- 2 gün önce
Türkçe Dublaj İlk defa Archive, YouTube ve Dailymation'da.
Kategori
🎥
Kısa filmDöküm
00:00İnsan vücudu sistemlerle doludur.
00:06Bazıları bizi korur.
00:09Bazıları bizi besler veya hareket ettirir.
00:14Fakat diğer tüm sistemleri kontrol eden bir sistem daha vardır.
00:19Ve bu sizi gerçekten siz yapan sistem olabilir.
00:25Sinir sistemi.
00:25En basit anlatımıyla dünyaya algılar ve buna nasıl tepki vereceğinizi söyler.
00:34Örneğin atlamalı mısınız?
00:37Hoşmalı mı?
00:38Yemeli mi?
00:39Titremeli mi?
00:40Ağlamalı mı?
00:42Tüm bu anlık kararları o verir.
00:45Ve aynı zamanda duyguları, fikirleri ve anıları da yaratır.
00:50Bunların bir araya gelmesiyle sinir sistemi durmaksızın tepki veren inanılmaz bir makinedir.
00:55Bizi insan yapan sistemleri keşfetmek üzere,
01:01vücutlarımızın içinde bulunan hayret verici evrende bir yolculuğa çıkmak üzereyiz.
01:05O zifiri karanlıkta, kafatasının içinde bulunur.
01:271360 gramlık grimsi beyaz maddeden oluşur.
01:32Yoğunluğu tofuya benzer.
01:36%80'inden fazlası su, biraz yağ, biraz da proteindir.
01:44Beyin, sinir sisteminin yani insan vücudunun görev kontrol merkezi.
01:50Vereceğimiz bütün tepkilerden, işte o sorumludur.
01:59Beyin, saf işleme gücüdür.
02:03Kusursuz bir sinerjiyle çalışan dev bir sinir ve doku ağına bağlıdır.
02:07Veriyi alıp, harekete çevirir.
02:14Özellikle de başınıza bir şey gelebilecekken.
02:17Benim adım İman James.
02:2829 yaşındayım ve amatör boksörüm.
02:39Sinir sisteminizi boks kadar zorlayabilecek pek az spor vardır.
02:43Yani bir düşünsenize.
02:44Saniyeden daha kısa bir zamanda rakibinizin hamlesini değerlendirip tepki vermeniz gerekir.
02:52Yeterince hızlı davranmazsanız, sonuçlarını hissedersiniz.
02:58Bu hareketler vücudun dışından son derece öfkeli görünse de,
03:03aslında içinde her an daha da hızlı bir dans gerçekleşiyor.
03:06Sinir sistemin nöronlar adı verilen son derece uzmanlaşmış hücrelerden oluşur.
03:18Bunlar saatte yüzlerce kilometre hızla sinyaller yollar.
03:21Nöronlar beynin yapı taşlarıdır.
03:26Düşünmenizi sağlayan parçalar aslında onlardır.
03:31Karar vermenizi,
03:34hayal etmenizi,
03:36görmenizi ve dinlemenizi sağlar.
03:37Nöronlar diğer hücrelere benzemez.
03:43Diğer hücrelerin çoğu kompakt ve yuvarlaktır.
03:46Nöronlarsa daha ziyade çiçeklerin kökü gibidir.
03:49Her yöne dağılan kolları vardır.
03:51Ve bunlar diğer nöronlara bağlanmalarını, bilgi aktarımı yapmalarını sağlar.
03:57Beynin içinde bunlardan yüz milyar tane bulunur.
04:00Milyon tanesi ise vücudun çeşitli yerlerine dağılmıştır.
04:03Bu hücreleri dağiyane kılan asıl unsursa,
04:09neredeyse her şeyi yapmak üzere eğitebiliyor olmamız.
04:13Ve bu süreçte kendimizi tamamen değiştirebilmemiz.
04:23Herkes boks yapabilir.
04:25Bu noktada kendinizden şüphe etmeyi bırakmanız gerekiyor.
04:28Bunu kabul ettikten sonra şöyle dersiniz,
04:31ne olacağım artık tamamen bana kalmış.
04:33Ben öğretmenim.
04:35Ortaokul ve lise düzeyinde matematik ve sağlık dersleri veriyorum.
04:39Öğretmen oldum çünkü çocukların hayatlarında daha iyi olmaları için gereken ihtiyaçları karşılamak istedim.
04:45Öğrencilerim istedikleri her şeyi yapabileceklerini bilsin isterim.
04:48Pek çok insan boksörlerin hayatın silesini yedikten sonra boksör olduğunu sanır.
04:56Çok sert olunması gerektiğini, hatta belki öfkeli.
04:59Oysa ben çocukluğumda tek bir fiziksel kavgaya bile karışmadım.
05:04Boks yapmaya üniversitedeyken kilo vermek için başladım.
05:08Sonra bu spora aşık oldum.
05:11Bir şeye vurduğum an rahatlıyordum.
05:13Her seferinde endorfin'e boğuluyordum.
05:15Boksu bu kadar keyifli yapan bu işte.
05:22Boksör olmak sadece yumruk atmak demek değil.
05:25Büyük bir zihinsel çeviklik gerektiriyor.
05:29Başlangıç noktası ise görmek.
05:37Gördüklerimiz ise tek bir şeyle başlıyor.
05:40Işık.
05:40Işık parçacıkları merkezdeki kara delikten geçip göze girdiğinde
05:46Doğruca göz küresinin arka duvarına yol alır.
05:50Ve burada ince bir doku parçasına çarpar.
05:53Buna retina denir.
05:57Retinada çubuk ve koniler adı verilen milyonlarca minik reseptör bulunur.
06:02Ve bunlar ışık parçacıklarını emerek
06:04Ben'in kullanabileceği bir şey olarak geri gönderir.
06:08Elektrik olarak.
