- 19 saat önce
02-Anayasal Kavramlar ve Anayasal Tarih 09
Kategori
📚
ÖğrenmeDöküm
00:00İzlediğiniz için teşekkürler.
00:30İzlediğiniz için teşekkürler.
01:00İzlediğiniz için teşekkürler.
01:30Katılımcı olarak endesem varsın.
01:31Özkan'ı görüyorum.
01:36Meclisin görev ve yetkilerini şöyle ayırmıştım.
01:42Parlamento kararla yaptığı görevler, kanunla yaptığı görevler doğrudur değil mi?
01:46Emine sen dersteydin.
01:52Niye sen dersteydin?
01:54Dersteydin.
01:55Hatırlamıyorum diyorsun.
02:00Hocam nerede kaldık?
02:02İnan hatırlamıyorum diyorum ki.
02:03O zaman bir dakika.
02:04O zaman şöyle yapalım.
02:05Bir dakika şöyle yapalım.
02:06Tamam.
02:06Şöyle.
02:10Ha mesaj desin.
02:12Tamam tamam.
02:13Tamam.
02:14Tamam.
02:15Şunları yaptık.
02:20Meclisin görev ve yetkilerinden kanunla yaptığı görevler, bir de parlamento kararıyla yaptığı görevler.
02:28Parlamento kararları ve kanunla yaptığı görevler.
02:31Böyle bir ayırım yaptım.
02:33Şimdi bunların içine gireceğim dedim.
02:35Yani kanun nasıl yapılır, bütçe kanun nedir?
02:38Kısa kısa tabii ki.
02:39Ve onlara bir bakalım.
02:41Tamam mı?
02:41Şimdi meclisin bir, oylama türlerini falan da yapmıştım.
02:46Kanunla yaptığı görevlerden ilk önce kanun nasıl yapılır?
02:50Şimdi burada arkadaşlar, ben özellikle beyaz bir sayfa açtım.
02:57Şimdi kitabınız da biraz daha ayrıntılı, detaylı.
03:01Kitaptan da bakabilirsiniz ama hani ben bu şekilde anlatacağım.
03:05Daha kısa ve net anlatacağım.
03:07Kitapta biraz daha detaylı.
03:09Şimdi kanun nasıl yapılacak?
03:10Şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi dilediği konuyu kanun yapabiliyor.
03:14Kanun maddelerinde tabii ki değişiklik yapabiliyor.
03:16Şimdi nasıl yapılacak?
03:17Şimdi ilk önce meclis genel kurulunda meclis başkanlığına bir kanun önerisi gelecek.
03:23Yani biz ona ne ad veriyoruz?
03:25Kanun teklifi diyoruz.
03:27Şimdi kanun teklifini kim sunacak?
03:29Tabii ki milletvekilleri sunacak.
03:32Ben milletvekili ki, parantez açtım.
03:35En az bir milletvekili kanun teklifinde yazılı bir önergesi sunabiliyor.
03:41Mesela bir milletvekili 50 maddelik kanun önerisinde bulunabilir mi?
03:45Tabii ki bulunabilir.
03:47Bunu nereye sunuyor?
03:48Meclis başkanlığına sunuyor.
03:50Şimdi meclis başkanlığı hemen bunu atıyorum kaç maddelik olsun?
03:56Sekiz maddelik kanun önerisi olsun.
03:58Sekiz maddelik kanun önerisi meclis başkanlığına en az bir milletvekili yazılı bir öneriyle sundu.
04:03Meclis başkanlığı bunu hemen meclis içerisindeki ilgili komisyona havale ediyor.
04:10İlgili komisyonlarda görüşülüyor, tartışılıyor.
04:14Komisyondan geçtikten sonra, görüşüldükten sonra komisyonların kararları tavsiye niteliğindedir.
04:21Öyle söyleyeyim.
04:22Tavsiye niteliğinde.
04:24Şunu diyebilirsiniz.
04:25Hocam komisyonlar nedir?
04:27Meclisimizin içerisinde birçok komisyon var.
04:30İşte adalet komisyonu var, eğitim komisyonu var, sağlık komisyonu var.
04:34Hocam bunlara kimler üye?
04:36Milletvekiller üye.
04:38Atıyorum adalet komisyonunda 25 milletvekili var, sağlık komisyonunda 30 milletvekili var.
04:43Sayıları değişebilir.
04:44Hiç önemli değil.
04:45Bilmek durumunda değiliz sonuçta.
04:47Öyle söyleyeyim.
04:48Mesela diyelim ki sağlıkla ilgili bir kanun önerisi verildi.
04:52Meclis de sağlık komisyonuna gidiyor.
04:55Komisyonda olan milletvekilleri oturuyor, konuşuyor ve tavsiye niteliğinde karar alıyor.
05:02Öyle söyleyeyim.
05:03Komisyondan geçtikten sonra meclis genel kurulunda kanun için görüşmeler başlayacak.
05:12Şimdi kaç maddelikti?
05:14Sekiz maddelik bir kanun önerisi gelmişti.
05:17Meclis genel kurulunda sekiz madde için görüşmeler yapılır.
05:21Eklemeler, çıkarmalar yapılır.
05:23Öyle söyleyeyim.
05:24Değiştirilecek maddeler değiştirilebilir.
05:26Daha sonra meclis genel kurulunda bu kanun için oylama yapılacak.
05:30Yani kabul edilebilmesi için.
05:32Tamam mı?
05:32Kabul edilmesi için mecliste oylama yapılacak.
05:35Yapılacak oylamanın türü basit oynamadır.
05:38Basit oynamayı hatırlıyor musunuz?
05:40Toplantıya katılanların sağlık çoğunluğuyla karar alıyorlardı.
05:44Toplantıya ters sayısı en az iki yüz milletvekili olması lazım.
05:49En az iki yüz milletvekili olduğu bir toplantıda yüz elli bir kabul derse o kanun meclisten geçiyor, kabul edilmiş oluyor.
05:57Yani iki yüz milletvekili olduğu bir toplantıda en az yüz elli bir milletvekili evet derse atıyorum örnekle sekiz maddelik bu kanun önerisi mecliste çıkıyor, kabul edilmiş oluyor.
06:07Şimdi genellikle kanunlar zaten basit oynamayla kabul edilir.
06:11Yani kanun yapım aşamasında bir şey yok.
06:14Kanun yapım aşaması baktığınız zaman çok kolay.
06:17En az bir milletvekili teklif ediyor.
06:20Düşük kabul sayısı değil mi hocam?
06:21Yüz elli bir evet evet yüz elli bir en düşük karar yeter sayısı minimum sayı.
06:27İki yüz milletvekili karıştırmayın iki yüz toplantı yeter sayısıdır.
06:31Yani toplantının açılabilmesi için en az iki yüz milletvekili kararın çıkabilmesi için yalnız basit oynamada.
06:37En az yüz elli bir.
06:38Şimdi mecliste kabul edildi.
06:40Biz olumluları konuşalım.
06:41Mecliste sekiz maddelik kanun kabul edildi.
06:44Şimdi kime gidiyor?
06:45Cumhurbaşkanına gidiyor.
06:47Şimdi cumhurbaşkanının burada iki yolu var kanunlarda.
06:50Şimdi cumhurbaşkanı ya o kanunun meclise ne yapabilecek?
06:54Meclise iade edebilir.
06:56Meclise iade hakkını kullanabilir.
06:57Ya da meclise iade etmemişse otomatik olarak uygun bulmuştur.
07:02Meclise iade edilmemişse uygun bulunmuştur.
07:04Şimdi uygun bulduğu an cumhurbaşkanı o kanunu resmi gazetede yayınlıyor.
07:11Yürürlüğe sokacak olan cumhurbaşkanıdır.
07:14Bakın cumhurbaşkanının kanunlardaki görevi nedir biliyor musunuz?
07:18Kanunlardaki görevi ya meclise iade edecek ya da yürürlüğe sokmak için resmi gazetede yayınlayacak.
07:25Bunu da on beş gün içinde yapar.
07:27Yani meclisten sekiz maddelik verdiğim örnekte sekiz maddelik kanun çıktı cumhurbaşkanına gitti.
