- 3 hours ago
- #theatomaraullospecials
- #magicisland
Aired (November 30, 2025):
Ipinagmamalaki ng mga taga-Siquijor ang tunay na ganda ng kanilang isla, mula sa malilinis na karagatan, hanggang sa pagdami ng green sea turtles na dati nang naging "endangered" o nanganib maubos.
Para sa kanila, ito ang totoong "magic" ng kanilang isla.
Panoorin ang buong ulat sa video.
#TheAtomAraulloSpecials #MagicIsland
Watch 'The Atom Araullo Specials' every last Sunday of the month on GMA Network, hosted by award-winning broadcast journalist Atom Araullo. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes
Ipinagmamalaki ng mga taga-Siquijor ang tunay na ganda ng kanilang isla, mula sa malilinis na karagatan, hanggang sa pagdami ng green sea turtles na dati nang naging "endangered" o nanganib maubos.
Para sa kanila, ito ang totoong "magic" ng kanilang isla.
Panoorin ang buong ulat sa video.
#TheAtomAraulloSpecials #MagicIsland
Watch 'The Atom Araullo Specials' every last Sunday of the month on GMA Network, hosted by award-winning broadcast journalist Atom Araullo. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes
Category
😹
FunTranscript
00:00Sabi nila, may mahikaraw ang Sikihor.
00:23Tahanan ito ng mga manggagamot.
00:30Pero higit pa dito, ang kanyang magic.
00:40Nakabibighani ang mga tanawit.
00:49Sagana ang karagatan.
00:53Parang garden sa ilalim ng tubig.
01:01At mababait ang mga residente.
01:12Taon-taon, dumarami ang mga bisita sa isla.
01:15Kaya sinasabing ito na, ang next Boracay o Siargao.
01:23Oh my God! May namatay na ba dito?
01:25May namatay na ba dito?
01:26Oh!
01:42Pero sa pagdating ng mga turista, dumarami din ang mga hamot.
01:47Yung mga bakawa na ganito, natatrap dito yung mga basura eh.
01:51Mananatili pa kaya?
01:55Ang mahika.
02:17So sinasabi nila na merong kakaibang vibe itong isla ng Siquijor.
02:24Ngayon palang medyo nafeel ko na eh.
02:26Ganunong dagat.
02:28Sariwa yung hangin.
02:30Tapos lahat ng mga taong kasabay ko ay excited na mamasyal.
02:35Sa aking first day sa Siquijor, sinundo ako sa pantalan ni Luis.
02:41Isang long-time tour guide at proud Siquijod nun.
02:45Kamusta?
02:46Welcome to Siquijor.
02:47Yes, Luis po.
02:48Nice to meet you po.
02:50Ready ka na ba para sa akin?
02:52Yeah, ready na na.
02:55Pero hindi pa pala ito.
02:57Ang totoong welcoming committee ko.
03:01Sa isang bahagi ng isla,
03:03may naghihintay sa akin.
03:12May konting ka ba?
03:13Habang papalapit sa bahay ng kilalang manggagamot.
03:21Tatay, wal!
03:22Tatay, wal!
03:23Tatay, bisita!
03:24Tatay, bisita!
03:25Agad ng araw po.
03:27Agad kailan eh.
03:28Na-surprise ba kayo?
03:30Pero ang aking nadatnan,
03:31isang nakangiting lolo,
03:34na medyo hirap na rin makarinig.
03:36Tatay, okay na.
03:37Paso po ako ha!
03:38Kamusta po kayo?
03:40Ito, si Tatay Uwal.
03:43May edad na,
03:44pero mukhang matalas pa rin ang pag-iisip.
03:47Ilan taon na po kayo?
03:4887.
03:50Wow!
03:51I was born in 1938.
03:52Bago ko tuklasin ang mga kwento ng isla,
03:59naisip ko,
04:01baka magandang humingi muna ng blessing.
04:04Ano niya?
04:05Tagi o maayong lawateng mga mga mga mga mga mga mga mga.
04:11Amahan, sinong pangalan sa'yo?
04:14Atom.
04:17Kaming piniling soldado de Cristo,
04:23kanon ay,
04:26et cetera, salmame,
04:28et cetera, salmame todo del mundo.
04:31Karaman, bose, baga.
04:33Okay.
04:36Maraming salamat po.
04:38Maraming salamat po.
04:39Maraming salamat po.
04:42Mahigit 70 taon na raw na manggagamot si Tatay Uwat.
04:47Pero ngayon,
04:48unti-unting nagbabago
04:50ang mundo sa kanyang paligid.
04:53Kayo po, malakas pa ba kayo?
04:59Malakas pa.
05:03Pwede pang boxing.
05:04Kakatapos lang nung binigay na blessing ni Tatay sa akin.
05:11At nakaka-gaan talaga siya ng pakiramdam kahit papano.
05:15In a way, it's sort of like a meditation.
