PKK'nın fesih kararının yansımaları... Türkiye'nin iç güvenlik politikalarında neler değişir? Fesih kararı dış ilişkilere nasıl yansıyacak? PKK'nın feshi jeopolitik dengelere yeni bir dönem başlatır mı? Türkiye'nin çözüm süreci... Hangi ülkeler benzer yol haritasını izledi? Fesih kararı sonrası hukuksal gelişmeler... PKK'nın fesih süreci demokrasiye nasıl yansır? Güney Afrika'da barışa giden yol... Sosyal uzlaşma süreçleri nasıl ilerledi? Çözüm sürecinin yansımaları... Türkiye nasıl bir yol iziliyor? Fesih süreci demokrasiye nasıl yansıyacak? Trump'ın Orta Doğu çıkarması... Trump'ın Katar ziyaretinde neler yaşandı, hangi anlaşmalar imzalandı? Katar ziyareti Türkiye için ne anlama geliyor? Cüneyt Özdemir 5N1K'da sordu; EDAM Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Ülgen, Altınbaş Üniversitesi Kamu Hukuku Bölüm Başkanı Prof. Dr. Sevtap Yokuş, Özyeğin Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Yusuf Kulu yanıtladı.
00:00Sevgili seyirciler yeni bir Beşine Birkan programına hoş geldiniz.
00:07Tarihi günlerden geçiyoruz.
00:09Türkiye 47 yıllık bir sorununu nihayet çözmeye karar verdi.
00:1347 yıl önce kurulan PKK bu hafta kendini feshetti, silahları bırakacağını açıkladı.
00:18Türkiye binlerce insanını kurban verdiği, milyarlarca dolar silahla mücadele ettiği
00:25ve büyük bir enerji kaybına yol açan bu sorunu nihayet çözmek için adımlar atmaya başladı.
00:31Şu anda bu gelen adımlar pek çok farklı kesimden farklı boyutlarıyla tartışılıyor.
00:36Ancak ben ilk günden bu yana açılımı destekleyenler arasında yer alıyorum.
00:40Açılım Türkiye'nin de önünü açacağa benziyor.
00:43Önümüzdeki günler kolay olmayacak.
00:45Çetrefilli bir yol haritası var ama inanın imkansız da değil.
00:48Zira diğer ülkelere baktığımızda aynı meseleyi nasıl çözdüklerine baktığımızda
00:52bunun hiç de imkansız olmadığını bize gayet net bir şekilde gösteriyorlar.
00:57Sinan Ülgen, Ekonomi ve Dış Politikaları Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı ilk konuğu.
01:02Sinan Bey, PKK'nın fesli sonrası Türkiye'nin iç güvenlik ve bölge istikrarı açısından durum ne olur sizce?
01:09Biraz daha geniş bir perspektiften baktığınızda ne görüyorsunuz?
01:12PKK'nın bu kararı kanaatimce Türkiye bakımından,
01:16Türk demokrasisi ve güvenlik politikaları ve de uluslararası ilişkileri bakımından bir dönüm noktası.
01:22Tabiatıyla buradaki varsayım bu sürecin sonuna kadar başarıyla yürütüleceği varsayımı.
01:30Eğer bu neticeye hasıl olursa o zaman Türkiye bakımından çok ciddi kazanımlar söz konusu olacak.
01:37Bir kere herhalde şunu telaffuz etmek lazım.
01:3940 yıldır devam eden bu terörün varlığı Türkiye'deki siyasi reformu ve demokratikleşme hamleleri önünde de çok ciddi bir engeldi.
01:50Türkiye'nin çok daha fazla bir güvenlikçi bakış açısına sahip olmasını zorlayan bir unsurdu.
01:58Şimdi bu handikap ortadan kalkacak.
02:00Dolayısıyla öncelikle içeride daha rahat bir demokratik hamle yapılacak.
02:05Burada tabiatıyla PKK terörü tek unsurda değil demokratikleşme noktasındaki eksikliklerde ama
02:11bunu bu handikapın, bu engelin ortadan kalkması yeni bir siyasi iradenin oluşmasını da beraberinde getirebilir.
02:19Bu bakımdan Türkiye'de içeride bunu bir olumlu faktör olarak değerlendirmek lazım.
02:25Ama bu aynı zamanda Türkiye'nin dış ilişkilerine de olumlu tesir edecek.
02:29Türkiye'nin mesela Avrupa Birliği ile yürüttüğü müzakerelerdeki önemli sorunlardan biri bu meseleydi.
