklıkla Ankara'ya ziyaretler gerçekleştirdiğini de biliyoruz.
00:25:15Bu askeri seçenek de Türkiye tarafından güçlü bir şekilde destekleniyor ve Aralık'ın son gününe kadar bu mesele sabırla beklenecek.
00:25:23Eğer SDG, PKK terör örgütü silah bırakmazsa ben artık bir askeri seçeneğe de başvurulabileceğini düşünüyorum.
00:25:30Peki.
00:25:31Sayın Tuncer, hazır söz Suriye'ye ve Şara'ya gelmişken 58 yıl sonra Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda bir Suriye Devlet Başkanı konuşma yaptı.
00:25:42Önemli bir konuşmaydı ve bu konuşma gerçekleşirken Suriye'de de deyim yerinde ise bayram coşkusu yaşanıyordu.
00:25:51Bu ilki bir değerlendirmişsiniz bize bir devlet başkanının Suriye Devlet Başkanı'nın onlarca yıl sonra bu kürsüye çıkması ne anlama geliyor?
00:26:03Bundan sonra uluslararası arenada Suriye'ye bakış, mesela kısıtlamalar kaldırılır mı, yeni ticaret yolları aranır mı?
00:26:15Arap dünyasıyla özellikle ilişkilerde bir farklılaşma ortaya çıkar mı? Ne dersiniz?
00:26:22Tunç Bey bu aslında sizin de belirttiğiniz gibi oldukça önemli bir gelişme.
00:26:28Çünkü yanlış hatırlamıyorsam baz darbesinden bugüne Suriye'den Birleşmiş Milletler'e devlet başkanı düzeyinde konuşma yapmaya giden yok.
00:26:37Ama şunu da bilelim orası Birleşmiş Milletler de olsa onlar devlet başkanı da olsalar bazı ülkelere hala Amerikan vizesine tabiler.
00:26:48Ki Suriye Devlet Başkanı'na yanlış hatırlamıyorsam 3 veya 4 günlük geçici bir vizeyle Suriye heyeti Amerika tarafından vize verilerek.
00:26:59Mesela Mahmut Abbas'a niye o vize verilmedi?
00:27:02İşte Netanyahu verilmesini istemediği için diye düşünüyorum.
00:27:06Selim Han hocam bölgeyi daha iyi takip ediyor.
00:27:09Şimdi yani Filistin Kurtuluş Örgütü'nün el fethiğin büroları kapatıldı Amerika Birleşik Devletleri'ne.
00:27:15Zaten Amerika'nın içerisinde Filistin otoritesini, Filistin Devleti'nin düzeltiyorum çok affedersiniz.
00:27:21Kendileri otorite olarak nitelendiriyor ama Filistin Devleti'nin bir söz hakkı olmadığını resmen ispat etmek için zaten irtibat ofislerini dahi kapattılar.
00:27:33İşte tam da bu noktada işte Şara'ya geçici verildi Filistin'e niye verilmedi cevabı bu.
00:27:41Çünkü Filistin'in tanınma meselesi gündeme geldikçe Netanyahu aslında daha da saldırganlaşarak işte yeni yerleşim alanlarıyla vesaire Filistin'deki işgali de soykırımı da büyüttüğü gibi aslında başta Amerika olmak üzere dünyada Filistin'le ilgili her şeye saldıran ve bu noktada da işte Amerika'da da Filistin'le ilgili herhangi bir ofisin dahi açılamadığı ve tabii ki de vize verilemediği bir süreç var.
00:28:09Ben Şara'nın konuşmasını dinledim daha sonra dökümünü de okudum.
00:28:16Oldukça dikkatli oldukça yapıcı o da hani bu 60 yıl sonra verilen bu demecin öneminin farkında herhangi bir yol kazasına neden olmak istemediği çok açık köşeleri olmayan bir konuşma yaptı.
00:28:37Temel neler ortaya çıktı sizin de belirttiğiniz gibi birincisi yaptırımların kaldırılması ve Suriye'nin desteklenmesi gerektiği noktasında bir vurgu yaptı.
00:28:48İkincisi de çok böyle karşıya da almadan İsrail'in Suriye'deki eylemlerini eleştiren işte Gazze'deki duruma üzüldüklerini ve Gazze'deki insanların yanında olduklarını belirten bir konuşma yaptı.
00:29:05Muhtemelen o kısmı eklemesinin sebebi de Birleşmiş Milletlerin genel havasının işte bu Filistin gündemiyle oluşmasından kaynaklı olduğunu düşünüyorum.
00:29:15Suriye devlet lideri Müslüman bir ülkenin lideri ama şu bir gerçek ki Suriye önceliğini sanki kendisine veriyor ki bu çok normal ve işte o vizeyi çok kıymetli görüyorlar.
00:29:30Körfez'deki görüşmenin devamında Birleşmiş Milletler zirvesine katılıp konuşma yapabilmenin öneminin gayet farkında var ki daha da önemlisi işte eski CIA direktörüyle yaptığı mülakattı.
00:29:45O da çok enteresan hani yıllarca ne diyelim buna kovalamaca oynadıkları bir isimle işte Suriye'nin geleceğini.
00:29:54Daha düne kadar terörist listesini olan bir ismin ki başında milyonlarca dolarlık ödül olan bir ismin.
00:30:0010 milyon dolar da yanlış hatırlamıyorsak.
00:30:03Bugün Birleşmiş Milletler'de Amerika Birleşik Devletleri'nde bir konuşma yapacak kadar dünyanın nasıl bir anda dönebildiğini değişebildiğini de görüyoruz.
00:30:13Tabii bizim burada şöyle bir temel dileğimiz olabilir.
00:30:17Hani o kadar yıl sonra konuşan bir devlet başkanından sonra umarız bu kalıcı ve sürekli hale gelir.
