Đi đến trình phátĐi đến nội dung chínhĐi đến chân trang
Lời Xưa Ý Nay
  • 13/7/2025
"Đói cho sạch, rách cho thơm" – Đỉnh cao phẩm giá trong tận cùng gian khó
Phụ đề
00:00Đói cho sạch, rách cho thơm, đỉnh cao phẩm giá trong tận cùng gian khó.
00:06Mở đầu, khúc gợi nhớ, bà tôi và mùa đói năm ớt rậu.
00:11Trời mưa, mùi đất quê ngai ngái quyện trong làn khói dơm sám bạc từ căn bếp nhỏ đầu làng.
00:17Bà tôi, lưng còng, mắt mờ, vẫn lần từng nhúm muối gừng vào bát cháo loãng,
00:23múc cho tôi giữa cái xe lạnh đầu đông.
00:26Rồi bà chậm dãi kể.
00:27Năm đói ớt rậu, cả làng chết đói, có người đào cả mả lên ăn.
00:33Nhưng ông mày nói một câu, đói cho sạch, rách cho thơm, có chết cũng không ăn cắp, không làm điều bẩn.
00:40Tao nghe mà rơi nước mắt.
00:43Tôi lớn lên giữa những lời kể ấy.
00:45Và rồi, càng đi qua nhiều năm tháng, càng chứng kiến sự thay đổi của thời cuộc, tôi càng thấy.
00:52Câu tục ngữ ấy không chỉ là lời dân dạy về đạo đức,
00:55mà là một chân lý sống, một phẩm giá làm người, được đúc từ máu, mồ hôi và nước mắt của cả dân tộc.
01:02Phần 1. Giải nghĩa.
01:04Khi đạo đức gắn với sự sinh tồn.
01:07Đói cho sạch, rách cho thơm, tưởng chừng như một điều nghịch lý.
01:11Khi con người rơi vào hoàn cảnh thiếu thốn, bản năng sinh tồn thường mạnh hơn đạo đức.
01:16Nhưng ông cha ta lại dạy rằng, dù có đói, cũng không được để lòng mình vấy bần.
01:22Dù có rách, cũng phải giữ cho thân và tâm thơm tho, tử tế.
01:27Sạch và thơm ở đây không đơn thuần là sạch bề ngoài hay thơm thể xác.
01:31Đó là ẩn rụ cho phẩm giá, lương tâm, lòng tự trọng và sự chính trực.
01:36Người Việt từ bao đời nay lấy cái sạch của tâm hồn làm giường mối,
01:41lấy cái thơm của nhân cách làm tiêu chuẩn đo lường giá trị con người,
01:45chứ không phải vật chất, địa vị hay tiền tài.
01:48Phần 2. Chuyện của một cô bé bán vé số, giữ thơm giữa phố đông.
01:54Một chiều ở thành phố Hồ Chí Minh, tôi gặp một bé gái khoảng 10 tuổi,
01:58tay cầm sấp vé số, áo rách vai, trần đi dép mòn gót.
02:02Em đến bên tôi lễ phép mời mua.
02:05Tôi chưa kịp rút ví, thì có người đánh rơi ví tiền ở quán nước bên cạnh.
02:10Cô bé nhặt lên, chạy theo trả lại.
02:12Người đàn ông kia cảm động, định biếu em 100.000, nhưng em lắc đầu.
02:17Con bán vé số, không xin tiền ai, con làm gì sai mà nhận ạ.
02:22Tôi đứng chết lặng.
02:23Trong xã hội mà nhiều người lớn còn đánh mất liêm sỉ vì lợi ích nhỏ nhoi,
02:27thì một đứa trẻ, bụng có thể đói, trần có thể phòng rộp,
02:31nhưng tâm hồn lại sạch như ánh mắt em,
02:33sáng như một ngọn nến trong đêm đen đạo đức.
02:37Đó là minh chứng cho tinh thần, đói cho sạch mà cha ông đã dăn dạy.
02:41Nghèo không phải cái tội, chỉ có lòng dơ bẩn vì thỏa hiệp với cái sai,
02:45cái ác mới là điều đáng xấu hổ.
02:48Phần 3. Rách cho thơm, giữ phẩm giá trong cái nghèo.
02:52Thời bao cấp, bố tôi từng là một cán bộ kỹ thuật, tháng lương chẳng đủ nuôi gia đình.
02:59Nhà tôi có cái áo khoác duy nhất, vá chẳng vá đục, mẹ giặt phơi rồi thay phiên cho bố mặc đi họp.
03:05Người ta cười chê, cán bộ mà rách rưỡi thế tia à?
03:09Nhưng bố tôi chỉ cười, ông nói, không ai nghèo vì áo rách, chỉ nghèo vì sống không tử tế.
