00:00Nagbabala ang Bureau of Fisheries and Aquatic Resources sa pagkain ng shellfish.
00:05And ang ulat ni Vel Custodio.
00:09Nagbabala ang Bureau of Fisheries and Aquatic Resources sa publiko
00:12na positivo pa rin sa Paralytic Shellfish Poison o Toxic Red Tide
00:17ang mga shellfish na nagbumula sa Dumanquillas Bay sa Zamboanga del Sur,
00:22Tantanang Bay sa Zamboanga, Cebu Gay Province,
00:25Coastal Waters ang Zumaraga Island sa Samar,
00:27Matarinaw Bay sa Eastern Samar at Lianga Bay sa Surigao del Sur.
00:32O sa tinatawag natin na red tide.
00:35So kapag ganitong na-identify natin na lista itong mga lugar na ito
00:41dun sa sinasabi natin na positivo sa red tide,
00:44ang abiso ng BIFAR, ang abiso rin ng mga local government units
00:49ay pawal manguleta, wag kumain, magbenta
00:54ng lahat ng kuri ng shellfish.
00:58Sama dyan yung tahong, yung halaan, yung talaba, yung litop,
01:03pati rin yung almang, bawal ang mangguli magbenta dito
01:07at iwasang huwag talaga kumain, huwag magkonsumo
01:11nung mga nasabi kong lamang dagat dahil na yung lugar ay positivo sa red tide.
01:17At ito'y nakakasama sa kalusugan ng tao at pwedeng maglagay ito sa sitwasyon
01:22na kung saan makukumprobiso yung buhay ng isang tao.
01:25Ligtas naman kainin ang isda, pusit, hipon at alimango
01:29basta tiyakin lamang na ito'y sariwa, hinuhugas ang maigi
01:33at matanggal ang lamang loob bag lutuin.
01:36Sinisiguro naman ang mga lokal na pamahalaan
01:38na hindi makakarating sa merkado ang mga shellfish
01:41at alamang na nakuha mula sa mga lugar na positivo sa toxic red tide.
01:46Sa Metro Manila naman, ayon sa retailers,
01:48walang lamang dagat na nanggagaling pa sa mga naturang katubigan
01:52kaya ligtas kainin ang mga shellfish dito.
01:54Kagaya sa Marikina Public Market,
01:57nasa Bicol at Bulacan inaangkat ang ilang shellfish.
02:00Para malaman na sariwa yung binibili niyong shellfish,
02:03kailangan nakatiklop pa yung shell niya.
02:06Kagaya na itong tahong at halaan na hawak ko.
02:09Kung makikita nyo, nakakover pa yung mga shells,
02:13kaya ibig sabihin sariwa pa siya.
02:15Kapag binili nyo, kailangan lutuin na agad
02:19kasi ang shellfish ay nagtatagal lang ng 1 to 2 days.
02:23Nagsisimula na rin dumating ngayong araw
02:25ang mga deliveries ng shellfish.
02:27Kasunod ang pansamantalang paghinto
02:29ng pagdating ng mga pagkaing dagat
02:31dahil sa nagdaang bagyong tino at uwan.
02:33Kaya nagsisimula nang tumaas ang supply nito.
02:36Pero nananatili pa rin mababa ang supply ng mga isda.
02:39Kaya ramdam pa rin ng mga mamimili
02:41ang pagtaas sa presyo ng mga bilihin.
02:43Ramdam ang hirap talaga sa panahon ngayon.
02:47Lalo't sa tulad ko, ako lang nagtatrabaho sa pamilya namin.
02:50Wala ng trabaho yung askasban ko.
02:53Talagang sinisikap ko makapamili ng mas mura dito.
02:57Kasi tumaas eh.
03:00Tumaas yung presyo ng lahat ng bilihin.
03:05Nahirapan rin mag-budget.
03:08Oo, mataas.
03:09Mataas po ang hangungan namin ngayon.
03:11Kasi wala eh. Walang isda eh. Kaya tumaas.
03:14Kaya diskarte ng maming miling si Charmaine
03:16ang tumawad sa palengke.
03:18Inaasahan namin lagi na
03:20makakatawad pa rin
03:22at sapat sa aming
03:24pangangailangan sa aming pamilya.
03:26Mahirap pero kailangan din
03:28punting tipit.
03:29I-budgetin lang yung
03:31sandibo
03:33but
03:35one-up-one-up na lang
03:37ang bibiliin
03:39para magkasya yun.
03:41Para sa presyo ng isda,
03:43magbibili ang tilapia
03:44ng 160 pesos
03:46kada kilo.
03:47Ang bangus ay 200 pesos.
03:49Ang galunggong ay 400 pesos
03:51ang kilo.
03:52Ang tamban ay 140 pesos.
03:55Ang hipon ay 460 pesos.
03:57Ang tahong ay 100
03:59hanggang 140 pesos
04:00ang kilo.
04:01Ang bagongon ay 140 pesos.
04:04At ang alumahan ay 450 pesos
04:07kada kilo.
04:08Sa report,
04:09merong nasa 70 million pesos
04:11worth of damage.
04:12Doon sa Tino pa lamang ito.
04:14Pag natin dito sa U1,
04:16nasa proseso pa tayo
04:17ng pagkalap
04:18ng mga danyos.
04:19Pero ang magandang balita
04:20naman ito,
04:21kung tungkaya natin
04:22sa mga balita
04:24at doon sa mga ulat din
04:25na nanggagaling sa
04:27Kagura,
04:28sa Department of Agriculture,
04:29hindi ako nagkakamali.
04:30Na-aprubahan na
04:32yung calamity fund
04:33at mas makakatulong
04:35para doon sa mga
04:36apektadong magsasaka
04:37at mga mag-dista.
