- 2 ay önce
Gece Haberleri, 24 saatin tüm gelişmelerini ekrana getiriyor.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00İzlediğiniz için teşekkürler.
00:30Bir araya gelmesi bekleniyor.
00:32Hem bu zirveyi hem de Erdoğan'ın Çin temaslarını konuşacağız.
00:36DİPAN Başkanı Dr. Tolga Sakman ve Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Anar Ali ile birlikteyiz.
00:42Hoş geldiniz.
00:43Hoş bulduk.
00:44Tolga Bey sizinle başlayalım.
00:46Tabii Şangay İşbirliği Teşkilatı önemli bir kuruluş.
00:50Dünya üzerindeki aslında özellikle Asya ülkelerinin bir araya geldi.
00:55Önemli kuruluşlardan biri.
00:57Ve son dönemde de etkinliğini artırmaya çalışıyor.
01:00Öne çıkmaya çalışan bir örgütten bahsediyoruz.
01:03Son dönemlerde özellikle programlarımızda sizin gibi doktor uzmanlarımızın sık sık beyan ettiği bir gerçek var.
01:11Artık bunu kabul ediyoruz.
01:12Dünya bir değişimden geçiyor net bir şekilde.
01:15Ve yeni bir dünya düzeninin kurulduğuna belki de şahit oluyoruz.
01:19Gelecekte bunu daha net bir şekilde tahlil etme imkanımız olacak.
01:22Ve bu değişim içerisinde özellikle Asya'daki Çin gibi Rusya gibi ülkeler bu değişimde öncü olma niyetlerini sık sık ortaya koyuyorlar.
01:34Ve sanıyorum Şangay İşbirliği Teşkilatı da bu zirvesiyle birlikte değişen dünyada neler yapabileceğini bir kez daha bir araya gelip konuşacaklar.
01:432001 yılında kurulan bu örgütün bildiğim kadarıyla en büyük katılımlı zirvesi gerçekleşiyor Çin'de.
01:51Bunu da söyleyelim.
01:53Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
01:55Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Çin Devlet Başkanı Şi'nin özel davetiyle ve şeref konuğu olarak bu zirveye katıldığını belirtelim.
02:03Belirtelim tabii Şangay İşbirliği Teşkilatı'na Türkiye üye değil ama gözlemci, diyalog ülke statüsü var.
02:13Onu da söyleyelim.
02:14Türkiye tabii ki Asya'yla da ilişkilerini koparmak istemiyor.
02:18Ve bu ilişkileri de sıcak tutmaya gayret ediyor.
02:22Bu zirve ne anlama geliyor?
02:23Oradan başlayalım dünya için.
02:25Ve Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın orada bulunması nasıl bir öneme sahip?
02:31Şimdi Erhan Bey sizin de söylediğiniz gibi dünyada bir yeni düzen arayışı var.
02:36Ve bu düzen arayışında da Amerika'nın özellikle egemen olduğu hem ekonomik hem de politik düzenin alternatifi oluşturulmaya çalışılıyor.
02:48Bunun için yükselen bazı örgütler var, organizasyonlar var.
02:53Biz bir ikisi defaatle konuştuk bu konuda.
02:56Bir ikisi daha ekonomik temelli, doların alternatifini oluşturmak, yine küresel bir para birimi, o olmazsa en azından yerel para birimleri üzerinden ticaret yapmak,
03:06bir finans birliği oluşturmak, bir kalkınma bankası oluşturmak vs. gibi bir eğilimi vardı bir ikisin.
03:14Ama dediğim gibi bu daha çok ekonomik.
03:16Çünkü bir ikisin içinde olan devletlere de baktığınızda dünyanın farklı yerlerinden hatta birbiriyle çok da iyi anlaşamayan devletler bile bir ikisin içerisinde sırf bu dünyadaki dolarizasyonun karşısında durabilmek için.
03:30Ama Şang'la İşbirliği Örgütü'nün durumu biraz farklı.
03:33İlk kurulduğunda 5 devlet kuruyor.
03:35Rusya ve Çin'in önderliğinde ama tabii burada önemli olan hep baskın devlet Çin.
03:44Ve bu 5 devletin de bu organizasyonu kurmasındaki temel motivasyonu aralarındaki anlaşmazlıkları da çözebilecekleri,
03:54işbirliği yapma potansiyelini artıracakları ve daha da önemlisi birlikte hareket ettiklerinde sağlayacakları güvenlik, savunma veya birbirlerini destekleyecekleri yaşamsal konularda bir araya gelmek, fikir birliği oluşturmak.
04:12Ve bu da aslında bize yine bu tartışılmakta olan dünya düzenine alternatif oluşturmak niyetiyle mi yapılıyor sorusunu getiriyor.
04:22Aslında temele baktığımızda evet.
04:25Yani bu bugünkü toplantılarda hem Putin'in hem Xi Jinping'in yaptığı konuşmalarda vurguladığı şeylere baktığımızda zaten artık buradan imtina da etmiyorlar belli etmekte.
04:39Bu bir yeni küresel düzen arayışı.
04:42Bunu nereden anlıyoruz?
04:43Xi Jinping bugün kimle görüşse ki ikili görüşmeler yaptı bugün çokça.
04:48Hepsinde küresel güneyin yükselen küresel güneyden bahsetti ve küresel güneyde Şange İşbirliği Örgütü'nün öneminden bu devletlerle birlikte hareket etmenin öneminden ve sonunda da yeni küresel düzenden bahsettik.
05:03Putin de aynısını yaptı. Putin de bugün üye devletlerin birlikte daha adil ve çok kutuplu bir düzen arayışına bir destek olur bu toplantı.
