00:01Urykëthyëm sërish në studio për të vazhduar edhe më tej me emisionin tonë në ritmi i ditës.
00:07Në pjesën e dyjtë të emisionin, gjithmonë kemi tëftuar i ta në specialë.
00:11Kësaj rade do flasim për fëmijatë, për të drejtat e fëmijave, për dhunën psikologike të tyre,
00:18si dhe duke pasur se kove të fundit është shumë aktiv edhe fenomeni bulizmitën në për shkolla dhe gjithkunda.
00:25Kësaj rade kemi në studio zonjën Fatmire Ajdari nga ambasada e pare fëmijave me gjashi.
00:33Për shëndetje, zonjën Fatmire, mirë se erdhët në emisionin e ritmi i ditës.
00:36Për shëndetje, mirë se rëgjetaj, falem deri për ftesan.
00:40Atëhere fillojmë bisedën me të drejtat më themelore të fëmijave,
00:44cilët janë këto të drejtat themelore të fëmijave që ambasada e pare për fëmi me gjashi,
00:52i promovon dhe i mërong të atë drejta.
00:55Të drejtat e fëmijave, të drejtat themelore të fëmijave janë ato të cilat janë përcaktuar me konventan
01:01për mbrojtjene të drejtave të fëmijave, po që e idime dhe ne do më thanë e drejta jetës,
01:07e drejta e shkollimit, e drejta e mirëqenjes, e drejta jetë pasurit një shtëpi të përshtachme për fëmijat.
01:16Mëndë të më thanë nisi edukon ambasada opinionin publikë, por edhe institucionet për rëndësin e mbrojtjes të drejtave të fëmijave?
01:25Ambasada e fëmijave gjithmon është avokon për interesin më të mirë të fëmijave,
01:30qoftë institucionet, qoftë opinionin publikë, është mjaftë rëndësishme që ne gjithshka që veprojmë të veprojmë
01:37në interesin më të mirë të fëmijave, përshka këse ne themi se është njohura e thënja se fëmijat janë e ardhëmja,
01:44por realisht fëmijat janë e tajshmja.
01:47Cilet janë, të themi, si reagon ambasada e fëmijave me gjëshi,
01:54kur ju shkelët e drejta fëmijave, qoftë në shkollë, qoftë nga, të themi, nga familja,
02:01apo edhe nga autoritetet, të themi, lokale?
02:05Fatkesisht, kur ndodhë nga familja, jo gjithmon jemi të informuar përse qëfar ndodhë,
02:10ose po në rëthanat të tjera. Mirë po, rastet të cilat paracitën të ambasada e fëmijave,
02:15mandej vazhdojt në mënyrë institucionale,
02:19të themë thanë, raportohen në institucionet për katëse,
02:23qoftë Ministria punëve të mbrenqme, qoftë Ministria për punës sociale,
02:26avokati i popullit, Ministria ështësimit,
02:29varësish se cila është problematika dhe kështu me radhë.
02:32Dhe pas raportimit, ndiqet procesi,
02:36dhe më thanë, nuk është vetëm se u raportua edhe në krymë punën tonë,
02:39po ne vazhdimisht e ndjekim procesin edhe avokojmë
02:44për ngritjen e vetdijes, për mbrojtjen e këtyre të drejtave.
02:48Mundë të në thunit gjithashtu në me gjashi,
02:51është edhe telefonata që gjithku shumë mund prej fëmijave,
02:56qoftë prinderi, qoftë kujdestarat,
02:57të mund të paracitën, në telefon për të kërkuar rëndim,
03:01apo por të konsultuar me ambasadën, me psikologë, me sociologë,
03:06e qëtu mera dhe mund të nathoni se
03:08sa është nëmri i thyrjeve që paracitën për të kërkuar rëndim
03:12në ambasadën e partë të fëmijave me gjashi?
03:16Nëmri në Allo Bushafko është aktiv 24-7
03:20dhe aktualisht janë 4 operatorë e psikologët
03:23të cilët janë aktive dhe i marin thyrjet në telefonat.
03:28është qëtsues fakti për arsye se nga qëshori
03:32dherin më tani kemi 31 raste vetëm të paracitura
03:36për të sfidat me shëndetin mendorë
03:39dhe grupë moshat janë prej 12 vjetës sipër.
