Nëpër ditarët e luftës (1983)

nostaALB

Dokumentar Shqiptar; Film Dokumentar Albanian documentary during the socialist era

Transcript

00:00Muzika

00:30Shok

00:42E kjo përse të bje në dorë kjo ditarë

00:48Rua e si kujtime dhe përshdo të shënosh në njarje

00:51Rëfana, mendime, dhënbje, rëzike dhe qdo gjithë

00:58Ti do të flasishu bire dhe një përve tanë për jetën partizana

01:01Shunimet e mija e që uajtuajat

01:06Sepse për ne e to janë që është jetë të përbashkëta

01:11Në asë gjonë kjo ditë maj, me indjenje malë të leçantë

01:20Shohin prandere në sy, të rëndafilët e kujtë

01:24Në natë të shumorëm e dhe flasim vetëm për të ramët

01:27Pra ta që janë gjithë një mitis nesh

01:29është gjakuj të re kujtë si të rëndafilë maj

01:33E asë kush nuk pyetë, për ku kështu maj nënë

01:37E din të gjithë

01:39Në natë shmallën me djemët dhe vajzët e tyre

01:41Për kështu dhe me të veqitë

01:45Merëm dhe mua gjyshe

01:46Dora e nënës kështu dhe muqës

02:15Por i mbi kur mësit ishte kurmi dibilit

02:18Se ja, kështu i ka përkëderur ajo dikur

02:21Sa shumë kanë të flasim

02:23Të pisedonë, të kujtojmë korat, luftrat, shokët e tyre

02:28Po, ashtu është

02:32Edhe mua më kujtohet në repo

02:34Kur mban të shëndime

02:36Në atë dhefterin e tija, kastrioti

02:39Bile më kujtohet një rast

02:42Kur gjatë luftës së drashovicës

02:44Në shtatorë të 23

02:46Ishim bashkë në shashit

02:48Edhe bas një luftimi

02:50Që bëri qeta erinis atje

02:52Në mbetën dy shokët të vrar

02:54Atje më kujtohet si të shtimë

02:57Që në bas të varimit

02:58Kastrioti e përlotur

03:00Nëzori defterin u hoqë me njamë

03:03Edhe filloj të shkruaj

03:05Ato kujtimet e tija

03:07Ndo shta përshkruaj edhe

03:09Zhvillimin e asaj luftet, asaj dite

03:12Edhe kujtimet të kishte për ata shokë

03:14Kujtimet s'kan të baruar

03:16Se është gjitha jo jetë

03:18Gjitha jo luftë e mave

03:20Dhe në na i ka të ditë në sy

03:23E ka të rinin në zemër

03:25Sjaronën atë ditët e djallërisë së kuqe

03:28Kijin defter të vokur

03:31Të zi edhe i lakës të vokur

03:34Edhe ngu leja tje këvor vin

03:37E lodën, shkruan, bën edhe e vinë në qepat

03:40Ditën

03:41Natën delë me shokë

03:44Shdoj një që më litë

03:45Armeon, bomba, komunikata

03:48Të gjitha që më bënë

03:50Këtoj më litë edhe ishpi në maqimi

03:52Po, shkruan e në thotit e netë

03:56Tijem të dhe pajzët e partis

03:58Një letër

03:59Një ditar

04:00Një dhimbje

04:01Një fitore

04:02Së ku sefqet

04:04Mba një ditar në konele

04:05Po, manim ditar

04:07Manim ditar

04:09Manim qamt

04:10E kesh më atje

04:12Kesh më bloke

04:13Më bazi, gjithmor manë të ditar

04:16Dhe kur u vran

04:19Një shok e erdi në më të rëzoj

04:22Një ditarin

04:23Në këtë blokë

04:24Shkruan abazi

04:25Kje, edo të vritemi

04:28Po, tim të njekësho rrungën time

04:30Abazi u vran

04:32Për para se të shirojë Shqipëria

04:35Unë shkova në brigatë

04:37Dhe mora pushkën e tia