05:16Destek olmasını ümit ediyorum diyerek yorumladı.
05:19Yani belli ki bu bir küresel düzen arayışının bir parçası.
05:23E şimdi Türkiye'de burada Sayın Cumhurbaşkanı Şeref konuğu olarak davet edilmesi aslında Şange İşbirliği Örgütü'nün yapısı gereği Türkiye'nin varlığı çok tartışmalı olduğu için bu anlamda kıymetli.
05:39Neden bahsediyorum?
05:40Şimdi aslında iki önemli konuk var bu toplantıda.
05:45En önemli konuklar iki kişi.
05:48Biri Hindistan Başbakanı Modi.
05:51İkincisi de Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan.
05:52Çünkü Modi'nin katılımı çok kıymetli bölgesel bir konu için, bölgesel istikrarın sağlanması, o alternatif oluşturma için.
06:02Çünkü Modi dedi ki 2.8 milyar insanın kaderini belirleyeceğiz dedi.
06:08Bu çok önemli.
06:10Sadece insan odaklı baksak bile önemli.
06:12Bir de siz bu iki devletin ekonomisini, askerini vesaire işin içine koyduğunuzda,
06:18evet bu iki devletin sorunlarını çözmesi, birlikte hareket etmeye niyet etmesi, özellikle Hindistan'ın batıdan kopup tamamen Çin'le de işbirliği yapacağı bir siyasi düzleme gelecek olması.
06:32Bu önemli, Asya için ve Şanga İşbirliği Örgütü için önemli.
06:37Türkiye'nin davet edilmesi ve bu toplantıya katılması Sayın Cumhurbaşkanı'nın.
06:44Şimdi Şanga İşbirliği Örgütü Türkiye için tartışmalı bir örgüt.
06:49Çünkü Şanga İşbirliği Örgütü'nün üye alımı yaparken öncelikleri işbirliği örgütüne üye olan devletlerle herhangi bir hasmane tavra girmiş olan organizasyonlara üye olmayan devletlere bakıyor.
07:09Şimdi buraya baktığınızda NATO ile karşı karşıya geliyor Şanga İşbirliği Örgütü.
07:13Çünkü NATO'nun Rusya karşıtlığı zaten biliniyor, Çin yükselen bir tehdit olarak metinlere girdi.
07:19O yüzden NATO ve Şanga İşbirliği Örgütü iki karşıt blok.
07:23Türkiye NATO üyesi bir devlet olarak Şanga İşbirliği Örgütü'ne samimi duygularını ortaya koydu Sayın Cumhurbaşkanı.
07:33O yüzden bu davet aslında Cumhurbaşkanı'nın katılımı Türkiye'nin bir bu küresel düzen arayışında o arayışın bir parçası olma niyetini gösteriyor.
07:48Ki bunu zaten Dünya 5'den büyüktür sloganıyla ortaya koyuyor zaten Cumhurbaşkanı.
07:53Bu o anlamda bu politikanın devamı.
07:56İki, NATO özelinde de Şanga İşbirliği Örgütü ortaya koyduğu bu NATO devletlerinin, müttefik devletlerin birlikte hareket etme noktasının tartışmalı olduğu fikrini de açığa çıkarıyor.
08:18Yani NATO bu kadar kesin, kati bir ittifak olsa üyelerinden biri Şanga İşbirliği Örgütü'yle bu kadar samimi duygular besleyemez imgesini oluşturmaya çalışacak Çin.
08:33O yüzden de bu anlamda önemli.
08:35Hindistan çok önemli demiştiniz.
08:37Arkadaşlarım hemen ekrana bir fotoğraf karesini getirdiler.
08:41Çin devlet başkanı Xi, Rusya devlet başkanı Putin ve Hindistan başbakanı Modi aynı karede ve el ele aslında burada çok büyük bir mesaj var.
08:52Çok, çok.
08:53Yani şeyi hatırlarsanız o dünyanın üzerine el koyan Trump, Suudi Arabistan kralı ve dünya küresinin üzerine Sisi vardı.
09:05O bir dönemdi.
09:07İşte aslında bu da bir dönemin başlangıcı olabilir.
09:09Evet burada tabi Hindistan önemli siz de bahsettiniz.
09:14Nüfusun altını çizdi dediniz Budi.
09:16Çok önemli çünkü Çin ve Hindistan'ı bir araya getirdiğimiz zaman dünyanın iki kalabalık ülkesi Hindistan, Çin'i geçti bu arada.
09:26Bahsettiğiniz gibi neredeyse ikisi 2.5 milyarı geçiyor.
09:282.9 milyar.
09:292.9 milyar.
09:31Çok büyük bir nüfustan bahsediyoruz.
09:33Tabi Amerikan başkanı Donald Trump'ın Hindistan'ı yanına çekmek için çabalar sarf ettiğini biliyoruz.
09:38Göreve geldiği ilk günden itibaren bunları dile getiriyor ve Modi'yi Beyaz Saray'da konuk ettik.
09:43Onu da tam anlamıyla bir şova dönüştürdü.
09:46Ve orada çok sıcak mesajlar vermişti.
09:49Hatta F-35 satışını duyurmuştu büyük bir mutlulukla.
09:54Ama son dönemde baktığımız zaman Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan arasındaki ilişkilerin biraz soğuduğunu görüyoruz.
10:01Hindistan F-35 programından çıkmaya karar verdi.
10:04Almaktan vazgeçti diyelim.
10:06Diğer taraftan Hindistan'a vergi hemen yaptırımını getirdi.
10:11Tabi Rusya ile Hindistan arasındaki o petrol alışverişi ve buradan kar elde etmesiyle ilgili de Trump'ın Hindistan'a göndermeleri, sertleştirileri vardı.