07:34On beş günlük karar süresi var.
07:37Yani ya meclise iade edecek ya da resmi gazetede yayınlayacak.
07:40Şimdi resmi gazetede yayınladı.
07:42Yayınladığı gün yürürlüğe girer zaten o kanun.
07:45Peki cumhurbaşkanı dedi ki ben resmi gazetede yayınlamayacağım.
07:49Çünkü meclise iade hakkını kullanıyor.
07:52Demek ki uygun bulmamış.
07:54Şimdi diyelim ki sekiz maddelik bir kanun cumhurbaşkanına geldi.
07:57Cumhurbaşkanı dedi ki ben dedi bunun dedi beş maddesini uygun buldum ama dedi üç maddesini uygun bulmadım dedi.
08:05Olabilir mi olabilir.
08:06Şimdi cumhurbaşkanı meclise ne yapıyor?
08:09İade hakkını kullanacak.
08:10Şimdi meclise iade ederken uygun bulmadığı üç maddeyi iade etmez.
08:16Yani kısmi iade diye bir şey olmaz.
08:19Nasıl geldiyse öyle gidecek.
08:22Tamamını iade eder.
08:23Bakın tamamını sekiz maddenin tamamını iade eder.
08:27Tabii iade ederken şöyle bir şey var.
08:29Cumhurbaşkanı uygun bulmadığı üç maddeyi.
08:32Yani örneğim de öyle tabii ki.
08:34Üç maddeyi neden uygun bulmadığını gerekçesini oraya yazar.
08:39Şimdi bakın meclis tekrar ne yapıyor?
08:42Görüşme yapıyor.
08:42Uygun bulmadığı, cumhurbaşkanı uygun bulmadığı üç maddeyi görüşüyor meclis tekrar.
08:47Şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi burada tabii ki şunu yapabilir.
08:52Şimdi tekrar meclis, genel kurulu, cumhurbaşkanının uygun bulmadığı maddeleri görüşüyor.
09:00Tamam.
09:01Şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi görüştü ve cumhurbaşkanına tekrar gönderecek.
09:07Şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi şunu diyebilir değil mi?
09:12Sayın Cumhurbaşkanım siz üç maddeyi uygun bulmamışsınız.
09:17Değiştirmemiz gerektiğini söylemişsiniz.
09:19Ama tabii tabii, cumhurbaşkanı uygun bulmadığı maddeleri gerekçesini de, gerekçesiyle beraber tek tek belirtiyor.
09:29Çünkü şimdi tamamını iade edecek ya, tamamını, tamamı, sekiz maddeyi iade ediyor.
09:34Hani meclisin orada görmesi lazım.
09:37Hangi maddeleri uygun bulmuş, hangi maddeleri uygun bulmamış?
09:40Bir de neden uygun bulmadığının gerekçesini de yazmak zorunda.
09:43Anlaştık.
09:44Şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi toplandı.
09:47Şimdi cumhurbaşkanına gölü gönderiyor, tekrar gönderiyor.
09:51Şimdi meclis şunu diyebilir değil mi?
09:52Sayın Cumhurbaşkanım siz üç maddeyi uygun bulmamışsınız ama biz gayet uygun bulduk.
09:58Biz hiçbir maddede değişiklik yapmıyoruz diyebilir mi?
10:01Yani Türkiye Büyük Millet Meclisi aynen kabul edebilir mi?
10:06Değil mi?
10:06Edebilir.
10:07Yani hiçbir maddede değişiklik yapmayabilir.
10:10Yalnız diyor ki anayasamız Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne.
10:14Aynen kabul edebilmen için meclis üye tam sayısının en az salt çoğunluğuyla aynen kabul etmen lazım diyor.
10:23Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu kaç?
10:26En az 301 milletvekili ile aynen kabul etmen lazım diyor.
10:32Şimdi dikkat.
10:33Şimdi başa döndüm.
10:35Sekiz maddelik kanun Cumhurbaşkanı'na geldi.
10:38Cumhurbaşkanı meclise iade etti.
10:40Tamam.
10:40Meclis görüşüyor.
10:42Meclis hiçbir maddede değişiklik yapmayacaksa, aynen kabul edecekse en az 301 milletvekinin orada Cumhurbaşkanı'nın karşısına direnmesi lazım.
10:53Aslında bu bir direnmedir.
10:54Yani en az 301 milletvekili ne diyor Cumhurbaşkanı'na?
10:57Biz hiçbir maddede değişiklik yapmıyoruz.
11:01Kararımızda ısrarcıyız dediği an, bakın böyle bir 301 ile hiçbir değişiklik yapmadan Cumhurbaşkanı'na gelirse Cumhurbaşkanı'nın ikinci kez iade yetkisi yoktur.
11:14İade yetkisi yok.
11:18Ne yapmak zorunda?
11:20Otomatik olarak resmi gazetede yayımlar ve yürürlüğe sokar.
11:26Tamam mı?
11:27Bu şekildedir.
11:27Ha şunu diyebilirsiniz.
11:29Peki hocam, Cumhurbaşkanı meclise iade etti.
11:33Meclis değişiklik yaparak gönderdi.
11:37Şimdi değişiklik yaparak gönderiyorsa yeni bir kanun gibi düşünün onu.
11:41Otomatik olarak tekrar Cumhurbaşkanı'nın meclise iade hakkı var mı var?
11:45Meclise iade etti.
11:47Meclis yine değişiklik yaptı.
11:49Bak hiç önemli değil.
11:50Yani her değişiklik yaptığı zaman yeni bir kanun gibi düşünün.
11:54Otomatik olarak Cumhurbaşkanı'nın tekrar iade hakkı doğuyor.
11:57Bir süre sonra sürekli Cumhurbaşkanı'nın iade ettiğini düşünün.
12:01Bir süre sonra meclis ne yapar?
12:03En az 301 ile yakalar bu şeyi.
12:06En az 301 milletvekiliyle aynen kabul ediyoruz der.
12:11Ve otomatik olarak Cumhurbaşkanı'nın karşısında direni ve Cumhurbaşkanı bu sefer resmi gazetede yayınlamak zorunda kalır.
12:17Anlaştık mı?
12:18Kanunlarda bir süreç budur.
12:19Bu şekildedir.
12:21Peki, şimdi Cumhurbaşkanı resmi gazetede yayınlamak zorunda kaldıysa,
12:26aslında meclis en az 301 milletvekiliyle hiçbir değişiklik yapmamış ve Cumhurbaşkanı karşısında direnmiştir diyoruz.
12:36Şimdi aslında Cumhurbaşkanı'nın burada bakın kanunlarda çok muazzam bir yetkisi yok.
12:40Değil mi?
12:41Çünkü kanun yapma yetkisi mecliste.
12:44Yalnız şöyle bir yetkisi de var Cumhurbaşkanı'nın.
12:48Şimdi kanun Cumhurbaşkanı tarafından resmi gazetede yayınlanıyor.
12:53Resmi gazetede yayınlama yetkisi kimde?
12:55Cumhurbaşkanı'da.
12:57Şimdi resmi gazetede yayınlanıyor.
13:00Birileri koşa koşa anayasa mahkemesine bu kanun için ne davası açacak?
13:06Anayasa mahkemesine iptal davası açılacak.
13:11Ne için?
13:12Kanunun iptali için iptal davası.
13:14Çünkü kanunları iptal etme yetkisi, kanunları denetleme yetkisi kimde?
13:19Anayasa mahkemesinde.
13:20Hiçbir mahkeme resen harekete geçmez.
13:23Daha önce konuşmuştuk.
13:24Yani anayasa mahkemesi şunu yapmaz.
13:27Ya bu kanun çıkmış ben baktım ben bu kanunu iptal ediyorum diyemez.
13:31İlk önce mahkemeye bir iptal davasının açılması lazım.
13:35Şimdi anayasa mahkemesine kanunun iptali için iptal davası açma yetkisi kimde?
13:45Bak şimdi davayı kim açacak biliyor musunuz?
13:47Davayı açan taraflardan biri bir tanesini yazayım şimdilik.