05:18At yung presence ni Tatay,
05:23yung feeling na binibigay niya yung kanyang blessing,
05:27nakaka-gaan siya ng loob.
05:29Kung medyo kumukupas ang ilang nakasanayang tradisyon,
05:40lumalakas naman ang agos ng turismo at pag-unlad.
05:51Matapos ang basbas, tumuloy ako sa Kambogahay Falls
05:55para sa isa pang uri ng cleansing.
06:00Woo!
06:02Saving ulit!
06:13Welcome sa Pabosong Liguan.
06:15Ito yung pinatawag nilang fairy walk made famous by none other than Ann Curtis.
06:32Actually, ang trivia doon,
06:34wala raw siyang pangalan dati.
06:35Pero dahil kay Ann,
06:36ngayon,
06:37binansagan na siyang fairy walk.
06:39Pero andito na ako eh.
06:40Paano ba yan?
06:41It's time for renaming to
06:45Mambabarang Walk.
06:47Okay lang ba yun?
06:49Okay lang ba yun?
06:52So, watch and learn.
06:54One more time.
06:55Ngayon, try naman natin sumigad.
06:57Di kasing suwabi ng orihinal na niwata.
06:58Pero pwede na rin.
06:59Pwede na rin.
07:00Pwede na rin.
07:01Pwede na rin.
07:02Pwede na rin.
07:05One more time.
07:07Ngayon, try naman natin sumigad.
07:09Di kasing suwabi ng orihinal na niwata.
07:23Pero pwede na rin.
07:31Pwede na.
07:32Six out of ten.
07:39At ngayon, mula sa fairy walk,
07:44it's time to go full Tarzan.
07:49Ito naman yung tinatawag na Tarzan.
07:51Kuya!
08:04Excited ata si Luis.
08:05Hindi ko naman.
08:06Binibigyan mo naman ako eh.
08:10Okay.
08:11Game!
08:12Let's go!
08:13Masyadong easy ito.
08:14Mag-level up nga tayo.
08:15Oh my God!
08:16It's scary!
08:17It's scary!
08:18Yung...
08:19Ano dito sir?
08:20Para spread yung land it.
08:21May namatay na po.
08:22Alam pa kaya pa naman.
08:23Alam pa kaya pa naman.
08:24Alam pa kaya pa naman.
08:25Alam pa kaya pa naman.
08:26Alam pa kaya pa naman.
08:27Alam pa kaya.
08:28Alam pa kaya.
08:29Alam pa kaya.
08:30Alam pa kaya.
08:31Alam pa kaya pa naman.
08:32Alam pa kaya.
08:33Alam pa kaya.
08:34Alam pa kaya pa naman.
08:35Alam pa kaya.
08:36Alam pa.
08:37Alam pa kaya pa.
08:38Alam pa kaya pa.
08:40Alam pa kaya.
08:43Ito.
08:44Alam and you Michael.
08:45What is this for straight landing?
08:49Do you want to die here?
08:51I don't know if you want to die here
08:53Let's go
08:55I'm going to die
08:57I'm going to die
08:59Let's go
09:01Let's go
09:03Let's go
09:05Let's go
09:15Iba-iba ang anyo ng mahika sa Siquijor
09:33Pero ang isa sa pinakanakamamangha
09:36matatagpuan
09:38sa ilalim ng dagat
09:45So nandito tayo sa bayan ng Bitaog
10:01At ito yung kanilang bagong tatag na marine protected area
10:07Just off towards there
10:10They're very very proud
10:13of this area
10:15kasi talagang ipinaglaban nila
10:17Pero the best way to appreciate it
10:19is to go diving
10:21para makita natin
10:33Ito ang yamang pinapangalagaan
10:35ng mga tagapitao
10:43ang lagat na nagbibigay buhay
10:45sa kanilang isla
10:51Ang lagat na nagbibigay buhay
10:53sa kanilang isla
10:55In the middle, there is a world of tahimik, but it's still a little bit.
11:19Sik-sik sa nagagandahang corals na iba't iba ang hugis at kulay.
11:33Dito na mumugad ang samutsaring isda.
11:37Kaya na lang ng false clownfish,
11:41na sumikat lalo dahil sa pelikulang Finding Nemo.
11:45Very protective ito sa kanyang teritoryo.
11:50Punurin ang dive site ng sari-saring lamang dagat.
11:55Ang iba, hindi agad mapapansin hanggang sipati ng malapitan.
12:01Ang Bitaog Marine Protected Area ang pinakabagong MPA sa Sikijor.
12:19Itinatag ito para protektahan ang pangisdaan ng komunidad.
12:28Sa Sikijor, nasa 23 ang MPA.
12:40Napakarami para sa isang maliit na isla.
12:45Isa sa matagal nang nakatira sa mga bahurang ito, ang mga pawikan.
