"Cha mẹ sinh con, trời sinh tính" – Lời nhắn gửi từ bao đời về bản ngã con người - Video Dailymotion

Lời Xưa Ý Nay

"Cha mẹ sinh con, trời sinh tính" – Lời nhắn gửi từ bao đời về bản ngã con người

Transcript

00:00Cha mẹ sinh con, trời sinh tính, lời nhắn gửi từ bao đời về bản ngã con người.

00:06Mở đầu, tiếng vọng muôn đời của một câu thành ngữ.

00:10Trên mảnh đất hình chữ S, nơi những câu ca giao tục ngữ thấm đẫm mổ hôi, nước mắt và chiết lý sống,

00:17ta vẫn thường nghe ông bà nhắc đến một lời dạy giản dị mà sâu sắc.

00:21Cha mẹ sinh con, trời sinh tính.

00:24Câu nói ấy như tiếng thở dài, như nụ cười chua chát lẫn yêu thương của bậc làm cha mẹ,

00:29như lời thầm thị của nhân gian về một sự thật.

00:32Con người là tổng hòa của huyết thống và số phận,

00:35là sự kết tinh giữa thân thể do cha mẹ ban cho và khí chất do trời định đoạt.

00:40Nhưng phải chăng số phận là bất biến?

00:43Liệu trời sinh tính có phải là chiếc khuôn cố định cuộc đời một con người?

00:47Hay con người còn có thể vượt lên tính trời bằng ý chí, giáo dục và tình thương?

00:53Để hiểu sâu câu thành ngữ này, ta hãy bước vào hành trình khám phá

00:57bằng lý trí sắc xảo, bằng cảm xúc chân thành,

01:00bằng những câu chuyện dung dị mà thấm đẫm tình người.

01:041. Giải nghĩa câu thành ngữ và bối cảnh văn hóa

01:07Câu thành ngữ, cha mẹ sinh con, trời sinh tính,

01:11là kết tinh từ kho tàng trí tuệ dân gian Việt Nam.

01:14Xét theo câu trúc, câu chia làm hai vế song hành.

01:18Vế thứ nhất, cha mẹ sinh con, khẳng định vai trò sinh học, huyết thống,

01:23cha mẹ trao cho con hình hài, máu mủ, sự sống.

01:26Vế thứ hai, trời sinh tính, nói đến phần tính cách, tâm hồn, nhân cách,

01:31lại do trời, tước tạo hóa, số mệnh, yếu tố ngoài tầm kiểm soát con người, định đoạt.

01:37Câu nói mang màu sắc duy tâm, đậm nét Á Đông,

01:40phản ánh tư tưởng thiên mệnh luận phổ biến trong văn hóa nho giáo.

01:44Con người chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ số phận, vận trời,

01:47và dù cha mẹ có giáo dục bao nhiêu,

01:50thì tính cách, vận mệnh con cái đôi khi vẫn nằm ngoài tầm kiểm soát.

01:532. Bản chất sâu xa và tính hai mặt của câu thành ngữ

01:58Nếu dừng lại ở nghĩa bề mặt, người ta có thể hiểu rằng

02:01cha mẹ chỉ có thể sinh ra thể xác của con,

02:05còn bản tính, thiện hay ác, khôn hay dại là do trời quyết.

02:09Nhưng cách hiểu ấy dễ dẫn đến tư tưởng buông xuôi, đổ lỗi cho số phận.

02:14Tuy nhiên, ẩn ý sâu xa của câu thành ngữ không phải để biện minh cho sự bất lực,

02:19mà là để nhấn mạnh.

02:20Con người là một sinh thể vừa chịu ảnh hưởng từ di truyền,

02:24vừa là sản phẩm của môi trường, hoàn cảnh và cả những yếu tố siêu hình.

02:29Ta thấy rõ điều này khi nhìn vào cùng một gia đình,

02:32cùng một môi trường giáo dục mà mỗi đứa trẻ lại lớn lên mang theo một cá tính khác nhau.

02:36Có người sống hướng nội, có người sôi nủi,

02:40có đứa trẻ giàu lòng chắc ẩn, có đứa lại lạnh lùng, gan lì.

02:44Tại sao vậy?

02:45Yếu tố tính trời có thể hiểu là bản năng, khí chất bẩm sinh,

02:49đặc tính tâm lý tiềm ẩn,

02:51thứ mà khoa học hiện đại gọi là gen di truyền,

02:54tính cách nội sinh, nền tảng thần kinh.

02:56Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là tính không thể thay đổi.

03:00Nếu cha mẹ chỉ sinh ra hình hài mà không dưỡng tâm hồn,

03:04thì đứa trẻ ấy dễ trở thành một bản năng hoang dại.

03:07Ngược lại, nếu có tình thương, giáo dục và môi trường tốt,

03:11thì tính cách, dẫu có lệch lạc, vẫn có thể được uốn nắn.

03:15Những câu chuyện đời thường thấm đẫm chết lý.

03:18Câu chuyện 1. Chuyện của người cha nuôi ba đứa con

03:20Ông Phan Văn Trung, một người nông dân ở Thái Bình,

03:24kể lại, ông có 3 đứa con trai, cùng ăn chung mâm,

03:27cùng học một trường, cùng nghe những bài học đạo đức từ người cha cần mẫn.

03:32Nhưng lớn lên, 3 người ba nèo, người anh cả trở thành bác sĩ,

03:36người thứ 2 ham mê cờ bạc, còn người út đi tu.

