Aired (November 16, 2025): “Born To Be Wild” celebrates its 18 years of wild journeys as Doc Ferds Recio and Doc Nielsen Donato look back on their most unforgettable missions in the wild. Watch the video!
00:00For almost 18 years of my life, I met with Born To Be Wild.
00:07It's the vision of Born To Be Wild Advocacy for wildlife
00:11and to be aware of the conditions of our environment.
00:15It's not easy to become a veterinarian,
00:17especially if the people that you help are in the wild.
00:21The first story I made with Born To Be Wild,
00:23we had to treat a giraffe with a tooth.
00:30Isa rin sa mga stories na hindi ko makakalimutan is yung nagtanggal kami ng bala sa katawan ng sawa.
00:37If it's made of copper, then you have copper toxicosis.
00:41Mula sa pinakamaliit na buhay ilang hanggang sa pinakamalaking nila lang,
00:47hindi namin pinalampas na ito ay makunan.
00:49Pinawag kami kasi meron na butanting na nagpakita dito.
00:53Paglapit namin hindi sa butanting, isang balena.
00:57And that was the first time that Born To Be Wild National TV was able to document a blue whale in the wild.
01:07Taon-taon, may mga lugar kaming paboritong balikan.
01:11Alright! We have it!
01:13Narinig namin loud and clear yung mga kanta ng mga humpback whales.
01:17And may kilabot talagang pumunta sa likod ng leeg mo.
01:27Lado na, di hira itong makita, mapalupa man o dagat.
01:31Paghila ko ng ganon, napansin ko na kakaiba yung buntot ng bayawak.
01:36Talagang tuwang-tuwa ko na rescue namin itong bitatawa na ito.
01:40Subukan ko siya nang i-release dito sa forest ground.
01:45Uy, grabe!
01:46Good luck, Aurora!
01:47May pagkakataon naman na kailangan natin maging bahagi ng solusyon para maitama ang mali.
01:52Ganyan!
01:54I saw the slush in the...
01:58Pag nandun ka sa sitwasyon ng mga farmers,
02:01maintindihan mo wala silang laban sa problemang na idudulot ng overpopulation ng mga makak.
02:07Napabilib man kami ng iba't ibang nagnalaki ang hayo.
02:20Iba pa rin ang saya kapag ang nakuhana namin, inaabangan ang mundo.
02:31Isang bagong uri ng bayawak ang nadeskubre ng mga ekspertos.
02:34So ito rin ang kauna-unahang pagkakataon na naidokumento natin na isang bayawak ay kumakain ng prutas.
02:44It's a different species, a fruit-eating monitor lizard.
02:48We were able to find one pandanus tree na may hinog na mga bunga.
02:55So nag-abang kami.
02:57After maybe two or three hours, bumalik si Mang Padila, dadala yung camera niya.
03:01He showed us a video of a monitor lizard umaakyat dun sa puno.
03:08Pinapangas yung bawat bunga ng pandanus tree.
03:12Halos maiyak kami sa tuwa kasi first time na nakuha na ng live yun.
03:16And yun yung pinakita namin sa buong Pilipinas na mayroon pa palang mga bagong species tayo ng mga hayop na hindi pa natin kilala.
03:24Bago siyang discovery, so yung mga ganung information, tingin ko, very useful.
03:34Para sa amin, bilang isang ahensya na nangangalaga ng buhay ilang o ng wildlife,
03:40yung mga information na ninedisseminate ninyo ay nakakadagdag kaalaman at nakakatulong sa aming information campaign.
03:48Karamihan sa aming mga naidodokumento, endemic.
03:52O sa Pilipinas lang matatagpuan.
03:55Sa Batanes, hindi lang green o verde ang kulay ng mga pit viper.
03:59Aabot hanggang sa higit sa anim na kulay ang pwede natin makita doon.
04:05At ang pinakapaborito ko doon yung nakita natin yung color white na pit viper.
04:09Dahil una-una mahirap siyang makuhanan at makita because they only come out at night kung kailan malamig at bagong ulan.