03:43Kurse aqë më alarmant është fakti se
03:46nga qëshori dherin tani kemi 9 raste me ide suicidale
03:50të cilët lajmërojë në telefonatën Allo Bushafkos.
03:54Logaritet është ato që e kanë marrë guzimin janë 9
03:58që është shifër alarmante.
04:01Dhe më thënë duke krasu me vitin e kaluar
04:03kjo është një rritje jo 2 fish,
04:07po është 3 fish, 4 fish.
04:09Në thënë gjithmon shko në rritje në umri.
04:10Në umri është me të vërtet shqetsuës
04:14që me ne si prinder, si shoqëri,
04:17si mësim dhenës, si pedagog, si psikolog
04:20duhet të marrim me seriozitet këtë qështje.
04:23Për arsue se ne jo që jemi vonë,
04:28ky proces është dasht që të fillohet edhe më herët,
04:31mirë po të fillohem prej sot që të arrim diku.
04:36Për arndalimi është gjithmon më i mirë.
04:39Mirë po edhe të punojmë në arndalimi është mjafte rëndësishme.
04:41Ne gjithmon në aparacitën rastet të vetëvrasjeve.
04:45Nuk është, do me thënë, diqka që e kemi ndygju diku larkë
04:50dhe nuk është këtu të ne.
04:52Ne vazhdimisht kemi raste, përveç raportimit të rasteve,
04:56do me thënë, që kanë ideje suicidale,
04:59kemi raste edhe të vetëvrasjes.
05:01Dhe ne bëjmë fjalë për një popullat që jemi më pak se 2 milion.
05:06Atër ku jemi nësi shocëri, që farë bëjmë nësi prinder.
05:09Përderi sa, më përpara, ne e kemi mjafte rëndësishme
05:14që të bashkëpunojmë, do me thënë, prinder, shkola,
05:20përderi në zënës, përderi sa, ka qenë trekanë që i famshëm,
05:25ta shi kemi ne edhe rjetet sociale.
05:27Rjetet sociale janë një faktor, me dëvërtet mjaft,
05:32i rëndësishme që nuk mund të anashkalojmë.
05:34Për arsye se bulizmi, cyberbullingu është 24-7.
05:4024-7, tani më po filmohem, po shpëndajnë për rjetet sociale
05:45dhe kjo po bëhet të të mërshmë, ndoshtë adhe që si jelë deri të kë rastet
05:49të ragjike, në fakt, keqësisht, themi, kjo nuk duhet të të ndodhë.
05:55Musi reagon, ambasada e fëmijëve me gjashin në rastet të tila,
06:00por edhe kur paraciten fëmijët të cilët të raportojnë dhunë,
06:03abuzimë, apo ndo një formë kjetër të shkeljes të të drejtave të tyre?
06:11Filimisht, do më thënë, ato më varësish se qëfar kërkojnë fëmijët
06:14të cilët paraciten, që ofë fëmijët që ofë prinderit në emër të fëmijëve
06:18ose po kujdesarët.
06:20Filimisht, dë gjohet, edhe është rëndësishme se a kërkon këshilim,
06:25a kërkon u dhëzim për mëtutje,
06:27dhe sim pas, do më thënë, kërkesave dhe nevojave të rastit,
06:32nëse është, ashtu si që theksova me,
06:35nëse paracitet ndo një fëmi me ide suicidale,
06:37atër, operatorët të psikologë diskutojnë me fëmijën që paracitet,
06:45po gjithmonë duke e ruajtur anonimitetin e fëmijës.
06:49është mjaftë rëndësishme të theksohet se,
06:53do më thënë, thirjet janë anonime.
06:55Dhe përderisa nuk e te kalonat,
06:59nëse nuk janë në rezik,
07:01atër edhe më ruajt anonimitetin.
07:05Nga këto thirje, keni paracitet që farë raportojnë me shumë fëmijët?
07:10Ashtu si që theksova,
07:12shëndetim e mendorë është sfida cila ka një rritje frapante.
07:16Edhe hullumë timet në kone fundit,
07:19tregojnë në këtë drejtim,
07:21se shëndetim e mendorë,
07:22sfida me shëndetim e mendorë,
07:24janë një ndërë.
07:26është një problematik është qëtësuse,
07:28të cilën, me të vërtet në duhet të amarim seriosisht si shëqëri.