13:57Daha sonra yargıda anayasa mahkemesi anlatırken bunu çoğaltacağım.
14:01Taraflardan biri kim?
14:03Cumhurbaşkanı.
14:04Demek ki Cumhurbaşkanı resmi gazetede yayınlamak zorunda kalıyor.
14:10Orada değil mi?
14:11Ama koşa koşa çünkü hukuk aykırı bulabilir.
14:14Meclisin aldığı o kararı, o kanun hukuk aykırı, anayasayı aykırı görebilir.
14:19Resmi gazetede yayınlıyor, yayınlıyor.
14:22Koşa koşa anayasa mahkemesine iptal davası açabilir.
14:25Peki diyelim ki anayasa mahkemesine iptal davası açtı.
14:28Şimdi anayasa mahkemesine iki türlü iptal davası açarsınız kanunlar için.
14:33Bir, ya şekil davası açarsınız.
14:36Bakın iki türlü dava açılır.
14:38Ya şekil davası açılır ya da esas davası açılır.
14:43Esas davası açılır.
14:46Yani kanunlar için şekil ve esas davası açılır.
14:50Her ikisini aynı anda Cumhurbaşkanı açabilir mi?
14:53Açabilir.
14:53Ya da sadece şekil davası açabilir, sadece esas davası açabilir.
14:58Her ikisini aynı anda açabilir.
14:59Şimdi diyelim ki Cumhurbaşkanı anayasa mahkemesine kanunun iptal edilmesi için hem şekil davası açtı hem esas davası açtı.
15:09Şimdi otomatik olarak anayasa mahkemesi hem şekil olarak denetleyecek hem de esas olarak denetleyecek.
15:15Yani anayasa mahkemesi kanunları hem şekil hem esas olarak denetliyor mu?
15:21Evet ama dava açılırsa tabii ki taraflar tarafından.
15:25Öyle söyleyeyim size.
15:26Şimdi şekil denetimi ne?
15:28Şimdi şekil denetimi kim yapacak bu şekil denetimini?
15:31Anayasa mahkemesi yapıyor.
15:32Şekil denetimi oylama usulleridir.
15:35Bakın oylama usulü.
15:37Yani bir kanun meclisten çıkarken o basit oylama kuralları karar yeter sayısına uygun hareket edilmiş mi, edilmemiş mi diye denetim yapıyorsa anayasa mahkemesi şekil denetimidir.
15:51Ama şöyle denetliyorsa anayasanın içeriğine bakarak denetim yapıyorsa yaptığı denetim türü esas denetimidir.
16:02Şimdi şöyle bir açıklama yapıyorum.
16:04Bakın şimdi anayasa mahkemesine cumhurbaşkanı bir iptal davans açtı.
16:10Tamam kanun için.
16:12Anayasa mahkemesinden şöyle bir açıklama geldi.
16:14Dedi ki ben dedi bu kanunu iptal ediyorum.
16:17Gerekçesi de yapılan bu kanun anayasada belirtilen layık devlet ilkesine, demokratik devlet ilkesine, hukuk devlet ilkesine eşitlik kanunun önünde eşitlik ilkesine aykırıdır deyip iptal ediyorsa
16:30neyin içerisine giriyordur?
16:32Anayasanın içeriğine giriyor.
16:34Yani esas olarak denetleyip değil mi esas olarak denetleyip iptal edebilir.
16:39Şimdi esas denetimi bu önemli denetim zaten esas denetimidir.
16:43Şekil denetimi de şudur.
16:44Şimdi örnek vereyim.
16:46200 milletvekilin olduğu bir toplantıda diyelim ki örneklendirmek için söylüyorum.
16:52Şimdi 140 milletvekili bu kanun için evet demiş.
16:5660 milletvekili de bu kanun için hayır demiş.
16:59Ve meclis başkanı demiş ki 140 milletvekili çoğunluk evet dediği için bu kanun mecliste kabul edilmiştir demiştir.
17:08Örnek veriyorum.
17:09Tamam.
17:10Şimdi meclisten böyle bir kanun çıktı.
17:12Anayasa mahkemesi ne?
17:14Dava açıldı.
17:15Anayasa mahkemesi ne diyecek?
17:17Çıkan bu kanun neye aykırıdır?
17:20Şekle aykırıdır.
17:21Neden?
17:22Çünkü karar yeter sayısı var mı arkadaşlar?
17:25200 milletvekinin olduğu bir toplantıda bir kanunun bir kararın çıkabilmesi için en az 151 milletvekinin evet demesi lazım.
17:35Burada karar yeter sayısı sağlanmamıştır.
17:38140 evet ve kanunu kabul edemezsiniz.
17:41Oylama usulüne, anayasada belirtilen oylama usulüne aykırıdır diye anayasa mahkemesi bu kanunu iptal eder.
17:48Ama neye dayanarak iptal eder?
17:50Şekle aykırıdır der.
17:53Şimdi takdir edersiniz ki arkadaşlar ben böyle bir örnek verdim ama şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi 200 milletvekilinin olduğu bir toplantıda 140 milletvekili evet ile o kararı çıkartmaz.
18:07Yani oylama usulüne uygun hareket eder.
18:10Şekle genellikle uygulama için söylüyorum.
18:13Şekle uygun hareket ediyor.
18:14Sıkıntı nereden çıkıyor?
18:15Esastan çıkıyor zaten.
18:17Ama oylama usulüne de aykırı hareket edebilir.
18:20O yüzden kanunlar hem şekil hem esas olarak denetlenir.
18:24Tabi dava açılırsa.
18:26Davayı açan taraflardan biri de kimmiş anayasa mahkemesine?
18:30Cumhurbaşkanıdır.
18:31Hocam sadece cumhurbaşkanı mı değil.
18:33Hani milletvekilleri falan da açabilecek ama onu en son o şeyi anlatırken anayasada en son dersiniz anayasa mahkemesi anlatırken anlatacağım.
18:42Anlaştık mı?
18:43Kanunların yapım süreci ve denetim mekanizması bu şekilde.
18:48Şimdi geldik.
18:51Burayı aldınız mı?
18:52Gerçekten notlarda da var ama.
18:54Ben burayı komple nasıl siliyorum acaba?
18:56Dur bakayım.
18:57Komple şöyle.
19:02Nasıl sileyeceğim?
19:03Hepsini de bu sayfayı nasıl sileyeceğim?
19:06Neyse Özkan'a sonra bir sorayım.
19:09Arada bir Özkan sileyeyim.
19:10Hani böyle komple bir yere basıp bu sayfanın hepsini silmesini istiyorum.
19:15Zaman kaybolmasın diye.
19:22Bir baka vardır bir örtem ama.
19:26Peki.
19:27Şimdi bütün kanunlar hemen hemen öyle söyleyeyim size.
19:30Bu şekilde yapılır.
19:31Kolay mı kanun yapmak?
19:32Ya da kanun maddelerinde değişikliği de bu adamlar.
19:35Çünkü kanun maddesindeki değişikliği de kanunla yapıyorsun.
19:39Aynen bu şekilde yapıyorlar.
19:41Şimdi meclisin kanunla yaptığı görevlerdeyiz.
19:44Bir, kanun nasıl yapılır?
19:46İki, şimdi hiç ara soğumasın.
19:50Şimdi meclisin en önemli görevlerinden bir tanesi anayasa değişikliği yapmak.
19:54Şimdi anayasa da bir norm sonuçta.
19:57İlk üç maddeye ne yapamıyorlardı?
20:01Dokunamıyorlardı.
20:03Şurası bir kalsın.
20:05İlk üç maddeye de ama ilk üç maddenin dışındaki maddelerde değişiklik tabii ki yapılıyor.
20:10Tamam mı?
20:11Beşinci madde değiş, hatta dörtte değil mi koruma altında?
20:14Yüz yetmiş altıncı madde, altmış sekizinci madde değiştirilir mi?
20:17Değiştirilir.
20:18Ama şunu söylüyor bak anayasamız kendisi söylüyor.
20:21Yani beni değiştirebilirsin diyor meclise.
20:24Ama yapacağın her değişiklik ilk üç, aynen.
20:26İlk üç maddeye aykırı olmayacak diyor.