06:10Bu elektrik sinyalleri optik sinire gider.
06:14Oradan da beyne geçer.
06:17Sinyaller Morse alfabesi gibidir.
06:19Ve beyin bu şifreleri alıp
06:20Gerçekliğiniz haline getirir.
06:25Retina ile optik sinir arasında
06:28Meydana gelen sıkıştırılmış veri
06:30Gerçekten de biyolojide karşılaştığımız
06:33En büyük miktarda veri.
06:34Ve bu tam burada oluyor.
06:37Gözlerimizde.
06:38Her saniye göz beyne saatte 434 kilometre hızla
06:44Tam 10 milyon sinyal aktarır.
06:47Sonra yine aynı hızda
06:50Beynin tepki vermesi gerekir.
06:53Şimdi boksör yumruğun geldiğini görüyor.
06:56Bu veri hızla beyne gönderiliyor.
06:57Ve bir konuşma oluyor.
07:01Başıma eğsem mi?
07:02Yoksa onu yere mi devirsem?
07:04Tıpkı her karar gibi bu da seçenekleri değerlendirmeye bağlı.
07:07Belki boksörün hafızasında daha önce yumruklandığı var.
07:13Ya da belki yepyeni bir deneyim bu.
07:19Her halükarda beyin anında karar verir.
07:22Çok sayıda nöron harekete geçer.
07:24Beyindeki nöronlar elektrik yoluyla ve kimyasallar salgılayarak iletişim kurar.
07:34Hücrenin ucunda bir sinaps bulunur.
07:37Nöronlar arasında ise küçük bir boşluk vardır.
07:40İlk nöron, ikinci nöron tarafından tespit edilen bir kimyasal madde salgılar ve bu elektriksel aktarımı devam ettirir.
07:47Buna hem şimşek hem de kimyasal fırtınası diyebiliriz.
07:53Beynimiz vücudumuza yeni sinyaller yollar.
07:56Bunlar da tepki vermeleri için doğru kasları uyarır.
08:07İlk idman yumruğumu yediğimde yemin ediyorum neredeyse ölüyordum.
08:122x3 dakikalık roundlar yaptık ve yaşadığım en uzun 6 dakikaydı.
08:17Çok zordu. Bir sürü darbe aldım ama neyin üstünde çalışmam gerektiğini öğrendim ve boksda olay budur zaten.
08:28Beyinin en dikkat çekici özelliklerinden biri de uyum sağlayabilir olması.
08:34Tabi birazcık çalışmayla.
08:37Boksörler de çoğu sporcu gibi aynı hareketleri defalarca arka arkaya tekrar ederler.
08:43Böyle tekrar ettikçe beyin öğrenir.
08:50Ve bu şekilde hareket kas hafızasına işlenir.
08:53PJ 2015'ten beri koçum.
09:00Onunla pedlere vurmak hazırlanmama çok yardımcı oluyor.
09:04Zamanlamaya çalışıyoruz.
09:05Ayrıca savunma, ayak oyunları, kombinasyonlara da.
09:08Biz mükemmele ulaşmaya çalışıyoruz.
09:10Öyle bir şey tabi ki yok aslında ama hedefiniz bu değilse ne manası var?
09:18Bir şeyi ne kadar tekrar ederseniz beyniniz bir şekilde o kadar değişir.
09:25Buna nöroplastisite denir.
09:27Bu sistem oldukça esnek.
09:34Beyindeki her bir nöron diğer nöronlarla 10 bin kadar bağlantı kurabilir.
09:39Ve bu bağlantılar en sık yaptığımız şeylere göre değişir.
09:45Bir boksör yeni bir bağlantı öğrendiğinde oluşan patika geçicidir.
09:49Nöronu çevreleyen kimyasallarca taklit edilir.
09:55Ancak pratik yaptıkça, her gün, sürekli yaptıkça, bu kimyasal değişimler yapısala dönüşür.
10:06Zamanla nöronlar şekil değiştirir ve konumlarını değiştirirler.
10:10Ve patika sağlamlaştıkça, farklı beyin bölgelerindeki bağlantılar güçlenir.
10:15Dövüşe başladığım zamanı kıyasla artık rinkte kesinlikle çok daha sakinim.
10:26Yumruklar üstüme geliyor, aşırı tepki vermiyorum.
10:30Ben dövüşürken zamanı unutuyorum.
10:33Düşünmeme gerek bile kalmıyor.
10:35İçgüdüsel olarak hareket edip yumruklardan kaçıyorum.
10:38Zihinle beden bir olduğunda çabaya gerek kalmıyor.
10:45Beynimizin bu kadar uyarlanabilir olması bence hayret verici.
10:54İyi olmak istediğimiz şeylerde pratik yaparak ilerleme kaydediyoruz.
10:59Kendimizi belli işlerde geliştirmek için sinir sistemini kullanıyoruz.
11:03Bizim aksiyon potansiyeli dediğimiz şey, yani bir nörondan diğerine aktarma mekanizması, verinin vücudumuzdaki aktarımının temelini oluşturuyor.
11:14İşte bizim zihinlerimizdeki hafızanın da temeli yine bu, aksiyon potansiyeli.
11:23Hafıza, benzer konuşmalar yapan bir nöron grubudur.
11:26Yani yeni bir beceri öğrendiğimizde, bu işi nasıl yapacağımızla ilgili giderek güçlenen bir bellek yaratırız.
11:36Kaslarımızı kullanmayı gerektiren beceriler, örneğin topu potaya sokmak, piyano çalmak, bağcık bağlamak gibi ömür boyu belleklerimizde yer edebilir.
11:46Tıpkı dedikleri gibi, bisiklete binmeye benzer.
11:53Ancak diğer anılar, örneğin yüzler ve isimler, daha az ihtiyaç duyulmasından dolayı zamanla silinebilir.