04:17Because at this time, mas mababa yung temperature, mas mapapagana nila yung kanilang heat sensor.
04:24In nature kasi ang isa sa pinakamadali na trait na maaring mag-iba ay ang color.
04:31Ang coloration kasi may mga ibang factors na nakaka-affect nito.
04:34Yung mga individuals na nagka-camouflage, for example, tinatry niya, kopyahin, for example, yung background environment niya.
04:45Hindi lang sa bundok matatagpuan ang mga ahas.
04:49Dahil maging sa dagat, kaya umano nitong mabuhay.
04:54Ang endemic na Lake Taal Sea Snake galing umano sa dagat at nakulong sa lawa dahil daw sa pagputok ng bulkang taal.
05:05Dati ang Lake Taal ay bukas sa dagat sa Balayan Bay.
05:11But because of the series of volcanic eruptions, it has closed and is now a typical freshwater lake.
05:20Ito na yung rare ng Lake Taal Sea Snake.
05:22Nagawa niyang i-adapt yung sarili niya dahil sa kanyang environment.
05:28Pero hindi ko akalain na yun pala ang una at huli naming pagkikita.
05:33Halos hindi na raw ito makita ng mga ekspertong nag-aaral dito.
05:37There's a lot of different factors in terms of why it could be so difficult to find.
05:45Seasonings are known to be good divers.
05:48In a habitat like Lake Taal that has a lot of traffic in terms of different industries like tourism, agriculture, open fisheries, there's a lot of movement.
05:58Ang naglalaking ang dayo sa ating karagatan, taon-taon din naming inabangan.
06:07Ayan, look!
06:08Wow!
06:10Oh my God!
06:11Hindi kami binigo ng bumuungad sa aming bangka.
06:15Napakalaking humpback sa Baboyan Island.
06:20May pagkakataon din, pinalibutan kami nito.
06:24Sa pitong taon naming ekspedisyon doon,
06:27iba't ibang fluk na ang aming nakunan.
06:30Ang fluk ay yun yung buntot na hugis dalawang dahon.
06:38Ayon sa mga eksperto, parang fingerprint nila ito.
06:42Pero ang highlight ng aming pagbunta is yung pagkanta nito.
06:47Nag-iba na yung tone ng kanilang mga kanta, no?
06:51Ang boses nila tila umaawit sa ilalim ng dagat.
07:01Sa labing walong taon naming pagtudokumento sa Born to be Wild,
07:06hindi na tatapos ang aming mission.
07:14Hindi sa lahat ng pagkakataon may hype sa wild.
07:21Sa narito, ang critically endangered na tamaraw.
07:25The largest mammal in the Philippines is the tamaraw.
07:29And sa isang isla lang siya makikita,
07:33in the islands of Mindoro.
07:36Para makita itong mga tamaraw na ito,
07:39kailangan mong umakyat ng Mount Iglitbaco
07:43na abutin ka ng walong oras.
07:45Pinaghandaan namin ito.
07:47Kami ang unang nagdala ng mga spotting scope
07:50para makita ng sobrang malapit itong mga tamaraw na ito.
07:53Bukod doon,
07:56nagdala pa kami ng drone.
07:58Noong mga panahon na yun,
07:59hindi pa uso yung drone.
08:01Doon namin nakuha na yung mga tamaraw
08:02using the drone
08:04and using yung mga spotting scope.
08:07Nakita namin yung wallow nila
08:09na may mga bata na mga tamaraw
08:12na isang patunay na nagpaparami pa rin itong mga tamaraw.
08:15Meron din kaming nakita na nag-aaway sa matalik na bangin itong mga tamaraw nito.
08:272008, noong una kumakilala ang tamaraw na si Calibasib sa Mindoro.
08:32Masama natin ngayon dito si Calibasib.
08:35Ito ang nag-iisang nabuhay na tamaraw
08:38na ipinalak sa captive breeding project
08:41ng Tamaraw Conservation Program
08:43na sinimulan noong 1979.