10:24Şimdi tüm bunlara baktığımız zaman Hindistan yönünü yine komşularına doğru çevirmiş gibi görünüyor.
10:30Bu üçlü Şanga İşbirliği Teşkilatı'nın tam anlamında göbeğinde yer alıyor diyebilir miyiz Anar Ali?
10:37Evet şimdi diyebiliriz.
10:41Burada bir aslında blok oluşturma çabası var.
10:44Bu arada siz sözünüzü tamamladınız mı bilmiyorum.
10:46Evet evet.
10:47Tamam.
10:47Yine döneceğim size.
10:49Şimdi Şangay İşbirliği Örgütü baktığımız zaman dünya nüfusunun yaklaşık 10 tane üye ülkesi var.
10:59İki bildiğim kadarıyla gözlemci statüsünde olan ülke var.
11:01İsterseniz izleyenlerimizi aktaralım.
11:03Ülke aslında kuruluş aşamasında 5 ülke.
11:07Bulduğu 2001'de 6 ülke.
11:09Çinistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Rusya, Tacikistan ve son olarak Belarus.
11:18Gözlemci ülkeler Afganistan ve Moğolistan.
11:20Moğolistan, diyalog ortağı Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Sri Lanka ve Türkiye destekçiler de var.
11:31Bunların içerisinde Türkmenistan'ın olduğunu söyleyelim.
11:33Tabii Türkmenistan'ın şöyle bir özelliği var.
11:35Onlar ülkenin kuruluş ilkeleri gereğince hiçbir uluslararası örgütü olmuyorlar.
11:39Ama onlar da bizim için içindeyiz herhalde mesajı veriyor.
11:44Türk Devletleri Toplumunun da bir resmi üyesi değil ama organizasyonun içinde yer aldığını söylüyorum.
11:50Gün geçtikçe büyüyor.
11:51Mesela benim burada dikkatimi çeken Endonezya ve Malezya'nın olmaması.
11:55Herhalde yakın zamanda o tarafa doğru da açılacak mıdır bilmiyorum.
11:59Tabii sizin yorumunuzu da yarım bırakmak istemiyorum.
12:01Çok şey bir değil yani sıkça genişleyen bir örgüt değil.
12:05Yani 2001'de bir üye Özbekistan üye olmuş.
12:08Şimdi Özbekistan'ın üye olması önemli.
12:10Aynı zamanda Özbekistan'ın üye olması ile birlikte bu Şangay İşbirliği Örgütü'nün sekreteriyası Pekin'de.
12:17Bölgesel teoriler mücadele birimi ise Özbekistan'da.
12:21İkinci genişlemesinde bahsettiğiniz gibi yani 2017'de bir genişleme oluyor.
12:25Hindistan ve Pakistan'ın dahil olmasıyla.
12:27En son işte İran'ı ve Belarus'la birlikte 10 üye yani 96'dan 2025'e kadar 10 üye yani 29 sene içerisinde 10 üye ülkeyle yoluna devam eden bir örgüt.
12:41Yani sıkça böyle genişleme amacı taşıyan bir örgüt değil.
12:45Ama baktığımız zaman işte dünya nüfusunun yaklaşık olarak %43'ünü oluşturan bir örgüt.
12:51Gayri safi hasıla, dünya hasılasının %23'ü.
12:55Özellikle İran'ın buraya dahil olması ile birlikte dünyadaki petrol rezervinin %40'ı, doğalgaz rezervinin %44'ünü oluşturan bir örgütten bahsediyoruz.
13:06Şimdi Şangay İşbirliği Örgütü Avrupa Birliği gibi bir örgüt değil.
13:12Neden Avrupa Birliği gibi bir örgüt değil?
13:14Şimdi Avrupa Birliği ile kıyaslanıyor çoğu zaman.
13:16Onun benzeri bir modelin oluşturulma çabası içerisinde olduğuna dair analizler var ama biraz daha farklı örgüt.
13:23Avrupa Birliği hükümetler üstü bir örgüt.
13:26İşte bir parlamentosu var, bir komisyonu var.
13:28Orada alınan kararlar bütün Avrupa Birliği üye ülkeleri anlamında bağlayıcı ama Şangay İşbirliği Örgütü'nün bu anlamda böyle bir mekanizması yok.
13:37Daha güvenlik odaklı.
13:38Daha güvenlik odaklı.
13:39Aslında NATO ile karşılaştırabilir miyiz?
13:41Tabii NATO ile karşılaştırabiliriz.
13:42Tam onu söyleyecektim.
13:43Bu anlamda kendi üye ülkeler içerisinde serbest ticaret anlaşması bile halen yok.
13:49Biraz daha kurulma amacı da zaten işte Kazakistan, Kırkızistan, Tacikistan, Rusya ve Çin ile beşliği ile kuruluyor.
13:56Amaç Orta Asya'daki bu sınır anlaşmazlıklarının terör, uyuşturucu gibi, kaçakçılık gibi unsurlarla mücadele amacıyla kuruluyor.
14:04Dediğim gibi üye ülkeler arasında da serbest ticaret anlaşması halen yok.
14:09Bu anlamda hantal bir şey var örgüt.
14:12Hindistan ve Pakistan'ın katılması 2017 senesinde ikisinin birden üye olarak buraya katılması çok çok önemli.
14:19Bugün Çin Devlet Başkanı'nın Modi ile görüşmesinde artık şöyle bir ifade kullandı.
14:25Biz rekabet değil artık iş birliği yapmak istiyoruz.
14:28Fil ve ejderhanın artık bir arada olabileceğini göstermek istiyoruz.