20:28Peki şimdi anayasa değişikliği nasıl yapılacak?
20:31Sizce kolay mı yapılacak anayasa değişikliği?
20:34Hayır.
20:35Şimdi bizim anayasamız değişikliği zor değiştirilen bir norm.
20:44Değişikliği zor çünkü sert bir anayasamız var.
20:47Şimdi bir anayasadaki maddeyi değiştirilmesi zorsa kanun yapım usulüyle anayasa değişikliği yapım usulü farklı ve anayasa değişikliği daha zorsa o anayasalar sert anayasalardır.
21:02Şimdi hemen bakalım.
21:04Şimdi bizim 82 anayasamız nasıl değiştirilecek?
21:07Anayasamız kendisi söylüyor zaten bak beni değiştirebilmenin bazı aşamaları var diyor.
21:11Bir, anayasa değişikliği için bir teklif gelecek.
21:16Anayasa değişikliği teklifi.
21:17Şimdi anayasa değişikliği teklifini kim verecek?
21:20Milletvekillere.
21:21Şimdi yalnız en az en az 200 milletvekilinin yazılı bir teklifi olacak, imzası olacak.
21:33Atıyorum en az 200 milletvekili 18 maddelik anayasa değişikliğini, nelerin değiştirileceğini, nasıl bir değişiklik olacağının teklifini imzayla nereye veriyor?
21:47Meclis başkanlığına veriyor.
21:49Şimdi diyebilirsiniz ki hocam 200 bir yerde daha geçiyordu.
21:53200 anayasada iki yerde geçer.
21:55200 rakama.
21:57Bir, mecliste toplantının açılabilmesi için toplantı yeter sayısıdır.
22:03İki, anayasa değişikliği için teklif sayısıdır.
22:06Başka hiçbir yerde 200 geçmiyor arkadaşlar onu söyleyeyim size.
22:09Şimdi en az 200 milletvekili atıyorum 18 maddelik anayasanın değiştirilmesi, nelerin değiştirilmesi gerektiğine dair teklifi meclis başkanlığına verdik.
22:20Meclis başkanlığı hemen ilgili komisyon olan anayasa komisyonunu havale etti.
22:25Şimdi anayasa komisyonu, üyeleri toplandı, görüşmeler falan yaptı.
22:32Komisyondan çıkan kararlar tavsiye niteliğinde.
22:36Yani burada 26 falan milletvekili var.
22:39Toplandı bir baktılar, tavsiye niteliğine karar aldılar.
22:43Şimdi komisyondan geçtikten sonra anayasa değişikliği için mecliste, mecliste görüşmeler başlıyor.
22:54Mecliste görüşmeler başlar.
23:00Şimdi anayasa değişikliği, ivedililikli görüşülemez.
23:04Ne demek bu?
23:05Ivedililikli görüşülemez.
23:10Ne demek?
23:10Bak anayasamız kendisi söylemiş bunların hepsini.
23:18Yani beni acil, hızlı, bir an önce oldu bittiye getiremezsin diyor.
23:25Bak kendisi söylüyor.
23:26Beni değiştiriyorsun diyor ya.
23:27En üstün olm çünkü.
23:28Şimdi ivedililikli görüşülemez demek şudur.
23:31Nasıl anlayacağız?
23:32Anayasa değişikliği için mecliste iki görüşme yapılacak arkadaşlar.
23:36Bak birinci görüşme, birinci görüşme bittikten sonra ikinci görüşme.
23:42Şimdi kanunda böyle bir şey var mıydı?
23:45Kanunda iki kez mi görüşülüyor?
23:47Yok.
23:48Kanun var, ivedililikli görüşülür.
23:50Bir kez görüşülür, hop oldu bitti.
23:52Tamam.
23:52Ama anayasa değişikliği, ivedililikli görüşülemez diyor.
23:55Bir de hemen şurayı da yazayım.
23:57Şimdi şurayı da.
23:58Anayasa değişikliğinin meclisteki, meclisten geçebilmesi için kabul sayısı, en az sayılar tabii bunlar.
24:05Kabul sayısı meclis üye tam sayısının beşte üçüdür.
24:10Takdir edersiniz ki basit oylama olmayacaktır.
24:13Anayasamız değişiyor.
24:14En az 360 milletvekilinin evet demesi lazım.
24:18En az rakam.
24:19Ve yapılan oylama da gizli oydur.
24:21Yani hangi milletvekilinin evet, hangi milletvekilinin hayır dediğini kimse görmüyor.
24:27Gizli oylama ile kabul edilecek.
24:29Şimdi bakın böyle bir süreç var.
24:31Şimdi en az 200 milletvekili, 18 maddelik anayasa değişikliğini meclis başkanına sundu.
24:37Tamam.
24:38Anayasa komisyonunda görüşüldü.
24:40Mecliste görüşmeler başladı anayasa değişikliği için.
24:43Birinci görüşme açıldı.
24:45Şimdi birinci görüşme de şudur bakın.
24:49Kaç madde?
24:5018 madde.
24:51Her madde tek tek görüşülür.
24:54Tamam.
24:55Tek tek tartışılır yani.
24:57Eklemeler, çıkartmalar yapılır.
24:59Her madde tek tek oylanır.
25:02Yani madde, madde oylanacak.
25:04Bakın madde, madde oylama yapılır.
25:08Ve her bir maddenin meclisten geçebilmesi için, birinci görüşmeden geçebilmesi için en az 360 milletvekilinin orada evet demesi lazım.
25:22Şimdi zor bir şey mi?
25:24Evet, çok zor bir durum.
25:25Çok zor bir karar.
25:26En az 360 evet diyecek.
25:28Basit oylama değil.
25:29Şimdi her madde, madde oylama yapıldı.
25:32Ve bir maddenin geçebilmesi için 360 milletvekilin evet demesi lazım.
25:36Şimdi birinci görüşme bitti.
25:38Şimdi bak anayasamız şunu söylüyor.
25:41Meclise, milletvekillerine.
25:42Diyor ki, ikinci görüşme yaptıracağım sana diyor.
25:47Aynı işlemi bir daha yapacaksın.
25:50Çünkü emin olmak zorundasın.
25:52Çünkü beni değiştiriyorsun diyor.
25:53En üst mü o.
25:54Yalnız diyor, ikinci görüşmeyi yapabilmen için birinci görüşme bittikten sonra 48 saat bekle.
26:0348 saat geçmeden ikinci görüşme yapılmaz.
26:0748 saatlik bu süreye serinleme süresi diyoruz.
26:11Serinleme ya da soğuma süresidir.
26:14Yani şunu söylüyor anayasa milletvekillerine.
26:17Birinci görüşme bitti.
26:19Bir otur, bir dinlen, bir sigara iç.
26:22Bir kafanı dinlendir.
26:24Tamam?
26:24Çünkü ikinci görüşme yaptıracağım.
26:26İkinci görüşme, birinci görüşmenin aynısıdır.
26:29Şimdi 48 saat bitti, ikinci görüşme açıldı.
26:34Her madde tek tek yine görüşülüyor, yine tartışılıyor.
26:37Her madde tek tek, bakın yine madde madde oylama yapılıyor.
26:43Bak tekrar ediyor.
26:45Madde madde oylama ve her bir maddenin geçebilmesi için en az 360 milletvekilin evet demesi lazım.
26:52Tamam?
26:52Madde madde, 360 ve üstte evet diyecek.
26:56Peki, hepsi geçti.
26:57Her bir madde kabul edildi mecliste.
26:59Ve en son bu sefer tüm maddeleri oylanır.
27:04Bakın tüm maddeler oylama yapılır.
27:08Yani aslında baktığınız zaman 3 tane oylama yapılıyor.
27:11Yani bu sefer meclis başkanı şunu diyor en son.
27:14Peki diyor 18 maddelik anayasa değişikliğini, 18'in tamamına evet diyor musunuz diyor.
27:21Yine kaç istiyorlar?
27:23360 istiyorlar.
27:25Tamam mı?
27:25Zor bir süreç.
27:26Şimdi şöyle şeyler olabilir bakın.
27:29Şimdi birinci görüşme açıldı.