03:17Sau này tôi mới hiểu, sự thơm trong cái rách ấy chính là nhân cách, là lối sống đàng hoàng,
03:23là biết giữ mình sạch giữa những sô bồ, cám rỗ.
03:26Phần 4. Trong chiến tranh, phẩm giá người lính giữa đạn bom.
03:30Trong kháng chiến chống Mỹ, hàng vạn chiến sĩ hành quân trên trường Sơn,
03:34ăn sắn thay cơm, nằm đất thay giường, áo rách, dép cao su, mòn gót.
03:40Nhưng họ không ăn cắp một củ khoai của dân, không hề để mất phẩm chất người lính cụ hồ.
03:45Tôi nhớ một trang hồi ký kể lại, có anh bộ đội bị thương nằm lại trong nhà dân.
03:50Mẹ già đưa ông nắm cơm, nhưng anh lắc đầu.
03:53Con ăn phần của mình rồi, cái này để cụ ăn, con là lính, không thể tham.
03:59Giữa chiến tranh đói khổ, nhưng lòng người vẫn thơm như hương sen trong bùn.
04:03Họ nghèo về vật chất, nhưng giàu có vô hạn về khí tiết, về đạo đức, về tinh thần sạch và thơm.
04:09Phần 5
04:10Câu tục ngữ trong thời đại mới
04:12Vẫn còn hay, còn đúng.
04:15Ngày nay, ta sống giữa xã hội tiêu dùng, giữa trào lưu vật chất và sự đua chen danh vọng.
04:21Nhiều người cho rằng
04:22Đói mà còn giữ sạch thì chết đói.
04:25Rách mà còn đòi thơm có sống được không?
04:28Nhưng nếu sống mà đánh đổi đạo đức để no, đánh đổi lương tâm để ấm,
04:34Thì có khác gì một chiếc áo gấm nhưng tanh mùi hối lộ, mục ruỗng từ bên trong?
04:39Chúng ta cần hiểu, tục ngữ không khuyến khích nghèo, cũng không lồ man tích hóa cái khổ.
04:45Nó chỉ nhắc chúng ta, nghèo hay khổ không được phép là cái cớ để biện minh cho việc làm sai trái.
04:51Trong một xã hội lý tưởng, con người phải sống tốt, cả về vật chất lẫn đạo đức.
04:57Nhưng nếu buộc phải chọn, thì sạch và thơm vẫn là nền móng để con người đứng thẳng lưng mà sống.
05:03Phần 6. Từ lòng tự trọng cá nhân đến tự trọng dân tộc
05:06Câu tục ngữ này không chỉ dành cho từng cá nhân,
05:10Mà còn là một tuyên ngôn của cả dân tộc Việt Nam trong suốt chiều dài lịch sử.
05:15Chúng ta là một dân tộc từng nghèo, từng bị đô hộ, từng bị bóp nghẹt bởi chiến tranh và thiên tai.
05:21Nhưng chúng ta không bao giờ chịu làm nô lệ, không cúi đầu, không xin sỏ nhục nhã.
05:27Đói cho sạch, rách cho thơm là lòng tự tôn dân tộc,
05:30Là lý tưởng sống ngẳng cao đầu, là cái chất Việt không thể nhầm lẫn.
05:35Phần 7. Khúc kết
05:36Giữ sạch lòng, giữ thơm đời
05:39Hãy thử hỏi, bạn có thể ngồi ăn một bữa tiệc thịnh soạn
05:43Nếu biết rằng bạn đã lửa dối, gian xào, cướp đoạt từ người khác.
05:48Liệu cái no ấy có ngon không?
05:50Cái ấm ấy có thật sự ấm.
05:53Sạch không chỉ là quần áo giặt, thơm không chỉ là nước hoa.
05:57Sạch là lương tâm không đục, thơm là nhân cách không hôi tanh.
06:02Hãy dạy con em mình,
06:04rằng được điểm cao không bằng được người ta kính trọng,
06:07rằng thành công không bằng thành thật,
06:10rằng sống tử tế, dù nghèo,
06:12vẫn đáng được ngẩn cao đầu hơn kẻ giàu mà hèn.
06:16Kết luận, một thông điệp gửi đến mọi thế hệ.
06:20Đói cho sạch, rách cho thơm,
06:22không phải là một lời khuyên nhất thời.
06:24Đó là một bản lĩnh dân tộc,
06:26là ánh sáng soi đường cho bất kỳ ai
06:28đang hoang mang giữa ngã ba đạo đức và lợi lộc.
06:31Hãy sống sạch, hãy sống thơm,
06:35dù trong bão rông của cuộc đời,
06:37hãy giữ một ngọn lửa trong tim,
06:39không bao giờ tắt.

