Harmony Among Diverse Wildlife (Full Episode) | Born to be Wild - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (June 1, 2025): In this episode of Born to be Wild, discover how different wildlife species coexist in harmony within their natural habitats. Explore the remarkable ways animals adapt, communicate, and thrive together in the wild. Watch the full episode now.   ‘Born to be Wild’ is GMA Network’s groundbreaking environmental and wildlife show hosted by resident veterinarians Doc Nielsen Donato and Doc Ferds Recio. #BornToBeWild #GMAPublicAffairs #GMANetwork   Watch it every Sunday, 9 AM on GMA  Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes.

Transcript

00:00I don't know what's going on.

00:03In our village,

00:06we can see what's going on.

00:09Oh, why do you think it's all?

00:11Yes, sir.

00:19That's why it's away from us.

00:22It's only just a few feet away from us.

00:30Sa itaas ng mga puno,

00:32nakapalibot ang grupo ng mga unggoy.

00:36Lumalambitin at bumubuelo.

00:40Sa angas ng mga unggoy,

00:41aakalain mong sila ang bata sa isla.

00:47Pero sa pagdami ng mga asong may sakit sa bala,

00:51posible raw na pati ang mga unggoy mahawa.

00:54Napansin ko habang naglilibot kami dito sa isla,

00:56daming aso.

00:57Tapos yung isa-isa namin tinignan,

01:00paramihan sa kanila may sakit sa bala.

01:17Masusing binabantayan.

01:19Kahit mailap,

01:20patuloy pa rin na hinahanap.

01:30Wow!

01:31Wow!

01:32It's only just a few feet away from us.

01:40Wow!

01:41Saan ka makakita ng ganong klase nga pagdokument ng Visayan Wartipid daw?

01:48Lalo na't ang kalanglahi sa kanurang Visaya lang nabubuhay.

01:53Ang Visayan Tarigtig Hornbill,

01:58Negros Bleeding Heart,

02:01Visayan Spotted Deer,

02:04Rufous Headed Hornbill,

02:06at Visayan Wartipid.

02:10Sila ang itinturing

02:12The Negros Big Five.

02:14Ang Bayawan Nature Reserve sa Negros Oriental,

02:22isang semi-forested area.

02:25Dito inaaral at sinusubukang paramihin ng Grupong Talara Foundation,

02:31isang non-government organization na nangangalaga sa mga wild animals sa Visayas.

02:36Lalo na ang mga critically endangered na hayop,

02:41kabilang na ang Negros Big Five.

02:46Ito yung pinaka-sangtuary ngayon ng mga endangered species natin dito sa Negros.

02:52And i-introduce ko sa inyo yung mga champions natin ng mga Negros Wildlife Endemic.

02:592010, nang simulan ng Grupo Nina Justin na pag-aralan ang Negros Big Five.

03:08Kung di kukumpara sa kilala natin atsura ng baboy,

03:11ang Visayan Wartipig ay may maitin na balingko.

03:15Mayroon ding warts o umbok sa mukha ang lalaking wartipig.

03:21Pero tila sineswerte ang Grupo ng Talara Foundation

03:24dahil nakunan nila ang isang pamilya ng Visayan Wartipig.

03:33Para maparami ang mga baboy at iba panghayop,

03:37tinututukan nina Justin ang pangangalaga sa mismong tahanan ng Negros Big Five.

03:43What we did when we came over, when we took over the place is,

03:47we replanted certain areas para maging better habitat for the animals in the future.

03:52Ang malawak na observation laboratory na Justin may lawak na 300 hectare.

04:00So, I see there are also mga enclosures pa rin.

04:04Ito yung mga pamisok rin.

04:05Yes.

04:06Yes.

04:07That's the good thing about ito sa reserve.

04:09Yung animals namin, despite being in captivity for so long,

04:14nag-revert back on yung basic instincts.

04:18So, hindi sila lumalapit sa tao.

04:21Bilang isang veterinaryo, mahalaga sa akin na makita ang mga dalambuhalang kayot na ito.

04:29Dahil bukod sa pagiging mailap, kakaunti na rin ang kanilang bilang.