13:00Sa bahaging ito ng bahura, magkatabing nagpapahinga ang dalawang pawikan o Green Sea Turtle.
13:13Samantala, ang isang ito nakasampas sa malaking coral habang tila pinagmamasdan ang kanyang paligid.
13:21Papahinga man ang ilang pawikan, meron namang aktibo sa pagkahanap ng pagkain.
13:28Ang isa, bigla nalang sinasagpang ang mga palutang-lutang sa kanyang harapan.
13:45At ngayon, mas madalas na silang makikita.
13:49Hindi na kasi itinuturing bilang threatened species ang Green Sea Turtle.
13:54Batay sa bagong datos ng International Union for Conservation of Nature o IUCN.
14:01Dumarami na kasi ang kanilang bilang sa buong mundo dahil sa matagumpay na conservation.
14:11Ganda, ganda sa ilalim.
14:13Maraming mga intact na corals.
14:16Maraming mga malilit na isda.
14:19Nakita akong mga favorite natin, clownfish.
14:24Meron din ako nakita ng pawikan pero mabilis lang.
14:29Wonderful!
14:31Parang garden sa ilalim ng tubig.
14:34Matapos mabusog ang aming mga mata sa ilalim ng dagat,
14:51mabubusog naman ang aming mga tsyan.
14:54Ayan, gumagalaw ko. Fresh na fresh.
14:57Isang simpleng tanghalian ang inihanda ng mga manging isda para sa kanilang mga bisita.
15:02Yummy!
15:18Meron akong sea urchin.
15:22Ito talagang fresh na fresh. Kumagalaw pa eh.
15:25Ayan o.
15:27Yan yung kinakain dyan, yung kulay orange.
15:29Tapos ito naman ay sea cucumber na kinilaw lang.
15:36At meron tayong shellfish.
15:39Look at that.
15:41Fresh na fresh yan. Kaninang umaga, dumalangoy pa sa dagat yan.
15:45Tignan muna natin yung ano.
15:48Sea urchin.
15:53Wow!
15:55Sarap.
15:56Manamis-namis.
16:00Pero hindi lang dagat ang bumubuhay sa Siquijor.
16:08Sa Larena Siquijor, isang public market ang nasa puso ng bayan.
16:13Halos lahat ng mga produkto sa Sunday Market na ito, mula sa mga manging isda, at magsasaka sa isla.
16:32Kaya lahat, special.
16:35So, iba-ibang huli. Meron tayong sea grapes dito. Meron tayong agar-agar.
16:40Tapos si cucumber.
16:42Sea urchin.
16:43Fresh. Kaninang umaga pa yan, di ba ate?
16:45Wow!
16:46Ito, favorite ko ito eh.
16:47Oo.
16:48Lalagyan lang ng suka.
16:49Suka.
16:50Agar-agar.
16:51Tapos doon, meron tayong cassava.
16:53Ito.
16:54Yung cassava cuts, nilalaga nila, nilalagyan nila ng gata, tsaka sugar.
17:01Para tumamis.
17:02Kasi dito sa Siquijor, wala tayong maraming rice.
17:05Oo.
17:06In replacement of rice, we have corn.
17:08In replacement pa din sa rice, is itong cassava.
17:11Ano ito?
17:12Ano?
17:13Sa aragat din ito.
17:14Tinatawag dito, beef.
17:16Sea anemone?
17:17Oo.
17:18Kinakain pala yun?
17:19Oo.
17:20Maliliit, no?
17:21Oo.
17:22Pero dalawang klase ito, yung malalaki yun eh.
17:24Ah, ang mga maliliit lang ito.
17:26Oo, makatiman yun.
17:27Nice.
17:29Hmm.
17:30Doon muna tayo sa mas pamilyar na pagkain.
17:33Ito yung pinakasikir talaga, torta.
17:35Ah.
17:36Oo.
17:37Traditional bread namin.
17:38Kasi, yung egg, yung egg white, ginagawang sibahan.
17:42Ah.
17:43So, yung egg yolk, ginagawa namin bread.
17:45Yung torta.
17:46Okay.
17:49So, ito, mga dried fish.
17:51So, since wala tayong mga commercial fishing dito,
17:55ito, almost galing ng Mindanao or Negros.
17:59I see.
18:00Pero meron din kaming salmon, pero konti lang.
18:03Ito yung pang pa, ano talaga.
18:05Pag nagluto ka ng something na gusto mong pang, ah,
18:09kasi wala, hindi tayo,
18:10Pampalasa.
18:11Oo, pampalasa.
18:12Kasi, wala tayong patis dito sa secure eh.
18:14Ganun ba?
18:15Oo.
18:16Ang patis kasi is more on Luzon.
18:18Sa Luzon.
18:19So, ito yung pampalasa yun.
18:20Pwede ito siya.
18:22Ito, mukhang interesting din ito.
18:23Ano ito?
18:24Mmm.