04:39Dhe shokët shokin letrat

04:42Ditaret

04:43Dhe me sreshtave udali gjithnja ta

04:46Sytë të tyret të heshu

04:47Luftrat

04:49Dhe andret të tyret të peharit

04:50Ja këtu i kam të dy o shokuramis

04:54Për tia u dha drit

04:56U dha jetë sërish

04:58Do të qojmë në muze

05:02Ne ta këndojnë të gjith

05:05Se edhe Margarita

05:07Edhe Krista që im

05:08I tyre është

05:10është i Shqipëris

05:11është i gjaku

05:12është jetë a lufta

05:13Gjithë qka a tha banë

05:16Prane pranë rinë tash më shkrimet

05:33Ditaret e saj kojtë ziartë

05:35Prane pranë si dikur veta ta në luftë

05:38Partia i bëshkoj

05:39Kjo nënë bitë gjitha nënat

05:41Qka shkrua normalisti

05:44Georgi Dillo nëtë ditë prili

05:45Kur deti e kjeli qenë nëzir

05:47Qka tha nëjë zëmere përvëlluar

05:50Shtë të pril

05:53Një minë nëndë qinte të të të të të nëndë

05:56Në zëndësit e shkollës bërë rasin pazarit

06:00Roftë i Ria

06:02Po është musolini

06:05A u qënë flamurin italian

06:08Shqoqëris Danda Ligiri

06:10Sot luftuën trupët italiane

06:15Me ato shqiptare

06:16Në durës

06:17Shëngjin Vlor Sarand

06:20Trupat italiane janë me qytet

06:31Hije e flamurit të tyre

06:34është drithëruar

06:36Drishtim

06:39Lot

06:47Plukurin e qohen në njiti në fytyrat tona pre tjerësis

06:54Brapojmë për armë

06:57Por lajmë i erdi se Italia hyri

07:0017.1939

07:12Edhe nderimi na e këthënë

07:17Pak nga pak kushe diqë të në bëjnë

07:20Sot 28 në ndorë

07:22Plot fjalime

07:24Hipokrisi dhe azgjë tjetër në botë

07:27Aja mërë të mundi e njëri ju se do të piti kështu o para popullet

07:32Të poshturit

07:36Por shqiptarin s'ka vëm dhe vatër

07:56Po qese s'ka flamur

07:58Rënkonte kjo vatër e shuritur ato ditë pushtimi

08:03Edhe arra mbetje shkret

08:06Dhe fu shateshtë

08:08Pemë të drithëruan

08:10Malë të rënkuan

08:11Populli kishë për para tela

08:13Topa, zjarë

08:15Një përbidësh gjakatarë

08:17Nuk e di

08:25Por po e shohë se nuk ka i jetë të mbëllë pranë vera

08:30Populli poshtë në gryk për voan

08:34Në nëndë mars 1920

08:46Përcet një demonstrat

08:48Kalojmë në rrugët të qytetit

08:51Dhe hedhim parula

08:53Po shtë fashizmi

08:55Jashtë okupatori

08:58Jo, populli nuk eshti si asë njerë në histori

09:01Dhe malë dhe rrugët të qytetit gjëmuan

09:04Rëndën njëzit për një armë

09:06Rëndën djemë për një flamur

09:08Rëndën të gjithë tërkë një këngë të revoltuar

09:10Dhe i zërit fu shishëm të tokës mëmë

09:13Nbi koskët e martirëve

09:14Ngrjeta dhe u

09:16Një i hua i poshtër e barbar

09:22Erdhje në kërkoj vatrat tonë

09:25Do gjithë shtupit tonë

09:27Por u gabu asu përpoq me një popullë trim

09:30Se cili shkroj diçka nga lufta

09:33Në këto ditare janë shkroj të gjithë

09:36Nga shumë duar dhe zemrë

09:38Diku shkroj i për një demonstrat

09:41Një tjetër për një betej

09:42Për një shok që bindë

09:43Shkroj të nata me gjakun e tyre

09:46Në njën e plumba