27:31Birinci görüşmede diyelim ki, şimdi 18 maddeden örnek verdim.
27:36Birinci görüşmede bir tane madde, birinci görüşmede bir tane maddeyi meclis kabul etmedi.
27:45360'ın altında kaldı.
27:46Yani 350, 340 milletvekili evet diyorsa otomatik olarak kabul edilmemiştir.
27:50En az 360 isteniyor çünkü.
27:52Diyelim ki birinci görüşmede bir maddeyi meclis kabul etmedi.
27:57Şimdi birinci görüşmede kabul edilmeyen o madde ikinci görüşme kapsamına alınır.
28:05Tamam mı?
28:06İkinci görüşmede eğer 360 ve üstü kabul ediyorsa otomatik olarak anayasa değişikliği paketin içine alınır.
28:15Tamam mı?
28:15Yani kabul etmiştir meclis aslında onu.
28:18Esas önemli görüşme ikinci görüşmedir.
28:20Bakın ben size şunu söyleyeyim.
28:23Bizim 2017 anayasa değişikliğimiz var ya, 18 maddelik özellikle 18 maddelik.
28:29Çünkü 18 maddelik anayasa değişikliğimiz var.
28:31Aslında 2017 anayasa değişikliğimiz arkadaşlar 20 maddelik geldi biliyor musunuz?
28:3720 maddelik anayasa değişikliği geldi.
28:40Meclis başkanlığına.
28:41Bak 20 maddeydi.
28:42Birinci görüşme açıldı.
28:45Şimdi birinci görüşmede 20 maddenin hepsi tek tek oylandı ve hepsi kabul edildi.
28:51Yani birinci görüşmede bütün maddeler kabul edildi.
28:5548 saat beklendi.
28:57O 48 saatlik süre içerisinde ne olduğuna dair hiçbir fikrimiz yok.
29:0248 saat sonra ikinci görüşme yapıldı.
29:04İkinci görüşmede, birinci görüşmede bütün maddeler kabul edilmişti.
29:11İkinci görüşmede iki maddeyi kabul etmediler.
29:15Olabilir mi?
29:15Olabilir.
29:16Bak böyle de olabilir.
29:18Yani birinci görüşmede bütün maddeler kabul edilip, ikinci görüşmede bazı maddeler kabul edilmezse
29:23otomatik olarak anayasa değişikliği paketinden...
29:27Yani ikinci görüşmedir.
29:28En son şekil aldığı görüşme.
29:30Öyle söyleyeyim size.
29:32Tamam.
29:32Birinci görüşme biraz şey.
29:34Hani bir nasıl söyleyeyim?
29:38Size durun.
29:40Şurada.
29:41Bir ön görüşme gibi.
29:44Ön görüşme.
29:46Tamam mı?
29:47Formalite.
29:48Evet.
29:51Ya esasında hani birinci görüşmede biraz şekilleniyor.
29:54Hani şey diyorsun.
29:55Birinci görüşmede şu maddeyi kabul ettilerse.
29:59Demek ki ikinci görüşmede de kabul edecekler.
30:01Ama işte olmayabiliyor bazen.
30:02Hani gördük 2017 anayasa değişikliğinde.
30:06Peki şimdi diyelim ki Türkiye Büyük Millet Meclisi kabul etti.
30:11360 ve üstü en son tüm üzerinden yapılan oylamada hepsi 360 milletvekili.
30:21Çünkü en az karar yeter sayısı 360 olduğu için 360'a kabul edildi.
30:25Meclis kabul etti.
30:26Meclisten çıktı.
30:27Bak bu süreç Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki süreç.
30:30Meclisten çıktı.
30:33Şimdi kime gidiyor?
30:34Şimdi bu sefer Cumhurbaşkanı'na gidiyor.
30:37Bak ikinci aşama Cumhurbaşkanı aşamasıdır.
30:40Şimdi Cumhurbaşkanı'nın burada iki yolu var arkadaşlar.
30:43Şimdi birinci yol.
30:48İkinci yol.
30:48Şimdi neye göre değişecek?
30:51Cumhurbaşkanı'nın izlediği yol neye göre değişecek?
30:55Meclisteki kabul sayısına göre, kabul sayısına göre Cumhurbaşkanı'nın izleyeceği yol ikiye ayrılıyor.
31:06Yani kendi kafasına göre Cumhurbaşkanı öyle bir yol izleyemiyor.
31:10Şimdi en az kaçla kabul edilmesi lazım zaten?
31:14En az 360 milletvekiliyle kabul edilmesi lazım.
31:17Şimdi diyor ki anayasamız 360 ile 400 milletvekili arasında kabul edilmişse,
31:25şimdi arasında dediğine göre 400 dahil değildir.
31:30Tamam mı?
31:31399 dahildir.
31:33Şimdi 360 ile 400'ü şöyle de görebilirsiniz.
31:35360 meclisiyetam sayısının 5'te 3'ü ile 400, 3'te 2'si arasında kabul edilmişse,
31:44Cumhurbaşkanı'na gelmişse, Cumhurbaşkanı'nın izleyeceği yol farklıdır diyor.
31:50Şimdi örnek.
31:52Şimdi diyelim ki, diyelim ki 380 milletvekiliyle mecliste kabul edildi.
32:00380 ile, en az 360 ile kabul edilmişse, 380 ile meclisten geçti, Cumhurbaşkanı'na geldi.
32:07Birinci yoldan devam edecek Cumhurbaşkanı.
32:10Şimdi bakın burada Cumhurbaşkanı'nın iki yolu var.
32:13Ya bu anayasa değişikliğini uygun bulmayıp meclise iade edecek ya da meclise iade etmemişse uygun mu bulmuştur?
32:23Evet, şimdi bak anayasamız şunu söylüyor Cumhurbaşkanı'na, senin burada uygun bulman yetmedi.
32:30Eğer uygun bulduysan bu anayasa değişikliğini halka götürmek zorundasın diyor.
32:38Şimdi halka götürecek, bize getirecek.
32:40Yani bunun adı referandum değil mi?
32:42Zorunlu referanduma gideceksin diyor.
32:45Bak niye zorunlu referandum?
32:47Çünkü buradaki referandum Cumhurbaşkanı'nın inisiyatifine kalmış bir durum değildir.
32:51Anayasamız diyor ki Cumhurbaşkanı'na eğer meclise iade etmediysen o zaman Cumhurbaşkanı uygun bulmuştur.
32:59Senin uygun bulman yetmedi diyor.
33:01Kime götüreceksin?
33:02Halka soracaksın.
33:04Şimdi referanduma gideceğimizi Cumhurbaşkanı resmi gazetede yayımlar.
33:1060 gün sonraki ilk pazar nereye gidiyoruz?
33:18Referanduma bak referandum hadi böyle bir süreç yaşadık ki yaşadık 16 Nisan 2017 referandumu böyle bir süreçti.
33:30Otomatik olarak 3. sürece giriyorsun referandum süreci.
33:34Referandumdan halk hayır dedi hadi biz evet dedik o dönem.
33:38Hayır dedi anayasa değiştirilmemiş olur.
33:41Şimdi zor bir süreç mi aslında baktığınız zaman evet yani şimdi bir anayasayı bakın sert yapan nedir biliyor musunuz?
33:47Bir değiştirilmesi zor.
33:50İki tane görüşme var.
33:52Karar yeter sayısı yüksek.
33:54Nitelikli oylamayla kabul edilmiş.
33:56Referandum öngörülmüşse şimdi Cumhurbaşkanı'ndan geçiyor bir de halka soruyorsun falan.
34:01Şimdi referandum falan filan varsa o anayasa otomatik olarak zaten sert bir anayasadır.
34:06Peki ya şöyle bir şey olursa şimdi bak ikinci yol.
34:10Şimdi diyor ki anayatımız 400 milletvekili ve üstüyle kabul edilmiş bir anayasa değişikliği varsa mecliste.
34:20Diyelim ki 480 milletvekiliyle meclis anayasa değişikliğini kabul etti.
34:25Şimdi 480 falan yüksek bir rakam arkadaşlar aslında.
34:28480 milletvekilinin evet'iyle kabul edildi mecliste.