00:30:25Ki Selim Han Hoca'nın da belirttiği gibi hala biz Amerika'nın veya işte İsrail'in bölgede bir Lübnan mı üreteceği yoksa bir kaosun devam edeceği,
00:30:36şu anki sistemin mi devam ettirileceği ki böyle devam ederse belki bir 50 yıl daha mı göremeyeceğiz Suriye Devlet Başkanı'nın kürsüde.
00:30:46Hani dediğimiz gibi çok önemli, çok olumlu ama biraz Suriye'deki sürecin netleşmesi gerekiyor ki bu noktada da hem Körfez ülkelerinin,
00:30:56başta Arap dünyasının ve Körfez ülkelerinin hem de Batı dünyasının Suriye'ye bakışı aslında bu durumu belirleyecek.
00:31:04Evet.
00:31:05Selim Han Hocam peki sizin de değerlendirmenizi Şahra'nın Birleşmiş Milletler Kürsüsü'nden konuşmasına ilişkin değerlendirmenizi rica edeyim ama
00:31:16daha da önemlisi bir başka ilginç isim Netanyahu'nun Birleşmiş Milletler Kürsüsü'ne çıkıp da bir konuşma yapacak olması.
00:31:26Herhalde herkes böyle nefesini tutmuş o konuşmayı bekliyordur ne söyleyecek diye.
00:31:30Bu konuşma gerçekleşebilir mi? Bir protesto bu salondan yükselebilir mi?
00:31:37Bu konuşmanın içeriği mesela ne olur?
00:31:41Kendiliği ülkesinin savunmak anlamında bir meşruiyet kazanmak anlamında bir yorum mu olacak?
00:31:48Çok enteresan bir konuşma olacak özünde.
00:31:51Ne dersiniz?
00:31:51Bir önceki sene İsrail Başbakanı'nın konuşmasını hatırlayalım.
00:31:58Soykırımın tam ortasında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na hitaben elinde bir harita gösterdi.
00:32:06Burada bir şer bölgesi var dedi, bir şer hilali var dedi.
00:32:13Bu bölgenin dedi İsrail'in güvenliği içinde de ortadan kaldırılması lazım dedi.
00:32:18Ve bu bölgedeki bütün lokasyonlar da vurdu İsrail bu bir sene içerisinde.
00:32:22İlbaşta İran olmak üzere.
00:32:23Bunu yaparken de belki kameralardan çok da çektiği veyahut çok da odaklandığı bir söylem değil ama gazetecilerle konuşurken şöyle bir şey vardı, demeci vardı.
00:32:40Benim o zaman çok dikkatimi çeken bir demeci vardı.
00:32:44Tarihi dedi editörler yapar.
00:32:47Bir böyle internette çok kullanıcının girip maddelerini değiştirebildiği bir sözlük sayfasına atıf yaparak uluslararası tabanlı.
00:32:58Burada isim vermeyeyim.
00:33:00Ne kadar çok editörünüz varsa veyahut ne kadar çok etki alanınız varsa demeye çalışıyor internet üzerinde.
00:33:07Tarihi bunlar belirler, bunlar yazar dedi.
00:33:09Bu noktada yapmış olduğu saldırılara, soykırıma, bölgesel savaşı tetiklemek için onca uğraşına muhtemelen bir kılıf arayacak, bir kılıf bulacak ve o bahsetmiş olduğu editörlere bunun girdilerini verecek olan bir konuşma sergileyebilir.
00:33:29Evet bu büyük bir ihtimal dahilinde fakat genel kurulun ahvaline ve atmosferine baktığımız zaman ben ilk sorunuzda bir az değindim.
00:33:42Amerika Birleşik Devletleri müttefiklerinden ne kadar ne bekliyordu ne umdu sorusuna özellikle Filistin üzerinde değindim.
00:33:50Şimdi şöyle de ilginç bir genel kurulun tabii ülkeler sıralaması ve tablosu var.
00:33:56Afrika Devletleri önemlidir, desteklere alınması gerekir.
00:33:59Genelde bir lokalde oy kullanırlar çoğunlukla ve Afrika'nın ortak çıkarları ve önceliklerin de eğer kendi aralarında bölgesel bir çatışma yoksa öncelemeye çalışırlar.
00:34:10O yüzden Afrika Devletleri'nin çoğunluğunu etki etmek istiyorsanız birkaçına ufaktan başlarsınız ve onların oylarını da devamında bir sıra halinde takip eder.
00:34:22Evet Trump yönetime geldiğinde şunu dedi Amerika Birleşik Devletleri dünyadaki gereksiz askeri üslerini kapatacak.
00:34:30Önce Amerika Amerika'yı tekrar büyük yapacağız.
00:34:34Bunun için ne yapmalıyız Amerika kıtasındaki yani güney ve kuzey yeknesak bir şekilde meselelerimize odaklanmalıyız.
00:34:43Şimdi kuzeyde Kanada'yı kaybettiniz yani hem Birleşik Devletler Genel Kurulu'nda kaybettiniz hem Filistin tanıma meselesinde kaybettiniz hem toprak talep ederek kaybettiniz belli noktalarda.
00:34:55Güneyde Meksika'yı göçmenler meselesi üzerinden kaybettiniz tehdit ederek kaybettiniz Birleşik Devletler Genel Kurulu'nda kaybettiniz.
00:35:02Latin Amerika hinterlantınız dediğiniz Panama'ya can simidi gibi sarıldığınız Atlantik'i Pasifiye bağlayan lokasyonun güvenliğini ve geo stratejisini etkileyecek olan bölge
00:35:15Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda Amerika Birleşik Devletleri'nin İsrail ve Filistin politikalarının tam zıttı şekilde konuşmalarda yer aldı.