08:45Ginawa ang Tamaraw Conservation Program
08:47para masagip ang bilang ng mga nanganganib ng tamaraw sa Mindoro.
08:52Patuloy kasi ang pagkaubos ang kanilang bila.
08:54Kaya noong 1970s, isinagawa nila ang proyekto.
09:02Binalikan namin si Calibasib noong 2010 at sinuri
09:05dahil may problema daw itong kinakaharap during that time.
09:11Ang unang pagbisita namin kay Calibasib,
09:14meron siyang sugat dito sa kanyang katawan that needs treatment.
09:17Ang problema, bihira ang pagdalaw ng mga petilenaryo dun sa lugar.
09:21Nakicelebrate din kami sa kanyang 20th birthday noong 2019.
09:26Doon namin na pag-alaman na meron din siyang iniintang problema sa kanyang mata.
09:3120 to 25 years old ang natural na lifespan ng isang tamaraw.
09:36At naabot yan ni Calibasib.
09:38Dating agresibo at mailap, makamun na raw ngayon.
09:41Pero, espesyal sa akin ang pagkakataon na yun dahil ito yung unang pagkakataon na binigyan kami ng chance na malapitan at mahawakan si Calibasib.
09:52Tila may ibang plano para ni Calibasib dahil one year after that visit,
09:59pumanaw na si Calibasib.
10:00Labing walong taon na ang Born to be Wild.
10:08Sino ba naman magkakala na aabot tayo sa ganitong yun?
10:15Sa ganitong video.
10:22Pero, hindi sa pagdodokumento ng mga buhay lang natatapos ang aming misyon.
10:36Sa panahon ng kalabidad,
10:37bagyo,
10:38bundol,
10:39nahitgera,
10:40at maging pagputok ng mga bulkan,
10:55hayop ang kadalasan huling naisasalpa.
11:00Malapitan ako at kinawasap na ng isang reporter.
11:02Sabi niya,
11:03bakit ang Born to be Wild sumasali sa mga rescue missions?
11:07Kapag natapos na ang mga rescue missions,
11:11ang unang gagawin ng mga tao is to go back to work.
11:15At,
11:16we have to be there to make sure na yung mga kasama nila sa pagbangon muli,
11:22kung kalina kabayo, kalabaw,
11:23even yung mga pets nila ay malusog.
11:27Bilang veterinaryo,
11:29sinusubukan rin namin na makatulong.
11:32Ang asong sipag-asa,
11:34butas ang muka.
11:38Itong sipag-asa,
11:39makikita nyo,
11:41may butas siya dito,
11:46tapos tagusyan sa kanyang oral cavity.
11:49Hindi ko man matutulungan lahat ng hayop sa mundo.
11:52Iba pa rin ang sayang nararamdaman ko nung mabigyan ko ng bagong muka si pag-asa.
11:592016,
12:00nang ma-rescue ito ng Animal Kingdom Foundation sa Cavite.
12:04Inabandon na raw ito nang tubuhan na ito ng isang malaking bukol sa muka.
12:08Pansamantala man,
12:09napahaba ang kanyang buhay.
12:11Makalipas ang isang taon,
12:13pinalita sa amin na
12:15namatay na si pag-asa sa sakit na cancer.
12:18Isang dambuhalang sperm whale naman ang natagpo ang patay sa baybay ng queso noong 2015.
12:31So gusto natin malaman kung ano nga ba yung dahilan kung bakit sila nasasad-san.
12:34So this is a full-grown, mature male sperm whale.
12:41Aalamin ko ang posibleng dahilan ng pagkamatay ng balyena sa pamamagitan ng isang necropsy.
12:50Karaniwan kasi kapag magne-necropsy tayo ng isang dambuhalang sperm whale,
12:55their body is covered with thick fat, blubber.
12:59Kapag nag-umpisa ng lumobo yung kanilang intestines, yung kanilang gut,
13:02as a post-mortem reaction,
13:05the body that is enclosing it is keeping the pressure inside,
13:10building up up to a certain point na sasabog ito.