34:32Şimdi Cumhurbaşkanı'na gelecek Cumhurbaşkanı'nın burada izleyeceği 3 yolu var.
34:38Bak şimdi şurası 400 ve üstüyle geldi.
34:42Burada 360 ve 400 arasındaydı.
34:45Şimdi 400 ve üstüyle geldiyse ikinci yoldan devam edecek.
34:49Cumhurbaşkanı'nın burada 3 yolu var.
34:51Yo anayasa değişikliğini meclise iade edecek.
34:54Arkadaşlar bakın meclise iade ortaktır.
34:56Ya meclise iade edecek?
34:58Peki meclise iade etmedi.
34:59Meclise iade etmediyse uygun bulup o anayasa değişikliğini resmi gazetede yayınlayıp otomatik olarak yürürlüğe sokabilirsin diyor.
35:11Ya da istersen diyor referanduma sunabilirsin diyor anayasamız Cumhurbaşkanı'na.
35:17İstersen yani Cumhurbaşkanı'nın isteğine kaldığı için bu referandumun adı ihtiyari referandumdur.
35:26Şimdi bakın buradaki referandumla buradaki referandum aynı.
35:28Referandum halka sunulacak.
35:30Yani ihtiyari referandum da olsa 60 gün sonraki ilk pazar nereye gidiyoruz?
35:34Biz sandık başına gidiyoruz vatandaş olarak ama isimleri değişiyor sadece.
35:38Yani şöyle diyebilirim şimdi dört yüzü üstüyle kabul edilmiş bir anayasa değişikliği varsa tamam mı Cumhurbaşkanı'na geldiyse top Cumhurbaşkanı'nın elinde.
35:51Top Cumhurbaşkanı'nın elinde.
35:54İster meclise iade et, ister resmi gazetede yayınla yürürlüğe sok.
35:59İstersen referandum asun diyor, takdif senin diyor.
36:03Tamam öyle söyleyeyim.
36:04Mesela iki bin on altıda bir maddelik geçici bir maddeydi.
36:09Anayasa değişikliği yapıldı.
36:11Tabii o dönem beş yüz elli milletvekili vardı arkadaşlar.
36:14Altı yüz milletvekiline uyarlayarak söyleyeyim.
36:17Neredeyse dört yüz doksan beş yüz milletvekilinin evet'iyle meclis kabul etti.
36:23Cumhurbaşkanı'na geldi.
36:24İkinci yoldan devam edecek.
36:26Bir maddelik anayasa değişikliği zaten.
36:28Cumhurbaşkanı doğrudan resmi gazetede yayınladığı yürürlüğe soktu.
36:34Tabii değişiklik olmaz Emine.
36:36Aynen yani ister ihtiyari referandumda bak fark etmez şurada referanduma sunmak istiyorum dedi.
36:42İster zorunlu referandum olsun.
36:45Biz altmış gün sonraki ilk pazar sandık başına gittik.
36:49Hayır dedik.
36:50Referandumdan hayır çıkarsa bu kadar süreç sona eriyor.
36:54Anayasa değişikliği bitiyor.
36:56Şimdi mesela biz 2016-2017'de 16 Nisan 2017'de anayasa değişikliği için referanduma gittik.
37:0318 maddelik.
37:04Biz evet dedik vatandaş olarak.
37:07Hayır çıksaydı bakanlar kurulu hala olurdu.
37:12Başbakan hala olurdu.
37:14Tamam mı?
37:15Öyle söyleyeyim.
37:16Anayasa değişim.
37:17Anayasa değiştirilmemiş olacaktı.
37:20Tabii referandum bir de referandum süreci de sıkıntılı.
37:23Neden?
37:24Seçim yapılıyor.
37:25Şimdi orada da birçok maddi mali bir yük var.
37:30Maliyet çok fazla.
37:32Aynen.
37:33Yani öyle söyleyeyim.
37:34Peki şimdi son.
37:39Diyelim ki ben şeyi de söyleyeyim size.
37:42Bakın şimdi.
37:43Anayasa değişikliği iki rakam arasında kaldıysa.
37:47Yani 5'te 3 ile 3'te 2 arasında.
37:50Yani 360 ile 400 arasında kabul edilmişse gidilen referandumun adı zorunlu.
37:55400'ü üstü ile kabul edilmişse gidilen referandumun adı ihtiyaridir.
38:01Şimdi bilmeniz gerekenler burada ne?
38:03Şimdi bir.
38:04Anayasa değişikliği.
38:06Bakın doğrudan soru olarak gelebilir.
38:08Hakimlikte sordu mesela bunu.
38:09Adli yargı hakimlik sorusudur.
38:11Soru şu.
38:13Anayasa değişikliğinde teklif sayısı kaçtır diye sordu.
38:17Anayasa değişikliği için teklif sayısı.
38:19200.
38:20Tamam mı?
38:21201.
38:22Bak bilmeniz gerekenler.
38:23Anayasa değişikliği ile dililikli görüşülemez.
38:262 görüşme.
38:272 görüşme arasında 48 saat.
38:303.
38:30Anayasa değişikliğinde kabul sayısı en az 360 milletvekili.
38:35360 ile 400 arasında kalmışsa gidilen referandumun zorunlu.
38:39400'ü üstünde kalmışsa gidilen referandum ihtiyar referandumdur.
38:45Peki son.
38:45Şimdi anayasa değişikliği.
38:47Diyelim ki referandumdan evet çıktı.
38:49Halk olarak kabul etti.
38:51Ya da Cumhurbaşkanı resmi gazetede yayınladı.
38:55Tamam mı?
38:55Yani bir şekilde kabul edildi.
38:57Şimdi burası yalnız anayasa değişikliği.
38:59Dikkat.
39:00Şimdi bu anayasa değişikliğinin iptali için anayasa mahkemesine iptal davası açılabilir mi?
39:09Tabii ki.
39:10İptal davası açılabilir.
39:12Şimdi doğrudan resen anayasa mahkemesi öyle bakmıyor.
39:17Birilerinin gidip diyecek ki birileri bu anayasa değişikliği yapılan anayasaya aykırıdır.
39:23Ve iptal davası açacak.
39:24Davayı açan taraflardan biri de yine kim?
39:28Cumhurbaşkanı.
39:29Hatta burada size doğrudan şunu yazabilirim.
39:31Bir de kim biliyor musunuz?
39:32120 milletvekili.
39:34Ha yine söyleyeceğim sonra bunu.
39:35Yani Cumhurbaşkanı da çeviriyor ya da en az 120 milletvekili imza toplayarak anayasa mahkemesine poşa poşa diyor ki yapılan bu anayasa değişikliği anayasaya aykırıdır.
39:46İptal edilmesi gerekmektedir.
39:49Diye dava açacak.
39:50Şimdi yalnız şöyle bir şey var.
39:52Sadece anayasa değişikliğinde sadece şekil davası açılır.
39:59Şekil davası açılır.
40:02Esas davası açılamaz.
40:05Anayasa mahkemesi, bak burası kanun değil.
40:08Burası anayasa değişikliğidir.
40:09Anayasa değişikliğini sadece nasıl denetleyecek?
40:14Şekil denetimi yapacak.
40:16Hocam şekil denetimi ne?
40:17Mesela Cumhurbaşkanı şekil davası açtı.
40:20Hani anayasa mahkemesi şekil denetimi nasıl yapacak?
40:23Şekil denetimi aynen.
40:25Karar şuna bakacak.
40:27En az 360 milletvekili evet demiş mi?
40:29Ve gizli oylama var mı?
40:31Bak bunlara bakıyor.
40:3348 saat beklenmiş mi?
40:35E şimdi takdir edersiniz ki Türkiye Büyük Millet Meclisi bunlara uygun hareket eder mi?
40:41Eder tabii.
40:4248 saat bir bekliyor.
40:44Ya da en az 360 milletvekili orada mutlaka gizli oylamasını yapıyor.
40:48Yani şekle aykırı hareket etmez diye düşünüyoruz.
40:52Hani baktığınız zaman ha aykırı hareket ederse anayasa mahkemesi şekle aykırıdır diye dava açar.