09:47Në të gjithë anët e qytetit

09:52Fjare të liria vdekje

09:54Dhe ditë të esin me apat e tyre

09:56Në ato u dhe luftrash

09:57Drejt asaj shtëpizit të thiesh në zemrë të tiranës

10:00Kur komunisët më nëkryen ve rogjën

10:02Të miluan partin

10:03Të të nëndorë 1921

10:08Formohet partia komuniste shqiptare

10:11Shqipëri

10:16Onë në dëmëshur i që zinë sot

10:19Kja ku e imi kulluar është gatit të dervet

10:23Nga kjo shtëpi

10:25Nga kjo port e sën hapat e tyre

10:27Bite Shqipëris

10:29Po api një poktare

10:31Dhe populli që li dyrët për ta

10:41Ashtu si zemrë

10:43Ditarët kanë fiksuar në to rjeshtat të zverdhura nga koa

10:47A të biset të ngrot pran vatrës të dhejësit

10:49Dhe të komunizve me populli

10:51Nga kjo shtëpi

10:59Demë hugu

11:00Nga kjo shtëpi

11:02Nes doskis.

11:32Në qdo shkrim, në fundin e një letrë, në faqen e vëtot të një qelije, e cën një inicial, veç disa gërma.

11:42Partia komuniste.

11:45Roft partia.

11:47Partia mbi të gjitha.

11:49Ishkjo fjale partis që shkonte gjdo qasë në gjirë me popullit.

11:54Donin të ndalonin armijt atë këng që kish nisur.

11:57Donin që gjith shkat të mbyulloj në katër mure qelije.

12:00Por kënga dhe atje i e ojë, dora dhe atje shkroj një varkë, një fletë, dishka për partin.

12:07Një fletë i gjakosur, një blok i shpuar nga plumbat.

12:10Brenda atyre rizgjuar historie e leftishme.

12:14Ripra një këng të ndaluar, pra një yulli, të nëzeta këto mesajet të luftëson.

12:19Unë e dua partin time, ty të dua, po të duash partin.

12:30Në thelsin e një qelije, gjiku qali shkruan dhe këto fjallë për dashurin më të madhe.

12:38Një tjetër ditarë, një tjetër dashurie e madhe, shikjurial i merko.

12:4217 janar, ditë të ljumëtur për muaj që sot pranojmë antarë partijë,

12:50do t'i kushtohem partijës pa marë parasysh sakrificat,

12:54pa kur shyër as gjakon tim për të mirën e partijës e të popullet.

13:10Propuzojës fë klion për antarë partijë,

13:12të gjithë njojmë këtë të ri komunistë,

13:17kura mbrëm ja u mblodhëm,

13:21prisnim të vinte dhe sofokli maliqari,

13:24donim të festonim dit lindjen e ti,

13:28por lajmë i erdi se sofokli uvra.

13:32Uvra, këtë komunistë, këlletrar partizani gazetes mburoja,

13:37por diku shkjetër shkroj për të,

13:39kronika i luftës vazhdoj,

13:41në të shkruaj me gjak historie.

13:42Shkruaj në maljë,

13:55buz një lëgoreje, para një beteji,

13:57para një ekzekutimi,

13:58dhe doraj shqyëri ishmit nuk dridhej,

14:01dhe zëri nuk shuoj.

14:02Shok, një shqyëri vdes,

14:11por qindrat e tjerë dalin nga popullet,

14:14ju përshëndes për herë të fundit.

14:16Pushka tohët në gjermanët në rinë bushati,

14:32vjetës 7-ë mbëdjet,

14:35lullë zofë shatë dhe u im.

14:37Shdo vargë një pjallë,

14:41dhe të gjitha bashkë të njajnë

14:43si një dialog i gjatë mi disë dy kove,

14:45si zërë nga burimet në dzeta,

14:48shdo shkrim një kushtrim për ditët që do të vinë.