04:34Ang dalawang design spot appear tila nag-aagawan sa kanang tiyem.

04:46Sinusuwag ang sungay sa isa't isa.

04:51Matira ang matibay.

04:53Samantala, ang Visayan tarik di Cornville na ito, caught on camp sa pagkain ng prutas.

05:09Pero mas mapapalingon ka sa ganda ng guhit nito sa tuka.

05:25Habang ang rufous-headed hornbill tila sumisilip sa camera.

05:29Sa ganda na mahayop na ito, madalas itong nabibiktima para ibenta.

05:45Sa lupa naman, naaktohang naghahabolan ang ground dwelling birds na negros bleeding heart.

05:56Hirap itong magparami.

05:59Kaya ang makikita sa gubat, mag-asa ang binibigay kinadjustin.

06:07Sa aming pag-iikot sa gubat, may nakita kaming mapakas.

06:14Ang warty pig ito.

06:17Ito po daw, ito yung sinyal na auto warty pig.

06:20Ito yung dalasan na ginabagi yung katawan nila.

06:22Ah, pag nangate sila, no?

06:24Parang ganito, pag nangate yung likod ko.

06:27Pati yung mata niya ba pumipikit kasi nasasarapan.

06:33That's why trees are very important for the wildlife kasi kailangan nilang kamutin yung kanilang katawan.

06:40Susubukan namin unsundan ang mga bakas.

06:45Ito po yung loob na ano?

06:46Yung warty pig na...

06:48Bakit siya binabangaw?

06:50Look at the...

06:51Pati umaga ito, kabisadong kabisado ng mga trackers natin.

06:55Parang kanila lang umaga yan.

06:57Kaninang umaga lang.

06:58Ito po yun o.

07:01Malambot pa nga.

07:02Sa tulong ng camera trap,

07:12nakukunan at mapag-aaralan nila Justin ang pag-ugali ng mga mga kailangan.

07:16Taraan nila ito para pangindihan at may salpa ang populasyon ng Negro Street 5.

07:21Ito ang tinatawag na feeding station.

07:28At yun ito umano itong dayuhin ng Visayan Spotted Deer at Visayan Warty Pig.

07:36Ang kanilang pwesto sa Ainan.

07:38Agawan!

07:42Ang Nagogi sa Ainan.

07:48Ang mga baboy.

07:51May makapal at magaspang na panibo ang Visayan Warty Pig.

08:03Kapansin-pansin rin ang kailangan magkulis na pangin.

08:10Ang lalaking Visayan Warty Pig, maporma.

08:14Dahil ang malamohok style na buhok nito,

08:17tumatayo raw tuwing mating season o panahon ng pagpaparami.

08:23Paraan nila ito para maipakita na dominante sila sa ibang lalaking baboy.

08:28Pero hindi raw lahat ng Visayan Warty Pig ay mailap.

08:34Ibahin nyo raw ito si Anna Kim.

08:37Isa ito sa pinag-aaralan ng mga eksperto.

08:40At kalaunan ay natuto ng makisalamuha sa mga tao.

08:49Good boy! Good boy! Good boy!

08:52Oh, can you show me your belly?

08:55Bakit mo may belly mo?

08:58Uy, yung mata niya wala pa kahaabong.

09:03Slow motion!

09:05Slow motion!

09:07Here's your belly rub, huh?

09:08You like that? You like that little boy?

09:10Dahil nocturnal o mas aktibo sa gabi ang mga Visayan Warty Pig,

09:16naatay namin magdilim bago itiloy ang pagsunod sa mga bakas.

09:22Hanggang sa...

09:25may lumapit sa kubo at tila naghahanap ng pagkain.

09:29Omnivore ang Visayan Warty Pig,

09:34kaya mapadahon o karne ayon itong kainin.

09:43Okay, so...

09:44maging relax na itong binabantay natin.

09:47Umupo na siya doon.

09:49Ang ginawa niya is...

09:51nag-ukay-ukay muna siya gamit yung muso niya.

09:54That's why...

09:55why boars have this long snout

09:57is because they use it to search for food.