00:35:25Arjantin'i burada tenzih ediyorum. O Arjantin zaten seçildiği günden itibaren İsrail'e gayet destek veren bir cumhurbaşkanına sahip.
00:35:33Burada işte Şili, Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri'nin kartel çatışmalarından itibaren her merkezi yönetimin her zaman ittifak içerisinde olduğu Kolombiya.
00:35:45Bu devlet başkanlarının yapmış olduğu açıklamalar neredeyse bütün insanlığın bir ordu oluşturup Filistin'e müdahale etmesini teşvik edecek konuşmalardı.
00:35:56Bunlar Amerika Birleşik Devletleri'nin kendi kıtasında yani arka bahçesi diye adlandırmış olduğu noktada ne kadar büyük zafiyetlere uğradığını ve bir uluslararası politika dikte edemediğini gösteren unsurlar.
00:36:09Biz Maduro ile Trump arasındaki gerilimi de biliyoruz aynı şekilde.
00:36:18Neredeyse Latin Amerika'da bir savaş çıkıyordu Amerikan gemilerinin mütecaviz tavırları sebebiyle.
00:36:27Bunların hepsini bir araya eklediğimizde Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Birleşmiş Milletler kürsüsünden ne kadar o prompterin bozulmasına kıssa da sizin ülkeleriniz cehennemin dibine gidiyor kendi tabiriyle ifade etmek gerekirse de ben ülkemi çok iyi yönetiyorum dese de burada bir Amerika Birleşik Devletleri yalnızlığını genel kurulda görüyoruz.
00:36:49Ben acaba diyerek şöyle bir virgül bırakıyorum Netanyahu bu cüretkar yani geçen sene göstermiş olduğu haritayı bu sene belli oranlarda bombalayarak veyahut caydırarak gerçekleştirmiş olduğunu iddia edecek böyle bir cüretkar açıklama yapabilir mi yapamaz mı bir virgül koyuyorum.
00:37:10Çünkü normalde böyle bir genel kurul tablosu çıkmasa karşımıza evet bundan cesaret alabilir derim ama genel kurul tamamen Amerika'nın ve İsrail'in şu andaki bölge politikalarına karşı bir tavır almış durumda ve eğer bu tonda bu yüksek tonda bir konuşma olsa da genel kurulun çoğunun beşte dördünün protesto edeceğini normal bir konuşma olsa da en az yarısının protesto edeceğini ve bu konuşmaya katılmayacağını aşağı yukarı tahmin ediyorum.
00:37:40Sayın Tuncer siz ne dersiniz Netanyahu elini kolunu sallayarak bu salona girecek mi girer mi hadi girdi ne yapacak üye ülkeler Filistin'i tanıyanlar peş peşe tanımalar geldi girdi bırakmaya hazırlandığımız hafta için ne diyorsunuz nasıl bir tavır olacak.
00:37:58Şimdi şunu söyleyebilirim bence o genel kurul ve zirvede konuşmak Netanyahu için çok önemli.
00:38:06Son birkaç zirvede yaptığı konuşmalar hocamın da bahsettiği işte haritalar iyi devletler kötü devletler gri devletler veya işte şeytanlar ve melekler iyiler ve kötüler gibi kendince bir takım açıklamalar yapması ve en son gösterdiği haritaya göre de hareket etmesi
00:38:36Birleşmiş Milletler sonrası en çok tartışılan açıklamalardan bazıları ama bu dönem bir süper starı var Birleşmiş Milletler'in.
00:38:44Donald Trump her yerde en başı çektiği gibi işte çıkıp dünyadaki en iyi lider benim çıkışından sonra işte Netanyahu'nun konuşması ne olacak ben Netanyahu'nun işte dünyada işte iklim değişikliği çok ciddi bir noktaya gidiyor.
00:39:01İşte küresel ısınma Afrika'da açlık var gibi bir konuşma yapmayacağına göre muhtemelen Filistin'in tanınmasıyla alakalı çok sert bir üslupla tanıyan ülkelere de işte hakaret etme noktasında bir konuşma yapacağını düşünüyorum.
00:39:21Çünkü Netanyahu'nun karakteri tansiyonu yükseltebilir bu noktada tansiyonu yükseltip ki Selim Hanım Hocam İsrail iç siyasetine çok çok çok daha hakim biraz da iç siyasete oynayan açıklamalar yapıp çünkü hani oradaki editörler açıklaması biraz bu İsrail'de nasıl yankılanacak?
00:39:40İşte meclis açılacak meclisteki tartışmaları etkileyecek bir konuşma yapacaktır Gazze meselesi üzerinden Filistin'in tanınması üzerinden ve muhtemelen dünyanın yüzde doksanını antisemitist olmakla suçlayacaktır.
00:39:57Bol bol İkinci Dünya Savaşı ve işte Yahudilere yapılan soykırım örneği görebiliriz.
00:40:04Özellikle İspanya'yı tarihteki Yahudi sürgünü üzerinden vurmaya çalışacaktır.
00:40:12Tekrar Amerika'ya hem İkinci Dünya Savaşı'nda hem sonrasında olduğu gibi işte Yahudi halkının yanında yer aldığı için teşekkür edecektir.
00:40:22Ama sanki bir İspanya-İsrail krizi de Netanyahu'nun konuşmasından sonra ciddi bir şekilde ortaya çıkabilir.
00:40:32Çünkü Netanyahu gerilimi severekten biraz da iç politika özellikle İspanya'ya net bir antisemitizm darbesi vuracaktır.
00:40:42İngiltere'nin tanıması sebebiyle işte bugünkü Filistin sorununun muhatabı biz değiliz İngilizlerdir diyecektir.
00:40:51İşte eski İngiliz sömürgesi olmasına dem vurarak işte Türkiye'yi hedef alacaktır mutlaka Cumhurbaşkanı Erdoğan'a işte Kudüs bizimdir çıkışı da yapacaktır.