14:50Për ju shkruaj për herë të fundit,

15:01edhe pak o orë kanë metur nga jetë e ime,

15:05ju përqafoj,

15:07malë.

15:20Zërë a e këngë që nuk eshtë ndot aspara pushkatimit.

15:32Lapidartë të dëshmarë e kronistë i kemi pranë,

15:36bushdo uve,

15:37gjerë në prajit e shtpive.

15:40Këte i kaluan,

15:41këte i shkuan,

15:43ishte ko lufte,

15:45vinin zbathur e për gjakur,

15:47nga lufta vinin në luft të rashkon.

15:50Sot këta tërinjë kanë pra një veterantë luftës,

16:00e një ta uzë për ta.

16:02Dimër dhe atërë e borë.

16:04Jo,

16:05njarit e luftës nuk arrojë.

16:08Bile ato i kapërzin vitet e jetës së njëriut,

16:11se brezi atë regon brezit tjetër dhe istoria kështu jeton.

16:14Jeton e istorite shkruara dhe të pashkruara.

16:20Jemi të zhveshur pak këpucë,

16:28në shi e pa gjumë,

16:30e do të bëjmë një lufta ashpër,

16:32por përbranda kemë një zjarë që në ngrojë më shumë se këpucët,

16:37se teshat,

16:39se tdjeli vetë.

16:40Përtajë që shumë,

16:46Bëjmë një luftës njërë.

16:55Në flitore, bajzë, peqitë sonë,

17:05me ndjak një diç këroj, i da partizat.

17:11Në që në rëmë, bëjtë i pas bëjtëje,

17:17ndra ke lirit në gjisë në në në më.

17:24Në një të mi për pjetë malit, me gjithë se është e vështirë,

17:38komisarin e përmëndë shpesh fjalët e Stalini të mafë,

17:43s'ka kalar që s'marin komunisatë.

17:46Sa i fortë është kënjëri, me gjithë se jemi në një situatë kritike,

17:58a i beson plotësisht se kemi me fitue,

18:01dhe nuk i trëmbët syri nga armishtë.

18:04Në këto kushte të arasi me shokët të tjerë,

18:07janë duke përshkuar malet e ngarkuara me dëbohë,

18:11për triumfin e liris.

18:14Luftatarë lirije, kënë dhe ta djemë,

18:16që praktisën shkollët dhe uodhën e mali.

18:18I dashur, beba,

18:31më shkruaj e për shkollët,

18:34por unë edhe shokët e mi,

18:36sot kemi shkollën e luftës.

18:40Dhe pati nga ta kronistë,

18:42që vargun e fundit e shkruan me gjakë.

18:45Shokët nuk të rrishem dot,

18:52vdekje fashizmit,

18:54lirje popullet,

18:56qazim balet.

18:59Për këta rëni eroike në ditarën e ti,

19:02qaferë tsenko lubonja shkruan.

19:04Në të gjithve në lëmbresa,

19:05frasja e ti,

19:07sot një kujtim,

19:09në esur një altar për dëshmorin,

19:11e pope për popullin të cilit i kushtoj jetën,

19:15një ndërë për partin e dashur ku bënd të piesë,

19:19të vritesh për atë dhe s'kaj gjemë të shtrajnët.

19:27Po jetojmë qastet e fundit të një botet të vjetër,

19:32që lirimi është i afert,

19:35do të takohemi në Shqipërin e lirë,

19:38në li deni.

19:41I plagosur dhe në qastet e fundit,

19:44s'këndesh qa që arritit është kruante.

19:47Liria nuk dhorohet,

19:50por fitohet.

19:54E dashur nën,

19:56ti ke të redjem,

19:58mua mos më numëro.

20:00Mbasi unë kam edhe një nanë tjetër,

20:02partin,

20:04për të cilin kam vendosur t'jap,

20:06edhe jetën për të.

20:22Unë e mbarova jetën timet shkotër,

20:25po vdese bindur se ju do t'abashdoni luftën diri në fund,

20:29të roj partia komuniste.

20:32Sot mu prejnë kam veduar,

20:38nuk mund të shkrojme.

20:47Mërshimi është i rëzikëshmë dhe i fështirë,

20:51në heçtjen e natës,

20:53gjëmonë të rikrisma.

21:02Pas ta i heshti e thell,

21:21rëzikëshmë.

21:26Rëzikë nuk është më.

21:34Pra në era me lullet e njëma e barin e bucë,

21:38do të nëzirë dhe një lullet tjetër,

21:41kujtimin e rëzikë.

21:42Këtu në hili të burgu të Jero Castle,

22:01djeloshishtat me të vjeqarë,

22:03për tefë ka kona shkruande.

22:06Më kam torturuar keqëse,

22:10të torër rjeshtë,

22:12por unë mbahem,

22:15roftë partia.

22:16Që kishë kruar bulja valdë,

22:36pa kohë më parë?

22:38Të dashur shokë partizan,

22:41planun një dhe mua në radhë të uaja,

22:43dhe po ju betohem se do të luftoj me të rimëri

22:45për qlirimin e Shqipëris,

22:47dhe do të i qëndroj bestnike partiz

22:49komuniste Shqiptare diri në fund,

22:52që të armatosem dhe të zbrazem

22:53bjarëmisht,

22:54bibalistët e fëlliqur

22:55dhe fashistët Gjermani.

22:58Roftë partia.

23:03Një tjetër shkrim,

23:05një tjetër vargi një dëshmorej.

23:08Në nëndjerin nga burgu dhe në shtyn

23:10drejt një drurit të mathare.

23:12Në ndrur të til kemi luajtur në fëmjerin ton.

23:15Po vërtet,

23:17ka shumë ko që ka kaluar fëmjeria.

23:20Tani jam qeshtë mëdhet veç.

23:22Një skuadr në zistë të shhap një grob të madhe.

23:25Një tokë tjetër formon një resta armatosur në automatik.

23:29Nënë thonë në rrishtë,

23:30njëzet metra larkë,

23:32ka më vendosës në përshkator.

23:34Në të vërtet unë kam jetuar fare pakë,

23:36dhe nuk e dhja se para pëdekjës do t'isha ka që qëtë.

23:41Ka që këtë.

23:41Për balë pëdekjës,

23:53eqith një busgaz.

23:55Ndaltë në mes një ditarë dhe nistejnë tjetërë.

23:58Malikë muqë,

23:59kristo isak,

24:01janë i dodi e gjindra të tjetërë.

24:03Që është më dhjetë në mëndë,

24:05e në kuë.

24:07Brigadat partizane,

24:09shtypën kretësishtë rezistencen e Gjermanëve.

24:13Ka ende disa krisë ma armosh.

24:16Ka njësër lufta i tiranës,

24:19t'një nga betejat më të më dha për jetë apdekjë.

24:23Shtatë më dhjetë në mëndo,

24:27dhe gjoj pa prizur një zëfëmije,

24:30o shoku partizan,

24:31tirana u të shlirua.

24:34Tanë i duken mirë gjurë më të betejave

24:36që vazhdua nëmë të mëdhjet dite netë,

24:39qindra shtëpite përseluame,

24:42duket si kur një përbindë shiuritur,

24:45ka kafshuar një pjesë të mirë të krej qytetit.

24:49Erdi,

24:51erdi e bukura,

24:53e ndërhuara në shekuj,

24:54e gjakosura,

24:56e shtrejnëta,

24:58e pavdekura liri.

24:59Bota ere,

25:02për të cilën shkrojtë në dëshmorët,

25:05sa shumë e ndërrua,

25:06sa shumë shkruajtë në për tërë.

25:08Bajza të që të sonë,

25:12e gjakë një di shkrojtë,

25:15e darë,

25:16dhe bota ere herë,

25:19si që vindë e ambullë vetë prave.

25:21Pesë maj,

25:34së toku jam bledur këtë nëno,

25:36dhe të shkojnë të takojnë vajzat e djemë të tanë,

25:38tonë ato,

25:39bihtë të tanë e yuje e dritë.

25:41Të rima tanë,

25:56të gjithë një loj,

25:58dhe sot të ndrisin sinuri këtu në prerin e kësaj nënet madhe.

26:02Ti bëmë alal djendë,

26:05alal gjirin dhe gjakun,

26:07dhe jetën tonë për Shqipërin.

26:11Nuk i arrojnë nënat fjalë të bivë.

26:23Shkrimet e tyre janë një histori,

26:26një këngë gjallë e pambarim,

26:27që do të këndojt me shekuj.

26:41Kamalë, birë,

26:43dalë të ti prekë atë sytësin.

27:01Të kam sjelë lule birë nga kopshtim,

27:04e herë të ndelin.

27:05Përse nënë,

27:18kurve kokën i mbështetën në tokë,

27:21ndjejë rrahjën e zëmërësate.

27:23Ja është përshëlenë të fani,

27:31era eftotës përshkonë mune të shtëpisi,

27:34por onë më ngrohe më nga frema e nënësime.

27:37E dashur nënë,

27:48ti këtë tërë djemë,

27:50mua mos më nëmëra.

27:53Në basi unë kam dhe një nënë tjetër,

27:56partinë,

27:58për të cilën kam vendosur,

28:00të japë edhe jetën.

28:07Kur më merë mali për tëmë,

28:12dalë shohë që i përrim,

28:15si ba që me trendelin,

28:17ashtu si që do një tim.

28:33Dëshmorët tanë,

28:35gjithë një nësue patën të arthmen,

28:38kohën tonë,

28:39sa shumë folëm për të.

28:44Që me ndoni,

28:46për mësuesin të uaj,

28:49ishte tema e fundit e artimit,

28:51që dha nëzënësve të ti dëshmori vaslit zami,

28:55të nesër me naiku partizan,

28:57dhe artimet që mori me vete,

29:00ju përgjakën kura.

29:03Dhe sot,

29:03e kemi shumë për të thanë për ta,

29:07sa ta nësovëm trit.

29:12Dëshmori Muhammed Bakiri,

29:15u thoshte gjithë një fëmive të veqen.

29:17Ne i do të ndërtojnë fëmive të dashu një kopshtë,

29:21të bukur,

29:22ku do të lasë një riteni të lundër.

29:25E kush nga dëshmorët e kuqovës,

29:28e kishë ndëruar se një ditë puset e naftës,

29:31do të ngriëshin kaqë shumë,

29:32e anëmbanë si një pyldi hekurt,

29:35ditët tona,

29:36i te i kaluan në andratë të tyre.

29:39Dëshmori,

29:40a zemë troqja,

29:41shkruan të ato ditë lufte.

29:43Pas shirimit,

29:44do të ketë shumë shkolla dhe universitete.

29:47A të her,

29:48do të vazhdojnë shkollën,

29:50mirat të tjerë,

29:51si dhe unë.

29:53Muhammed Gjulisha,

29:54ishte gjomejtër.

29:58Nëndërën të aisi të projektonët e për të ardhmen,

30:02plot rrug,

30:04ura,

30:05e shina të hekurtat.

30:24Bibi Streets,

30:33shkruan të nërinin e ti,

30:35dëshmori lefter talo,

30:37do të ndërtojt një dërëcentrali madhë,

30:39e do të elektrifikoj tër zonën e sa randës e të vurgut.

30:45Dëshmoria,

30:46shaniko ju pasi,

30:48pra një dhe gorje,

30:49ka shkruat.

30:50Do të ndërtojnë një shqiprit të re,

30:53të lirë e të lunëtë.

30:54Kër flasim për të shmorët,

30:59në kujtohet gjithë një dhe varku i nënës shqiptare.

31:04Qështë të shmorë kështu me ju?

31:08Vitet shkojnë tutje,

31:10ju të hu.

31:24Dëshmoria,

Category

Transcript

Be the first to comment

Recommended