00:00Mga ka-RSP, tuwing buwan ng Oktubre, pinapaalala at pinapaiting natin ang ating pagpapahalaga sa ating mga kapatid na katutubo sa buong Pilipinas sa pamamagitan ng National Indigenous Peoples Month.
00:11Layonin nito na itaguyod ang kultura, wika at mabigyan ng malinaw na platform para sa kanilang karapatan.
00:18Ngayon, makakasama po natin ng ilang mga advocate upang pag-usapan yung kahalagahan ng pagdiriwang nito.
00:24At para mapalawak pa yung kalamang po natin patungkol sa kanilang pamumuhay at kultura, kasama po natin ngayon si Dr. Edwin Antonio,
00:30ang founder ng Katutubo Exchange Philippines, Ma'am Anastasia Viola, na isang ipatan, culture bearer, at Sir George Q. Boy, na Iranon Maguindanao, culture bearer.
00:44Magandang umaga po at welcome sa Rising Chain Pilipinas.
00:46Magandang umaga sa inyo.
00:48Magandang umaga sa inyo lahat, Sir George.
00:52At sa lahat ng ating viewers.
00:54Dr. Edwin, bago natin pag-usapan yung tungkol sa National Indigenous Peoples Month,
00:59kamusta po ang sitwasyon ng ating mga kapatid na katutubo ngayon?
01:02Doing well naman.
01:03At of course, active sila pag may mga pagdiriwang,
01:07especially ang ating National Indigenous Peoples Month tuwing Oktubre.
01:10Gusto nang bati ng ating mga kapatid na mga Ibaloy dyan sa Bingget,
01:13ng Jag Sapa, and of course mga Blaan na mga kapatid natin dyan sa Sarangani,
01:17a few Flapus, at of course mga Tiboli sa South Catabato, Hayulapus.
01:23At of course, gusto natin i-promote ang ating kultura at tradisyon,
01:28kaya andito kami para ibahagi ng konti.
01:32Sa tuwing nagkakaroon kami ng oportunidad na makasama sila,
01:36pag pumunta kami sa mga lalaluwi at isang malaking karangalan po, no?
01:39Well, atin naman pong pag-usapan kung ano po yung layunin ng National Indigenous Peoples Month
01:46at ano po yung kahalagahan ng pagdiriwang nito?
01:49Ma'am, di alam.
01:51Napakahalaga po na ating gunitain ang ating pinanggalingan.
01:56Kasi kung hindi natin gunitain ang buwan ng Indigenous Peoples,
02:03parang hindi tayo lumilingon sa ating pinanggalingan.
02:06At ito rin po yung pagkakataon ng isang komunidad ay nagkakaisa
02:10at pinapakilala ang kanilang pagkakakilanlan,
02:13hindi lang sa kanilang komunidad, kundi sa buong mundo.
02:17Dr. Edwin, narinig din po namin na mayroon kayong organization
02:20na Katutubo Exchange Philippines.
02:22Ano po yung purpose nito?
02:23Actually, this is a volunteer-driven organization
02:26composed of Indigenous Peoples at mga cultural workers.
02:29Kasama natin si Ma'am and si Sir George.
02:31Gusto nating i-promote at of course i-preserve ba ang ating kultura at tradisyon
02:36sa pamamagitan ng ating mga kabataan.
02:38So sila inibitahan natin annually para mag-gather at magbuntay sa isang lugar
02:43tapos magbahagi kanilang kultura at tradisyon.
02:45At siyempre, natututunan din nila yung mga kultura at tradisyon
02:48mula sa community na binibisita.
02:51And of course, nagkakanda kami ng outreach programs,
02:54huwag kutak kami sa mga schools,
02:55at sa mga other government institutions
02:58para magturo kung ano yung meron tayo
03:01kasi medyo nakakaligtaan na natin mga kabataan.
03:03And then because of the influence of modern technology,
03:06medyo doon na yung focus nila.
03:08Pero ginagamit din natin yung modern technology
03:10para ma-educate yung ating public about our culture and traditions.
03:14Yan na nga, medyo yung hatiang atensyon ng mga kabataan natin.
03:17Pero mga manastansya, bakit po mahalaga na patuloy na maiturok
03:20sa susunod na henerasyon yung kultura at sining ng mga katutubo?
03:27Kinakailangan po na matutunan ng kabataan
03:30ng bagong henerasyon ang wika ng kanilang lugar,
03:34wika sa kanilang pinanggalingan.
03:38Ito po yung pagkakakilanlan at ito yung nabanggit ko kanina
03:43na siya yung sumasalamin sa kanilang mga saloobin kung ano ang kanilang kultura
03:48at siya din po yung vehicle for the transmission of their culture.
03:55At para naman po sa amin sa Batanes,
03:58sinisika po namin na itinuturo, ipinapractice ang aming kultura
04:03para sa gano'n yung bagong henerasyon ay matututunan lang nila
04:07magsimula sa kanilang mga bahay, sa kanilang mga tahanan
04:10at gano'n din po sa kanilang paaralan.
04:12Alright.
04:13Importante na hindi maputol eh.
04:15Yes.
04:15At hindi makalimutan.
04:16Dapat tuloy-tuloy.
04:17Maganda nga yung nasabi rin ni Doc Edwin na nag-a-adapt kaysa digitalization.
04:22Kaya Sir George, meron po kayong mga programa para sa ating mga katutubo,
04:25sa mga komunidad, para sa kanilang mga pangailangan.
04:27Ah, okay.
04:28Mapya-mapita sa Likitan ulangon,
04:31sa Salitang Maguindanao at Iranun.
04:34Ah, sa kasalukuyan ngayon,
04:38ah, lagi po kami nagkakonduct ng mga outreach program,
04:42like kulintang.
