00:00Sa puntong ito, makakausap natin sa linya ng telepono si Dr. Carlo Queanio,
00:05ang Chief Geologist ng Lands Geological Survey Division ng Mines and Geosciences Bureau ng DENR,
00:12kognized sa mga lugar na dalikado sa Superbagyong Nando.
00:16Magandang gabi po, Dr. Queanio, si Dominic Almelor po ito ng BTV Ulat Bayan.
00:21Magandang gabi po sa lahat.
00:24Sir, based po sa inyong latest advisory,
00:26ano na po yung mga lugar na mapangalib sa landslide at pagbaha dulot po ng Super Typhoon Nando, Sir?
00:33Actually po, nagkar-generate na po kami ng list, barangay list.
00:36About 3,920 po so far ang mga listahan ng barangay na maaari maata-apektoan po ng rain-induced landslide po at flood.
00:46At karamihan po nito ay obviously nasa Region 1 po at saka nasa Region 2 po.
00:51Sir, para po masabi na high risk sa flooding at rain-induced na landslide ang isang lugar,
00:59ano po yung ginagawa nating batayan o proseso para mapabilang po sila sa ganoong klasifikasyon po, Dr. Queanio?
01:06Ang Mines and Geosciences Bureau po ang official na sangay po ng gobyerno na nagko-conduct po ng landslide at rain-induced landslide at flood hazards po.
01:17So yung mga geologists po natin ay pumupunta po sa mga iba't-ibang lugar sa Pilipinas o mga bawat barangay
01:23at kung saan po nagka-conduct po kami ng assessment po kung ito ba ay low, moderate or high landslide or landlide and flood susceptibility.
01:34So pag naka-generate po po kami ng mapa ay ito po ay pinapatong po namin sa rainfall forecast po ng pag-asa.
01:42So nagsisimula po kami sa 100 millimeters, tapos kung ano po ang mga barangay na tatamaan o tinamaan itong forecast po ng pag-asa,
01:52doon po ang naging basihan namin ng mga listahan po ng mga barangay.
01:56Sir, kapag na-identify na po na high risk sa pagbaha at landslide ang isang lugar,
02:01ano na po yung mga inaasahang panganib po na dapat huwag baliwalain ng mga nakatira po doon, sir?
02:06Well, unang-una, sa mga lugar na flood-prone, dapat po tayo ay tingnan natin,
02:11i-monitor natin ang rapid increase or decrease ng mga floodwaters from active river system.
02:17Sa mga ibang lugar, baka napapansin nila na bumaba ang floodwater,
02:21ito kasi paaring sinyalis po na magkakaroon ng mga flash flood.
02:26Kung napapansin po natin sa mga bundok na lugar na malakas ang land,
02:28pero hindi tumataas ang pagbaha, ibaaring magkaroon ng artificial damage doon sa taas,
02:33kaya maaaring ito ay magdulo to ng mga flash flood.
02:36Siyempre po, importante rin na magkaroon tayo ng pre-emptive evacuation as much as possible,
02:42lalo na po sa mga households near the active river systems,
02:45at ganoon din po sa mga paanan po ng mga bundok na na-identify na moderate to high landslide susceptibility po.
02:52Sir, gaano naman po ka-aggressive ang Mines and Geosciences Bureau
02:56para po maipakalat pa sa mas nakararami nating kababayan
02:59yung inyong advisory sa mga delikado sa pagbaha at landslide, sir?
03:04Dalawang proseso po.
03:07Unang-una po, mismo po sa DNR, Mines and Geosciences Bureau,
03:11meron po kaming Facebook account na doon nakapaspill po ang mga listahan ng mga barangay,
03:16at saka po bang warnings.
03:18Ang MGB Central po ay meron doon po nga Instagram.
03:21Ganun din po ang MGB Regional Offices po.
03:24At lahat po ng aming mga advisories po, nakatag-automatically po din po ang DNR.
03:29Importante rin po namin sabihin po sa inyo na lahat po ng efforts ng MGB at mga listahan na ito
03:34ay pinapadaan po sa Office of Civil Defense, of course, under the arm of the DNR, C.
03:39At ang OCD po ay ito po dinidisseminate po sa Regional Offices para po sa mga LGUs.
03:45Ang aming Central Office po at saka Regional Office po,
03:49lalo po ang Regional Offices,
03:50nagbibigay po diretso rin po ng list of barangay sa mga importante or selected LGUs po.
03:55Sir, bukod po doon sa geohazard maps,
03:59we understand meron din kayong inilabas na QR code po, sir.
04:02Paano po ito ma-access ng ating mga kababayan, sir?
04:05So lahat po ng ating mga advisories po,
04:07ay lang doon po ang QR code.
04:10So kailangan na po siyang iscan ng mga tao at doon po lalabas ang mga listahan.
04:14Kaya naman po naiintindihan natin na wala din naman po ang mga lalunas,
04:17mga libriban, wala naman siguro mga internet po doon.
04:21Kaya po importante ang role po ng LGU.
04:24Kaya po ang mga Office of Civil Defense at sa MGB
04:26ay nag-e-email o nag-detiretso ng mga listahan
04:29o paputungo po sa mga provincial and local government
04:32na inaasaan ang mag-disseminate ang information sa mga ari maapektuhan po mga barangay.
04:37Sir, panghuli na lang po, karagdagang babala at paalala po sa ating mga kababayan,
04:41lalo na doon sa mga posibleng tamaan ng matinding pagbahat landslide.
04:45Dito nga po sa pananalasa ng Super Bagyong Nando, sir.
04:49All importante lang na aking preparedness.
04:51Meron nga kasabihan, remember when disaster strikes,
04:55that time to prepare has passed.
04:56Kaya natural disasters, alam po natin, hindi yung nag-discriminate doon.
05:00Pero ang responses to prepare to them can actually help us prepare really
05:05sa saan sa natural disaster po.
05:08Alright, maraming salamat po.
05:10Ang ganda. Salamang maraming salamat po.
05:12Alright, maraming salamat po, Dr. Carlo Queanio ng Mines and Geosciences Bureau.
05:17Magandang gabi po, sir.
