با مرور کتاب خاطرات رجال ایران معاصر می‌توان رخدادهایی کوچک و پراکنده را یافت که در دوم امرداد رخ داده‌اند و تا حدودی حال و هوای این عصر را نمایش می‌دهند. در دوم امرداد ۱۲۸۸ روزنامه‌ی ايران نو به مديريت سيد محمود شبستري آذربايجاني ملقب به ابوالضياء در تهران انتشار يافت. اين روزنامه ارگان حزب نوپای دموكرات بود. در دوم امرداد سال ۱۳۱۵ علی‌اصغر حکمت وزیر فرهنگ رضاشاه که برای سرکشی به برنامه‌ی مدرسه‌سازی در کشور سفر می‌کرد از دیدن این که آزمایشگاه‌های زیست‌شناسی مدارس قزوین به میکروسکوپ مجهز شده‌اند ابراز شادمانی کرد. در سال ۱۳۴۲ آیت‌الله میلانی که به سرکوب قیام پانزده خرداد معترض بود بیانیه‌ای تند بر ضد شاه صادر کرد و به سمت تهران حرکت کرد. اما به فرمان دولت هواپیمایش از میانه‌ی راه بازگشت و اجازه ندادند به تهران بیاید. او بعد از آن طی روزهای بعد سوار به خودرو به تهران آمد. در همین روز به سال ۱۳۵۱ هم خانم ویدا حاجبی که از چریک‌های کمونیست آموزش‌دیده در کوبا بود، توسط سازمان امنیت ایران دستگیر شد. دوم امرداد در ضمن با دست‌اندازی‌های کشورهای غربی در قلمرو ایران‌زمین و مداخله‌های استعماری مصادف بوده است. یک واقعه‌ی مشابه که به پیش از دوران استعمار باز می‌گردد آن که در چنین روزی به سال ۵۲۷ خورشیدی لویی هفتم و سربازان صلیبی همراهش دمشق را محاصره کردند، اما کاری از پیش نبردند و کمی بعد شکست خوردند. در ۱۱۶۲ شاه گرجستان و تزار روس عهدنامه‌ی جورجیِفسک را امضا کردند که در آن نشانه‌های تجزیه‌طلبی شاه گرجی از ایران نمایان بود. در سال ۵۱۸ هجری خورشیدی سپاهیان زیر فرمان آلفونسو هنریک در اسپانیا موفق شدند در نبرد اوریک بر نیروهای مرابطون به رهبری علی بن یوسف غلبه کنند. این پیروزی به قدری برای مسیحیان مهم بود که بعدها این افسانه پدید آمد که سنت جیمز در میدان جنگ پدیدار شده و ایشان را یاری رسانده است. طبق همین افسانه‌ها آلفونسو پس از این نبرد خود را شاه قلمرو فتح‌شده اعلام کرد و به این ترتیب پادشاهی پرتغال زاده شد. در واقع اما این جنگ رخدادی در حاشیه‌ی دولت بزرگ مرابطون محسوب می‌شد و آلفونسو هم در اسناد تاریخی معاصر و تا قرن‌ها بعد پرنس آلفانته نامیده می‌شد و نه چیزی بیشتر. دو رخداد بی‌ربط ولی جالب دیگری هم در این روز واقع شده که اشاره بدان خالی از لطف نیست: یکی این که دوم امرداد سال ۱۲۸۰ او هنری ، ادیب مشهور، که به جرم اختلاس از بانک زندانی شده بود، پس از سه سال از بند آزاد شد! دیگری آن که در همین روز به سال ۱۳۴۸ سفینه‌ی آپولو ۱۱ پس از بازگشت از ماه در اقیانوس آرام فرود آمد. زادگان نامدار این روز عبارت‌اند از سیمون بولیوار انقلابی آمریکای لاتین (۱۱۶۲)، الکساندر دوما نویسنده‌ی فرانسوی (۱۱۸۱)، نیکلای چرنیشفسکی ادیب و منتقد روسی (۱۲۰۷)، هایله سلاسی آخرین امپراتور اتیوپی (۱۲۷۱)، آملیا ارهارت بانوی خلبان و ماجراجو (۱۲۷۶) و جنیفر لوپز خواننده‌ی آمریکایی (۱۳۴۸). محمد اخشید حاکم مصر (۳۲۵)، امیر نوح بن منصور سامانی (۳۷۶) و احمد شاملو (۱۳۷۹) هم در این روز درگذشته‌اند.
پژوهش و نگارش: دکتر شروین وکیلی ویرایش و پردازش: بهنوش عافیت‌طلب خوانش و تدوین: فرهاد آقابابایی
Be the first to comment