12:00Nöronlarımız bu bağlantıların nasıl yapacağını unutur.
12:05Ancak anının silinmemesinin bir yolu var.
12:10O da anıya güçlü bir duygunun bağlı olması.
12:16Zira duygular ve sinir sistemi dirsek dirseğe çalışır.
12:22Sinir sistemi sadece duyuları işlemekten değil, onlara göstereceğimiz tepkiye karar vermekten de sorumludur.
12:30Fakat bazen duygular o kadar güçlü olur ki, sistem aşırı yüklenir.
12:38Ve hayati risk taşıyan sonuçları olabilir.
12:40İzlediğiniz için teşekkür ederim.
13:10İzlediğiniz için teşekkür ederim.
13:12Porque llegó el momento donde ya los vientos y todo ya me tenían un poco desesperada y
13:19y yo también entré en mucho pánico, fue bien horrible.
13:27Mi nombre es Magaly Rodríguez y vivo en Ciales, Puerto Rico.
13:32Magaly Rodríguez adanın ücra bir noktasında iki kızıyla birlikte yaşıyordu.
14:02Aynı anda iki badire birden atlatması gerekecekti.
14:07Biri kasırgan, diğeri vücudunu felç eden korku.
14:32Comenzó la parte de la cocina hacia la marquesina y eso comenzó a irse en mi casa.
14:41Veo bolas todas mis cosas, las nenas entran, pues en llanto, en pánico.
14:48Toda la casa se me inundó y yo tren mucho pánico.
14:51Korku biz insanlar için çok kuvvetli bir korunma mekanizmasıdır.
15:02Bir tehlikeyi özümsememize yardımcı olan son derece güçlü bir uyumlanma olayıdır.
15:09Böylece tehlike bize zarar vermeden tepki vermeyi başarabiliriz.
15:13Beynin içinde korku içgüdüsünü gerçekten kontrol eden bir bölge bulunur.
15:22Bu amigdala adı verilen iki buçuk santimetre uzunluğunda badem şekilli bir cisimciktir.
15:26Tehlikeli bir durumla karşılaştığımızda amigdala alarmı devreye sokar.
15:33Ve bir dizi eylem başlar.
15:37Bir hormon karışımı vücuda hızla dağılır.
15:42Göz bebekleri daha çok ışık almak için büyür.
15:46Kalp kanı daha hızlı pompalamaya başlar.
15:51Pompalanan kan önceliği diğerlerine göre daha yüksek organlara gönderilir.
15:54Tekme atacak veya koşacak bacaklar gibi.
16:01İşte bu yüzden korktuğunuz zaman yüreğiniz pırpır eder.
16:05Karnınıza olan kan akışı çarpıcı biçimde yavaşlar.
16:12Ürpermenizin nedeni de budur işte.
16:14Cildinize olan akış da yavaşlar.
16:16Sıcak tutamaz.
16:18Tüm bu değişiklikler sizi tehlikeye tepki vermeye hazırlar.
16:22Ya olduğunuz yerde kalırsınız ya da kaçıp canınızı kurtarırsınız.
16:29Savaş ya da kaç tepkisi?
16:31Kadim bir tepki.
16:32İnsanlarınki de tıpkı diğer organizmalarınkine benziyor.
16:35Ani bir tehlikeyle veya telaşa düşüren bir şeyle karşılaştığınızda olan şey budur.
16:40Ancak tehlike genelde savaş ya da kaç kadar basit olamaz.
16:44Bir krize ya da korku unsuruna bakarken beyninizin bunu yorumlama şekli hızla en büyük tehdit haline gelebilir.
16:51Y ahí empeze el estres.
16:55Empeze ese estres en que se está metiendo el viento adentro de la casa, se está metiendo el agua adentro de la casa.
17:01Fue bien difícil.
17:03Cuando era chiquita, llorando, gritando.
17:06Lo más que me tenía a mí bien preocupada y angustiada eran mis hijas.
17:10Realmente el estres no podía conmigo.
17:12Rompí en llanto y estuve creo que llorando.
17:16Fueron momentos bien difíciles.
17:18Kimi zaman aşırı stres sırasında, korku tepkisi tüm vücudun ve zihnin kontrolünü ele geçirir.
17:28Kendi duygularımız tarafından paralize ediliriz.
17:32Bu amigdala gaspı adı verilen bir fenomendir.
17:38Beynin mantık ve muhakeme kullanan kısımları tamamen kapanır.
17:42Hiçbir sinyal onlara ulaşamaz.
17:44İtkiler tamamen duygu ve içgüdüyle çalışan amigdalaya gider.
17:50Bu olduğunda, beklenmedik bir öfke patlaması yaşayabilirsiniz.
17:55Ya da korkudan donakalabilirsiniz.
17:56Magali'nin korku tepkisi onu aciz bırakmıştı.
18:10Hem de kızları için güçlü olması gerekirken, bunun bir daha olmasına izin vermemekte kararlıydı.
18:30Korku fazla ileri gittiğinde, yani biz insanlar olarak hissettiğiniz baskın duygu haline gelirse, bizi ortaya çıkması muhtemel yeni mücadelelere girmekten alıkoyabilir.
18:44Oysa beynimizin nasıl tepki vereceği aslında bize bağlıdır.
18:56Biz korkuyu daha aşina hale getirip kontrol altında tutabiliriz.
19:00İşte bu yüzden Magali, şu an ilk yardım ekibi memurluğu eğitimi alıyor.
19:08Korku karşısında ne kadar dayanıklı olduğunun sınanacağı bir afet kurtarma taliminde yer almak üzere.
19:15Böylece amigdalasının alarm zillerini susturmayı öğrenebilecek.
19:19Beynimizin farklı bölümlerini kapanıp açılmak üzere eğitebiliriz.