40:58Aman dava açar diyorum.
40:59İptal eder.
41:01Şimdi kanunlar nasıl denetleniyordu?
41:03Kanunlar hem şekil hem esas.
41:06Ama anayasa mahkemesi anayasa değişikliğini sadece şekil olarak denetler.
41:12Şimdi şunu diyebilirsiniz.
41:13Hocam neden anayasa mahkemesi anayasa değişikliğini esasa girerek denetlemiyor?
41:18Çünkü anayasamız zaten şunu söylüyor.
41:22Bak diyor ki ilk üç madde dışında her türlü değişikliği yapabilirsin diğer maddelerde.
41:27İlk üç maddeye dokunmamak şartıyla.
41:29Zaten yapılan değişiklik anayasanın ilk üç maddesine, esasına, zaten kendisine aykırı olamaz diyor.
41:38O yüzden esasen anayasa mahkemesinin bir denetim yetkisi yok.
41:43Gerek yok zaten diyor.
41:44O yüzden sadece şekil olarak denetlerim ben diyor.
41:47Anlaştık mı?
41:49Ama tabii ilk önce bir şunu sorabilirsiniz.
41:51Kafanızda bir soru olmasın.
41:52Hocam kanunda ya da anayasa değişikliğinde iptal davası açılmazsa, iptal davası açılmazsa, anayasa mahkemesi hiçbir şekilde denetim yapmaz.
42:04O kanun maddeleri de iptal edilmez tabii ki.
42:08Tamam mı? Öyle söyleyeyim.
42:12Bu da başka bir sayfaya şu.
42:14Bakayım bastım.
42:15Ha bu büyüyormuş.
42:17Başka sayfaya şu.
42:22Mesela şuradan boş bir sayfa başkını nasıl açabilirim?
42:33Devam edelim.
42:34Tamam.
42:34Devam edelim burayı silmek istemedim.
42:54Uzun sürüyor.
42:55Arada benim bir soruyu.
42:56İlerletme falan filan.
42:58Şuradan bir yere basacağım.
43:00Bu sefer şey olacak.
43:01Aldınız mı bunları?
43:05Yani ya da dev kitabınızda vardır takip ediyorsanız.
43:07Kitap da biraz daha tabii kitap olduğu için biraz daha ayrıntılı orada.
43:11Tamam mı?
43:12Şimdi meclisin kanunla yaptığı görevlerden bir diğeri de...
43:20Ha dur.
43:22Bakayım.
43:22En azıtırda enter de ediyorsun.
43:24Bir dakika.
43:29Hani olmadı.
43:31Olmadı.
43:38Aha olmadı.
43:40Öf.
43:40Gıcık oldum.
43:41Dur hemen ona sormam lazım.
43:43Şimdi meclisin kanunla yaptığı görevlerden bir diğeri de...
43:47Bir şey soracağım.
43:48Ben bir sorayım size.
43:50Ohal ilan kararı kime ait?
43:52Meclisin görevi mi?
43:58Ohal ilan kararı yoksa Cumhurbaşkanı'nın görevi mi acaba?
44:04Cumhurbaşkanı'nın.
44:05Ohal ilan kararını kabul etmek meclisin.
44:09Peki bazı kişileri hastalık, yaşlık, kocama gibi sebeplerden dolayı affetme yetkisi?
44:17Bazı kişi Cumhurbaşkanı'nın ama genel ve özel af ilanı yetkisi meclisin.
44:25Şimdi size sorum şu.
44:27Genel ve özel af ilanı evet meclisin görevi.
44:30Peki meclis burada af çıkartacak.
44:32Bunu kanunla mı yapıyor yoksa bu bir parlamento kararı mı?
44:36Af çıkacak.
44:37Genel af, özel af.
44:39Meclis kararı mı yoksa bunu yasalaştıracak mıydı?
44:41Hatırlıyor musunuz?
44:42Kanunla.
44:43Afların hepsi kanunla.
44:44Tamam.
44:47Şimdi başka meclisin kanunla yaptığı görevlerden bir diğeri de bütçenin kabulüdür.
44:53Şu anda biz kanunla yaptığı görevlerdeyiz.
44:55Şimdi bütçenin kabulü.
44:59Şimdi bütçenin kabulü bütçe kanunu değil mi?
45:02Kanun şeklinde.
45:04Çünkü yalnız bütçe kanunu.
45:06Şimdi diğer tüm kanunlardan ayıran bir özellik var.
45:09Yıllık yapılır.
45:11Her yıl yeniden yapılıyor.
45:14Her yıl.
45:15Şimdi mesela medeni kanunu her yıl yeniden mi yapıyor meclis?
45:18Oturup sıfırdan mı yapıyor?
45:19Ceza kanunu oturup her yıl yeniden mi yapıyor?
45:22Hayır.
45:22Ama bütçe kanunu özel bir kanun.
45:24Çünkü her yıl yeniden yapılır.
45:26Ve bütçe kanunu da mali yılbaşı.
45:29Mali yılbaşı tarihimiz 1 Ocak'tır.
45:32Her yıl 1 Ocak'ta bütçe kanunu resmi gazetede yayınlanıp yürürlüğe girer.
45:38Şimdi yapım süreci şu şekildedir.
45:40Bakın bütçe kanununun.
45:41Şimdi bütçe kanununun ilk önce teklifinin gelmesi lazım.
45:45Bu da bir kanun.
45:46Şimdi teklif.
45:47Bütçe kanununun teklif etme yetkisi kimde?
45:52Milletvekillerinde değil.
45:53Bu yetki.
45:54Çünkü tüm devlet kamu kurum ve kuruluşlarının muhasebesi aslında gösteren önemli bir kanun.
46:00Ekonomik devirlerini gösteren önemli bir kanun.
46:02Cumhurbaşkanı'nı sunacak.
46:04Yalnız Cumhurbaşkanı ne zaman sunacak?
46:06Bütçe kanunu teklifini.
46:08Mali yılbaşından yani 1 Ocak'tan 75 gün önce sunuyor.
46:15Evet 75 gün önce.
46:17Nereye sundu?
46:18Bak bu süreler önemli.
46:19Çünkü anayasada yazıyor.
46:2075 gün önce meclis başkanlığına meclis başkanlığına çantasıyla gidiyor teslim ediyor.
46:28Tamam mı?
46:28Aha diyor bütçe kanunu teklifi diyor.
46:3175 gün önce.
46:32Meclis başkanlığı buna hemen ilgili komisyon olan mecliste plan ve bütçe komisyonunu havale eder.
46:40Plan ve bütçe komisyonunu havale etti.
46:45Şimdi bütün komisyonların almış olduğu kararlar tavsiye niteliğindedir.
46:51Unutmayın.
46:51Şimdi plan bütçe komisyonunda milletvekilleri var.
46:5430 milletvekili var.
46:5530 milletvekili oturuyor bakıyor.
46:57Maddelerde değişiklik yapabilir ama şimdi bu plan ve bütçe komisyonunu aldığı bütün kararlar tavsiye niteliğindedir.
47:04Şimdi komisyonda 55 günde görüşülecek.
47:07Bak diğer kanunlarda ben size böyle bir süre falan yazmadım.
47:11Kanun yapım aşamasında.
47:12Burası özel bir kanun.
47:1355 günde komisyonda görüşülecek.
47:16Şimdi komisyonda görüşüldükten sonra 55'i komisyonda geçti.
47:21Meclis genel kurulunda bütçe görüşmeleri başlayacak.
47:26Meclis genel kurulunda bütçe görüşmeleri başlıyor.
47:30Şimdi ne kadarlık süreleri var?
47:32Maksimum 20 günlük süreleri var.
47:34Yani anayasamız diyor ki genel kurulunda 20 gün içinde bütçe kanununun o görüşmesini yap ve kabul et diyor.
47:44Şimdi 20 günde bütçe görüşmeleri yapılacak ve meclisten geçebilmesi için bütçe kanununun bir an önce geçmesi lazım.
47:52Çünkü önemli bir kanun basit oylema ile kabul edilecek.
47:57Öyle nitelikli oylema falan bir an önce çıkması lazım çünkü meclisten.