10:01And...

10:02ayun o...

10:03became comfortable already

10:05in that position.

10:10Inalaw niya tayo

10:11na i-document siya.

10:14Dati hindi pa kilala itong mga archive na ito, no?

10:17Pero ngayon,

10:18dahil sa mga work

10:20ng mga founding members

10:23nitong nangangalaga

10:25sa Big Five,

10:27eh...

10:28mas lalo natin naiintindihan

10:30dahil sa...

10:31sa patuloy na pag-aaral

10:33ng mga researchers.

10:34Sa lumilit na tahanan

10:36ng buhay ilang,

10:37pwesto at pagkain

10:39ang kilang pinag-aagawan.

10:47At ang pagkakaroon

10:48ng mga hayop

10:49na pinatawang na Big Five

10:50sa isang lugar.

10:51Isang indikasyon

10:53kung gaano kahalaga

10:54ang ating kagubatan.

10:55Sa lugar na ito,

10:56sila ang naghahari.

11:00Bawat kanto,

11:01tila may nakamasin.

11:04Binabantayan ang bawat pagpasok

11:05ng mga hayop

11:06maging ng mga dayo

11:08gaya namin.

11:10Sa kanilang teritoryo,

11:11maaari raw sila pumatake ng kupo

11:13na kupo.

11:14Sa itaas ng mga puno

11:15na may nakamasin.

11:17May nakamasin.

11:19Binabantayan ang bawat pagpasok

11:20ng mga hayop

11:21maging ng mga dayo

11:23gaya namin.

11:25Sa kanilang teritoryo,

11:27maaari raw sila pumatake ng kupo

11:29na kupo.

11:31Sa itaas ng mga puno,

11:40nakapalibot ang grupo

11:42ng mga unggoy.

11:46Lumanambitin

11:47at

11:48pumupwelo.

11:54Tinatansya kung

11:55makakatalot

11:56patawin sa mga bubong.

12:01Kapag may naiwan kang pagkain

12:05sa loob,

12:06sure yan.

12:08Gagawa at gagawa ng paraan

12:10para kuha nila.

12:11Yung mga bahay nila,

12:12nilalagyan nila ng mga

12:14safety precautionary measures.

12:17Pakay nitong mapasok

12:19ang saradong staff house.

12:21Lalo na tuwing hapon,

12:23umaalis sa isla

12:24ang mga empleyado roon.

12:27Kaya ang mga struktura

12:28nakapako.

12:30Pati ang mga bintana

12:32may harap

12:34para siguradong walang unggoy

12:35na makakapasok.

12:38Sa Japanese cemetery,

12:41kampante naman

12:42ang ilang unggoy

12:43sa kanilang pwesto.

12:45Kumakain

12:46at naglalaro.

12:50May panahon din na

12:51nagkakainisan

12:53at nauuwi sa habulan.

12:54Hala, sige,

12:55taklo!

12:56Aabot ng

12:57hikid dalwampung unggoy

12:59ang naninirahan sa pwesto nito.

13:01May ilang unggoy

13:03na ayaw magpadaan.

13:05At kahit nasa isang grupo,

13:08hindi pa rin may iwasan

13:10ang magkabanggaan.

13:11Ang malalaking unggoy

13:12inaamay ang malilit

13:14nitong kauri.

13:15Kaya ang ibang nanay

13:16sinong protektahan

13:17ang kanilang malilit

13:18laban

13:19sa kapwa unggoy.

13:20Mahigit 80 years

13:21since natapos yung gera

13:22dito, no?

13:23At yung corredor,

13:24patuloy na bumabangon.

13:25Pati yung mga

13:26wildlife dito,

13:27kaya dati binisita

13:28para tignan natin

13:29kung kamusa na nga ba

13:30yung mga hayop dito.

13:32At yung corredor,

13:33patuloy na bumabangon.

13:34Pati yung mga

13:35wildlife dito,

13:36kaya dati binisita

13:38para tignan natin

13:39kung kamusa na nga ba

13:40yung mga

13:41hayop dito.

13:42Sa na nga ba

13:43yung mga

13:44hayop dito.