14:33Önemli ifadeler ancak hem Hindistan ve Pakistan arasında sınır çatışmalarının olduğunu biliyoruz.
14:41Keşmir en son işte geçtiğimiz aylarda bir savaşın eşiğinden döndüler.
14:45İkincisi Çin ve Hindistan arasında da bir sınır çatışması var.
14:492020-2021'de de aralarında neredeyse savaşın eşiğinden dönmüşlerdi.
14:53Diğer taraftan da Çin'in Pakistan'a çok net bir askeri desteği var.
14:56Çok büyük bir desteği var.
14:59Ama Keşmir'de üç devletin sınırı hala belli değil.
15:01Bunu da ortaya koymak lazım.
15:03Yani bu anlamda hem bir anlamda bir blok oluşturmaya çalışırken üye ülkelerin kendi aralarında da son derece ciddi sorunlar var.
15:11İşte en önemlisi Hindistan ve Pakistan'ın savaşın eşiğinden dönmesi.
15:16Şimdi topyekun bir savaşa yeltenmiyorlar.
15:19Neden?
15:19Çünkü ikisi de çok büyük bir nükleer güç ve çok büyük bir askeri güç ondan kaçınmaya çalışıyorlar.
15:24Ama Modi'nin bu ziyarete katılması önemli ve Çin'i ziyaret etmesi çok önemli.
15:312018'den yaklaşık 7 sene sonra Çin Devlet Başkanı ile görüşüyor.
15:36Ve görüşmelerin Trump'ın Hindistan üzerinde bu gümrük vergileri üzerinden bir baskısı da söz konusu.
15:42Yani gümrük vergilerinin %50'ye çıkarılması, Rusya ile petrol ihracatının durdurulması veya azaltılması yönünde Hindistan üzerinde olağanüstü bir baskı var.
15:52Biliyoruz ki Hindistan hem petrol ihracı ithalatının hem de silah ithalatının çok çok önemli bir kısmını Rusya'dan temin ediyor.
16:02Ve bu da Amerikalıları rahatsız ediyor.
16:04Şimdi burada aslında Hindistan çok büyük bir ekonomik güç.
16:10Ulusal rafine kapasitesinin %35'ini Rusya'dan temin ediyor.
16:15Yani en önemli petrol enerji şirketlerinin Rusya ile milyarlarca dolarlık imza aldığı antlaşmalar var.
16:23Şimdi Trump burada baskı yaparak bu anlaşmaları feshedin diyor.
16:26Yani bir orada bir tırnak içerisinde bir zorbalık uygularak Hindistan'ı biraz da buradan uzaklaştırmak istiyor.
16:33Neden?
16:33Çünkü Rusya'ya uygulanan yaptırımlar Rusya ekonomisini tamamen Ukrayna Savaşı sebebiyle çökertmedi.
16:40Neden? Çünkü Çin gibi, Hindistan gibi, hatta Türkiye gibi, hatta Afrika ülkeleri gibi bu yaptırımlara katılmadılar.
16:48Dolayısıyla sizin de bahsettiğiniz gibi bu örgüt, bu toplantı, bu zirve kuruluşundan bu yine en kapsamlı organizasyonu.
17:00Nihai kararlar çıkabilir mi?
17:02Yani burada biraz daha Amerika Birleşik Devletleri'nin Çin ve Hindistan üzerindeki bu gümrük baskısına yönelik bir işbirliği mesajı verilebilir.
17:13Ama üye ülke içerisinde çok önemli sorunların olması, daha böyle bir hantal yapıda bir örgüt olması sebebiyle
17:21Şangay İşbirliği örgütünün çok da en azından şu anki Trump dönemi uluslararası sistemi açısından bahsediyorum.
17:32Uluslararası sistem üzerinde çok fazla bir etkisi olacağı kanısında ben değilim.
17:38Peki, tabii şunu da belirtmek gerekiyor.
17:42Burada güvenlik odaklı bir örgütten bahsettik.
17:45Aklımız hemen, tabii biraz geçmişi kurcaladığımız zaman iki kutuplu dünyada bir Varşova Paktı vardı, bir NATO vardı.
17:52İşte soğuk savaş döneminde iki terazinin iki kefesini dolduran, dengeleyen iki örgüt.
17:59Şimdi burada Şangay İşbirliği Teşkilatı'nın zamanla aslında Varşova Paktı'nın yerini almak istediğini söyleyebilir miyiz?
18:08Yani yeniden ABD ve NATO bloğuna, batıya, Avrupa Birliği'ne karşı dengeleyici bir unsur olarak öne çıkmaya çalıştığını mı aslında görüyoruz burada?
18:20Aslında evet.
18:21Yani şimdi dediğim gibi Xi Jinping bu küresel kuzey, küresel güney ayrımıyla bunu vurgulamaya çalıştı.
18:30Putin'in sözü aslında doğrudan buydu.
18:33Yani bir çok kutuplu sisteme evrilmesi dünyanın ve Şangay İşbirliği Örgütü'nde bunun önemli bir parçası olması.
18:41Hatta bu çok kutuplu sisteme geçiş sürecinde rol alması Şangay İşbirliği Örgütü'nün.
18:46Putin'in de öngörüsü bu.
18:48Ama şunu göz ardı etmemek lazım.
18:50Şimdi Varşova Paktı hani Sovyetlerin etkisiyle yani Rusların o nasıl diyelim gücü kullanma noktasında uyguladığı şeyle şu anda Çin'in...
19:06Güçle ideolojik bir ihraçla.
19:07Yani aynen öyle.
19:09Biraz baskıyla.
19:10Çin güç kullanma noktasında Rusya değil.
19:13Bunu ortaya koymak lazım.