48:01Şimdi hani bu mecliste kavgalar vardır.
48:07Kürsüden işte bir topmak fırlatılır milletvekiline.
48:13Kürsüden uçmalar dersiniz.
48:16Oradaki vekil, oradaki vekide yumruk atar, saç yolmalar, küfürler günahlar, hiç duyulmamış küfürler falan.
48:23Nerede oluyor?
48:24Aha bu 20 günlük sürede oluyor.
48:26Tamam mı?
48:28Şimdi 55'i bakın komisyonda geçti.
48:3220'si nerede geçti?
48:33Genel kurulunda.
48:35Tarihler neyi gösterdi?
48:36Zaten 75 gün önce verilmişti.
48:38Tarihler 1 Ocağı gösterdi.
48:41Şimdi kabul edildi.
48:42Ben olumları anlatıyorum.
48:43Mecliste kabul edildi.
48:45Kabul edilen bu kanun Cumhurbaşkanı'na gidiyor.
48:48Cumhurbaşkanı hemen resmi gazetede 1 Ocak çünkü tarih yayınlıyor ve otomatik olarak yürürlüğe sokuyor.
48:55Şimdi süreç bu.
48:57Şimdi ne var burada?
48:58Bakın ne var?
48:59Cumhurbaşkanı burada neyi etkisiyor?
49:03Cumhurbaşkanının iade, meclise iade edemediği tek kanundur arkadaşlar.
49:10Neden?
49:11Çünkü süre bitti.
49:13Süre kalmadı.
49:15Tamam mı?
49:15Bir de böyle bir yetki verilmemiş ona.
49:17Cumhurbaşkanı'na böyle bir yetki verilmemiş.
49:20Hemen şuraya yazıyorum.
49:21Bakın dikkat.
49:22CB'nin, dur onu siyahla yazayım şöyle.
49:25Cumhurbaşkanı'nın, CB'nin meclise iade edemediği tek kanundur.
49:36Çek kanun hangi kanunmuş?
49:41Bütçe kanunu.
49:43Peki bir şey soracağım.
49:45Şimdi resmi gazetede yayınlandı.
49:47Sizce bütçe kanunu ya anayasaya aykırı yapılmışsa?
49:51Olabilir.
49:53Yani bir de şöyle söyleyeyim.
49:54Burada sadece bütçe kanunda rakamlar falan yok ki.
49:57Tamam mı?
49:58Birçok madde de var.
49:59Ya yapılan meclis bütçe kanunu ya anayasaya aykırı yaptıysa sizce kim denetleyip kim iptal edecek?
50:07Bu da kanun sonuçta.
50:08Dikkat bak bu da kanun.
50:10Şimdi bu bütçe kanununu, bütçe kanununu denetleme, anayasal anlamda denetleme yetkisi anayasa mahkemesine.
50:20Bütün kanunlar kim tarafından denetleniyor?
50:22Anayasa mahkemesi.
50:24Tamam mı?
50:24Bu da kanun.
50:24Yani nasıl ceza kanunu, nasıl medeni kanunu?
50:27Aynı bu da kanun gibi düşünün.
50:29Anayasa mahkemesi bütçe kanununu denetleyip iptal edebiliyor.
50:34Ve bütün kanunlar şekil ve esas olarak denetlenebiliyor mu?
50:38Evet.
50:39Şimdi şöyle söyleyeyim size.
50:41Peki hocam, ben sorayım.
50:44Şimdi anayasa mahkemesi bütçe kanununu denetledi de şekil ya da esas.
50:49Resen mi denetleyecek yoksa birilerinin dava mı açması lazım?
50:53Yani anayasa mahkemesi şunu yapacak mı?
50:54Ya bir Ocak'ta bütçe kanunu çıkmış da üç maddeyi ben hiç uygun bulmadım.
51:00Bir denetleyeyim de bir iptal mi edeyim diyecek.
51:02Aynen ilk önce dava açılacak.
51:04Şimdi şöyle düşünüyor genellikle öğrencilerimiz.
51:07Şimdi anayasa mahkemesi bütçe kanunu denetledi.
51:10Ve anayasa mahkemesi iptal etti.
51:13Şimdi bütün bütçe kanunu komple atıyorum kaç madde?
51:18200 maddeli bütçe kanunu.
51:20200 maddesini komple iptal etmiyor.
51:23Ama iki maddesini, üç maddesini iptal ediyor.
51:26Biz iki sene önce yaşadık bunu.
51:28Mesela iki sene önce bütçe kanunu resmi gazetede yayınlandı.
51:32Anayasa mahkemesine dava açıldı.
51:33Anayasa mahkemesi dedi ki yapılan bütçe kanunun iki tane maddesi, ayrı ayrı iki tane maddesi sosyal devlet ilkesine, vergide adalet ilkesine aykırıdır diye iptal ediyorum dedi.
51:45Hani iptal edilirken komple bütün kanun maddeleri iptal edilmiyor.
51:50Öyle söyleyeyim size.
51:51Şimdi bu anayasal denetimdir.
51:53Bir de bütçe kanununun hesap denetimi olacak.
51:57Mali denetimi de kim yapacak sizce meclis adına?
52:00Hesapları hangi mahkeme denetleyecek?
52:04Sayıştay denetleyecek.
52:06Sayıştay bir yüksek mahkeme değildir ama mahkeme satısındadır.
52:10Şimdi sayıştay bütçe kanununu iptal etmez arkadaşlar.
52:15Şimdi sayıştay orada sadece bütçe kanununda rakamlarda hesaplardaki hataları düzeltir.
52:22Muhasebe mantığı gibi düşünün.
52:23Eğer hesaplarda hata varsa sayıştay düzeltiyor.
52:28O muhasebeci gibi çalışıyor.
52:30Bütçe kanunu iptal etme yetkisi, bak iptal yetkisi anayasa mahkemesindedir.
52:39Tamam mı?
52:40Öyle söyleyeyim.
52:42Şimdi karıştırdığınız, şuraya not yazacağım şimdi, karıştırdığınız iki tane kanun var.
52:48Sonra ara vereceğim.
52:49Özellikle şöyle not olarak yazayım.
52:56Şimdi bak çok karışır iki tane kanun var.
53:00Şimdi bunlardan bir tanesi bütçe kanunu.
53:03Şimdi bütçe kanunu iade edilmiyor değil mi?
53:08İade edilemez.
53:11Yani meclise iade edilemiyor.
53:13Ama iptal edilebilir mi?
53:17Değil mi?
53:17İptal edilebilir.
53:18Bak anayasa mahkemesi iptal ettik iki sene önce.
53:21Şimdi inkılat kanunu, inkılat kanunu, tevhidi tedrisat, çapka kanunu falan var ya.
53:27İnklat kanunu şu anda, inkılat kanunlarımız yürürlükte olan kanunlar.
53:31Ha uygulaması yok, o ayrı bir şey.
53:34İnklat kanunu, anayasa mahkemesi tarafından iptal edilemeyen tek kanudur.
53:45Bu ikisi çok karışır.
53:48Meclise iade edilemeyen tek kanun, Cumhurbaşkanı'nın meclise iade edilemeyen tek kanunu, bütçe kanunu.
53:55Onun öyle bir özelliği var.
53:57İnklat kanunun ne özelliği var?
53:58Anayasa mahkemesinin bugün dokunamadığı kanun.
54:01Bence de öyle olması lazım.
54:02Anayasa mahkemesi bugün gidip birileri de dava açmaması lazım bence de.
54:07Yani inkılat kanunu, şapka kanunu.
54:09Düşünsenize Türk harflerinin kabulüne dair, latin alfabesinin kullanılmasına dair o kanunun iptal edilebilmesi için birileri dava açmasın bence de.
54:17Anayasa mahkemesi iptal etmesin yani.
54:20Hani genel görüşü bu şekilde.
54:22Otomatik olarak koruma altına olmuş.
54:28Şimdi bir ara verelim mi?
54:3115 dakika ara verelim.
54:3920-25 geçe falan geliriz.
54:41Tamam.
54:41İzlediğiniz için teşekkür ederim.
İlk yorumu siz yapın