00:41:05Yine Osmanlı vurgusu yaparak da.
00:41:08Taşımızı verin diyecektir.
00:41:09Tablet.
00:41:10Tabi tabi.
00:41:11Ama hocam o tablete güncelleme geldi diye biliyorum.
00:41:14Ay olsun.
00:41:1626 yayınlandı evet.
00:41:18Şimdi şunu biliyoruz.
00:41:23Tabi ki Netanyahu kendisine muhatap bulmak için çok sert bir konuşma yapacaktır diye düşünüyorum.
00:41:31Konuşmanın en sonunda Trump'ın ne kadar harika bir lider olduğunu gerçek bir dünya lideri olduğunu vurgulayarak bitirecektir ki.
00:41:40Konuşma sonrası eleştiriler kendisine değil Trump'a gitsin ve kendisi söylediğini söylemiş olsun.
00:41:48Ama yarın muhtemelen İsrail ile İspanya, Fransa, İngiltere atıflı ve Erdoğan atıflı hatta İspanya bu işin biraz bayraktarı olduğu için son dönem.
00:42:01Yarın İspanya muhtemelen İspanya Başbakanı'nın Hitler'den farkı yoktur tarzı bir çıkış olacaktır.
00:42:09Ama bir de dinleyici reaksiyonu ne olacak bence önemli.
00:42:13Bir dünya devletleri dinlemeye gidecek mi?
00:42:16Eğer gideceklerse de muhtemelen protesto görselleri görebiliriz salonda.
00:42:22Benim aklıma bunlar geliyor veya farklı bir protesto metodu olabilir.
00:42:27Sanki Birleşmiş Milletler tarihindeki en gergin konuşmalardan birisi yarın olacaktır gibi düşünüyorum.
00:42:36Hatta Netanyahu şunu bile planlamış olabilir.
00:42:38Bilmiyorum konuşması Erdoğan-Trump görüşmesinden önce mi?
00:42:43Eğer önce ise şu an saatini yarın olduğunu biliyorum ama
00:42:46eğer önce ise o görüşmeyi sabote edecek şeyler dahi söyleyebilir.
00:42:52O kadar ileriye gider diyorsunuz.
00:42:54Peki.
00:42:55Sayın Yeni Acun şimdi yeniden Trump-Erdoğan buluşmasına gelirsek
00:43:01elbette başlıklardan biri de Gazze olacaktır.
00:43:05Gazze, Filistin.
00:43:08Türkiye ne talep eder?
00:43:11Amerika ne yanıt verir?
00:43:13Bir tahmininiz var mı?
00:43:15Ya açıkçası Türkiye'nin talepleri çok net.
00:43:18Abluka'nın kaldırılması, insani yardımın öncelikli olarak Gazze'ye ulaştırılması,
00:43:25Refah sınır kapısının blokajının belli oranda mümkünse tamamen değilse ilk etapta belli oranda kaldırılması.
00:43:33Ama Trump'ın bu tarz taleplere karşı cevapları hep muğlak oldu.
00:43:38Yani burada yaşanan bir problem var, burada yaşanan bir sorun var ama 7 Ekim'de var ama şu da var ama bu da var amalarla dolu cevap veriyor Trump.
00:43:48Bu sebepten dolayı burada Amerika Birleşik Devletleri'nin ben açıkçası Gazze meselesine ilişkin çok da pozitif veyahut çok da Türkiye'nin durduğu insancıl noktada,
00:43:59Türkiye'nin durduğu uluslararası hukuk noktasında bir olumlu cevap vereceğini düşünmüyorum.
00:44:07Yani görüşmenin muhtevatı içerisinde Gazze meselesini Sayın Cumhurbaşkanımız mutlaka ele alacaktır.
00:44:14Ki kaldı ki Türkiye iç kamuoyunda hem yani bu aslında iktidardan muhalefete kadar konsolide olmuş bir mesele.
00:44:24Zaten Türk dış politikasında işte bazı meseleler vardır ki Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gibi Gazze Filistin meselesi gibi meselelerde iktidarından muhalefetine kadar pek çok farklı siyasi ton müşterek bir tavır sergilerler.
00:44:41Geçtiğimiz günlerde Milliyetçi Hareket Partisi lideri Sayın Devlet Bahçeli Beyefendinin yapmış olduğu Filistin'le alakalı çok önemli çağrılar ve açıklamalar vardı.
00:44:51Bu sorunun artık diplomasi yoluyla maalesef çözülemeyeceğini, Türk kamuoyunun da vicdanını bir yandan yansıtmış oldu siyasi arena üzerinden kendisi.
00:45:02Bunun ötesinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu konuşması sonrası Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'la yapmış olduğu telefon görüşmesi bu noktada Cumhur İttifakı'nın da konsolide bir tavır ve hareket içerisinde olduğunu bizlere göstermekte.
00:45:16Ben Gazze meselesinde çok olumlu maalesef bir sonuç çıkacağını düşünmüyorum.
00:45:21Ama şuna şöyle bir ek yapalım.
00:45:25Çok konuşulmuyor belki müsaadenizle.
00:45:28Ben bu noktada bu çözümsüzlük içeren meselelerin aşılması için bence bu görüşmenin ana temasının Zengazur Koridoru da olabileceğini düşünüyorum.
00:45:40Yani bu koridor üzerinden belki bir ortak noktaya varılmaya çalışılacak ve acabalarla dolu girilen bu görüşme Trump'ın artık o gün sağından mı kalktı solundan mı kalktı diye tahmin edeceğimiz belki tahmin de edemiyoruz ama düşüneceğimiz görüşme belli ortak noktaları daha pozitif noktaları arayarak geçecektir diye düşünüyorum.