18:25Ang bata kumakain ako ng ganito eh.
18:28Dried squid.
18:29Oo, pwede mo yung kainin ng ano, kahit hindi luto.
18:31Diba? Oo.
18:37Dito sa Sunday Market, there's something for everyone.
18:44Ang paborito ng mga bata, yung tinatawag nilang burikit.
18:48Ito yung pasalugong talaga.
18:50Lalo na sa mga bata.
18:51Paborito nila ito eh.
18:52Yung mga bata, hindi siya masyadong kumakain ng kasawa, diba?
18:55So, ngayon, gumawa tayo ng variant, like ganito,
18:58para at least yung crispiness niya, parang biscuit siya,
19:00tapos lalagyan mo siya ng, ah,
19:03Oo, pogo jam.
19:04So, ano pa rin ito?
19:05Kasawa pa rin ito?
19:06Kasawa yan.
19:07Kasawa starch, tapos binilad ito sa araw.
19:09Maraming po yun yung mga process.
19:11Ito yung pinakamahirap trabahuin.
19:13Tikma nga natin.
19:14Sige.
19:15Sige.
19:16O.
19:17E, e, e, e, e, e, e, e.
19:19Okay lang nasi.
19:20Ani tayo.
19:22Ani tayo.
19:23Ani tayo.
19:24Ani tayo.
19:25Yon.
19:26Cheers.
19:27Cheers.
19:28Mmm.
19:32Karap.
19:33Iba magugustuhan ng bata.
19:34O.
19:35Kahit ako nagustuhan ko eh.
19:37Gano'ng katagal pong ginagawa to?
19:41Uras trabaho.
19:43Duga eh.
19:44Two days?
19:46Two days.
19:48It's a work, no?
19:50It's a last childhood.
19:52I don't want to go back to my dad.
20:00Now, we're going to go to Sunday Market.
20:02We're going to buy ricardo
20:04for a special meal.
20:14Bago naman kami umalis,
20:16dumaan muna kami
20:18sa nagpibenta ng walis.
20:20Just in case,
20:22maiwanan daw kami ng tricycle,
20:24sabi ni Luis.
20:26So, sikiro, hindi pwedeng walang bentang ganito, no?
20:28Dito yung gamit namin pang lipad.
20:30Ay, pang walis wala, no?
20:34Pwedeng ganito to, eh, no?
20:36Nimbus 2,000 yan, pang ano yan?
20:38Matik yan.
20:40Dinala namin ng mga napamili
20:45kay Gabby.
20:48Hi!
20:50Hello, hello. Nice to meet you, Atom.
20:52Nice to meet you.
20:54Ang ganda naman ang house ninyo.
20:56Sa Maynila, lumaki si Gabby.
20:58Pero, na-inlove daw siya
21:00sa Siquijor.
21:02Kaya halos dalawang taon nang naninirahan dito.
21:06Ngayong araw,
21:08ipapakita niya kung paano magluto
21:10ng isang tradisyonal na ulam.
21:14Hello!
21:15Sino po itong mga ito?
21:17So, these are my beautiful women
21:19and mga neighbors ko.
21:21Ito si Nanay Beverly
21:22and Ate Arlene.
21:24Sila yung kasama ko sa cooking glasses.
21:26Wow! Magandang araw po!
21:27Magandang araw!
21:28Salamat po sa pagluto ngayong araw.
21:31Di ba? Kunyari, alam ko yung ginagawa ko.
21:42Sang kutya ang ililuto namin.
21:44Na minsan ding tinatawag na lauya o matar.
21:48Depende kung saang bayan ka sa Siquijor na roon.
21:51Itong lauya, culturally, ano to siya eh?
21:54Parang ito yung pinapakain natin sa bisita.
21:57Anoari, puuwi ka ng piyesta.
22:00Pagdating mo, ito yung parang welcome ano mo.
22:03Kasi ito, this is somewhat like our comfort food.
22:07Kumbaga, especially ngayon, medyo maulan.
22:12So, walang huling mga isda.
22:15So, basically, kukuha lang kami sa silong ng manok
22:18para kakatayan namin tapos kakainin namin.
22:23Teka, bakit nga ba ako ang natokang maghiwa ng bawang?
22:27Ang security, hindi kami nagbabawang.
22:29Ganun ba?
22:30Oo.
22:31Nilipad yung balit ng bawang.
22:32Bawal sabi niya eh.
22:33Tsaka asin.
22:34Joke lang ako.
22:36Joke lang ako.
22:37Ngayon ko lang nag-pensin.
22:38Oo.
22:39Nakakot yan sila.
22:41Teka nga, tingaan natin.
22:43Itest nga natin kung totoong tao ka.
22:47Malakas magbiru si Luis.
22:49Pero ang mahika at mistisismo,
22:51matagal nang nakaugat sa buhay ng mga taga rito.
22:58Ano po yan?