19:14Yani hala ekonomi üzerinden bir şeyler yapmaya çalışıyor.
19:17Gücünü böyle askeri güç veya diplomatik masalarda kendini kabul ettirecek bir güç konsolidasyonu yapacak noktaya gelmedi Çin.
19:30O yüzden şimdi Şangay İşbirliği Örgütü'nün merkezinde de evet Rusya çok etkin ama merkezde hala Çin var.
19:37O yüzden...
19:38Bir Çinli onu söyleyelim.
19:39Yardımcılar arasında Rus yardımcı var.
19:42Evet.
19:43Merkezi Çin'de.
19:45Resmi dilde Çince ve Rusça.
19:47Neyse ki orada dengelemişler.
19:48Yani orada işte Rusların yine etkisini orada görüyoruz.
19:51Ama işte o merkezdeki Çin faktörü Şangay İşbirliği Örgütü'nün de böyle çok aktif ve gücünü gösteren bir organizasyon haline gelmesini engelliyor.
20:00Anar Hoca az önce Hantal dedi.
20:02Hakikaten yavaş hareket etmek durumunda kalıyor.
20:04Bu Çin'in aslında politikalarıyla düşüyor.
20:07Çin zaten sessiz sedasız arka planda kalmayı seviyor.
20:10Çok öne çıkmayı istemiyor.
20:11Hedef haline gelmekten çok korkuyor.
20:13Yani bir şeye gücü yeteceğine tam kanaat getirene kadar o topa girmez Çin.
20:18Bugüne kadar hani dış politika ve güvenlik politikaları hep bu noktada ilerledi.
20:23O yüzden yani bir şey yapacaksa orada başarılı olacağına kesin kanaat getirmiş olması lazım.
20:28O yüzden burada da eğer yeni bir kutup olma niyeti ile hareket edecekse gerçekten bir kutup haline gelmiş olması veya geleceğine inanmış olması gerekiyor.
20:40Peki Türkiye'nin yeri bu örgütlerin neresi?
20:43Şimdi tabii biz statüsünü söyledik ama diğer taraftan da üye olma ihtimali var mı?
20:49Bir diyalog ortağı Türkiye'de işte bu diyaloğun içinde kalmak istiyor ama NATO üyesi olarak böyle bir örgütle üye olması mümkün mü?
20:58Mümkün değil.
20:59Yani çeşitli senaryolar var bunun olası nasıl olabileceğine dair senaryolar var.
21:06Ama metinler üzerinden gittiğimizde Şangay İşbirliği Örgütü bir NATO üyesinin, NATO müttefikinin Şangay İşbirliği Örgütü'ne üye olmasını engelliyor metinler.
21:16O yüzden şu anda Türkiye'nin durumu evet 2022'de yine Sayın Cumhurbaşkanı tam üyelik hedefi koymuştu Şangay İşbirliği Örgütü'ne.
21:27Ama Özbekistan zirvesiydi yanlış hatırlamıyorsam o zaman.
21:32Ama ondan sonra da çok bu dile getirilmedi.
21:36Bir de tabii Türkiye'nin NATO evet NATO ile çok iyi geçinemiyor çoğu zaman.
21:40NATO'nun fikrine, eylemlerine bazen katılıyor bazen katılmıyor ama müttefik, ittifakın önemli bir devleti Türkiye.
21:49O yüzden de NATO burada dururken NATO'nun hedefinde olan bir örgüte de üyelik için NATO'daki yerinden de feragat etmez.
22:01O yüzden burada Şangay İşbirliği Örgütü'yle iletişimini devam ettirecek ki diyalog ortaklığı çok iyi bir alternatif çözümdür.
22:10Yani hiçbir sorumluluk bağlayıcılık olmadan bu partnerliği, diyaloğu devam ettirebilecek önemli bir sıfattı bu.
22:19Bu iyi bir düşünülmüş diplomatik hamleydi zaten.
22:22Zaten sizin yorumlarınızdan şunu anlıyorum.
22:25Şangay İşbirliği ve sizin tabii yorumlarınızdan Şangay İşbirliği Teşkilatı daha kendini bir yere konumlandırmamış.
22:30Konumlandıramıyor.
22:31Ne yapacağına karar vermemiş.
22:31Tartışma aslında bu noktada zaten üye olmanın da çok bir anlamı yok.
22:35En iyi statüdeyiz galiba.
22:37Evet aynen öyle.
22:38Yani şunu göz ardı etmemek lazım.
22:39Hani Türk Devletleri Teşkilatı Şangay İşbirliği Örgütü'ne göre çok daha yeni bir devlet.
22:43Ama baktığınızda çok daha kurumsallaşmış bir altyapısı var.
22:46Yani Şangay İşbirliği Örgütü henüz bir uluslararası örgüt formunu oluşturabilecek tam bir mekanizmayı bile gerçekleştiremedi.
22:57O yüzden hep böyle niyetler birlikte hareket etme çabasını görüyoruz.
23:01Ama metnin içinde birbirlerine karşı güvenliklerini korumak vesaire var.
23:07Hani kuruluş amacında bu var.
23:09Ama Rusya ve Çin ve diğer ülkeler birbirlerinin güvenliğini nasıl koruyacak?
23:15Hangi şartlarda?
23:16Şimdi NATO'yu alternatif olarak düşünüyoruz.
23:18Bir de birbirine karşı toprak talebi olan ülkelerle ne duyuyor?
23:21İşte yani o yüzden kendi genetiğinde zaten problem var.
23:25Şimdi NATO dediğinizde bir NATO ordusu vardır.
23:27Yani her NATO müttefik devletin içerisinde NATO komutasına girebilecek mekanizmalar vardır.