07:33Nga hullumë timet që bëhen,
07:35fëmijët kërkojnë që prindrit të dëgjojnë ato,
07:39edhe të meren me ato seriosisht,
07:42nëse i pyesin se si kanë kaluar në shkollë,
07:45të digjojnë,
07:46edhe të kuptojnë djenjat e tyre.
07:49Për arsye se ato kanë jetojnë në një ko me të vërtet turbulente.
07:55Informacionet për derisa,
07:57generatate më prashme të themi ne,
08:01burimin e informacioneve e kemi pas më të limituar,
08:04ta shkëtë janë të bombarduar me informacione.
08:07Edhe filtrimi i këtyre informacioneve është mjafti rëndësishëm që të bëhet në mënyrë adekuate.
08:12Ne duhet të marim parasyrsh kohën sa e kalojnë fëmijet në rjetën sociale.
08:23Mirë po këtu, mos e harojnë faktin se edhe prindrit nuk e kanë kohën më të shkurtër të cilën e kalojnë në rjetën sociale online.
08:33Atëherë, cili është ajo mënyra e socializimit?
08:38Cili është ajo momenti i socializimit i bashkëbisedimit me pëmijë?
08:42Ato e kanë nevojën?
08:44E kanë nevojën, po gjithë shka teknologjia tani e ka bërë dë vetan dhe mund të themi që gjithë kush prej qofte dhe fëmijët, po qofte dhe të rriturit, e shfrizojnë.
08:55Duke mos ju kushtuar, ndoshta vëmendje, disa ve gjëra që janë më të rëndësishme se kjo pjesa e telefonit, e iPadave që i kemi tani për tani që janë mund të themi shumë aktiv gjithë kundë.
09:08Gjithë shyshtë ne duhet i parandalojmë, duhet i largojmë pak nga vetja, sepse edhe botat tani mësillë gjithë shka rrethë teknologjia,
09:16s'po besoj që me kalimin e kohës pak disi duhet i lëmë anësht dhe t'ju kushtojmë vëmendje më shumë,
09:23si që të seka gjërave më të rëndësishme si që janë ardhëmëria jonë fëmijat.
09:28Pikrisht, do më thënë, ne nuk mundë themi se ne do të shkyqemi prej rjetëve sociale, ose prej telefonave, ose prej iPadave,
09:36po që t'i kanalizojmë edhe t'i përdorim në mënyrë adekuate, në bashkëpunim me fëmijat,
09:42si prinder, si shoqëri, si mësim dhenës, si pedagog, si psikolog,
09:47kemi mjaftë rëndësishme që t'jemi në shërbim të fëmijave.
09:51Fëmijat e theksova jetojnë në një bot, do më thënë, në një kohë ndryshen nga ajo që kemi jetune.
09:59Shumë e vërtet.
10:00Edhe ne duhet i përshtatemi kërkesave dhe nevojave të tyre.
10:04Të tyre.
10:04Edhe gjithmonë kër e flasim, do më thënë, të drejtat e fëmijat,
10:08fëmijat kanë të drejta, për kanë edhe obligime.
10:11Nuk është se ne i kalojim, anash kalojim obligimet e tyre.
10:14Ashtu, do më thënë, duhet i din të drejtat edhe obligimet e tyre.
10:18Më të në thua një, zonja Fatmire, se cilet janë projektet
10:23që ambasada e pare, fëmijat e vej gjasht i pëpunon.
10:28Qëfar prejzbi në të ardhëmë nga kjo ambasad?
10:32Pikër ishtë duke pasur për asyrështi se cekëm bulizbi që është shumë një fenomena aktiv.
10:37Qëfar po më nërmerë të themi ambasada lidhur me këtë fenomen,
10:41apo dhe në projekte tjera?
10:43Esenciale për ambasadën e fëmijësve është ngritja e vetëtijës.
10:49Parandalimi është mjafti rëndësishëm se saandalimi.
10:54Për këtë arsye punojmë në këtë drejtim.
10:56Programi për arsim përqësor punon në drejtimin e ngritjet të vetëtijës,
11:02ngritjen e empatis të nëzënësit.
11:05Dhe me thënë, ne punojmë me mësimë dënësit e përqëojnë e të siminojnë të nëzënësit.
11:11Dhe këtë program është në vitin e 15 të eksistimit.