19:25Düşünme ve solunumun, biyo geri bildirimlerinden ortaya çıkan önemli sonuçlar var ve bize yardımcı olabilirler.
19:31Altyazı bir şeyleri, kap circ oleาย인을 üanebilecek
19:38sensationalist쓰ikleri gost topping,
19:403 farklı şeygilli기ize vat implementalar.
19:42Evet, İsker'vemyarlar께 Araşı Altyazı Chili Yazı ış Honey,
19:45insanı
19:54İsker którą ses72
19:55Hiçbirbirine yerleş Może
19:59Bu bir külüseğe, birçok yerine, birçok yerine, birçok yerine, birçok yerine, birçok yerine, birçok yerine çok zorlaşır.
20:16Kötü, göküzü, çığlıklar, hepsi veyni stresi yapabilecekler.
20:25Fakat amaç bu zaten.
20:29Bu bir zihinsel eğitim.
20:32Nasıl ki idmanla kaslarımızı geliştirebiliyor, gücümüzü ve hızımızı arttırabiliyorsak, aynını duygularımıza da yapabiliriz.
20:44Bizi strese sokan şeylere kendimizi küçük ve kontrollü dozlarda maruz bıraktığımızda direnç geliştirebiliriz.
20:52Kaygıya toleransımız artar.
20:53Ve amigdala lehimize çalışabilir.
20:58Amigdala çok ama çok güzel bir yapıdır.
21:00Zira anıların çoğunun, özellikle de duygusal olanların saklandığı yer orasıdır.
21:07Amigdala sadece olumsuz değil, olumlu anıları da saklar.
21:13Eğer beyinlerimizi stresli durumla nasıl başa çıktığımızı hatırlayacak şekilde eğitirsek,
21:18amigdala bu saklanmış olan anıyı bir sonraki korku anında hatırlar.
21:23Bu sefer mantık ve muhakemenin es geçilmemesi sağlanır.
21:27Sinir sisteminiz stresli durumlarda sizi sakin tutmaya yarayacak tüm gereçlere sahip aslında.
21:49Tek yapmanız gereken bunları nasıl devreye sokacağınızı bilmek.
21:52Otonom sinir sistemimiz esasen ikiye ayrılır.
21:56Sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi.
22:00Sempatik sinir sistemi bizim ya savaş ya kaç tepkimizdir.
22:04Bu stres tepkisinin fazlası iyi bir şey değildir.
22:08Ve parasempatik sinir sistemimizi o zaman devreye sokmamız gerekir.
22:11Vücudun tüm sürdürme işlerini yapan kısmı burasıdır.
22:14Örneğin yiyecekleri hazmetmek.
22:16Parasempatik sinir sistemini biraz daha sık devreye sokabilmek iyi bir şeydir.
22:19İnsanlar bunu sempatik sinir sistemlerini ateşleyebilecek stresli durumlarda da yapabilirler.
22:24Bir adım geri çekilerek.
22:26Kaygılarını hafifletmek, stresi hafifletmek, derin bir nefes almak ve durumun ne olduğunu anlamaya çalışmak işe yarar.
22:32Kendimizi tekrar tekrar maruz bıraktığımız uyarıcı çeşitleri sonunda başa çıkmakta artık usta olduğumuz uyarıcı çeşitleri haline gelir.
22:48İzlediğiniz için teşekkür ederim.
23:18Beynin nasıl çalıştığını günbegün keşfetmeye devam ediyoruz.
23:33Beyin durmaksızın çalışan pek çok karmaşık parçadan oluşur.
23:37Birlikte çalışıp yapmak istediğimiz şeyleri başarmamızı sağlar.
23:41Benim için en ilginç şey ise beyinde ve onun omurilikle iletişiminde yatıyor.
23:46Omurilik, beyni vücudun diğer kısımlarına bağlayan bir otoban gibi düşünülebilir.
23:54Bu kalın damar demetinde uzuvlarımıza uzanan 31 çift sinirlifi bulunur.
24:01Yerleşim şekli sayesinde beyin her organ, kas ve hücre ile etkileşime girebilir.
24:06Tüm bu nöronlar kendi aralarında bağlantılıdır.
24:13Yani birbirleriyle konuşabilirler.
24:16Bu çok önemli ağ sayesinde biz dış dünyada olup bitenleri algılayabiliyoruz.
24:22Vücudumuz ayak serçe parmağımızdan, beynimize kadar uzanan ve dijital veriye çok benzeyen bir sinir iletişim ağı kullanır.
24:34Biz verileri neredeyse birler ve sıfırlar olarak depolarız.
24:41Veriyi temsil eden voltaj pulsları olarak...
24:46Beyin ve omurilik birlikte vücudun ana elektrik merkezini oluşturur.
24:52İçerdikleri kablo ağı son derece hassastır.
24:59Bu yüzden kafatasının ve omurganın sert kemik katmanları arasında bulunurlar.
25:04Ayrıca şoku emen şeffaf bir sıvının içinde dururlar.
25:08Biyolojimizin başka hiçbir parçasında böylesi bir korunma yoktur.
25:13Bunun bir nedeni var.
25:14Tıpkı şehirlere elektrik veren şebekeler arızalandığında olduğu gibi...
25:17...sinir sistemi de zarar gördüğünde her şey alt üst olur.
25:21Ve vücut açısından böyle bir kesinti ağrı demektir.
25:41Benim adım Andy Halleyn.
25:43Vaz İstasyonu Mühendisiyim.
25:46Şirket sinyal kaybı olduğu bilgisini verdi.
25:48Bugün burada durumu değerlendireceğiz ve sinyali geri getirmeye çalışacağız.
25:53Başlamaya hazır mısın?
25:54Hadi gidelim.
25:56Bugün 36,5 metre yüksekliğinde bir kuleye tırmanacağız.
26:01Kulelerde çalışmak gelmiş geçmiş en tehlikeli işlerden biri.