23:34Yani bu basit bir şey değil.
23:35NATO için de herhalde Yunanistan'da Türkiye sadece.
23:38Ama bir siyasi krizle toprak sınır anlaşmazlığı aynı şeyler değil.
23:47Hatta yani o Kıbrıs savaşı sırasında Yunanistan'la Türkiye'nin karşı karşıya gelme olasılığı
23:53NATO'yu en çok endişelendiren oydu.
23:55Çünkü eğer öyle olursa NATO işte o zaman aynı Şangay İşbirliği Örgütü'ndeki gibi
24:01kurumsal olarak tartışılmaya açılacaktı NATO.
24:04Onu istemedi NATO genel olarak.
24:08O yüzden şimdi burada birbirlerini nasıl koruyacakları, birlikte nasıl hareket edecekleri belli değil.
24:16Güvenliğini nasıl sağlayacak yani Rusya ve Çin'i birbirine bağlayacak herhangi bir mekanizma yok.
24:21Diğer devletleri hiç saymıyorum bile zaten.
24:23O yüzden şu anda niyet güvenlik odaklı bir işbirliği ve bu işbirliğinden doğacak olan yeni bir güç odağı olma isteği.
24:33Yoksa burada bir kurumsal hareketten çok söz edemiyoruz.
24:37Ve burada şunu da altını çizeyim.
24:40Yarın asıl İşbirliği Örgütü'nün toplantıları yarın.
24:44Ama Xi Jinping bugün ikili görüşmelere başladı.
24:48İnanın bugün yaptığı görüşmelerdeki konular yarın o zirve marjında yapılacak olan toplantılardan çok daha etkili, çok daha önemli konuşmalardı.
24:58Çünkü zirvede konuşulacak şeyler 3 aşağı 5 yukarı belli ve çıkacak kararın uygulanma potansiyeli de belli.
25:06Ama ikili görüşmelerde altı çizilen konular, gündeme gelen konular, az önceki gösterdiğiniz gibi fotoğraflar bunlar şu anda Pekin'in yapmak istediği şeye daha uygun eylemler.
25:22Şu anda aslında bir şeylerin inşa edildiğini görüyoruz.
25:25Daha yapı ortaya çıkmamış net bir şekilde özellikle sınır anlaşmazlıklarından bahsettiğiniz gerçekten önemli problem Rusya ile Çin arasında var, Pakistan ile Hindistan arasında var.
25:35Aynı şekilde Çin ile Pakistan ve Hindistan arasında var.
25:38Kırkızistan ve Özbekistan arasında var.
25:40Hacikistan'ın da problemleri var.
25:42Yani bunlar çok bugünden yarına çözülebilecek konular da değil.
25:46Yani yıllara sari zaten çatışma alanları bunlar.
25:49Aslında zaten kuruluş mantığına baktığınızda Şangai İşbirliği Örgütü'nün ilk adım olarak kendi içlerindeki bu anlaşmazlıkları çözmek dert.
26:00Onu bitirdikten sonra birbirlerinin güvenliğini sağlayabilecekleri bir form oluşabiliyor.
26:05Ama onun için bile daha vakit var gibi görünüyor.
26:08Evet Cumhurbaşkanı Erdoğan geride bıraktığımız gün Çin Devlet Başkanı Xi ile bir görüşme yaptı.
26:15Ve aynı zamanda Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ile görüştü.
26:18Tabi bugün içinde zirve ile birlikte ikili görüşmeler devam edecek.
26:23Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ana rali sizinle devam edelim.
26:26Sizce bu görüşmede özellikle Xi ile gerçekleşen görüşmede neler konuşulmuş olabilir?
26:33Tabi Çin Cumhurbaşkanı'nın yaptığı açıklamalar önemli.
26:37Sizin de programın başında belirttiğiniz küresel güney kavramı Türkiye ile ilgili açıklamasında da dikkat çekiciydi.
26:46Türkiye'nin bağımsızlık ruhuna sahip yükselen büyük ülkeler ve küresel güneyin önemli üyesi olduğunu söylemiş.
26:53Ve ikili ilişkilerde yeni enerji 5G, biyomedikal gibi alanlarda yeni işbirlikleri oluşturulması gerektiğini dile getirilmiş.
27:00Tabi Çin söz konusu olduğu zaman ekonomi, işbirliği, ticaret, tabi farklı işbirliği konuları da özellikle teknolojide Çin'in nasıl bir aşama kaydettiğini biliyoruz.
27:12Şu cümleyi de ekleyeyim mi?
27:13Yine Xi Jinping'in söylediği işbirliğin stratejik işbirliğini artırmalı, daha adil ve eşit küresel yönetim için, küresel yönetimin inşası için birlikte çalışmalıyız diyor.
27:25Bu da aslında o işte ilk başta tartışmayı açtığınız...
27:28Biraz lafın ucu Amerika Birleşik Devletleri diyor çok mutlu bir şekilde.
27:34Zaten bu zirvenin toplanmasının sebeplerinden biri de hiç dile getirilmese bile Amerika Birleşik Devletleri ve onun dünya düzeni üzerindeki bahsettiğiniz adaletsiz hegemonyası.
27:45Evet Anar Ali, neler görüşülmüş olabilir Cumhurbaşkanı Erdoğan'la Şii arasında ve bu iki ülke arasındaki gelişmelerde hangi noktaya götürür?
27:53Şimdi şöyle bir şey var, bütün bu sorunlardan bahsediyor.
27:59Örgüt içerisindeki üye devletlerin kendi aralarındaki sorunlar vs.
28:04Yani çok böyle bir yekpare bir örgüt olmadığını bize gösteriyor.
28:08Ancak örgütü üye olan ülkeler çok büyük ekonomik güçler.