22:59Para hindi ka matamaan ng mga sakit-sakit.
23:02Ah, ganun.
23:03Pero anong ingredients?
23:05Anong mga...
23:06Roots?
23:07Ito rin.
23:08Mayroon po kaming love potion dito.
23:11Ta-da!
23:12Totoo ba yan?
23:13Totoo ang totoo.
23:15Nako, maihalo yan sa ano.
23:17Oo.
23:18Kaya nila yung makakalala.
23:19Luis, baka ayaw mo na ako nung ba yan?
23:21Sorry, Atom!
23:23Bantay-bantay ang mapag-aing mo.
23:25Baka masahog natin yan dyan.
23:28Iba naman yan.
23:29Niligpit na ang botelya ng gayuma.
23:31Hindi naman siya kailangan sa sangkot siya.
23:35At sinimulang magluto.
23:40Sa kawali, inilagay ang unang piga ng gata.
23:44Tanglad.
23:45Luya.
23:48Bawang.
23:51At sibuyas.
23:55Isinama ang isang native chicken.
24:01At pinakpan.
24:02Patapos ang ilang minuto.
24:04Idinagdag naman ang bell pepper at sayote.
24:10Nagbudbot ng konting asin at paminta.
24:13At makalipas ang ilang saglit.
24:16Wala!
24:18Isang mainit-init.
24:20At katakam-takam na sangkot siya.
24:28Let's go.
24:29Let's dig in.
24:30Mauna kayo.
24:31Luis.
24:32Age before beauty.
24:36Age daughter.
24:37Tito ka na.
24:38Excuse me.
24:39Ilang taon ka na pa, sir.
24:44Lamot ng chicken.
24:45Fairness.
24:49Mmm.
24:50Sarap.
24:52Masarap.
24:54Masarap.
24:55Dami kaayo.
24:56Masarap.
24:57Dami kaayo.
24:58Ayun yung gusto ko sa mga putahe na simple ingredients.
25:03Parang lahat na lalasahan mo.
25:04Lalasahan mo yung luya, yung bawang.
25:07Tsaka siyempre yung gata.
25:09Itong tinudton, kuha ka lang dun yung konti.
25:12Gagawin mo siyang ito yung parang magiging rice mo.
25:15Tapos kuha ka ng...
25:16Ito.
25:17Cucumber.
25:18Cucumber.
25:19Cucumber.
25:22Lagay mo siya dyan.
25:24Oo, dalawa, tatlo.
25:26Lagay ka ng suka.
25:29Doon sa cucumber lang.
25:31Masarap siya.
25:34Sarap.
25:35Perfect siya.
25:36Mmm.
25:44Ganda nga ng combo, no?
25:46Parang siyang champurado tsaka tuyo.
25:49Parang gano'n.
25:50Actually, like sa opisina namin, like dito, kasi may naglalako nyan eh, sa mga office.
25:55Kinakain namin yung snacks.
25:57Kasi matamis, maasim, tsaka maalat.
26:02Sarap.
26:04May kakaibang magic ang lutong bahay.
26:07Lalo na kung ang lutuin ay kwento rin ng lugar.
26:13Kaya si Gabby, hindi man laki sa Siquihor,
26:16ginagamit ang kanyang kusina
26:18para mapanatili ang kultura ng isla.
26:21What is it about Siquihor na nakabitag sa'yo?
26:25Ika nga, oo.
26:26Kasi ano, every time that I'm here,
26:29nakikita ko talaga na I'm just so happy.
26:31Like, I meet the best people here every time.
26:34Nakita ko dito sa Siquihor na I can really just be myself and to heal.
26:41At doon nga mararamdaman ang puso ng Siquihor,
26:45sa mga ordinaryong sandali ng mga taga rito.
26:48Isa ito sa paborito kong pasyalan sa Siquihor.
26:54Meron silang natural spring water pool dito sa gitna mismo ng bayan.
27:00Itong pool na ito ay open to the public.
27:02Kaya matagal lang na-enjoy ng mga taga Siquihor.
27:05As far as I know, sa pagbiyahe ko sa buong Pilipinas,
27:08ilan lang yung meron ganitong klaseng pasyalan.
27:11Kaya nakakatuwa.
27:12Kaya nakakatuwa.
27:18Woohoo!
27:19Lamig!
27:25Ang favorite ko talaga dito.
27:28Ang ganda ng setup ng lugar.
27:29Alam mo na para talaga sa mga pamilya, mga bata.
27:34May mga bench sa paligid.
27:37Tapos ang pinakaimportante,
27:40libre.
27:43So itong area na ito ay designated as the swimming area.
27:47Pero meron ako ipapakita doon.
27:49So ang ginawa nila,
27:59dati kasi yung mga nakatira dito,
28:01doon sila naglalaba.
28:03Pero para ma-accommodate yung mga swimmers,
28:06tinagay nila dito.