26:07Fiziksel açıdan zordur.
26:09İleri uzanır, kendinizi defalarca yukarı çekersiniz.
26:12Ne kadar zinde olursanız olun, bu bir sürü barfiks çekmek demek.
26:18Ne kadar uzun tırmanırsam o kadar farklı yerimde yorgunluk oluyor.
26:23Öyle bir an geliyor ki durup nefes almak gerekiyor.
26:26Dur Mike.
26:27Tamam.
26:31Sırtımın alt tarafında bir ağrı var.
26:33Dostum bana zaman vermen gerek.
26:35Benim biraz hamak yukası yapmam lazım.
26:38Şu ağrı geçsin.
26:40Kule tırmanışı herkese göre değildir.
26:43Bence mühendis olabilecek kadar zeki,
26:45kuleye tırmanacak kadar aptal olmak eşsiz bir yetenek.
26:52Bence evrimin en önemli kanıtlarından biri de kusursuz olmadığımız gerçeği.
26:56Vücutlarımıza bakınca hiç mantıklı olmayan şeyler görebiliyoruz.
27:02Sırt ağrısının insanlarda çok yaygın olması buna bir örnek.
27:05Bunun nedeni, bizim omurgamızın yapısının temelinde dört ayaklıların omurga tasarımı olması.
27:11Çünkü atalarımız dört ayaklıydı, iki ayaklı değildi.
27:15Biz bu dört ayaklı tasarımını alıp ayakta durabilmek amacıyla değiştirmişiz.
27:19Yani bizim omurgamızda başka organizmalarda bulunmayan eğrilikler ve şekiller bulunuyor.
27:26Bu tasarım nedeniyle sinirler sık sık asıl amacı onları korumak olan kemiklerin arasında sıkışıp kalabiliyor.
27:34Ve sonrasında yeni bir sinirsel duyum meydana gelebiliyor.
27:40Ağrı.
27:42Başka bir deyişle evrim can yakıyor.
27:46Vücudumuzun her yerinde ağrı lifleri bulunur.
27:48Bu lifler doğruca beynimize özel bir sinyal yollayabilir ve beynimiz bunu ağrı olarak değerlendirir.
27:53Ayrıca bu konuda ne yapacağımızı da söyler.
27:58Ardından omurliğimizde bulunan ayrı bir sinir yolundan sinyal gönderir.
28:02Bu da ağrının kaynaklandığı motor fonksiyonu kontrol eder.
28:06Çok sıcak suyla dolu bir bardağa tuttuğunuzda elinizi anında hiç düşünmeden çekmeniz işte bu yüzdendir.
28:10Tamamen anlıktır.
28:13Aslında ağrı çok iyi bir şeydir.
28:16Sinir sisteminizin size bir terslik olduğunu söyleme yöntemidir.
28:20Düzeltebilin diye.
28:20Fakat eğer bu ağrı sıkışmış bir sinirden kaynaklanıyorsa etkileri çok daha uzun sürebilir.
28:29Çünkü bize hasar hakkında söylediği şey genelde onarıma kendinin ihtiyaç duyduğudur.
28:34Eğer yanma, bıçak saplanması veya zonklama gibi şeyler hissediyorsanız, özellikle de hissizlik veya karıncalanma varsa, sinir ağrısı olması muhtemeldir.
28:42Ve sinir ağrısının en zayıf düşüren türlerinden biri, siyatiktir.
28:47Merhaba Andy, nasılsın? Seni görmek güzel.
28:51Seni görmek de öyle.
28:53Yüzünü bana dönüp soluna yatarsan kalça egzersizi yapalım.
28:56Siyatik vücudun en uzun sinirlerinden birinin baskılandığının göstergesidir.
29:02Siyatik sinirleri sırtın arka tarafında ayrı sinir kökleri olarak başlar.
29:06Kalçanın arkasında birleşir.
29:08Tek bir siyatik sinir olarak bacaktan aşağı iner.
29:11Sonra bacağın alt kısmında tekrar ayrılıp ayrı sinirler olarak devam eder.
29:14Fiziksel aşırı kullanımdan dolayı insanların çoğunun omurgasındaki disklerin çevresinde yangı veya fıtık veya disk kayması olur.
29:21Bu kalçada da olabilir, sinirlerin pelvisten çıkıp bacağa girdiği yerde.
29:26Yani sinir boyunca her noktada olabilecek bir şeydir.
29:30Andy tırmanışlarında kayışlar takıyor.
29:31Bu nedenle tam olarak kalçasının arkasında baskı oluşuyor.
29:35Buradaki bazı kaslar sıkışıyor ve doğruca sinirin üstüne oturuyor.
29:38Sinirler üstlerinde baskı olmasını ve gerilmeyi sevmezler.
29:42Yani eğer sinirin üstünde baskı varsa veya aşırı gerilmişse uzunluğu boyunca ağrı yapabilir.
29:47Uyuşma da olabilir.
29:51Uyuşma, sistem arızasının net bir göstergesi.
29:56Demek oluyor ki beyne giden sinirsel bağlantılar hasara uğramış.
30:01Sinir hasar gördüğünde devre dışı kalmak yerine daha da fazla çalışmaya başlar.
30:05Bu da iğneler batıyormuş hissine neden olur.
30:09İşte bu yüzden dirseğinizi çarptığınızda kolunuzun tamamında bir karıncalanma hissedersiniz.
30:16Oradaki kemik, kemik değildir artık.
30:19Bir sinir demetidir.
30:21Sinirleri sıkıştıracak şekilde çarparsanız kolunuzun altına ve üstüne karmaşık sinyaller gider.
30:27Aynı şey ayağınız uyuştuğunda da olur.
30:30Gerçek bir uyuşma değildir bu.
30:31Ve kan akışıyla hiçbir ilgisi yoktur.