02:36Bu ortadan kalkacak.
02:37İşte Avrupa Parlamentosu raporlarında sıkça telaffuz ediliyordu bu konu.
02:41Bu gündemden kalkacak.
02:44Bölge ülkeleriyle de keza ilişkilerinde bir sorundu.
02:48Başta Suriye geçmişte ama Irak.
02:50Dolayısıyla bölge ülkeleriyle de daha olumlu bir dinamiğe evrilmesi söz konusu olacak.
02:56Özellikle Orta Doğu'da da yeni bir dünya kuruluyor.
02:59Birazdan değineceğim Trump geldi ve Orta Doğu turunda çok büyük anlaşmalara imzalar atarak gitti.
03:05Ve Suriye Devlet Başkanı ile de birebir görüştü.
03:08Sizce Sinan Bey jeopolitik olarak bu PKK'nın fesli ve silah bırakmasının önemi nedir?
03:14Orta Doğu için önemi nedir?
03:15Çünkü PKK bunu bir Orta Doğu'da etki yaratacak bir olay olarak tanımlıyor.
03:20Katılıyor musunuz buna?
03:22Tabii daha geniş çerçevede düşündüğümüzde bu özellikle bu jeopolitik tahlili yapmaya çalıştığımızda
03:29Türkiye'nin terör sorununu açmış olması ve bununla beraber daha demokratik bir standarda kavuşması
03:41Türkiye'nin özellikle Avrupa bildiğiyle yakınlaşmasını sağlayacaktır.
03:47Bu şu açıdan önemli.
03:50Jeopolitik ortam şu anda bir takım çok ciddi gerilimlere sahne oluyor.
03:55Bu gerilimin bir boyutu tabiatıyla Avrupa içinde, Ukrayna'da devam eden savaş.
04:02İkinci boyutu Avrupa ile Amerika arasındaki ilişki.
04:06Özellikle Trump yönetiminden sonra burada bir takım gerginlikler oluştu.
04:13Üçüncü faktör de Çin ile Avrupa'nın ilişkisi.
04:16Şimdi bütün bunları göz önüne bulundurduğumuzda demokrasi sorunlarını halletmiş bir Türkiye'nin
04:22Avrupa ile daha yakın bir iş birliğinde bulunması,
04:26hatta ortak bir gelecek tasavvurunu, hayalini, ülküsünü yeniden hayata geçirebilmesi mümkün hale gelecektir.
04:34Bu da Türkiye'nin bu zor jeopolitik denklemde izole edilmesini bir anlamda önleyecek ve Avrupa ile ortak bir hareket alanı ortaya çıkaracaktır.
04:47Bunu da kısa vadede mesela savunma alanında göreceğiz.
04:52Çünkü Avrupa Birliği de Türkiye'ye şu anda artık daha muhtaç olduğunu görmüş durumda.
04:58Burada ilerleme kaydedilmesi bu şartlarda daha kolay hale gelecek.
05:02Bunu da altını çizmek lazım diye düşünüyorum.
05:05Sinan Bey çok çok teşekkür ederim.
05:07Sevgili seyirciler bu konuyla ilgili daha önce çalışmalar yapmış, kitaplar yazmış bir isim şimdi konuğum.
05:12Prof. Dr. Sevtap Yokuş.
05:14Kendisi Türkiye'de çözüm sürecinde anayasal arayışlar başlıklı kitabı yazmış.
05:18Daha önce de insan hakları ve anayasal hukuk alanlarında çeşitli dergilerde yayınlanmış çeşitli makaleleri var.
05:24O yüzden konuyu yakından biliyor.
05:26Özellikle biraz daha geniş açıdan bakabiliriz.
05:28Sevtap Hanım, dünya örneklerine baktığınızda Türkiye'deki şu andaki bu çözüm süreci hangi ülkeye benziyor daha çok?
05:34Aslında şu haliyle çok fazla bir örnek göremiyoruz.
05:40Çünkü özellikle Soğuk Savaş'ın bitiminden itibaren dünya çatışmalı bölgelerin sorunlarını çözerken beraberinde demokratikleşmeyle ilerledi.
05:52Bu bağlamda Güney Afrika tipik örnektir.
05:56Soğuk Savaş'ın bitimiyle birlikte sorununu çözen ama bunu demokratikleşmeyle, demokratik anayasa yoluyla çözen örnektir.
06:06Bu haliyle Türkiye bu örneklere benzemiyor.
06:09Aslında önceki dönem, yani bir önceki çözüm süreci biraz benziyordu.