Được khuyến cáo

27:58
Sắp Tới
"Người thành công và người không thành công khác nhau ở chỗ, một nhóm hành động còn một nhóm chỉ ngồi mơ ước" – Edmond Mbiaka
Lời Xưa Ý Nay
Hôm qua
9:19
"Cách tốt nhất để dự đoán tương lai của bạn là tạo ra nó" - Abraham Lincoln | Hành trình thức tỉnh và kiến tạo
Lời Xưa Ý Nay
Hôm kia
12:52
Giữa bóng tối và ánh sáng – Hành trình nhìn ra cơ hội trong mọi khó khăn
Lời Xưa Ý Nay
Hôm kia
13:49
"Thành công không phải là điểm dừng, thất bại không phải là điểm kết thúc, điều quan trọng là can đảm đi tiếp" - Winston S. Churchill
Lời Xưa Ý Nay
Hôm kia
12:58
"Ngày hôm nay là tài sản quý giá nhất của chúng ta. Nó cũng là tài sản duy nhất chắc chắn" – Dale Carnegie | Hành trình thức tỉnh giữa guồng quay hiện đại
Lời Xưa Ý Nay
5 ngày trước
14:42
Đừng để tuổi trẻ của bạn mang màu xám tro – Suy ngẫm từ câu nói của Mark Twain
Lời Xưa Ý Nay
6 ngày trước
27:17
"Giàu vì bạn, sang vì vợ" - Nền tảng của một đời thành đạt
Lời Xưa Ý Nay
6 ngày trước
16:37
"Có công mài sắt, có ngày nên kim" – Hành trình của lòng kiên trì và nghị lực sắt đá
Lời Xưa Ý Nay
2/8/2025
13:36
"Ăn kĩ no lâu, cày sâu tốt lúa" – Triết lý sống bền vững của người Việt qua muôn đời
Lời Xưa Ý Nay
1/8/2025
13:11
"Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe" - Tiếng vọng cổ xưa về văn hóa lời nói, ứng xử và đạo làm người
Lời Xưa Ý Nay
31/7/2025
8:27
"Bạn từ đâu tới không quan trọng. Tất cả những gì quan trọng là bạn đang đi đâu" - Brian Tracy
Lời Xưa Ý Nay
31/7/2025
11:08
"Dám ước mơ, dám thực hiện" – Hành trình của những tâm hồn can trường
Lời Xưa Ý Nay
29/7/2025
14:14
"Bắt đầu ngay khi còn có thể" – Bản hùng ca của những tâm hồn không bỏ cuộc
Lời Xưa Ý Nay
25/7/2025
18:20
"Thành công không tự tìm đến, mà bạn phải đi tìm và chinh phục nó" – Hành trình vượt lên số phận để chạm tới vinh quang
Lời Xưa Ý Nay
24/7/2025
11:50
"Nơi nào có ý chí, nơi đó có con đường" - Pauline Kael
Lời Xưa Ý Nay
24/7/2025
7:30
"Đừng bao giờ nói không thể bởi chưa ai từng nhìn thấy giới hạn của tiềm năng" - William James
Lời Xưa Ý Nay
23/7/2025
7:58
"Cuộc sống giống như đang lái một chiếc xe đạp. Để giữ thăng bằng, bạn phải luôn tiến về phía trước" - Albert Einstein
Lời Xưa Ý Nay
23/7/2025
11:35
"Hãy sống như hôm nay là ngày cuối cùng" – Khúc nhạc của sự tỉnh thức
Lời Xưa Ý Nay
23/7/2025
11:12
"Đặt ra mục tiêu cho mình và chinh phục chúng" – Bản hùng ca của ý chí con người
Lời Xưa Ý Nay
21/7/2025
5:37
"Đi ngủ với một giấc mơ và tỉnh dậy với một mục đích" - Từ giấc mơ đến mục tiêu; hành trình của người thức tỉnh
Lời Xưa Ý Nay
19/7/2025
5:42
"Nếu cuộc sống đưa cho bạn một quả chanh, hãy biến nó thành một ly nước chanh ngon tuyệt"
Lời Xưa Ý Nay
19/7/2025
7:06
"Có thực mới vực được đạo" — Đạo lý sinh tồn trong dòng chảy nhân sinh
Lời Xưa Ý Nay
19/7/2025
7:13
"Đi hỏi già, về nhà hỏi trẻ" – Bài học ngàn đời từ kho tàng trí tuệ dân gian Việt Nam
Lời Xưa Ý Nay
18/7/2025
6:16
"Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh" – Dòng máu truyền đời và dấu ấn huyết thống trong từng dáng vẻ, tâm hồn
Lời Xưa Ý Nay
18/7/2025
6:28
"Chín người mười ý" – Dòng chảy muôn vẻ của tâm tư con người
Lời Xưa Ý Nay
18/7/2025