Skip to playerSkip to main contentSkip to footer
  • 7/6/2025
Aired (July 6, 2025): Sa Balabac, Palawan, may komunidad na nakatira malapit sa mga buwaya! Paano silang namumuhay sa ganitong sitwasyon?

Alamin ang kuwento sa episode na ito ng Born to Be Wild.

Category

😹
Fun
Transcript
00:00Sa Balabak, Palawan,
00:10tila may aninong palaging nakasunod sa mga dumaraang bangka.
00:23Ang ilog ng Rabor, hindi lang daw highway para sa mabangka.
00:30Kundi, pati sa mga buhaya.
00:47Oh my God! Buhaya na ka! Naka ano siya? Nakaba!
00:52Kabundig lang na kami, hinahanap ko yung sapa. Ito yung nakita mo.
00:56Paglakad ko pa lang lang doon, nakita ko na itong reptile.
01:01May stripe sa bunto tsaka, oh my God!
01:04Siguro, akala na mga kasama ko nagbibiro ko.
01:08This is it, tunay. So maybe this is around 6 to 7 feet.
01:14Kahit ganyan ka, hindi ko kayang i-ressel mag-isa yan.
01:22Busog, pero kailangang matunaw ang kinain.
01:25Ang diskarte, pagpapainit o basking.
01:31Kung sa tao, para lang silang nagpapapawis.
01:36Kaya ang ilang buhaya, sa init, nakabuka pa ang bibig.
01:41Pero, mas madali raw magpalamig kung nakalublub sa ilog.
01:47Ang ilog ng Rabor, sanktuaryo para sa mga buhaya.
01:53Panganib man para sa iba ang kanilang presensya.
01:57Pero sa mga taga-balabak, normal lang na makasabay at makita nila ang mga buhaya.
02:03Pagdating sa barangay, abikabila ang babala na aming nakikita.
02:14Maya-maya pa, isang buhaya ang bumungan sa amin.
02:21Ito dito, it's very near the screen.
02:24Kaya may mga signages doon na babala, may buhaya.
02:28May mga barbed wire na silang linagay.
02:30But, you know, that only shows na the community is coexisting with the crocodile.
02:38With certain mga warning, dapat huwag pupunta dito sa area.
02:43Lalong-lalo na yung mga bata.
02:47Ang buhaya, mukhang mahihain.
02:50Agad din itong bumaba at lumoblob sa ilog.
02:53Pero may isang malaking buhaya raw na nakunan na mukhang nakikipag-away.
03:09Siya, si Tim, kung tawagin ang mga taga-rito.
03:12Naglagay kami ng camera trap sa paborito niyang pahingahan.
03:25Para makunan ang kanyang kilos.
03:27Ang buhayang si Tim, halos araw-araw raw nilang nakikita at tila lumalapit sa komunidad.
03:38May parte po na minsan natatakot rin po sila pero parang normal na rin po sa kanila kasi kadalasan na po nandyan na po yan sila eh.
03:47Ayon kay Kiram, wala pang naitalang pag-atake sa kanilang barangay dahil hindi nila ito pinapakilaman.
03:55Pag sa amin pong mga tri mong mulbog po, bawal po silang pasakitan po kasi po ang kasabihan po sa mulbog ay gumaganti po.
04:05Bawa yan sila pag kinasaktan.
04:07Paniwala ng mga residente, lolo nila ang mga buhaya.
04:13Kaya ganun na lang ang respeto nila sa tuwing dumaraan nito sa ilog.
04:26Sa oras na wala si Tim sa kanyang pahingahan,
04:29susubukan namin maglagay ng camera trap para makunan ang pag-uugali ng buhaya.
04:37Dito daw nagdadock yung pinakamalaking crocodile si itim pong tawagin nila.
04:44So nag-set up tayo.
04:46But imagine, I'm here for the territory of the saltwater crocodile.
04:52Nandyan lang siya nakakatakot na nandito ko nakatungtong malayo sa bangka.
04:57Wow, this is really amazing. It can be scary kasi nandito kami sa gitna ng river kung saan inhabited siya by crocodiles.
05:22So what we're doing is we're trying to spot for eye shines.
05:26Dahil pag nailawan natin yung mata nila, kumikislap din sila.
05:37Technically, pwede tayong sunggabin dito.
05:39Makalipas ang dalawang araw, tinalikan namin ang camera trap.
05:51Uy! Uy! O yun! Ang haba! Ang itim! Dumaan o ang haba!
06:02Lutang na lutang siya o!