00:46:05Çünkü Gazze meselesinde bizim Amerika Birleşik Devletleri ile maalesef herhangi bir pozitif ortak noktamız yok.
00:46:11Hele ki Amerikan Dışişleri Bakanı'nın o yaptığı terbiyesizce hadsizce açıklama sonrasında hiçbir ortak noktamız yok.
00:46:18Yani Beyaz Saray burada haşa huzurda cihan şumul bir divan makamı mıdır?
00:46:24Bir hüküm makamı mıdır ki biz gideceğiz Amerika Birleşik Devletleri Başkanı'ndan bu konuda bir insanlık suçuna bir soykırıma karşı bir icazet talep edeceğiz de
00:46:33onun bize vereceği lütufla Gazze meselesinde bu strateji geliştireceğiz.
00:46:38Haşa bu sebepten dolayı Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın da bu konuda varsa olumlu müşterek noktalara değineceği yoksa zaten bilinen açık tavır üzerinde daha derin uçurumlara sebebiyet vermeyeceği ve diplomasiyi bu yönde daha ustaca kullanacağı düşüncesindeyim.
00:46:56Sayın Tuncer siz ne dersiniz? Gazze Filistin konusu masaya gelirse nasıl bir sonuçla noktalanır bu başlık?
00:47:09Aslında bunun bir benzerini geçtiğimiz hafta işte Trump'ın İngiltere Londra ziyaretinde gördük.
00:47:15Ve bu mesele açılınca İngiliz Başbakan işte işte Gazze üzerinden örnekler vererek Filistin'i tanıyıp tanımayacakları soruldu o da tanıyacağız dedi.
00:47:25Trump ben farklı düşünüyorum demenin ötesine geçmedi.
00:47:30Muhtemelen Trump'ın Türkiye'le ilgili meselelere bakışı yayının başında bahsettiğim gibi Türk-Amerikan ilişkileri dışındaki meselelerde farklı şeyler düşünebiliriz.
00:47:45Ama ben bu şekilde düşünüyorum noktasının dışına çıkmayacaktır.
00:47:49Ama bu ilişkilerin ana tonunu belirleyen bir mesele olmayacaktır Amerika Birleşik Devletleri için.
00:47:56Şimdi Seliman Hocam Zengezur Koridoru örneğini verdi.
00:48:01Bir de işte Sumut Filosu meselesi var.
00:48:04Muhtemelen Türkiye bu filonun güvenliği de belki konulardan bir tanesi olabilir.
00:48:10Gazze'ye yardım için bunun sembolik bir adım olduğunu, işte bu filonun güvenliğinin sağlanması, gerekirse içerisindeki malzemelerin beraber kontrol edilmesi.
00:48:22Eğer böyle bir şey olursa mesela dünyada çok ilgi çeken bir açıklama olur.
00:48:27İşte malzeme listesi bunlar, işte bir Amerikan gemisi de eşlik etsin, işte Türk Fırkateyn'i de eşlik etsin.
00:48:35Şu an mesela en son gördüğüm hareket halindeki filonun arıza yapan bir gemiye, Türk Deniz Kuvvetleri'nden bir gemi yardımda bulunmuş örneğin.
00:48:45Hani bunlar oldukça ilgi çeker ve dünyada bir umut uyandırır.
00:48:50Ama dediğim gibi sanki mesele Gazze olmayacak.
00:48:56Gazze konusu sanki Birleşmiş Milletler'de işte en son yapılan oturumla zaten orada bu konuyu tartıştığın, tartıştık ötesine, evet farklı düşünüyoruzun ötesine geçmeyecek.
00:49:11Belki iyi niyet işte Amerika Birleşik Devletleri'nden de bu meseleye katkı sunmasını bekliyoruzdur.
00:49:17Belki Türkiye'nin Gazze meselesine bakışı bence çok fazla İsrail odaklı değil.
00:49:26Türkiye meselede şunu bir soykırım var ve bu soykırımı yapan bir lider var.
00:49:33Neten yahu.
00:49:33Zaten Türkiye-İsrail ilişkileri tarih boyu iyi veya kötü seyretmiyor ve Filistin meselesi bu ilişkilerin seyrini belirleyen temel dinamiklerden bir tanesi de olsa iyi veya kötü.
00:49:48Bu iki ülkenin ilişkilerinin iyi olduğu dönemler de var.
00:49:51Ve Türkiye'nin meseleye bakışı biraz neten yahu merkezli ve neten yahu bunu bir İsrail devlet politikasına dönüştürüp dünyaya ilan etmesiyle alakalı.
00:50:05Bir kere Amerika Birleşik Devletleri'nden belki meselenin İsrail'le ilgili değil.
00:50:11Eğer yönetim değişirse bunun olabileceği sanki bununla ilgili de dünyada bir beklenti var.
00:50:18Özellikle neten yahu'nun işte hükümetinin şu an için azınlık hükümeti olması.
00:50:25Bu hükümet değişirse meselede pozitif bir kapı aralanıp aralanmayacağı.
00:50:30Çünkü biz daha önce 2005 krizinde özellikle rehine krizinde İsrail'i kanıksanmış bir politikası vardı.
00:50:38Seliman hocam daha iyi anlatacaktır ama hep bu zamana kadar eğer bir rehine alındıysa onun çözümü şekli alışagelmiş bir şekilde ilerlemişti.
00:50:49Hani burada meseleyi tıkayan biraz da neten yahu'nun tutumu ve bu tutumun artık bir tutum olmaktan öte bir soykırıma dönüşmesi.
00:50:57Ama dediğim gibi ben Gazze meselesinin yarınki Erdoğan-Trump görüşmesinde ana belirleyici olmadığını düşünüyorum.