28:08So as you can see,
28:09hanggang ngayon,
28:10importante pa rin yung bukal na yun.
28:12Dahil ginagamit pa rin sya for a public washing area.
28:19T-shirt mo ito ni Ms. Ted.
28:21Alarad lang hindi ako naglalaban ng kamay.
28:23Hindi ako marunong eh.
28:24Ano ba teknik?
28:25Ano?
28:26Ano?
28:27Ano?
28:28Ano?
28:29Ano?
28:30Ano?
28:31Ano?
28:32T-shirt mo ito ni Ms. Ted.
28:33Ano?
28:34Ano?
28:35Ano?
28:36Ano?
28:37Ano?
28:38Ano?
28:39Ano?
28:40Ano?
28:41Ano?
28:42Ano?
28:43Ano?
28:44Ano?
28:45Ano?
28:46Ano?
28:47Ano?
28:48Maramiang nabibighani sa magic ng sikihor.
28:55At yan din ang dahilan kung bakit may nangangamba sa kinabukasan ng isla.
29:02In the morning, I saw Shane, a Gen Z teacher in Siquijor.
29:22What do you like?
29:24Barbecue.
29:26Barbecue.
29:32Ayan, masarap yan lang ito.
29:39Ang barbecuhan sa Bolivard, paboritong tambayan ng mga taga-isla.
29:44Mura at masarap kasi.
29:48At syempre, walang tatalo sa pagkain sa labas, diba?
29:53Alfresco Dining Ikanga, sabi ng mga sosyal.
29:57Okay.
29:58Ayan na!
30:00Thank you!
30:02Wow!
30:07Okay saan?
30:09Yan din ang mga ingredients sa masarap na usapan.
30:12Ano yung nagiging challenges sa pagdami ng mga tao?
30:20Ako, medyo may pag-aalangan.
30:22Although, wini-welcome naman namin yung progress.
30:26Pero, parang nakakabahala rin kung gaano ba tayo kaready.
30:31Ate, pa isang rice pa.
30:34Pasarap eh.
30:35Mula 2022, tumataas na mahigit 50% ang bilang ng mga turista sa Siquijor taon-taon.
30:44Umabot ito ng nagpas 240,000 noong 2024.
30:49At posibleng mabreak pa ang record ngayong taon.
30:52Dahil dito, nagiging problema na raw ang tubig, kuryente, at basura sa lugar.
30:59Tumataas na rin ang mga presyo.
31:01Yan din yung titignan kung ano ba ang magiging efekto nito sa locals.
31:07Kasi may gentrification eh.
31:09Yung binibili ng mga locals.
31:11Nagmamahal.
31:12Nagmamahal kung ano din ang presyo ng mga foreigners.
31:16What do you think is in store for the future of Siquijor?
31:19Or at least, what version of Siquijor would you like to see sa hinaharap?
31:24What we are trying to aim eh.
31:25To have a balance.
31:27Because, we don't want to lose the heart of Siquijor.
31:30As we embrace change.
31:32As we embrace development.
31:38Pero ang balanse, dapat ipinaglalaban.
31:42At nasa unahan nito, ang mga manging isdang umaasa sa dagat.
31:47Sinamahan namin sila Tatay Othello sa paghangon ng kanilang mga fish cage o bobo sa laot.
32:02Pamukad ang tawag sa tradisyonal na pangingista sa lugar na ito.
32:06Pinilagay namin yung bobo namin nasa 80 meters to 60 meters ang lalim ng nilalagyan namin.
32:19Tapos, kinukuha namin after one week.
32:22Wala.
32:23Wala.
32:24Wala.
32:25Wala.
32:26Wala.
32:27Hindi tayo maka.
32:30Medyo payat ang huli ngayong araw.
32:32Muna pumukan namin yung isang bobo, hindi kasiya ng isang balde.
32:41Hindi kasiya, daming huli namin nun.
32:46Pero hindi sumusuko sila Tatay Othello.
32:48Lalo't may dumating na pagkakataong may balik ang sigla ng dagat.
32:56Dito po ba sa inyo, marami pa rin yung mga nauhuli o nauubos na rin?
33:02Kunti na, kunti na. Kunti na lang.
33:05Pero kaya masaya kami na pinagtayuan ng MPA yung aming barangay para pangingitlogan ng mga isda.
33:14MPA o Marine Protected Area.
33:18Yan ang nagbibigay ng pag-asa kay Tatay Othello ngayon.
33:22Ang pinakabagong MPA kasi sa probinsya, narito sa kanilang barangay.
33:28Ito yung lugar kung saan ako nag-scuba diving kamakailan.
33:44Mga mangingisda raw mismo ang nagsulong na maitatag ito.
33:48At halos dalawang dekada rin ang inabot ang kanilang pagpupursige.
33:54Matagal niyo pong hinihintay ito, no?
33:55Matagal, 18 years in making.
33:57Grabe, oo.