13:45Pero hindi lahat

13:46ng unggoy dito

13:47malaya.

13:48So dami ng unggoy

13:50na nakakita natin

13:51dito na

13:52napangwalala,

13:53may isang unggoy dito

13:54na nakakulong.

13:56Ayon sa tagapangalaga

13:57ng isla,

13:58nahulog daw

13:59ang unggoy

14:00na si Moy Moy

14:01sa puno.

14:02Dinala siya dito

14:03nung isang kasamahan

14:04din namin sa trabaho

14:05galing gubat.

14:06So baby pa lang siya.

14:07May mga

14:08sugat

14:09so inalagaan,

14:10ginamot

14:11hanggang sa

14:12pati

14:13pagbibigay

14:14ng

14:15ano ba yung

14:16milk

14:17sa bote.

14:18Matapos ang halos

14:19anim na buwan,

14:20sinubukan daw nila

14:21itong pakawalan.

14:22Pag pinakawalan siya,

14:23andiyan na naman

14:24siya bumabalik.

14:25Naminsan,

14:26pag may naka-ano sa kanya

14:27ibang mga unggoy,

14:28sinasaktan siya.

14:29Siguro,

14:30ayaw na niyang

14:31umalis dito

14:32sa

14:33nag-alaga

14:34sa kanya.

14:35Ugali umano

14:36ng mga ito

14:37na hindi tumanggap

14:38ng bagong miyembro.

14:39Kaya ang

14:41napahiwalay

14:42noon

14:43na sinuboy

14:44hirap makisama

14:45at makabalik

14:46sa kanilang umgol.

14:47Kung tungkol

14:48naman

14:49sa inalagaang umgol,

14:50maaaring

14:51nilalapira dito

14:52ng other makak sa isla

14:53dahil sa curiosity

14:55or na nito

14:56ay nasa loob

14:57ng ngangong rich

14:58or foraging area.

14:59Niyayari ito

15:00lalo sa mga lugar

15:01kung saan

15:02may provisioning

15:03o may akses

15:04sa pagkain

15:05ang umgoy nila

15:06sa tao.

15:07Kailangan daw munang

15:08magpakilala si

15:09Moimoy

15:10sa kapwa niyang

15:11unggoy

15:12bago matanggap

15:13ng naturang rupo.

15:15Kaya kahit patagal,

15:16hinahayaan muna siyang

15:18napita ng iba pang unggoy

15:20habang nasa kuluhan.

15:23Paraan daw nila ito

15:24para hindi masaktan

15:25at makatay

15:26si Moimoy

15:27ng mga unggoy doon.

15:33Sa isla,

15:34hindi lang mga unggoy

15:35ang nagpaparami.

15:37Pamipamilya rin dito

15:38ang mga asong gala

15:39na may sakit sa bala.

15:41Napansin ko

15:42habang naglilibot kami

15:43dito sa isla,

15:44ang daming aso.

15:45Tapos yung isa-isa

15:46namin tinigyan,

15:47karamihan sa kanila

15:48may sakit sa bala.

15:49Halos lahat ng mga aso rito

15:52ay dinala

15:53at iniwan

15:54sa isla

15:55ng dati nitong amo.

15:58May ilang aso

15:59na hados

16:00walang balayibo

16:01at puno

16:02ng sungat sa katawan.

16:04Hindi mapakali

16:05sa pagkamot

16:06ng bala.

16:09May ilang aso

16:10na pagalagala

16:11sa ilalim ng puno.

16:13Habang ang mga unggoy

16:15malayang naglalambitin

16:16sa mga sanga dito.

16:20Pero pareho

16:21itong nakaabang

16:22sa tirang pagkain

16:23ng mga taong

16:24pumupunta sa isla.

16:28At hanggang

16:29makipag-agawan

16:30para malamnan

16:31ang dyan.

16:33Pero dahil

16:34matalino raw

16:35ang mga unggoy,

16:36umababa lang ito

16:37sa puno

16:38kapag wala na

16:39ang mga aso.