11:18Dhe është i përhapur në mëte për shkolla në Macedoni.
11:21Dhe mi kemi përpiluar edhe modulet për arsim përqësor,
11:26me të cilat mësimë dënësit mund të punojnë,
11:29janë të qashme në faqen e Ministris të arsimit dhe dhe në Birost për zhvillimin e arsimit.
11:35Janë në shtatë gjuk, shtu që e kanë të letë që të mund të funksionojnë.
11:39Sa janë bashkëpunuës të themi mësimë dënësit në këto loj projekte që organizohen nga ambas hadaj fëmjeve?
11:46Janë bashkëpunuës, po jo në nivelin që ne do të kishim dashur.
11:51Mëndër të këti programi, ne kemi të këqurë mësimë dënës të cilat nuk kalojnë vetëm një trajnim edhe mbyllet procesi.
11:59Po kjo është një sër, trajnimesh edhe një follow-up të themë,
12:04si nga ana e tyre, si nga bashkëpunimi i jonë me to është një apti rëndësishëm.
12:10Mandej kemi edhe projekti më kësefneti cili të më thënë është i lidhur me linje në Allo Bushafko.
12:19Dhe punon për vendosje në një lidhje nacionale për internet të sigur.
12:27Dhe kjo është muajnë e kaluar e konsoliduam numrin me numrin e bashkimit evropian 116-111,
12:37i cili është kryesisht në funksion të fëmijëve në rezik.
12:42Tani jemi vetëm në procesin e realizimit teknik.
12:47Më bajmë trajnime dhe në të ardhme do të vazhdojmë në këtë drejtim për trajnimet,
12:55dhe me thënë të trajnohen si në zënësit se qëfar është siguria në internet,
12:59se qëfar do të thotë një informacionin dar në internet dhe si ato duhet të mbroen.
13:04Mandeja kemi edhe shkollat të sigurta,
13:09i cila ka të përfshira 26 shkolla filore, 24 shkolla të mesme,
13:15ku punohet për ngritjen e vetëdijes,
13:18për njohjen e bulizmit, e dhunës, edhe parandalimin edhe këshilimin.
13:26Pekër ishtë, si e matni suksesin apo ndikimin e projekteve që realizoni në jetën e fëmijëve,
13:32a mund të ndani ndo një histori të themi,
13:36që keni arritur sukses me një projekt dhe që edhe ju jeni ndar të kënachur?
13:43Për ne sukses është një jetë fëmije shpëtuar,
13:47të cilët paracite në linjen e telefonit.
13:51Për ne sukses është një fëmijë i vetëdisuar, një mësim dhenës i vetëdisuar.
13:56Dhe këto ne në ndodhin gjithmonë, dhe me thënë, ne jemi në komunitet,
14:03pashpunojmë me komunitetin, jemi pjese komunitetit.
14:07Dhe ajo që për ne është të rëndësishme informacionet këthyset të cilat në vinë
14:13nga mësim dhenësit, ose nga prinderit, ose nga fëmijët.
14:18Dhe thirjet të cilët i bëjnë fëmijët në telefonatat janë mjaftë të regues
14:24se ato i besojnë ambasadës e fëmijëve.
14:28Në më tanë dhe për juve është kjo një sukses,
14:31edhe për fatë të keqë ju e cekët edhe në filim që numri është në rritje,
14:35po me një anë tjetër duhet të marim edhe atë piesën anën pozitive
14:39që është mirë që raportoj në dhunënë.
14:42Mundë të në thua një se sa është edhe bashpunimi me sëprinderve
14:46momentin që fëmija raportonë, kërkonë ndimë të themi nga ambasada.
14:52Sa është ajë momentin të themi edhe bashpunues?
14:55Për deri sa fëmija ka...
14:56Deri sa tari një qëllimin e suksesit ati fëmija që mos të ketë probleme në të ardhme,
15:02që të ketë një shëndetë mëndor të plot.
15:06Pikrisht, ashtu si thatë, për arsye se bulizmi nuk është të qka
15:12që kalon të aninë.
15:13Dhunë a fizike është a e që e shohim ne, dhe me thënë, e fundit.
15:16Por, aty ka pasur procese para praket të cilat,
15:19sigurisht që fatkecish, në do njëherë,
15:23lënë edhe pasoja tek fëmijët, pasoja apatë gjate.