06:15Çünkü bir önceki çözüm süreci biraz Avrupa Birliği'ne uyum temelli, anayasal, yasal dönüşüm ve Türkiye'deki çatışmanın çözümünün de anayasayla, yeni bir demokratik bir anayasayla bitiştirilmiş olması bakımında biraz daha bu örneklere benzer haldeydi.
06:37Çünkü hem bir silahın bırakılmasına dönük bir çözüm seyri vardı, hem de aynı zamanda Türkiye'nin demokratikleşmesi, hukukun üstünlüğü, demokratik, sivil, eşitlikçi, özgürlükçü bir anayasanın yapımı birlikte ilerliyordu.
06:58Ama bugünkü haliyle denilebilir ki bunların hiçbirine benzemiyor, bir tür tersten başlanmış vaziyette.
07:05Yani önce silahların gömülmesi, sonra belki bu tür adımlar, belki de bu tür adımlar çok daha geriden gelecek.
07:16Çünkü silahların bırakılmasının devamındaki hukuksal gelişmeler aslında bu silahların bırakılmasını pekiştirecek.
07:26Onların yasal zeminini hazırlayacak düzenlemeler olacak.
07:32İşte infaz yasası gibi, terörle mücadele yasası gibi bütün bu düzenlemeler, bu hukuksal mevzuat tamamen silahların bırakılması ve sorunun biraz da sınır ötesindeki çözümün Türkiye'deki uzantısı şeklinde çözülmesi demek.
07:54Güney Afrika zor bir süreçten geçti.
07:57Hatta şu anda da hala zorlanmıyor değil.
07:59Çünkü çiftçilere biliyorsunuz, çiftçilere yönelik bir saldırı olduğu iddiasıyla kimi çiftçiler ABD'ye göç etmeye çalışıyorlar.
08:06Güney Afrika'daki bu barışçıl çözüm yolları ve sosyal uzlaşma süreçleri o günlerde nasıl ilerledi?
08:12Türkiye'deki bu mevcut politik ve toplumsal dinamikleri göz önüne aldığınızda benzerlikler ve farklılıklar neydi acaba?
08:19Güney Afrika bence sorunu yani barışa giden yolu çok güzel taçlandırdı demokratik bir anayasayla ve o dönem kapsayıcı bir çalışma izlenmişti.
08:34Toplamın bütün kesimleri yeni anayasa etrafında hem demokratikleşme hem de barışa doğru bir yol almıştı.
08:41Bu anlamda evet iyi bir örnektir, başarılı bir örnektir denilebilir ki neredeyse tek örnektir yani bu yolla barışı inşa etme bakımında.
08:55Türkiye aslında Türkiye bu deneyime sahip yani önceki çözüm sürecinden bahsettim.
09:00Böyle bir deneyimi var.
09:01Ayrıca Türkiye'nin demokratik anayasa arayışında da bir deneyimi var.
09:052001'den itibaren yapılan bütün değişiklikler 2017 dışındaki özgürlüklerin önünün açılmasına dönük değişiklikler ve 2011'den itibaren mecliste oluşan anayasa uzlaşma komisyonu hep yeni demokratik bir anayasa arayışı içindi.
09:24Türkiye'nin bu deneyimi var.
09:25Şimdi belki şu yapılabilir, burada altını çiziyorum.
09:31Muhalefete, demokratik siyaseti isteyenlere, Türkiye'nin demokratlarına, sivil toplum örgütlerine çok iş düşüyor.
09:40Yani bu süreç kendi başına demokratikleşmeyi getirmese de bu demokratikleşme taleplerinin yükseltilmesi için çok iyi bir fırsattır.
09:51Herkes için demokrasi sloganıyla ortaya çıkıp bütün bu bahsettiğim kesimler bu sürecin demokrasiye doğru evrilmesini sağlayabilir.
10:03Burada en büyük işte yine muhalefete düşüyor.
10:06Bunun hatırlatılması gerekir.
10:08Yani muhalefet şunu yapacak sürece koşulsuz destek olup bunun demokrasiye evrilmesi için çok çok ciddi bir seferberlik başlatacak.
10:20Sevtap Hanım çok çok teşekkür ederim yayına katıldığınız için.
10:23Sevgili seyirciler biraz önce değindim.
10:25Bu hafta önemli bir gelişmede Trump'ın Orta Doğu çıkartmasıydı.
10:29Orta Doğu çıkartması diyorum çünkü Suudi Arabistan'dan girdi, Avrupa Arap Birleşik Emirlikleri'nden çıktı.