28:12İçerisinde çok büyük askerli güçler de var, ekonomik güçler de var.
28:15Tabii Türkiye'nin zaman zaman dikkat ederseniz Batı ile ilişkilerde olumsuz bir durum söz konusu olduğu zaman Türk Devleti hep bu veya benzeri alternatifleri gündeme getirir.
28:26Yani bizim dış politika serüvenimize, tarihimize baktığımız zaman bu hep böyledir.
28:32Yani biz bazen NATO ile Soğuk Savaş döneminde de böyle olmuştur.
28:36Kıbrıs meseleleri dolayısıyla zaman zaman sorunlar yaşadığımız dönemlerde Sovyetlerle ilişkilerimiz normalleşmeye başlamıştır.
28:45Soğuk Savaş bittikten sonra da yine Batı devletleri içerisinde Türkiye'nin güvenlik endişeleri en az Türkiye'nin güvenlik endişeleri anlaşılmadığı dönemlerde yine Rusya bizim için bir alternatif stratejik ortak olmaya başlamıştır.
29:03Hatta bunun en son örneği S-400'lerin Rusya'dan alınmasıdır.
29:08Yani zaman zaman Batı bloğu ile biz bir takım askeri sorunlar, siyasi sorunlar yaşayabiliyoruz.
29:15Bulunduğumuz coğrafya itibariyle ve bu zaman biz alternatif işte Rusya gibi, Çin gibi bu bloklara yönelme eğilimi içerisinde olabiliyoruz.
29:26Yani Sayın Cumhurbaşkanı'nın hem 2022 senesinde hem 2023 senesinde Şangay İşbirliği Örgütü'ne üye olabiliriz açıklamalarını bu bağlamda değerlendirmemiz lazım.
29:36Özellikle Biden döneminde biz Batı bloğu ile Suriye sahası başta olmak üzere birçok alanda sorunlar yaşadık.
29:43İşte bu zaman Rusya ile ilişkilerimiz iyiydi.
29:46Şangay İşbirliği Örgütü ile ilişkilerimizin geliştirilmesine yönelik bir takım açıklamalar gördük.
29:51Ancak nihayetinde Türkiye, Tolga Hocam da bahsetti, hem siyasi olarak hem askeri olarak hem ekonomik olarak bir Batı ülkesi.
29:59Her şeyiyle bir Batı ülkesi.
30:01Yani Cumhuriyet kuruluşundan bu yana değil sadece Osmanlı döneminde hatta Osmanlı'nın kuruluş serüveninden sonraki dönemde bile her şeyde bir Batı ülkesi.
30:11Bu kolay kolay değişebilecek bir şey değil.
30:13Ancak geldiğimiz dünya uluslararası sistem itibariyle bu veya benzeri büyük ekonomik güçlerle bir takım ticari ilişkiler kaçınılmaz.
30:24Çünkü Çin'in tek kuşak tek yol projesi var.
30:27Şimdi bu projenin koridorlar meselesi var.
30:30Bu koridorların işte Türkiye'nin içerisinde olduğu yeni antlaşma imzalanan Zengezur koridoru, Türkiye'nin Irak'la kalkınma yolu koridoru, tek kuşak tek yol projesinin Türkiye ayağı yani Türkiye üzerinden Avrupa'ya açılan kapı.
30:47Bütün bunlar ikili görüşmelerde gündeme gelecektir.
30:51İkincisi Çin yine bizim ihracatımızda çok çok önemli bir partner.
30:55Eğer bir takım sorunlar olmasına rağmen Türkiye gerçekten de Çin ile ilişkilerini son derece rasyonel bir perspektifte ilerletebiliyor.
31:07Bunu belirtmek lazım.
31:08İkincisi yine Rusya ile ilişkilerimiz bu anlamda hem ekonomik ilişkilerimiz hem siyasi ilişkilerimiz hem de askeri ilişkilerimiz.
31:17Ukrayna savaşına rağmen Türkiye bu ilişkileri de bir NATO ülkesi olmasına rağmen yine rasyonel bir çerçevede ilerletme becerisi gösterebiliyor.
31:27Yine Pakistan yine ikili görüşmelerin gerçekleştirdiği ülkelerden biri Pakistan.
31:32Pakistan aslında sanıldığının aksine çok büyük bir askeri güç.
31:36Nükleer bir güç.
31:37Türkiye'nin de askeri teknoloji anlamında da Pakistan'la iş birliği içerisinde olduğunu biliyoruz.
31:42Dolayısıyla Türkiye'nin bu Şangay İşbirliği Örgütü'nde diyalog ortağı ben de ona katılıyorum.
31:49Çok son derece rasyonel bir çözüm aslında.
31:53Bu diyalog ortaklığı kapsamında Türkiye bu ülkelerle ticari ortaklığını olabildiğince geliştirme fırsatı sunuyor.
32:04Bu veya benzeri üyeliklerle yapılan iş birliği.
32:06Bu anlamda ben hem Çin devlet başkanı hem diğer devlet başkanı ile görüşmede Türkiye'nin ikili ticari ilişkiler başta olmak üzere siyasi enerji konularında birçok konunun gündeme geleceğini ve bu anlamda da Türkiye'nin bütün bu görüşmelerden avantajlı çıkacağını düşünüyorum.
32:27Evet siz tabi kuşak yoldan bahsettiniz.
32:31Çin için çok önemli.
32:34Gerçekten çok stratejik olarak bunun için çok büyük çaba sayfettikleri dünya üzerinde de bu ticaret yollarına çok önem verdiğini biliyoruz.