03:39Ông Trung nói trong nước mắt,

03:40Câu chuyện của ông không chỉ là bi kịch,

04:07mà còn là minh chứng cho mối quan hệ phức tạp

04:10giữa di chuyển, giáo dục và trời.

04:12Câu chuyện 2. Trường hợp thần đồng Nguyễn Hiến Lê

04:15Nguyễn Hiến Lê, nhà văn hóa lỗi lạc,

04:18từng kể rằng từ nhỏ ông đã có một tính cách rất nghiêm túc,

04:22kỷ luật, thích đọc sách, ít nói.

04:24Cha mẹ ông không định hướng gì cụ thể,

04:27nhưng chính khí chất ấy đã dẫn ông vào con đường học thuật suốt đời.

04:31Ở đây, trời sinh tính là một thuận lợi,

04:33nhưng nếu không có nõ lực tự thân,

04:36không có môi trường học tập nghiêm túc,

04:37thì bản tính ấy cũng sẽ rơi vào lãng phí.

04:40Câu chuyện 3. Câu chuyện của nhân vật Kiều, Nguyễn Du

04:43Trong kiệt tác chuyện Kiều,

04:46Nguyễn Du không ít lần nhấn mạnh yếu tố trời khi nói về thân phận Kiều.

04:50Bắt phong trần phải phong trần,

04:52cho thanh cao mới được phần thanh cao.

04:55Đây là một minh chứng cho tư tưởng trời sinh tính

04:57và cả trời định số.

04:59Nhưng Kiều không buông xuôi,

05:01nàng chịu đựng, hy sinh,

05:02đấu tranh để giữ gìn phẩm giá giữa bão rông của số phận.

05:05Tính trời ở đây không ngăn được khí chất thanh cao của nàng,

05:10trái lại nó càng tôn lên bản lĩnh làm người.

05:124. Tình cảm người cha, người mẹ trước tính trời của con cái.

05:16Không ai thương con như cha mẹ,

05:19nhưng cũng không ai đau như cha mẹ

05:21khi thấy con mình ngỗ ngược,

05:23xa ngã, hư hỏng,

05:24dù đã dốc lòng dạy dỗ.

05:27Có biết bao giọt nước mắt âm thầm đổ xuống

05:29vì những tính cách khó uốn của con.

05:32Cha mẹ sinh con,

05:33lòng mong con khôn lớn nên người,

05:35sống tử tế, hiếu nghĩa.

05:37Nhưng rồi, đứa trẻ càng lớn,

05:39tính cách càng rõ.

05:41Có những đứa thẳng thắn đến vụn về,

05:42có đứa thì gian dối, láo lình.

05:45Cha mẹ đôi khi bất lực,

05:47chỉ biết thở dài,

05:48trời sinh tính biết làm sao.

05:50Nhưng đó là tiếng thở dài của yêu thương,

05:53chứ không phải buông xuôi.

05:54Là lời nhắn nhủ rằng,

05:56làm cha mẹ phải kiên nhẫn như biển.

05:59Phải yêu con cả khi con khiến mình tổn thương.

06:02Vì trời tuy sinh tính,

06:03nhưng lòng người có thể cảm hóa.

06:055. Tính trời không phải là định mệnh bất biến.

06:09Câu thành ngữ,

06:10cha mẹ sinh con, trời sinh tính,

06:12không nên được hiểu theo nghĩa định mệnh tuyệt đối.

06:15Mà nên hiểu như một lời cảnh tình,

06:17lời nhắc nhở và lời khích lệ.

06:20Nó cảnh tình ta rằng,

06:21mỗi đứa trẻ là một thế giới riêng biệt,

06:24không thể áp đặt một khuôn mẫu.

06:26Nó nhắc nhở ta rằng,

06:27làm cha mẹ không chỉ cần tình thương,

06:30mà còn cần sự thấu hiểu,

06:31tình tế, lòng bao dung

06:33và cả nghệ thuật giáo dục.

06:35Nó khích lệ ta rằng,

06:37tính cách không cố định,

06:38nhân cách con người có thể được uốn nắn,

06:40bồi đắp bằng thời gian,

06:42bằng giáo dục, bằng yêu thương.

06:45Cha mẹ sinh con,

06:46trời sinh tính,

06:47nhưng trời không quyết định tất cả.

06:49Cuộc đời mỗi người là sự giao hòa

06:51giữa trời và người,

06:52giữa số phận và lựa chọn,

06:54lời kết,

06:55nhân văn trong từng hạt chữ.

06:57Giữa bộn bề cuộc sống hiện đại,

06:59khi người ta mãi chạy theo thành tích,

07:01vật chất,

07:02danh vọng,

07:03thì câu thành ngữ xưa như một tiếng chuông nhắc nhở,

07:06con người không chỉ là sản phẩm sinh học,

07:08mà còn là một tiểu vũ trụ của tâm hồn,

07:11tính cách,

07:12hoàn cảnh và định hướng.

07:14Làm cha mẹ không chỉ là sinh thành,

07:16mà là cả một quá trình tạo dựng nhân cách,

07:18là hành trình không có hồi kết,

07:20mà mỗi câu nói,

07:22mỗi ánh mắt,

07:22mỗi cách yêu thương,

07:23đều góp phần tạo nên tính của một con người.

07:27Và hơn hết,

07:28đừng sợ tính trời,

07:29vì trời có thể tạo ra tính,

07:31nhưng tình người mới là thứ có thể hóa giải mọi điều.

"Cha mẹ sinh con, trời sinh tính" – Lời nhắn gửi từ bao đời về bản ngã con người

Danh mục

Phụ đề

Được khuyến cáo