13:26Kahit ganon kami kaing ingat,
13:28hindi mo pa rin talaga may iwasan yung biglang
13:30paglabas ng ibang mga organs to the point na it actually exploded.
13:36Ang limitation namin sa Quezon,
13:38and we were not able to continue the necropsy
13:40because hanggang dibdib na namin yung tubig.
13:42It's not safe for us.
13:44Ideally kasi ang paggawa ng necropsy is done in a confined area
13:47na control yung environment.
13:49Wala yung mga factors na yun dito sa ginagawa natin pag nasa wild tayo.
13:55Karaniwang nakikita nyo kami sa bundok o sa dagat na naghihintay ng buhay ilang.
14:00Siyempre pakay namin na makunan ang kanilang galaw at pag-uugali.
14:05Pero may pagkakataon na kailangan namin iligtas ang buhay ng mga hayop sa gitna ng piligro.
14:18Sa mga pagkakataong meron mga ganitong sakuna,
14:21mapaalagang aso, pusa, pati na rin yung mga kabuhayan na magsasaka.
14:29Dito, ang mga veterinaryo ang tumutulong para sa kanila.
14:362013, nagkaroon ng Sambuanga Siege.
14:39May mga reports na yung mga hayop doon ay nagkalat na sila.
14:45Dahil sa gyera na nangyari doon,
14:46na abandon na yung mga bahay ng mga kababayan natin doon sa Sambuanga.
14:52And dito, nagkaroon ng maraming mga stray na hayop.
14:58Nakilala ko rin dito ang service dog na si Doris.
15:02Noong inilapit sa akin ng military itong si Doris,
15:06nakita namin na ang laki ng sugat niya sa likod.
15:09Kaya nakita namin doon sa opisina na pwede siyang operahan.
15:13Pagkatapos ang ilang minuto ng pag-aopera sa kanya,
15:19maganda yung naging recovery ni Doris.
15:26Sa pagputok ng taal, ipinagbawal muna ang pagtira sa isla.
15:31Kaya tinawag itong no man's land.
15:34Nabalot ng abo ang buong isla.
15:38At mayroon pa rin mga natirang hayop sa loob ng isla nito.
15:41Mayroon yung mga nakataling kabayo at aso nabaon ng buhay sa kapal na binugang ashfall ng taal.
15:50Meron yung mga bakas ng buhay na aso rin kaming nakita.
15:56Yun!
15:57Pero yun lang, hirap kaming tawagin ito para pakainin at mailipat ng lugar mula sa isla papunta sa safe na lugar.
16:09May ilang beses na yung programa nagpabalik-balik sa taal nung sumabog ito.
16:14Nung naramdaman ko na the program can only do so much,
16:17Nagsagawa pa kami ng personal na programa para makapagbigay pa ng additional help doon sa mga feeling namin ay nangangailangan pa rin ng tulog.
16:28So it went on for several times.
16:31Agad naghanda ang team ng Born to be Wild para pumunta sa buhol after a magnitude earthquake of 7.2.
16:49Maraming mga daan na hindi pwedeng daanan dahil nasira yung mga gusali.
16:56Iniisip namin na may mga hayop na kailangan ng tulong.
17:01At dito, gumawa kami ng parang vet mission.
17:06Dito kami nagturok ng mga anti-rabies.
17:09Naggamot kami ng mga asong medyo nangangailangan ng tulong dahil may mga sakit na.
17:16At namahagi din kami ng mga relief goods para sa mga alagang hayop.
17:23Hindi lang mga tao ang nangangailangan ng tulong at nawawala ng tirahan sa oras ng kalamidad.
17:30May mga hayop rin na madalas na naiiwan at hindi magawang makaalis sa kanilang tulungan.
17:37Sa ganitong panahon, mahalagang may sapat na kaalaman ang mga tao sa tamang pangalaga at pagligtas ng mga alaga.
17:46Hãy subscribe cho kênh Ghiền Mì Gõ Để không bỏ lỡ những video hấp dẫn
Be the first to comment