30:33Bu bir sinir sıkışmasıdır.
30:37Her iki durumda da bu duygu hemen hemen bir dakika sonra geçer.
30:42Ancak siyatik ağrısı çok daha uzun sürebilir.
30:47Neyse ki sinir sistemi çok dayanıklı.
30:51Ve düzgün bir tedaviyle vücutlarımız eski haline gelebiliyor.
30:54Tamam, aynını diğer tarafa da yapacağız.
30:59Dengeyi korumak istiyorum.
31:00Bu bacakta fazla sorun olmadığını biliyorum.
31:03Siyatiyi tedavi etmek için aktif gevşekme tekniği dediğim bir yöntem kullanıyorum.
31:08Sinirlerin çevresindeki kasları çalıştırıp, arasında kalmış sinirlerin daha rahat kaymasını sağlamaya çalışıyorum.
31:13Siniri rotası boyunca serbest bırakmaya çalışıyoruz ki sırtının alt kısmındaki sinir kökleri dışarı çıksın.
31:20Sıkıntının çoğu burada kalçanın arkasında tırmanırken iyice sıkışıyor.
31:25Bence çalışmaların faydası olmuş. Ben devam etmek isterim.
31:27Endisiyatik ağrısının tekrarlamaması için belini ve sırtını güçlendirme çalışmaları yapıyor.
31:39Güçlü kaslar vücudun dengelenmesini sağlar.
31:43Ve aktif olarak kas yapmak pek çok açıdan sinirsel bir aktivitedir.
31:51Fiziksel sağlığım önemli. Rahatça tırmanabilmemi sağlıyor.
31:54Artık kendimi hem fiziken hem zihnen formda tutmak benim sorumluluğum.
31:59İşimi yapabilmem için bu şart.
32:01Bu egzersizleri muhtemelen kalbiniz ve kaslarınızla bağdaştırıyorsunuz.
32:06Ancak son araştırmalar ağırlık kaldırdığımızda sinir sistemimizin,
32:10isepslerimizden daha önce güçlendiğini gösterdi.
32:14Spor yapmak beynin bazı bölgelerindeki nöronları çoğaltıyor.
32:18Barfiks çekerken kullanılan hiçbir kasta büyüme görmeden,
32:21sık sık pes etmemizin nedeni,
32:23belki bu olabilir.
32:28Bitirelim şu işi.
32:30Hadi bakalım.
32:30Pekala.
32:32Bence her yapıya tırmanış ayrı bir kişisel mücadele.
32:39İletişim sisteminin sağlamlığı ve düzgün çalışması benim için önemli bir konu.
32:45Burası ve burası tamam.
32:46Tepeye ulaşıldığında kesinlikle bir başarı duygusu oluyor.
32:53Ve manzara muhteşem.
32:54Ben her gün çok özel şeyler görebiliyorum.
32:58Hayatımı böyle kazandığım için kendimi şanslı hissediyorum.
33:01Çevremizdeki dünya sürekli değişiyor.
33:12İnsan vücudu son derece uyum sağlayabilen, yaşayan bir sistem.
33:29Vücutlarımız çok özel bir makineye benzer sözünü sık sık duyarız.
33:36Ne ilginçtir ki, uzun insanlık tarihi boyunca vücutlarımızı günün hakim teknolojisine denk görmeye meyletmişiz.
33:44Toplama bandı üstünde birbirleriyle değiştirilebilir parçaları öğrenmemizle aynı zamanda vücutlarımızı da o şekilde görmeye başlamışız.
33:51Bir nevi parça toplama gibi.
33:53Ama bence asıl ilginç olan şey, bu parçaların her birinin daha küçük ve işlevsel parçalardan oluşuyor olması ve her birinin kendi zekası olması.
34:14Tamam, sıradaki nesne hazır.
34:25Biz hazır mıyız?
34:26Hazırız.
34:27Bize bunun ne olduğunu söylemeye çalış.
34:29Tamam.
34:37Benim adım Ranul Junk.
34:39Florida Uluslararası Üniversitesi Biyomedikal Mühendislik Fakültesi'nde öğretim görevlisi ve kürsü sahibiyim.
34:47Laboratuvarımın adı Adaptif Nöral Sistem Laboratuvarı.
34:51Burada şunu düşünürüz.
34:53Mühendisliği ve teknolojiyi kullanarak vücudun kaybedilmiş bir işlevini tekrar yerine koyabilir miyiz?
34:58Elini kaybetmiş bir insanda dokunma duyusunu geri getirmek için ne yapabiliriz?
35:16İnsanlar genelde nedenini merak eder.
35:19Kolunu nasıl kaybettin diye sorarlar.
35:21Ne oldu?
35:21Bazen timsah kopardı diyorum, bazen de ninjalara kaptırdım diyorum.
35:26Çünkü bilirsiniz, trafik kazası sıkıcı bir hikaye.
35:32Uzuv kaybetmek, sevdiğim birini kaybetmeye çok benzer derler.
35:37İnsan yaz sürecine giriyor.
35:40Bu kaybın acısını çekiyorsunuz.
35:42Hatırlıyorum da her gün ayrı mücadeleydi.
35:48Çöp torbasını bağlamak, bağcıkları bağlamak.
35:50O zamanlar motosikleti vardı.
35:52Artık LG'yi kavrayacak bir sol eli yok.
35:56Dünyaya bir çocuk getirsek, ben o çocuğa bakabilir miydim?
36:00Oğlumla bahçede saklambaç oynayabilir miydim?
36:03İşte bu beni can evimden vurdu ve gerçekten çok endişelendirdi.
36:09Bu olay beni ömür boyu olumsuz etkileyecek diye çok endişelendim.
36:14Tek elle hayat nasıl bir şey olurdu ki?
36:19Ellerimiz somut dünya hakkında beynimize pek çok bilgi nakleder.
36:24Peki beynimize giden tüm bu verilerde bir kesinti olursa ne olur?
36:33Yasın ilk aşaması inkardır.
36:36Bir uzuv kaybettiğinizde beyinde de hemen hemen aynı şey olur.
36:39Ya da biz öyle düşünüyoruz.
36:42Tahminimizce beyne giden bilgiler birdenbire durur.
36:46Ve ardından beyin şöyle der.
36:49Evet, büyük bir aksilik var herhalde.
36:52Hücreler ölü.
36:53Ama gitmiş olamazlar.
36:56Böylece artık orada olmayan parçamıza hala ulaşmaya çalışır.
36:59İşte hayalet ağrı denen garip fenomen budur.
37:05Ve beyin bundan asla vazgeçmez.
37:08Ömür boyu elin varlığını bilen nöronlarınız bir anlamda geri dönmesini bekler.
37:14Kazadan kısa süre sonra birlikte plaja gittik.
37:19Ve orada biri bana frisbee fırlattı.
37:21Protest falan takmamıştım.
37:22Hayalet uzumu frisbee'yi alayım diye uzattım.
37:25Doğru yöne gitti.
37:26Elim yerinde olsaydı yakalamıştım kesin.
37:29Elim orada olmamasına rağmen beynim öyle olduğunu sanıyor.
37:32Karıncalanma ve uyuşukluk hissediyorum.
37:34Bu tamamen geçmiyor.
37:39Zihinde neden ona hangi sinyallerin geleceğini bilmek gibi bir benli kalgısı var bilmiyoruz.
37:45Ama asıl ilginç olan şey artık bazı biyonik uzuvlar sayesinde
37:51vücudun sağlıklı kısmında üretilen elektrik sinyalleriyle konuşabilme teknolojisi yaratabildiğimiz.
37:58Doktor Ranul Cang'ın Florida Miami'deki laboratuvarında
38:04araştırmacılar Jason'ın protez kolu için bir sinirsel arayüz yaratmış.
38:09Vücudun sinir sistemine girebiliyor.
38:12Kayıp bağlantıları yeniden kurabiliyorlar.
38:15Kolunu kaybetmiş birini gördüğünüzde
38:17kendi aralarında iletişim kuran sinirlerinde kesilmiş olduğunu düşünürüz.
38:21Buna rağmen sinirlerin kalanı sağlamdır.
38:24Yani eğer bu sinirlerle iletişim kurmanın bir yolu olsa
38:28belki o müriliğe ya da beyne erişmek mümkün olabilir.
38:34Benim laboratuvarımın amacı da bu.
38:37Dokunma duyusunu yerine getirecek ileri teknoloji bir el protezi yapabilir miyiz?
38:42Dünyada bu yeni deneysel teknolojiyi deneyecek ilk insan
38:45Jason Needle.
38:48Merhaba Jason, nasılsın?
38:50İyiyim, görüştüğümüze sevindim.
38:51Ben de öyle, nasılsın?
38:52Çok iyiyim.
38:53Bu protez kola bakarsanız açıp kapatabildiğini görürsünüz.
38:58Ama kişi protez elini açıp kapatabilse bile bir şey hissedemez.
39:01Evet, şimdi parmağımı buraya koysam şiddetle sıkılabilir.
39:05Ama bu çok farklı bir eğ.
39:06Çünkü bunun içinde sensörler bulunuyor.
39:08Ve bu sensördeki bilgiler Jason'a naklediliyor.
39:11Ve Jason da bunu alıyor.
39:13Beynin bu yeni hissi nasıl yorumlayabildiği ise hayret verici.
39:26Jason'ın koluna nerostimülatör adında bir şey yerleştirilmiş.
39:35Bu aygıta insan saçı inceliğinde teller bağlı.
39:38Ve bunlar Jason'ın mevcut sinirlerine eklenmiş.
39:44Hani şu üst kolda sinyal almayı bekleyen sinirler vardı ya, işte onlara.
39:48Tam burada Jason'ın kolunun içinde küçük bir radyo alıcısı var.
39:54İçinde de ufak bir mıknatıs var.
39:56Bunda da mıknatıs var.
39:57Yani buraya koyduğumuzda, evet bakın birbirine yapışıyorlar.
40:01Ve böylece dışarıdan gelen bilgi ince tellerden geçip kolun içindeki sinirlere ulaşıyor.
40:06Bunlar hepimizin içinde bulunan ellerden bilgiyi alıp beynimize gönderen sinirlerdir.
40:12Kesintisiz bir iletişim hattı.
40:17Jason'ın protez parmak uçlarından girip doğruca insan beynine gidiyor.
40:22İyi ama Jason'ın beyni bu yeni sinyali kabul edecek mi ve daha da önemlisi anlayacak mı?
40:28Merhaba Jason.
40:29Merhaba, nasılsın Andres?
40:30Sen nasılsın?
40:30İyiyim.
40:31Güzel, elini alayım.
40:33Jason bu implant sistemine sahip olacak ilk kişi.
40:38Takozlarla oynamaya hazır mısın?
40:39Evet, başlayalım.
40:40Bu da bize sistemin ne kadar güvenli, ne kadar etkin olduğuna dair oldukça gerekli bilgileri verecek.
40:47Bu testle öğrenmek istediğimiz şey, Jason'ın dokunma hissini ne kadar algılayabileceği.
40:53Onu ipucu verecek her şeyden soyutlamak istedik.
40:57Protez kolu ondan ayırdık ki motorların titreşimini hissedemezsin.
41:03Ve böylece sırf hissettiği şeye güvenebilsin.
41:07Şimdi bir sert bir de yumuşak takoz arasındaki farkı belirleyebilecek misin?
41:11Ona bakacağız.
41:12Duyacağın hisse dikkat et ve sence takozun nasıl olduğunu söylemeye çalış.