00:51:06Çünkü ana belirleyici hali Birleşmiş Milletler'de ki bence doğrusu tüm dünyanın gündeminde tutulması ve işte dün zaten Gazze ile ilgili bir oturumda da buluştular bir toplantıda.
00:51:22Peki ana başlık F-35, F-16 mı olacak?
00:51:26Ana başlık Türk-Amerikan ilişkilerinin seyri bundan sonra ne olacaktır ki bunun için de katsa yaptırımı kalkacak mı?
00:51:36Kalkarsa nasıl kalkacak?
00:51:38İşte F-35'ler ve F-16'lar aslında katsa kalktığı zaman birçok şey kalkmış oluyor.
00:51:45Şimdi F-35 meselesinde siz yayının başında parasını da verdikleri sadece parasını vermedik.
00:51:51Aynı zamanda yaptık ve hala yapıyoruz.
00:51:54Hala da bine yakın parçasının üretimi Türkiye'de devam ediyor diye buluyorum ve hala biliyorum.
00:52:02Yine dünyadaki bugün her F-35'te hala Türk bayrağı, Türk mühendislerinin de payı olduğu için F-35'in gövdesinde bulunuyor diye biliyorum.
00:52:13Araya gideceğiz ama hemen hızlıca şuna da cevap rica edeyim.
00:52:16Şöyle yorum ne var?
00:52:18S-400'ler elimizde bulunduğu müddetçe biz F-16, F-35 noktasında olumlu bir sonuca ulaşamayız deniliyor.
00:52:26Siz katılır mısınız bu yoruma?
00:52:28Ben buna katılmıyorum çünkü dünyada S-400'ü elinde bulunduran veya işte Rus savunma sistemlerini elinde bulunduran tek Amerikan müttefiki biz değiliz.
00:52:39Tek NATO ülkesi de biz değiliz.
00:52:41Mesela Yunanistan'da S-300'ler var ama S-400'ler noktasında kırmızı çiz gidiyor Amerika Birleşik Devletleri.
00:52:48Ben bu meselenin de çözülemeyecek bir mesele olmadığını düşünüyorum.
00:52:53Hocam lütfen unutmayın sözünüzü buradan devam edelim kısa bir araya gidelim ardından da buradan devam edelim.
00:53:01Reklamlar sonra devam edeceğiz.
00:53:02Gece haberleri sürüyor sevgili izleyiciler.
00:53:19Doçent Doktor Sayın Fatih Fuat Tuncer, Doktor Sayın Selim Han Yenacun yayın konuklarımızdı.
00:53:24Sayın Yenacun sizde kalmıştık S-400, S-300 noktasında bir kilitlenme olur mu F-35, F-16 çözümünde diye konuşuyorduk.
00:53:35Buyurunuz.
00:53:35Tabii şöyle Hindistan meselesini açmakta fayda var.
00:53:38Her ne kadar son dönemde Amerika Birleşik Devletleri'nin pek sevmediği bir müttefiki pozisyonuna geçmiş olsa da
00:53:46Birleşik Devletler Kürsüsü'nden dahi eleştirilen bir pozisyonda olsa da bu eleştirinin asıl temel kaynağının Rusya'dan almış olduğu petrol ürünleri olduğunu vurgulamakta.
00:53:57Ve Hindistan envanterinde S-400'lerinde olduğuna dikkat çekmekte fayda var diye düşünüyorum.
00:54:03Bir güvenlik aracı yerine bir petrol alım satımı üzerinden bir eleştiri var.
00:54:10Yoksa S-400 meselesi bu noktada tenzih ediliyor.
00:54:13Ben F-16 ve F-35 meselesinde asıl problemin S-400'den ziyade İsrail lobisi olduğunu düşünüyorum.
00:54:24Yani belki bir miktardır Yunan lobisi, Rum lobisi.
00:54:30Çünkü zira Türkiye'nin milli savunma hamlelerini her gün gerek iktidar yakın yanlısı, gerek muhalefet yanlısı gazetelerinde,
00:54:41İsrail'in çeşitli gazetelerinde biz farklı analizlerle, farklı haberlerle görebiliyoruz.
00:54:49Buradan İsrail kamuoyunu da belli bir noktaya hazırlamaya çalıştıklarını da söyleyebiliriz.
00:54:55Aynı zamanda Yunan basınında da Türkiye'nin her türlü savunma hamlesi, yerli milli savunma hamlesi manşetlere taşınıyor.
00:55:04En önemli gazeteleri tarafından.
00:55:07Bizim önümüzdeki en büyük engel lobi engeli olacaktır diyebilirim S-400'den ziyade bu noktada.
00:55:14Peki.
00:55:16Sayın Tuncer, şimdi biz tabii hani Trump'tan bunları bunları bekliyoruz da, Trump bizden ne bekliyor?
00:55:23Mesela Türkiye'nin Rusya ve Çinli olan son dönemdeki iyi ilişkileri, güçlü ilişkileri, acaba Trump'ı bir yönüyle rahatsız ediyor?
00:55:34Ve bu noktada acaba Türkiye'den bunlardan bir vaz mı geçsek, biraz daha gevşetsek mi acaba ilişkileri der mi, ne dersiniz?
00:55:43Tabii Trump'ın ne beklediği bence hiç tartışılmayan bir konu Türkiye'den.
00:55:48Ben bence Trump'ın şu an Türkiye'nin pozisyonundan memnun olduğunu düşünüyorum.
00:55:54Çünkü özellikle Ukrayna-Rusya savaşı noktasında işte Trump'la Avrupa'nın ayrı düşünmesi ve Türkiye'nin de bu ayrılıkta aslında Trump'ın dışında kendi pozisyonunu almasını takdir ettiğini,
00:56:09özellikle İstanbul görüşmeleri noktasında Türkiye'ye de sempati beslediğinde ki son Suriye meselesinde de aslında şöyle bir gerçek de ortaya çıktı.