15:27Fëmijët të cilat inkurajoen,
15:31kanë bashpunim me prinderit,
15:33kanë bashpunim, në të shumë të në rasteve,
15:36kemi bashpunim me prinderit,
15:38kemi bashpunim me institucionet,
15:40nëse vjen deri të raportimi i rastit.
15:44Dhe pikërisht për këta,
15:45ne inkurajojmë pëmijët të prindrit,
15:48që rastet i paracesin.
15:50Për arsye se zakonisht,
15:51kër ne imbajmë në kokën ton,
15:52ato izmadhojmë edhe nuk mund të zgjidhim vetë.
15:55Për këtë arsye, kemi profesionist,
15:57kemi institucionet të cilat beprojnë
16:00në mënyrë adekuate,
16:01për zgjidhjen e problemeve,
16:03për parandalimin,
16:05por qofte dhe për ndalimin,
16:06edhe sanimin e problemeve.
16:08Sa është bashkëpunimi edhe me institucionet
16:10për katës e të vendit,
16:12cilat bashkëpunoni në këto drejtime,
16:16kur për fjalë pikërish për fëmijët?
16:20Bashkëpunime me institucionet e gziston.
16:23Ne kemi memorandum për bashkëpunim
16:25me Ministrine Arsimit,
16:26për arsim përqësor,
16:28për programet e tjera.
16:29Ne kemi bashkëpunim me Ministrine Punëve të Prenqme,
16:32përshkak se është rëndësishme
16:34kër ne i raportojmë rastit të veprojet.
16:36Kemi bashkëpunim edhe me
16:38me qendrën për punë sociale
16:40edhe me avokatin e popullit.
16:43Gjithësë si, gjithë monë
16:44eksiston mënyra edhe
16:46mundësia që kjo t'jetë
16:48më e mirë, edhe më e
16:50më e avancuar,
16:52mirë po për tani
16:53bashkëpunimin e kemi
16:56të themë solid.
16:58Solid. Zonja Fatmirë e për në fundë,
17:00dhe se mund të në thoni, cili do t'ishte
17:01mesajji juaj, për të gjitha ta fëmi,
17:04të cilët nuk ja ndjehen
17:06të pambrojtur, të themi
17:08dhe nuk dinë se ku të kërkojnë
17:10ndi.
17:12Mesajji juaj për fëmijët është
17:14që të kërkojnë ndim, të drejtojnë,
17:16qoftë në telefonata tona,
17:18bile ne vitet e fundit
17:20e kemi bë edhe më child-friendly
17:22faqe në Allo Bushaf,
17:24kozë vetëm dërgojnë një mesaj,
17:25edhe siguria e tyre,
17:27privatsia e tyre është e mbrojtur.
17:29Mirë po është e rëndësishme,
17:30nëse ato mund të bisedojnë
17:32edhe me prindrit,
17:33edhe prindrit të gjojnë,
17:34ose po me mësim dhenësit.
17:36Qoftë me ndojnë një familjarët të tyren,
17:38qoftë me ato njërës të cilët
17:41ato në dijen
17:41rahat që ti ndajnë këto informacione.
17:46është mjaftë e rëndësishme
17:47që mos e mbajnë në vete.
17:50Qoftë të dhunën fizike,
17:52qoftë të dhunën psikologjike,
17:55qoftë edhe një bisedë,
17:56si është të ndajnë një emocion
17:59të cilin ato e kanë.
18:01është mjaftë e rëndësishme
18:02që të ndajnë edhe nga anë atjetër
18:04prindrit të të gjojnë edhe institucionet.
18:08Përshka këse koha është,
18:11nuk do të kisha thënë
18:12se jemi vonë,
18:13por që dueshte të veprojmë
18:17edhe maherët,
18:18mirë po preku të filohet
18:19ne jemi në dobi.
18:21Në dobi, pikër, eshte ju falimderit
18:23shumë, zonja fatëmire,
18:24që ndatë gjitha këto informacionet
18:26për gjitha ta fëmi,
18:28apo dhe për prindrit,
18:29apo për edhe kujdestar të fëmijëve,
18:32që mund të paracitën ambasadën
18:34e fëmijëve me gjashi
18:36për të kërkuar rëndim
18:37për të themi.