04:44Nagtuturo po kami ng mga kulintang.
04:47Tinuturoy din namin sa mga kabataan ngayon,
04:49lalo na sa komunidad namin mga Iran Maguindanaon,
04:52anong kahalagaan ng mga pagtutubaw
04:55using like this one.
04:57Tapos ang malong nainol namin,
04:59dahil ito po ay isang dignidad
05:02at daladala ng aming mga kaninunuan noon pa.
05:07So, yung siya ni kulintang?
05:09Ah, kulintang, isang instrumental,
05:12palabunin po niyan, instrumental of the,
05:14traditional instrumental of the Maguindanaon.
05:17Musical instrument.
05:18Oh, kulintang.
05:20Napakaganda nga na kanilang mga kasuotan, ano?
05:23Well, maaaring niyo po bang ipahagi sa amin
05:26kung ano pa yung mga kainakailangan tulong
05:30ng ating mga katutubo?
05:32Simulan po natin sa Maguindanaon.
05:34Okay.
05:36Sa amin siguro more on education,
05:39more on scholarship,
05:41para mas maraming magtapos sa mga katutubo namin.
05:44Sa inyo po, maa'am.
05:47Para naman po sa mga ibatanang batanes,
05:49more than learning our culture
05:51is to appeal to the government
05:54to help us make use of our indigenous materials
05:58for building sturdy homes
06:00dahil po sa panahon ngayon
06:03na napakalakas po ng mga bagyo
06:05na bumabada sa aming probinsya,
06:08kinakailangan po namin na itayo
06:10ng maayos at matibay ang aming mga bahay.
06:14Kasi ang probinsya ng batanes
06:16ay isang protected area
06:20kaya limitado din po ang aming ginagalawan.
06:22Hindi na po kami nakakagawa
06:24ng aming matitibay na bahay
06:25dahil hindi na kami basta-basta
06:27makakakuha sa aming mga aplaya.
06:31Yung access kasi.
06:32Access po.
06:33Dahil sa proteksyon ng gobyerno,
06:34sobrang proteksyon ng gobyerno,
06:36ang tao naman po ang napeperwisyo.
06:38Kaya ito po yung apelan namin
06:39ng mga katutubo.
06:40More than learning our culture
06:42is for us to appeal to the national government
06:45through maybe amendments
06:47to the Protected Area Act
06:49pertaining to Batanes
06:50para sa ganun,
06:52makakapaggawa kami
06:54ng mas matibay na bahay
06:56to protect us from the harsh weather.
06:59At least yung hinihiling nila,
07:01hindi basta financial aid,
07:02kumbaga promotion ng kanilang mga produkto
07:05para pumita sila,
07:07magkaroon ng hanap buhay
07:08at mapagawa nila yung mga tahanan
07:10doon sa kanilang lugar.
07:11Sa inyo po, sir.
07:12Kaya patuloy pa rin
07:13ng paggawa ng katutubo exchange
07:15sa ma-outreach programs
07:16na ginagawa natin.
07:17Of course,
07:18celebrate natin
07:19National Indigenous Peoples Month
07:20through the
07:21Presidential Proclamation Number 1906,
07:24series of 2009.
07:26Kaya magkasagawa kami ng program,
07:27katulad sa October 2,
07:30tutungo kami sa Philippine Embassy
07:31sa Kuala Lumpur
07:32para magsagawa ng outage program.
07:34Magtuturo kami
07:34ng ating cultural traditions
07:36sa ating mga community.
07:37And of course,
07:37abangan nyo po kami
07:38sa Bohol at saka Cebu.
07:40Nandyan po kami
07:41at saka sa Lawag.
07:42And the rest,
07:43please visit our Facebook page
07:45sa Katsutubo exchange Philippines.
07:48Alright,
07:48mensahe nyo na lang po
07:49sa ating mga ka-RSP
07:50na may patungkol po dito
07:52sa National Indigenous Month.
07:53Yeah,
07:54at ang National Commission
07:55for Culture and Arts din
07:56ay magsasagawa ng
07:57Dayo Indigenous Peoples Festival.
07:59Abangan nyo po kami
08:00dyan sa Bacolot
08:02or the whole of Negros
08:03Occidental
08:04nandyan po kami
08:04on October 7 to 9.
08:08Alright.
08:09Patuloy po natin.
08:10Maligayang buwan
08:12ng mga katutubo
08:13sa ating mga
08:13pati ng mga katutubo.
08:15Yan,
08:15patuloy po natin
08:16suportahan
08:16ang mga kultura
08:17ng ating mga katutubo.
08:19Maraming salamat po
08:19sa pagkakataon
08:20na makapanayang po namin
08:21kayo dito
08:21sa aming programa.
08:22Dr. Edwin Antonio,
08:24Ma'am Anastasia Viola
08:25at Sir George Kimboy.
08:26Maraming salamat po.
08:27Maraming salamat po.
08:27Maraming salamat po.
08:27Maraming salamat po.
08:28Maraming salamat po.
08:29Maraming salamat po.
08:30Maraming salamat po.
08:31Maraming salamat po.
08:32Maraming salamat po.
08:33Maraming salamat po.
08:34Maraming salamat po.
08:35Maraming salamat po.
08:36Maraming salamat po.
08:37Maraming salamat po.
08:38Maraming salamat po.
08:39Maraming salamat po.
08:40Maraming salamat po.
08:41Maraming salamat po.
08:42Maraming salamat po.
08:43Maraming salamat po.
08:44Maraming salamat po.
08:45Maraming salamat po.
08:46Maraming salamat po.
08:47Maraming salamat po.
08:48Maraming salamat po.
08:49Maraming salamat po.
08:50Maraming salamat po.