41:17Stimülatörü kapatmakla başlayalım.
41:18Kolundakini çıkarır mısın?
41:19Tabii.
41:21Jason vericiyi çıkararak elinden beynine giden bilgi geçişini engellemiş oluyor.
41:27Takoz hazır.
41:28Bana bilgi verecek uyaranım yok.
41:40Yani hiç görmeden tahminde bulunarak bunun yumuşak bir nesne olduğunu söyleyeceğim.
41:46Tamam, doğru olmadı.
41:48Ardından Jason koluna vericiyi takıyor.
41:52Elinden beynine kesintisiz bir sinir yolu yaratıyor.
41:54Ben senin için açabilirim.
41:57Hissetmeye başladığında haber versen yeter.
41:59Geçti.
42:00Sana kalp krizi geçirtecek.
42:02Tamam, elini açıp kapatabilir misin?
42:05Hazır mısın?
42:06Evet.
42:06Şimdi bir uyaran alıyor musun?
42:08His var mı yani?
42:09Evet.
42:10Mükemmel.
42:12Jason, sonraki takoz hazır.
42:13Elini kapatabilirsin.
42:14Hissin aniden değil de yavaş yavaş geldiğini hissediyorum.
42:23Bu takoz yumuşak, geniş ve yumuşak.
42:26Evet, yüzde yüz doğru bildin.
42:29Hayalet uzvumda biraz titreşim, karıncalanma hissediyorum.
42:35Ve uzvum bana bir nesneye temas ettiğimi söylüyor.
42:39Beyin buna nasıl uyumlanacak?
42:44Bu nörostimülasyon işlemi haftalar, aylar ve yıllar içinde beyindeki organizasyonu acaba değiştirebilecek mi?
42:52Kolumu taktığım anda parçam haline geliyor.
42:57Yabancı bir cisim olmaktan çıkıyor.
42:59Benim, benim sol kolum oluyor.
43:03Jason'ın beyni yıllardır eline ne olduğunu merak ediyordu.
43:06Onunla konuşmaya, ona ulaşmaya çalışıyordu.
43:11Sonra bir gün, garip yeni mesajlar gelmeye başladı.
43:16Eskileri gibi değildi.
43:17Ama yeterince tanıdıktı.
43:19Beynin anlayabileceği bir dildeydi.
43:23Bu teknoloji, beyne en iyi yaptığı şeyi yapma fırsatı veriyor.
43:28Uyum sağlama.
43:29Beyinlerimiz biçimlenebilir.
43:37Yani sürekli değişirler.
43:41Bir yetişkin beyninin kendini değiştirme kapasitesi daha yüksektir.
43:45Daha önce hiç bilmediğimiz şekillerde yeniden yapılanabilirler.
43:51Dokunma hissi, bir daha asla sahip olamayacağımı düşündüğüm bir şeydi.
44:00Ama kazandığım bu özgüven, benim için her şeyi değiştirdi.
44:05Eski halime az da olsa dönmemi sağladı.
44:07Dokunma hissi, geri bildirimi artık var olduğundan, bu yumurtayı ne kadar sıkı tuttuğumu biliyorum.
44:18Biraz daha sıkı tutarsam kıracağımı da biliyorum.
44:24Bu his, ilk kez geri geldiğinde, Crystal'ın elini benimkinin içine koymasını istedik.
44:30Gözlerimi kapadım, elimi onun elinin üstüne kapadım ve elimi tuttuğunu hissettiğimi söyledim.
44:43Evet, bu aynı zamanda başkaları için yapılan bir araştırma ama artık bizim hayatımızın gerçeği.
44:50Kullandıkça hissediyorum ki burada konu ben değilim.
44:53Asıl konu bundan yıllarca, on yıllarca sonra insanlara ne kadar faydalı olacağı.
45:01Bana gerçekten bir amaç verdi.
45:03Kolumu boş yere kaybetmiş olmadım.
45:07Bugün sadece bir protez elle iletişim kurabilmek için.
45:11Yarın ise iki elini birden kaybetmişler için olacak.
45:14Ayağı olmayanlar için.
45:15Gelecekte dalağı, mideyi, hatta bağışıklık sistemini kontrol eden sinirleri uyararak,
45:21bir gün bir hastalığı tedavi bile edebiliriz belki de.
45:30Yaşamsal sistemlerimizin bu derece değişken çevrelere böyle uyumlanabilmesi bence hayret verici bir şey.
45:41Beyin evriliyor, o kadarı kesin.
45:47Bunu biliyoruz çünkü sinir sistemimiz çevreyle etkileşime girmemizi sağlıyor.
45:52Yani çevre değiştiği sürece beyin de değişmeye devam edecek.
45:55Vücudun içinde meydana gelen her şeyi yöneten ve bizi dışarıyla temas halinde tutan sinir sistemi kimliğimizin özünü oluşturur.
46:08İnsan potansiyeli hakkında öğrenecek daha çok şeyimiz olduğunu fark ettiren şey, insanın nelere uyum sağlayabildiğini görmek oldu.
46:19İnsanlar sadece daha etkin olmayı öğrenip, daha çok çalışarak çılgınca şeylerde dünya rekoru kırıyor.
46:26İnsanlar korkunç olaylardan sonra hayatta kalabiliyor.
46:29Çok kötü bir deneyimi inanılmaz bir hikayeye dönüştürebiliyor.
46:32Bunların çoğu bilgiyi dışarıdan nasıl aldığımız ve kendi sanatsal yöntemimizle nasıl işlediğimizle ilgili.
Önerilen
1:00
|
Sıradaki
0:50
0:59
1:00
1:00
3:30
6:05
0:59
0:59
0:59
0:56
11:34
6:34
2:11
0:57
0:57
0:57
1:25
İlk yorumu siz yapın