33:59Kagawad pa ako nun.
34:01Sobrang saya namin sir kasi tagal namin hinihintay, lalo na sa mga mimbro ng aming asosasyon.
34:09Mahigpit na ipinagbabawal ang pangingisda sa loob ng tinatawag na core zone ng MPA.
34:17Kaya naman regular na nagbabantay sa lugar ang mga mangingisda, araw o gabi.
34:22Bakit ba ganun na lamang kaimportante sa inyo na protektahan itong MPA ninyo?
34:32Parang yung isda sir ay masanay na sila sa loob ng sitwari, hindi na sila maggalaw.
34:37So pag hindi na naggalaw yung lugar na yun, malaking chance nga dumadami yung mga isda.
34:42Nasasayangan din yung iba kasi hindi na sila makapangingisda sa loob.
34:47Pero hindi nila iniisip, makakabinefisyon naman yung mga mangingisda kasi lalabas din yun.
34:52Mula ng maitatagang MPA, nakikita raw nilang unti-unting nanunumbalik ang sigla ng kanilang karagatan at bakawan.
35:11Ilang saglit lang, nagsilabasan ang ilan sa mga naninirahan dito.
35:17Teka, mga aswang ba yan?
35:23Sa gitna ng pagmamasid namin sa mga bakawan,
35:30nagsilabasan ang ilan sa mga naninirahan dito.
35:37Teka, mga aswang ba yan?
35:42Hindi, malalaking panikilang.
35:45Flying Fox, kung tawagin.
35:49Itong mangrove area na to ay kadikit ng marine protected area at very critical part pa rin siya ng habitat
35:56kasi kapag tumataas yung tubig, dito nangingitlog yung ibang mga isda.
36:00At kanina, napansin natin na bahay din siya ng ibang mga animals tulad ng flying fox
36:07na medyo mailap pero buti na lang meron tayong nakitang ilan.
36:14Si Tatay Otelo at iba pang manging isda,
36:16inakuwang responsibilidad na ipagtanggol ang mga lugar na ito.
36:20Umaasa sila na sa kanilang mabuting halimbawa, mas marami ang mahihikayat na pangalagaan rin ang kanilang kapaligiran.
36:30Hindi naman, hindi naman tayo mag-isip na ngayon lang bukas ang ating mga anak, mga apo pa.
36:37Pero habang dumarami ang turista sa Siquijor, hindi lang ang dagat ang kailangang alagaan.
36:44Malaking hamon din ng basura sa maliit na islang ito.
36:48Sa barangay Sabang, Siquijor.
36:51Nakilala ko si Kapitan Cleburne.
36:56Dating engineer sa Japan, bumalik siya para tumulong sa kanyang komunidad
37:01na nooy nalulunod sa problema ng basura.
37:05Parang ano ba, may guilt na bakit ganito ang Pilipinas, bakit ganito yung barangay ko.
37:11Eh sa Japan, kahit sa city, walang basura.
37:14Ano po yung itsura nito dati?
37:16Maitim yan, maputik, mabaho.
37:19Tapos puro basura ng mga residente?
37:21Puro basura na halo-halo, mga bote, mga plastic, lahat-lahat ng basura nandito.
37:26Gano'ng katagal po inabot?
37:27Matagal.
37:28Mga dalawang taon yata.
37:30At talaga?
37:31Oo, matagal talaga.
37:33Yung plastic na iba.
37:35Yung mga bote.
37:36Kalaunan, tumakbo at nanalong barangay captain si Cleburne.
37:40Mula sa pinakamaruming barangay.
37:42Ngayon, kapilang na sila sa pinakamalinis na komunidad at nakakuha pa nga ng maraming parangal dahil dito.
37:52Ang segregation ng basura dito nagsisimula sa bahay.
37:56Saan yung basura mo dyan?
38:01Ang barangay workers nagilikot sa bawat tahanan para kolektahin ito.
38:06At saka dadalhin sa kanilang materials recovery facility.
38:10Nasaning na raw ang mga residente sa sistema.
38:17At isinasapuso na rin nila.
38:20Sa awa ng Diyos, halos araw-araw nagwawalis kami.
38:25Yung basura namin, halos araw-araw din, segregated.
38:29Sa pinakamaliit hanggang sa pinakamalaki na basura.
38:33Dito makikita ang mas malalim na bunga ng pagbabago sa mga luntiyang espasyo na puno ng buhay.
38:41Ang bakawang ito, halos makalbo na raw noon.
38:47Pero malago na uli ngayon.
38:51Binawal ko na yung pagputol.
38:53Binawal ko na yung pag ano ng mga hayupan dito.
38:56At saka nilinis na namin.
38:59It looks very nice, no?
39:01Parang very peaceful.
39:03Parang siyang sanctuary.
39:11Habang patuloy ang pag-unlad sa kanilang probinsya,
39:14umaasa sikap na ang mga aral ng kanilang barangay may sasabuhay sa buong isla.
39:21Sa akin lang, no?
39:23Iisa lang ang sikihor.
39:25Wala na tayong ibang sikihor na matitirahan.
39:29Kung mawawala, masisira na dahil sa turismo.
39:33Sayang din.
39:35So, kailangan suportahan natin yung programa sa kalikasan.
39:40Ilang beses kong naringig ang ganitong panawagan
39:44mula sa mga sikihot noon.
39:46Lalo't nakita na nila
39:48kung paano nagkaproblema ang ibang sikat na pasyalan sa Pilipinas.
39:59Handa na kaya sila?
40:03Kinakabahan ka ba?
40:05Sobra, sobra.
40:07Kasi ano eh?
40:08Where to bring all this waste?
40:10Oo.
40:11And then, how can we manage all these destinations
40:15with that number of people coming in?
40:18Matapos ang mahigit dalawang dekada ng pagiging tour guide,
40:21si Luis bahagi na ngayon ng Provincial Tourism Office.
40:25Ilang patakaran na raw ang kanilang pinag-aaralan
40:28para matiyak na mananatiling
40:30likas kaya ang turismo sa Siquijor.
40:34Kabilang ang posibleng pagtakda ng kota
40:36sa ilang popular na pasyalan.
40:38I've been traveling on the Philippines.
40:40I saw the bad stuff about tourism
40:42and the good stuff.
40:43So I want to apply all of those
40:45talaga dito sa isla
40:46kasi at least para yun,
40:47ma-preserve yung Siquijor.
40:48Kasi sobrang ganda ng Siquijor eh.
40:50Kung may isang bagay na gusto mong
40:52baunin ng mga tao mula sa Siquijor,
40:57ano yun?
40:58Mga bisita.
40:59I want them to go out from the island
41:02with a smile.
41:03Yung parang na-experience talaga nila
41:06yung Siquijor.
41:07The whole traveler experience.
41:16May isang lugar pa akong hindi nabibisita
41:18sa Siquijor.
41:20Ang Tinakuriang
41:21Secret Beach ng Isla.
41:24Dinala ako doon ni Luis.
41:29Ang ganda.
41:32Pero parang hindi naman siya secret.
41:37Habang nag-e-enjoy ang mga turista sa beach,
41:39isang grupo ng mga manging isda
41:42ang tumating mula sa laot.
41:48Bit-bit ang kanilang huli.
41:54Ang kanilang inuwing isda.
41:56Agad lininis at inihanda sa dalampasigan.
41:59Pagsasaluhan ito ng buong komunidad.
42:03Meron tayong sinugba,
42:05tinola,
42:07tsaka kinilaw.
42:09Kaya sutukil.
42:10So three ways agad ang luto?
42:13We prefer sa beach talaga
42:14kasi parang dito yung gana mo kumain.
42:16Okay.
42:17And then it is also for the whole community.
42:19Parang community-based siya na.
42:21Activity.
42:22Everybody pitches in.
42:23Everybody, yeah.
42:31So importante mapreserve yung ganitong klaseng mga practices.
42:33Preserve talaga.
42:34Hindi pwedeng kalimutan ito kasi ito yung sikihor eh.
42:39Kapag wala yan, wala yung sikihor.
42:41Magiging island din siya.
42:52Oh yes.
42:53Sarap.
43:04Wala pang kalansa-lansa.
43:12Magaling.
43:14Pwede ka na mag-asawa.
43:16May asawa na ako.
43:17Meron na ba?
43:23Ang sikihor,
43:24para ring beach na ito.
43:28Dating secret,
43:29pero not so secret na ngayon.
43:33Ang lihim kasi,
43:35kapag naibunyag,
43:36hindi na maililihim ulit.
43:38Ay, di na mamukha ko.
43:43Sabi nila,
43:44mahiwaga raw ang sikihor.
43:48Nakita ko nga yan.
43:50Nasa kamay ito ng mga manggagamot.
43:54Sa karagatang nagbibigay buhay sa komunitan.
43:58Sa nakabibighaning kalikasan.
44:03At sa mga taong naninindigang,
44:06dapat itong ingatan.
44:08Ipaglaban,
44:10at ibahagi sa mundo
44:11nang hindi sinisira.
44:15Ako si Atom Arawlio.
44:17Magandang hapon.
44:19Mga mga mga mga mga mawarao.
44:22O nga mga mga malagay na ba?
44:26Pati ba Atom?
44:28Pati ba Atom?
44:29Pagkat na kung kalokin.
44:31Kinilagay ko yun.
44:33Ginid serano pa.
44:38Napasasa sir kasi
44:39naulan ang talabitog.
44:41Ay, gusto ko tuyong eh!
44:43Alo ka lang!
44:44Well, sorry!
44:45Ha ha ha!
44:46Right.
Be the first to comment