00:56:20Rusya'nın da Suriye'den çıkışı veyahut işte İran'ın da Suriye'den çıkışı bir anlamda sağlanmış oluyor.
00:56:27Bunu da Türkiye'nin mücadelesi ve etkisiyle olduğunu düşündüğü için mevcut durumdan Trump'ın Türkiye konusunda çok rahatsız olmadığını düşünüyorum.
00:56:38Galiba ilişkileri en çok zorlaştıracak şey Türkiye-İsrail ilişkileri ki bu noktada da ilk Netanyahu'nun atağını savuşturduğunu söylemiştik.
00:56:50Çin meselesine gelirsek aslında Trump'ın Türkiye-Çin ilişkileriyle ilgili bugüne kadar bir eleştirel bir açıklamasını görmedik.
00:57:02Ama şunu dediğini biliyoruz işte Biden olmasaydı Putin bugün işte Çin'le poz vermezdi.
00:57:11İşte Putin'i Çin'e kaptırdık dedi.
00:57:14Bu noktada Trump'ın geleneksel Amerikan politikasındaki o işte soğuk savaşta başlayan çevreleme konseptini Sovyetlere değil Çin'e yapmak istediğini.
00:57:27Ki bu noktada da Sovyetlerin yerine bugün var olan Rusya ile Çin'i birbirinden koparmanın veya işte Rusya ile ilişki geliştirmeyi düşündüğünü görüyoruz.
00:57:38Bu noktada da Türkiye-Rusya ilişkileri aslında Türkiye-Ukrayna tarafında ama Rusya ile da ilişkisine devam ediyor ki bunu aslında diplomatik tandanslı sürdürüyor.
00:57:50Çünkü diplomasi olmadan barış gelmeyeceğinin farkında ki aynı diplomasiyi Alaska'da Trump da gösterdi ki muhtemelen bir kez daha gösterecek.
00:57:59Putin'in aleyhine özellikle son dönem açıklamalara devam edip belki de ilk kez Zelenski'nin ne kadar iyi bir lider olduğundan bahsetmesine rağmen
00:58:09şu bir gerçek ki Trump'ın işte bir ringi var ve o ringe Putin'i almak istemiyor.
00:58:17Çünkü Trump o ringte yenebileceği liderleri almak istiyor.
00:58:21İşte Panama'yı almak istiyor, Danimarka'yı almak istiyor, Meksika'yı almak istiyor, Venezuela'yı almak istiyor.
00:58:28Veya işte birkaç küçük Avrupa ülkesini almak istiyor.
00:58:33Ama bu noktada Türkiye'ye özellikle bu güç ve güvenlik odaklı meselelerin son birkaç yıl dünyanın ana gündem maddesi haline gelmesine,
00:58:43işte NATO'daki savunma harcamaların arttırılması noktasında işte Türkiye'nin zaten bu tartışma olmadan bölgedeki güvenlik riski kapsamında yeniden önemli bir güvenlik aktörü haline gelmesi
00:58:59ki hem Avrupa'nın bakış açısının hem de Amerika'nın bakış açısının bu anlamda müspet olduğunu biliyoruz.
00:59:05Trump muhtemelen Seliman Hoca'nın dediği gibi Rusya'yla ilgili fikirlerini alacaktır.
00:59:13Ki bence Zengözür Koridoru üzerinden Çin meselesi şeyinde çünkü artık Çin meselesine Amerika Birleşik Devletleri de Zengözür Koridoru'nun Ermenistan bölümünü işleteceği için
00:59:25bence artık o da bu meselenin bir parçası haline geldi.
00:59:29Ve yine Türk dünyası üzerinden Çin meselesi üzerine bir fikir alışverişi yapacaktır.
00:59:37Ve bu noktada Amerika Birleşik Devletleri'nin ben Türkiye'yi dünya meseleleri noktasında İsrail'i bir kenara bırakırsak
00:59:45bir rakip veya bir eleştirel noktada bakacağı bir ülke yerine bir kolaylaştırıcı bir aktör olarak gördüğünü düşünüyorum.
00:59:54Özellikle Ermenistan, Azerbaycan meselesinin çözümünde Zengözür Koridoru'nun açılması noktasında çünkü koridorun bir ucu Türkiye'ye çıkacak ana hedef bu.
01:00:09Yine o noktada işte Asya içine bu ticaret yollarının işletilmesinde beraber yol alıp alamayacaklarını soracaktır.
01:00:19Ben Trump'ın Türkiye'den beklediklerinin Amerikan nüfuzunun işte bugüne kadar sınırlı kaldığı yeni bölgelerde arttırılması noktasında
01:00:31Türkiye'nin bir kolaylaştırıcı olup olmayacağı noktasında ilerleyeceğini düşünüyorum.
01:00:37Kafkasya'da ve Orta Asya'da mevcut Amerikan etkisini pozitif anlamda, pozitif bir imajla ilerletip ilerletemeyeceklerini.
01:00:47Ki yine temel meselelerden bir tanesi belki Afganistan konusunda Türkiye'nin fikrini soracaktır.
01:00:54İşte biliyoruz Trump'ın oradan bir üssü kesinlikle istemesi işte Taliban'dan.
01:01:01İşte bu noktada Türkiye ile beraber çalışıp çalışılamayacağı ki en son Kabil Havalimanı'nın kim tarafından işletileceği noktasında bir tartışma olmuştu.
01:01:11Ben Güney Asya ve Orta Asya noktasında işbirliği noktalarında tartışılacağını düşünüyorum.
01:01:21İsrail meselesi dışında Türk-Amerikan ilişkilerinde herhangi bir ülke odaklı bir sorun olmayacaktır.