06:03Sa isang online post na nag-viral, parehong buhaya rin daw ang nakita ng gurong si Melanie nitong Abril na tila nakikipag-aaway sa isa pang buhaya.
06:21Abang pauwi sa rabor, si Melanie nakapuesto pa malapit mismo sa tabi ng buhaya.
06:31Huwag, please.
06:38Naka-video na.
06:40So yung nakita naming video na pinost mo, that was really amazing. Parang sobrang tabing-tabi mo yung crocodile dun sa rabor.
06:51Yung makasalubong po na ganun, bihira naman po yung malalaki. Pero madalas po namin sila nakikita sa gilid.
06:58Pero yung ganun po kalapit, first time po yun.
07:03Nung nakita mo, ano yung nararamdaman mo nung binibidyo mo?
07:07Noong una po wala. Normal lang po na nakikita namin yung crocs. Normal lang. Parang usual lang.
07:14Pero nung sobrang lapit na, medyo kinabahan po kami ng konti kasi baka paloin yung bangka namin ganun.
07:19Dati mas natatakot po ako, pero ngayon natatakot pa rin, pero hindi na po ganun.
07:24Sa araw-araw na pagtatagpo ng mga residente at buhaya, naging normal na lang sa kanila ang makakita ng buhaya.
07:34Pero ang mga buhaya, nag-aaway nga ba?
07:38Paliwanag ng isang wildlife biologist na si Rainier Manalo, nagliligawan umano ang mga ito.
07:44Pero kung mapapansin po natin, Doc, yung video na pinalabas itong, yung nag-viral.
07:50Sa malayo pala, makikita natin dalawa yung crocodile eh.
07:53May isang malayo na parang female, as ito yung malaki.
07:57Maaring nag-mate sila.
07:59Sa lugar kung saan malayang nakakagalaw ang mga buhaya ng malapit sa mga tao, may paalala ang mga eksperto.
08:08Noong nakita na nila yung crocodile, yung medyo malaking crocodile, ang ginawa nung pump boat operator eh halos sinabayan niya pa.
08:17Maaring magkaroon ng problema kung nagulat yung buhaya.
08:21Hindi naman papunta sa kanila kung magkakaroon sila ang gulatan.
08:24Maaring siguro nilang gawin eh pag nakita nila yung crocodile sa malayo, pwede na sila nilang mag-minor na o mag-slowdown na.
08:31Pero siyempre yung bangka naman eh mahirap yung bawasan ng bilis kung talagang napabilis na yung takbo.
08:40Kailangan niya lang po na ilayo doon sa direksyon ng crocodile.
08:43Pwede kasi silang mahampas ng buntot nito.
08:51Bukod sa magagandang dagat ng balabak, unti-unti rin itong nakikilala dahil sa mga buhaya.
08:58Kaya ang ilang turista, sabik na makakita nito sa wild.
09:02Karaming yan po talaga mga foreigner.
09:04Pag nakakita sila, yun lang na wow, parang na-amish na sila.
09:08Aminado ang mga bankyero na delikado ito.
09:11At hindi pa-aprobado ng lokal na gobyerno ang ganitong uri ng turismo.
09:17Alam naman namin bawal ma'am. Delikado rin po kasi talaga.
09:20Pero pag nagre-request po yung guest,
09:22actually wala po niyo po makikita sa package yung crocodile watching site yung itinerary namin.
09:27Pero minsan po kasi may mga guest tayo na nagpupumilit.
09:31Dahil sa dumaraming request, pinag-iisipan na rin ito ng otoridad.
09:35Nasa plano ba rin dito na mag-reate ng tourist attraction yung crocodile watching?
09:41Opo, nasa plano yan siya.
09:43Actually, pila-plano na rin talaga siya ng PCSD
09:46na mag-conduct ng training doon sa mga bootkeeper
09:50na mag-handle ng crocodile watching.
09:54Maraming pang assessment na kailangan gawain
09:57para matuloy yung programa.
09:58Maraming salamat sa panonood ng Born to be Wild.
10:01Para sa iba pang kwento tungkol sa ating kalikasan,
10:05mag-subscribe na sa JMA Public Affairs YouTube channel.
10:09Na kawain mga video everyone on gawain.
10:10Ogy ma-so-ma.
10:11Na kawain.
10:12Mga video guys
10:25Vag kwento tungkol sa ating kalikasan.

Recommended