10:34Ve milyarlarca dolarlık yani trilyon dolarlık neredeyse anlaşmalar imzalayıp Amerika Birleşik Devletleri'ne geri döndü.
10:43Neler yapmadı ki?
10:44Yani büyük savunma anlaşmaları, büyük teknoloji şirketleriyle anlaşmalar ardı ardına geldi.
10:51Ve de Orta Doğu'da Biden'ın yapmadığını bir anlamda büyük bir iş bitirici olarak Trump başardı.
10:57Ve sık sık da Erdoğan'la konuştu.
10:59Erdoğan'la iletişimini de hiç kesmedi.
11:02Doktor Yusuf Kulu, Özdenin Üniversitesi ekonomi bölümünden önemli bir isim.
11:06Yusuf Bey şunu merak ediyorum.
11:08Trump'ın bu Katar ziyareti körfez bölgesindeki güç dengelerini nasıl etkiliyor?
11:13Çünkü bakıyorum herkes savunma sanayine milyar dolarlık silah siparişi veriyorlar Amerika Birleşik Devletleri'ne.
11:19Nerede kullanacaklar bu silahları?
11:21O da aklıma gelen sorulardan bir tanesi.
11:23Öncelikle Trump'ın bu körfez ülkelerine yaptığı ziyaret klasik Amerikan dış politikasının biraz dışında.
11:31Amerika genelde müttefikler belirleyip onlarla ilk ziyaretlerini gerçekleştirirdi.
11:37Lakin şimdi Trump politikası biraz daha ekonomik iş birliğine yönelik, daha pragmatist, ekonomik olarak Amerika'ya kazancı olan ülkeleri önemsiyor.
11:48Ve bunu bence bir ticaret kazanımı ve Amerikan'ın imalat sanayisine bir katkı yapacağını görebiliriz.
11:59Şöyle ki Amerikan imalat sanayisi 2000'li yıllardan beri düşüşte.
12:04Orada çalışan insan sayısında 17 milyonlardan 12 milyonlara kadar bir düşüş yaşanmış.
12:10Ve Trump orayı canlandırmak istiyor.
12:13Bunun da önemli bir yolu dış ticaretler olabilir.
12:16Katar ziyaretini bu düzlemde okuyabiliriz kanaatimce.
12:22Şöyle ki Trump Katar'a gittikten sonra Katar'da yüksek ticari anlaşmalar yapıldı.
12:30Mesela Boeing firması şu ana kadarki tarihinde en yüksek satışı gerçekleştirdi.
12:36Sadece Boeing değil enerji sektöründe bazı anlaşmalar, askeri harcamalar şeklinde Katar'la birçok anlaşma sağlandı.
12:47Bu düzlemde Trump ve ticaret fazlası olan bir ülkeyle ticari ilişkileri güçlendirdi diye yorumlayabiliriz.
12:56Onun dışında son olarak da değinmek istediğim Katar'ın buradaki rolü ve Türkiye açısından önemine de bahsedebiliriz.
13:06Şöyle ki Katar'ın dış politikada da gelişen rolü Türkiye ile Katar arasındaki müttefiklik açısından Türkiye'ye de yarar diye düşünüyorum.
13:17Zaten Trump bu ziyaret sırasında Suriye'deki yaptırımları kaldırdı ve genel olarak bu esen rüzgarların ve Türkiye-Katar arasındaki müttefikliğin Katar'ın Amerika ile gelişen ilişkisinin Türkiye'ye yarayacağını düşünüyorum.
13:31Katar'da bölgesinde görece olarak küçük bir ülke ama hem politik ilişkileri ve uluslararası ilişkilerini sağlam tutarak Türkiye ile Amerika ile yakın tutarak aslında bölgede önemli bir güç haline geldi.
13:49Ve bu önemli gücün tabii oluşması için bir sebep de silahlar ve silah anlaşmaları diyebiliriz.
13:56Böyle ki Amerika ile yaptığı silah satım alımları ve ayrıca Amerika'nın Katar'daki üssü Katar'ı askeri olarak da bölgede güçlenen bir ülke haline getirmektedir.
14:10Evet az gittik uz gittik bir 5 ne 1 kayı daha bitirmenin zamanına geldik.
14:14Önümüzdeki hafta yine Türkiye'de ve dünyada olan gelişmelerle karşınızda oluncaya kadar ben Cüneyt Özdemir.
İlk yorumu siz yapın