16:40Dahil tsak

16:41na makakaroon

16:42ang abulan

16:43kapag

16:44nagpang-abot

16:45ang dalawang hayo.

16:46Kung hindi natin

16:47namomonitor

16:48ay nagiging bantas

16:49sa wildlife.

16:50Maring madulot ito

16:51ng matinding stress,

16:52injury

16:53o even pagkamatay

16:54ng mga unggoy

16:55lalo na kung siya

16:56ay abunit

16:57o makalat.

16:58May mga panganip

16:59ng disease transmission

17:00mula sa aso

17:02papunta sa mga unggoy

17:03at sa iba pang

17:04wildlife species.

17:06May sakit sa balat

17:07ang mga aso

17:08sa isla

17:09gaya ng galis,

17:10naglalagas na balahibo

17:11at pulgas.

17:12Maka na ipasa ito

17:14sa mga unggoy

17:15kapag nagkaroon

17:16ng interaksyon

17:17sa mga aso.

17:19Hindi tayo ng

17:20oral antiparasites

17:22at saka injectables

17:23for the adults

17:24at the parties

17:25kahit din man lang

17:26makatulong

17:27para dun sa sakit

17:28nila sa balat

17:29at saka dun sa

17:30gulati nila

17:31at saka parasite

17:32sa katawas.

17:33Bukod dito,

17:35dapat mabigyan ng

17:36anti-revis vaccine

17:37ng mga aso sa isla.

17:38Lalo na't maaaring

17:40maipasa sa mga unggoy

17:41ang virus

17:42kapag ito ay

17:43nagkasakupaan

17:44sa kanilang teritoryo.

17:47Ang mga gamot

17:48na binigay

17:49at itinuro ko

17:50sa mga aso,

17:51makakatulong

17:52sa pagpatay

17:53ng mga parasite

17:54sa kanilang katawan.

17:59Para matigil

18:00ang pagkakamot,

18:01pagkasugat

18:02at pagkalagas

18:03ng balahibo nito.

18:05Ito,

18:06ang laki ng tiyan.

18:07Ang laki ng tiyan mo,

18:08baby.

18:09Dito ang hawak,

18:10pati.

18:11Alright.

18:12Kuya,

18:13yung kamay mo,

18:14ilagay mo sa ilalim

18:15na leeg niya.

18:16Dikit mo sa katawan mo.

18:17Huwag kang magalala.

18:22Huwag kang mata.

18:23Treat yan, treat yan.

18:26Ito, madami pulgas.

18:28Nakikita mo yung pulgas niya.

18:29Nakikita mo na

18:30at saka,

18:31nakikita mo lumalabas sa sana.

18:32Yan.

18:33Dikit mo lang.

18:34Dikit mo lang.

18:35Yan.

18:36Kamot-kamot mo dyan dito.

18:37Yan.

18:38Ganyan.

18:39Ganyan lang ha.

18:47Ayon sa Pamunuan ng Tourism,

18:48Infrastructure,

18:49Economic Zone,

18:50Notority o Tiesa.

18:52Pagdating sa pangangalaga

18:54sa isla,

18:55ang Tiesa,

18:56nakikipagtunuan siya

18:57sa LGU,

18:58sa local government

18:59ng Cavita City

19:01and sa DENR

19:02para mapangalagaan

19:04o magkaroon ng

19:05tamang paraan

19:06para hindi

19:07magkaroon ng pasahan

19:08ng sakit

19:09yung sa mga monkeys

19:10and then sa mga dogs

19:11na nandun.

19:12Ang mga buhay ilang

19:16sa isla ng Corridor

19:17ang nangangalaga roon

19:19ngayon.

19:20Kaya nararapat lang

19:21na mabigyan ito

19:22ng proteksyon

19:23para hindi dumami

19:24ang may sakit

19:25na hayop

19:27Maraming salamat

19:28sa panonood ng

19:29Born to be Wild.

19:30Para sa iba pang kwento

19:31tungkol sa ating kalikasan,

19:33mag-subscribe na

19:34sa GMA Public Affairs

19:35YouTube channel.

Harmony Among Diverse Wildlife (Full Episode) | Born to be Wild

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended