Skip to playerSkip to main content
nostaALB
  • 2 days ago
Dokumentar Shqiptar; Film Dokumentar
Albanian documentary during the socialist era
Transcript
00:00Muzikë
00:28Ky është qytetëj në që lidat me shumë gjarit të historisë kombëtare
00:31Në për këto rrugicat të kurta, në këto kaldërme që na kanë rritur, kaluan pëmjerin dhe rinin shumë breza shkolarës
00:48Ne ishim fare të vejgjil, kur duke shkelur gurë më gurë shkoni me shkollën e parë shqipe, apo më sejntore në parë të vajzave
00:56Edhe kishim shumë etje për të ullën në bankë, për të patërë më shumë dje, më shumë drit
01:03Më njiste peste torë të vitit 1917, rrugicat e kalë drëm të naqonin për e rrë të parë në shkollë të re, në liceun ton
01:14Liceu për i the apat e parë, ata apat e vejgjil, që do të naqonin të rrugët e mëdhatë të ditve të nesrme
01:23Në apat e parë ne kishim pranë, prindri tanë, patriot që bashkë me thëmisto kliger me njën, sa për e kishim shpalur koshën krajim autonome
01:31Bejlerë duan të kenë një shqipëri ku të mbajnë konatë, në botën, dhe me anë e konakve të rjepit
01:39Për nesë në duhet të apin konatë, në në duhet të apin shkolla, që të apë sytë popullin
01:45Por ishte ko e dhe shtirë, fqini shovinis nga një ranë dhe klerin nga anë atjetër kërkonin të mbyt një liceun ton
01:56Dritën ton, ishte një ko kur dingdangu i kishave godisën në shtështëpik për të në mbyllur ullën e dijes
02:03Për të në lanë në rësirën e kopshme mesjetare
02:06Por me gjithu lorimet e kopshme të klerit dhe të shovinizmit, dyjër të liceo ton në kumbullën
02:26Ne liceistë t'i deshëm shumë këto koridore, këto klasa, këto banka që po në rrisnim me dëshurin për më mëdhen
02:49Në këto banka në ullim një ditë dhe kryuam shoqerin ton shpresa
02:53Kishim shpresa dhe ndra, ndaj dhe revistën ton të parë shpresa i quajtëm
02:58Pra ndaj dhe u hodhë me armë dërë në revolucionin e kjershorit
03:02Ne shumoheshim gjithë një
03:12Një ditë të vitit 1927, për të mësuar bashk me ne erdi një shokjiri
03:18A i quaj Enver Hoqa
03:20Dhe rritëshim kështu me svojtive, me dëshirëm për të bërë diqka sa do të vogël për në në ton të mjerë, Shqipërin
03:35Pas mësimit, kalonin në për të sokaci që po në bëshin shkolla jo në dytë
03:50Këtej në u njohëm me Mjall Gramenor dhe gjithjë në trokitni në zemër fjalët e dashura
03:55Par më më dhejmë, par më më dhejmë
03:58Në këto rukica në u njohëm për e të parë me Alik Helmendin
04:13Dhe në ndra tona, bisedat me militandit komunist
04:16Pas gjoni një bot të re
04:18Një bot që nuk mund të vinte pa luft
04:21Për në in duft
04:51Bërë i vonë për këthenim literaturën komunistë si që na jep një mundtore dhe dësa në shinte vejlë, militantë dhe aktivistë të grubit komunistë.
05:04Edhe në i kalonim ato nga banka në bankë, nga dora në dora.
05:21Në korqë për të rëkiste 21 shkurti 1936, dita në të cilën korqë atët linde kuldrat, qekanët, bankot,
05:50për të hedhën në demonstratat e më dhatë të bukës.
05:59Edhe në licejësët u bëm një me kovacet, me kupëtsarët, me roba qepsit, sepse ishim bit e tyre.
06:09Perore i regjimi zogistë ra edhe mine shkolarët, për ne bëshim të fort, që ndronim,
06:15sepse populli heroiki koshës nare thonte me dëshuri dhe ngrotësi.
06:22Ju për ashtrojmë, se tash ora trembas dreke, një pjesë e studentave të liceut,
06:27ashtu edhe të shkollave të tjera, të përzjer edhe me këpustare punëtor,
06:31kanë baj një manifestim të dytë, ku edhe në këtë rast, kanë kundërshtu edhe ma fort organet qeveritare.
06:36Të bahet list me emnat e studentave që kanë marë pjesot në manifestimin dhe janë bashkue me shosherin puna.
06:42Po përsa kemi informata, manifestacioni do të vazhdojë son të natën,
06:46dhe nesër që është dit pazari, do të bashkue me punëtorët e fshatarët edhe studentët për të manifestuar edhe më keshë.
06:52Por të i bërë baldë gjdo eventualiteti, jemi të mendimit që son të natën të nadërgoni një fuqi gjindarmësh.
06:58Dhe u rejtjen ton dhe shtypjes e shprejtë artimi licejistit Tëleme Gjuvani që u bëtua në revisen liceu.
07:24Po flamuri që ba, pjesime dhe dete,
07:27se me dë vërtet nuk e shojma.
07:30Ahë qenat, e kanë shkel dhe kanë marrë në përkam, një natë i matë në ze, sa turbë.
07:38Dichka nga andër rajon kishtë në shënimet e vaskë dushkot.
07:57U rejtjen dhe shrujzimit e shprejtë në shkrimet e kristajtë të të lanit.
08:07E tërkë punë, kjo djersë, kjo vuajtë e kjo mundim kotë.
08:11Farra bërshë, qëraje pendës për të paguar.
08:14Përë nari donë të tretën,
08:16fajte gjiu bën vizit në ti,
08:17mëse miqësore i shëqruar prej përmbaruesit
08:20edhe të gjitha këto shushunjes në kopen sëpiri qak.
08:22Ishte viti 1937,
08:34në gjirin tonë vinte një profesor i ri.
08:37Kjo ishte Enver Hoxha.
08:40Ishtë në zënësi dikur shumë liceut.
08:52Kjo ishte Enver Hoxha.
09:22Kjo ishte Enver Hoxha.
09:52Kjo reju njëri në bëri me njerë për vete.
09:55Ishtë mësuar gjirateret kishim i krye njerës të rëndë që nuk në afronin.
10:00Aje nuk në shikon të rëndë si të tjerët.
10:02Na qeshte Ambel e na fliste putë.
10:05Edhe të ka i nëndjenim edhe profesorin, edhe shoku në afërt.
10:09Ne e dëgjoni me kujdes që dhëkon,
10:11e pa nga pak, orë për orë,
10:14në bëshin më të qarta udhët ku duhet e cnim.
10:16Të u dhequr nga i,
10:31ne kryuam lidhje me punëtorët,
10:34kovacët,
10:34këpusarat,
10:35dhe organizonim së bashko piknik e jashtë qytetit,
10:38ku linin në një anë kitarat e mandolinat,
10:41dhe pisedonim për komunizmin.
10:43Bashkë mblideshim,
10:52herë në kupucarin e mi halakos,
10:54herë në ku vaqanën e pilo për isterit,
10:56herë tjetë në dyqanin e tenikonomit,
10:58e herë në dyqanin i koci bakos,
11:00që bën shkolla jonë e dytë.
11:13Me gjithë që nuk e njohim mirë situatën,
11:19po përsa marim vesh një gje e tiju në gjau edhe në liceu në këtu shumë,
11:22ku gjenden shumë student me ndjenja komunist.
11:24Bile këtu ka student që kanë fort pak dje në mos hiqë për pjesë në historis,
11:29et biografis të shtetit ton,
11:30kurse në bjetë në Leninit e Stalinit kanë njohurit plotat.
11:33Edhe telegramen ndisht një njëri tjetërin,
11:37në shkollu dha një tem bjetën dhe beprën e nartë madnisë të tim bretit,
11:40shumica nuk e zhvilluan temën dhe kur u pyet një në zënës a ju përgjith,
11:44fundi i fjales duhet të të thot zemra e pastaj të pëshkryhet mirë.
11:50Dhe erdi prillit 39-ës,
11:52fashizm italian e shkel të Shqiprin me qizme në hekurt,
11:56popullu i ungrit në kamp,
11:57në liceu në ton vinte jehona e rezistences populore.
12:03Dhe demonstratën e instetet nëntorit 1939,
12:10në liceisët bashk me punëtore dhe gjithë popullin e koshës,
12:14i treguen pushtuesve se ideali liris nuk fëtiste kur në zemrën e Shqiptarit.
12:25Studentët e liceut i është programit kanë depozituar një kuror
12:28para monumentit të herojtë komtar
12:30dhe manifestuar në përrugët e qytetit
12:32të e këndu e këngë nacionale.
12:34Jemi duke vazhduar jetimet në bishkaktarët.
12:37Dhe sot jemi në gjendit të kërkojmë
12:39që Ministria e Arsimit
12:40të ndëshkoj profesor Enver Hoxën.
12:44Kur e pa Italia fashiste këtët keqet të madhe që i bëri gjithë liceisët
12:50edhe ata jashkollor i bëri revolucionat,
12:53ma i mantë mu si sot erdi i korjeri, gjimnazit, troke dera, trek, trek, trek.
12:59Dhe thot dhe nëna plakë një qingë gjithar.
13:03Dhe thot zimejve thot profesorën dhe rogjën e pushuan nga puna.
13:07U, ju bëfshin kur vale e djallit, tonë bushojnë e djallën.
13:12Mirë po shokve e verë, qilatë, zbretë dy kërëndëra,
13:15me grushet për pjetët,
13:17edhe thot të pësisë e këdhiseli,
13:19unë këtër po presë, urdresin kënë bushojnë nga puna.
13:23Po duatë gjatë forta,
13:24tor punojnë si punë tor krau,
13:26edhe pura më të rënda të bëjmë.
13:28Mirë po fashistë nuk do bëjmë,
13:30të të ashporim fashizmi nga vanditonë.
13:32Prensjari luftës kundër fashizmit,
13:37gjithë një rritej.
13:38Shkolla jonë të shme ishte bërë një vatre pashuarat dhe dëshurije.
13:42Shokun e në verë,
13:43e vërtet e kishin larguar nga liceu,
13:45por a i kishte mbjel në zemra tona,
13:47farën e liris,
13:48dhe të luftës kundër fashizmit,
13:51kishte lën atje bashk luftëtar të tjerë,
13:53kishte lën në zënësit e ti të dashur.
14:02Dhe fashizmi qirej,
14:10kërkonte të tithunin himnën përartime,
14:12por ne i përgjigjeshim me fletatë barda,
14:15ne i përgjigjeshim me urretjen ton.
14:18Urdhëroj dëbimin nga liceu të studentve të poshtë qënuar.
14:23I shqetsuar prefekti korshes,
14:25lemron të e prorte vetë.
14:27Fakti dëbimin nga liceu ka e gërsuar sjilin e studentve të tjerë,
14:31studentët e klasë së shtatë kanë deklaruar se nuk kam për të nderua në mënyrë fashiste.
14:36Në dritori liceut ka dhe në ultimatum,
14:38se pot mos përshëndesin dhe të preashtohen nga shkola,
14:41por ultimatumet nuk nga frikësuan.
14:51Fashizmi e gërsohi,
14:52po ne nuk përuleshim,
14:54prisnim edhe ndëroni një dit të madhe,
14:57edhe jo dit erdi.
14:59Ishte 8 nëntori 1921.
15:03Në Tiran,
15:04shokuen verë dhe komunistit e tje shqiptar,
15:07themeluan,
15:08partim.
15:16Po atë dit,
15:18koqa ungrit në demonstratin e madhe antifashiste.
15:21Atë dit,
15:22ra dëshmori par komunist,
15:23koci bako.
15:24Koci ra,
15:31por ungritën e dhjetrat e tjerë.
15:35Dhe në nëzën si të liceut,
15:37ungritëm në kam si gjithë rinia shqiptare.
15:40Një mbrëmje vonë,
15:41kryuam organizatën tonë të rinis komuniste.
15:44Dhe afrojë kështu,
16:00nëndë maj 23-shit.
16:02Ajo dit,
16:03nuk të ti ishte zakonshme për me.
16:06Ajo do të mbete gjithë një në kujtesën tonë.
16:08Atë më njësë,
16:12ne nuk erdhëm në shkollën tonë të shtrend.
16:14Nuk ullëm më në bankat tonë të dashura.
16:18Klasat mbetën të qeta,
16:20pa shurëmën dhe zërat tanë.
16:24Në liceisët,
16:25e donim shkollën tonë.
16:27Klasat tonë,
16:28kishim shumë dëshirë të ullëshim në banka,
16:30por ishte njëzët tjetër që në thëriste,
16:33ishte zëri i atë dheut.
16:34Ditu për para
16:50të datës 9 maj
16:53në klasat e ambinët të tjera të liceut,
16:57ku përgatitë opinioni
16:59për të marë pjesë
17:00samë shumë të rinjë e të reja
17:02në mitingun antifashist të Voskopojës.
17:05U porositëm
17:06që gjoprim i unë
17:08të bëjë në shqetsinë më të mave,
17:11edhe rrugët nga do të kalonim,
17:13do të jeshin të ndryshme.
17:15Ne në avlonët e dëshira
17:16të flistim lirshëm për luftën,
17:19të takoheshim me partizanët,
17:22që në orë të para
17:23të mëngjezit të datës
17:249 majë,
17:26të ndarën në grupet e vogla,
17:28muarëm rrugët të ndryshme
17:30që shpinin në Voskopojë.
17:32Disa muarë rrugën
17:33në dërtim të Polenes,
17:35të tjere në atët e rabonikut,
17:38kurse e shumë të tjere
17:39për mes bostaneve në jugët të qytetit të korqësë,
17:42u dretuan në shatrat e vinshanit,
17:45Voskopit dhe të gjonomadit.
17:47Në bridat e gjonomadit,
17:50grupi sa vinte dhe zmadhojë.
17:53U bëmë shumë,
17:54disa qindra,
17:55të tjere gjetë në Voskopojë,
17:57më disë partizaneve.
18:00Në Voskopojë,
18:01gjetëm dhe mësusin tonë,
18:03Rachi Kjerinji.
18:06Në vendin,
18:07ku do të mbaje mitingu,
18:09buqitëm këngët partizane.
18:12Ne këndonim atët këngë,
18:14që në djëtse,
18:16i mësonim dhe i këndonim
18:18shektas.
18:20Në mitingu,
18:21foli dhe profesori,
18:22në Rachi Kjerinji.
18:24Pre atë i mitingu,
18:25më shumë se një 150 të rinjë e të reja,
18:29të mëtor,
18:30bicejistë,
18:30e ndërënës të shkollës teknike,
18:32u radhitën në qetat partizane.
18:34Në notët unë kam qeni rept,
18:52i rept jam dhe të mi,
18:54por ju këtu në malë dhatë provimin me suksesë,
18:57dhe vënë poju,
18:57ja bëti djërë,
18:58në tonë vajëtë.
18:59në të rinjë.
19:01Në notës të rinjë,
19:03Një një një një një një
19:33Unë e dua për ti në tine
19:35Ty të dua, po të dua është për ti
19:38Oh, sa buk është si kur të kishe pëtek edhe unë për atë dhe
19:50Shok të dashur, jemi mirë
20:01Gëzojmi shumë që dhe ju të jenisht ndoshe mirë
20:04Nela si është, ushurua apo jo?
20:09Të gjithve të fala, fuat
20:10Nela, qesh një her, amma?
20:16E dashur nënë, jam fare mirë
20:20Masu bëjmë e rakë për mua
20:22Jam bërë me të vërtet një djali mirë
20:25Do me thë një komunistë
20:27Gëzojë që dhe unë po marë pjesë në që lirimin e Shqipërisë
20:30Të puth me shumë dashuri
20:33Djali ytë se datë
20:36Ata do të këtheshim me lirin
20:41Po nuk u këthujen dot
20:43Nuk u këthujen dot
20:45Nuk u këthujen dot rachi
20:45Gjaferi
20:46Nuk u këthujen floresha
20:48Nuk u këthujen edhe 50 dëshmor nga 400 liceisët
20:52Kje dolin maleve për liri
20:53Po në vendin e tyre
20:56Do të vinin fëmijet
20:57Njiprit
20:58E mbesat e bive të rukicave të kaldramta
21:01Metin e madhe për tije
21:03Me dëshurin e madhe për lirin
21:05Edhe mblidhemi shpesh në liceon ton
21:21Kjetanim ban emrin e mësuesi të popullit
21:23Arachi Qirinji
21:25Për në këtyre bankave
21:26Për erë të dashura për ne
21:35Vjen shpesh këto mësuesi
21:40Unisht shtrejnë të shokojnë ver
21:42Edhe ashtu si dikur
21:43O vëndzen sve natën më të mirë
22:04Në bankat e kse shkole
22:05Ulen brezat të rinj
22:07Filizat të revolucionit
22:09Vetëm në vitin e këluar
22:10Gjimnazi Rachi Qirinji
22:12Nëzori 200 nëzënës maturand
22:14Nga 16 nëzirët e para shkjerimit
22:16Nëzën si të këti Gjimnazi
22:18Ashtu si ishti ca isët
22:20Dhe të shëjnë për para
22:21Qeshtjene madhe të partis
22:22E të popullit
Be the first to comment
Add your comment