01:01:29Tabii ki bir temel mesele de Suriye'deki PYD meselesi.
01:01:34Bunu konuştuk. Bu noktada Türkiye biraz daha sert bir şekilde bastıracaktır Trump'a.
01:01:43Ben ama yarın böyle olumsuz şu noktalarda kesinlikle anlaşamıyoruz.
01:01:49Türkiye'den bunu istedim yerine getirmiyor ama bedeli de bu olur.
01:01:53Daha önceki ilk dönemki Trump çıkışlarının bir benzeri olmayacağını düşünüyorum.
01:01:59Çünkü Trump hem başkanlık adayı sürecinde hem de başkanlığı döneminde hem Türkiye ile hem de Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilgili hep pozitif mesajlar verdi.
01:02:10Ki bence asıl sınanma noktası İsrail'di.
01:02:14Çünkü Amerika'nın İsrail konusundaki tavrı çok net.
01:02:17Ama o noktada bile Trump bir orta yol bulmanın makul olabileceğini söyledi.
01:02:24Onun için ben yarınki görüşmeden Türkiye'ye şunu yapmasanız iyi olur tarzı bir çıkış geleceğini düşünmüyorum.
01:02:35Sayın İlancun siz ne dersiniz? Trump'ın önünde, Sümen'in de neler var?
01:02:42Şimdi Fuat Hocam çok güzel değindi.
01:02:44Zengizol kurduru üzerinden Asya'ya açılan Amerikan politikalarının değerlendirilme noktasında Türkiye kritik bir yerde duruyor.
01:02:52Çin'den bakıldığı zaman kuşak ve yol projesinin gelişimiyle birlikte Türkiye önemli bir noktadaydı.
01:03:02Ama bazı Doğu Avrupa ülkelerinde ya da Balkanlarda ya da Afrika ülkelerinde ya da Pakistan gibi, Vietnam gibi, Kamboçya gibi ülkelerde
01:03:15Çin yatırımlarının oluştuğu kadar verimli bir alana ve ortama sahip değil Türkiye.
01:03:23Bu noktada daha gri bir alanda duruyor.
01:03:26Amerika Birleşik Devletleri de bu Türkiye'nin gri alanda durduğunun farkında.
01:03:30Yani Pekin'den bakıldığı zaman meseleye.
01:03:32Tabii Çin'le aramızda çok stratejik işbirlikleri artan ikili ticaret hacmi vesaire olmasının ötesinde bazı temel problemler var.
01:03:43Yani özellikle Uygur meselesi, Doğu Türkistan meselesindeki Türkiye'nin hassasiyetleri bu zaman zaman Pekin'le Ankara arasında ciddi de tansiyon tırmanışına sebebiyet veriyor.
01:03:55Amerikan yönetimi bu noktalarda Zengezur'un da vermiş olduğu destekle birlikte Türkiye'yi bu orta kuşakta yanlarına çekmek için bu görüşme sırasında ciddi hamlelerde bulunacaktır.
01:04:09Bugün Başkan Trump'ın Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'ndaki o gündemi işgal eden koca koca meselelerle alakalı değil, çok talih bir meseleyle alakalı bir tebrik yayınladığını gördük.
01:04:23Tebrik şu, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokay'a ve teşekkür ediyor.
01:04:304 milyar dolara yakın bir Amerika Birleşik Devletleri'nden alımı yapılan demir yolu projesi, lokomotifleri, altyapı ihalesi vesaireyle birlikte bunu gerçekleştirdiği için.
01:04:48Ve şeydir yani genelde 2013 yılından beri kuşak ve yol ortaya çıktığından beri biz Asya'nın pek çok noktasında bu tarz projelere, altyapı projelerine Çin'in hakim olduğunu,
01:05:01Çin'in hakim olmadığı projeleri de tamam dolaylı yoldan Amerika Birleşik Devletleri'nin belli noktalarda politikalarına ve masraatlarına uyumlu bir şekilde güttüğü demeyeyim ama uyumlu bir şekilde hareket eden Güney Koreli firmaların bunu gerçekleştirdiğini görüyorduk.
01:05:19İlk defa Amerika Birleşik Devletleri'nin aktif bir şekilde zengezür birinci adım, ikinci adım da Kazakistan'daki demir yolları projesine el atmış olduğunu görüyoruz.
01:05:29Bu açıkçası Asya'nın içine doğru gerçekleşen bir orta vadedeki karşılaşmayı belki de bir anlaşmazlığı artık gün yüzüne çıkarıyor.
01:05:41Ve Türkiye'deki masada da bu konuşulacaktır yarın değil.
01:05:45Çok teşekkür ediyorum Sayın Yeni Acun, Sayın Tuncer.
01:05:48Yayınımızın sonuna geldik ve bir teşekkür de size elbette sevgili izleyiciler bizimle birlikteydiniz.
01:05:54Bugün saat 18'de önemli bir buluşma.
01:05:57Washington DC'de Cumhurbaşkanı Erdoğan, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Trump'la bir araya gelecek.
01:06:04Bakalım neler konuşulacak, nasıl bir sonuç ortaya çıkacak, nasıl açıklamalar gelecek.
01:06:08Hepsini bugün olduğu gibi bugün de yarın da CNN Türk ekranlarında bulabileceksiniz.
01:06:14Güzel bir gece, keyifli bir yarın diliyoruz. Hoşçakalın.
Önerilen
1:47
|
Sıradaki
2:54:12
3:02:45
1:03:06
55:11
2:36:47
1:13:55
2:07:06
2:46:01
54:25
53:03
1:02:35
42:18
56:41
1:26:30
2:35:04
1:57:56
4:46:28
4:52:41
52:48
1:46:39
1:11:24
1:02:29
2:55:50
1:51:06
İlk yorumu siz yapın