32:42Cumhurbaşkanı Erdoğan'a orta koridorla Çin'in kuşak yol projesinin uyumlaştırılmasının önemini vurgulamış.
32:49Ve bu projeler Türkiye için çok çok önemli ifadelerini kullanmış.
32:57Buradan ne anlıyoruz yani bu ticaret yollarıyla ilgili Çin'de biz daha fazla mı iş birliği yapacağız?
33:02Aslında şu anda hani işleyen bir sistem de var aslında tren yoluyla.
33:07Çin'den gelen ürünlerin Avrupa'ya taşınması o yol açıldı.
33:11Ama tabi ki Türkiye'nin de farklı ticaret yollarıyla ilgili projeleri de var.
33:16Çin'in projeleriyle Türkiye'nin projeleri uyumlaştırılabilir mi?
33:21Türkiye buradan nasıl bir kazanç elde edebilir?
33:23İşte o trans-hazar hatları vesaire orta koridorun içerisine entegre edilmesi vesaire gündeme geliyor.
33:29Şimdi kuşak yol projesinde doğu-batı aksını 3 yol belirledi Çin aslında.
33:36Kuzey yolu Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle şu anda feasible değil.
33:41Güney'de Kızıldeniz, Babülmendep Boğazı, Husilerin saldırıları vesaire söz konusu olduğundan orası da çok kullanışlı görünmüyor ve tercih edilmiyor şu anda.
33:53Geriye kalıyor orta kuşak.
33:55Şimdi orta kuşağı da ilerlemesine, orta kuşağın iyi şekilde çalışmasına engel olacak bir durum vardı.
34:03Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki gerilim.
34:06Şimdi tam bu noktada iki noktaya dikkat çekeceğim.
34:09Birincisi Türkiye açısından, ikincisi dünya açısından.
34:11Bir, Türkiye aslında Sayın Cumhurbaşkanı'nın Çin'e giderken mahiyetinde götürdüğü bakanlara baktığınızda aslında Türkiye'nin nasıl yaklaştığını gösteriyor bu.
34:24Yani yanında kim var?
34:25Dışişleri Bakanı'nın yanında Enerji Bakanı, Maliye Bakanı, Milli Savunma Bakanı, Ticaret Bakanı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı.
34:32Yani aslında Türkiye'nin Çin ile ve Şange İşbirliği Örgütü'nün geneliyle yapmaya çalıştığı şey tam da güvenlik ve ekonomi güvenliği, yani finans güvenliğinin vs. sağlanması.
34:46Bu noktadan yaklaşıyor ve buradan adım atmaya niyet ediyor.
34:50Burada tabii bir konu da var. İkili görüşmede gündeme gelen yatırımların, Türkiye'ye Çin'in yatırımlarının gelmesi, Türkiye ve Çin arasındaki ticaret çok büyük.
35:05Rakam çok büyük ama dengesizlik de çok büyük.
35:07Yani Çin'in, Türkiye'ye satışı çok daha fazla Çin'in lehine.
35:11Her ülkede olduğu gibi.
35:13Evet.
35:13Trump'ın en fazla muzdarip olduğu konulardan biri bu.
35:19Evet. Yani en savaş açtığı şey bu zaten.
35:22O yüzden bunu biraz daha dengeye oturtmak istiyor.
35:24Ama şimdi burada orta koridorda Türkiye'nin bunu uyumlu hale getirmesinde de şöyle bir durum var.
35:30Şimdi Şange İşbirliği Örgütü doğrudan kuşak yol projesiyle ilgilenen bir örgüt değil aslında.
35:36Ama Çin o kadar etkili ki Şange İşbirliği Örgütü'nde.
35:40Hani az önce söylediğimiz.
35:41Bu kuşak yol projesi de İşbirliği Örgütü'nün sanki bir projesi yani tüm o Şange İşbirliği Örgütü'nün projesi ve sanki onunla hareket ediyormuş gibi bir algı da oluştu ister istemez.
35:53Bu örgüt üyeleri aynı zamanda bu ticaret yollarının da üzerinde olmasından kaynaklı.
36:02E baktığınızda orta kuşaktaki Türk devletlerinin bir kısmı zaten doğrudan üye bir kısmı gözlemci.
36:09Yani hat böyle tamamlanıyor aslında.
36:13O yüzden şimdi burada Türk devletlerinin Türkiye'nin de yaklaşımı kazan kazan ilkesi üzerine.
36:20Yani Çin bu yatırımları niye yapıyor?
36:23Doğudan batıya mallarını getirmek ve batıda satmak için.
36:26Bunu yapmazsa Çin ekonomik olarak mevcut ilerlemesini devam ettiremez.
36:31Amerika'nın yine Anar Hoca'nın söylediği gibi Amerika'nın da en rahatsız olduğu şey bu.
36:36E burada Türkiye yani malların Türkiye'ye kadar gelmesi gerekiyor ki Türkiye'den Avrupa'ya geçebilsin.
36:43O yüzden de bu hattı kuvvetlendirmeye işler hale getirmeye çalışıyor.
36:48E burada Zengezur Koridoru önemli bir hale geliyor.
36:51Ben hep Amerika ve Çin'in ticaret savaşı hani herkes diyor ya ne zaman girecek ticaret savaşı bugün yarın bekleniyor.
36:59Ben mesela hiç bu ticaret savaşına gireceğini zannetmiyorum.
37:02Aksine ben Amerika ve Çin'in ne zaman bir ekonomik iş birliği anlaşması yapacağına bekleyenlerdenim.
37:09Ve tam da bu beklentimin içerisinde Zengezur Koridoru'nun Amerika tarafından işletilmeye başlanması aslında tam da dediğim noktaya getiriyor.
37:19Yani Çin'in değirmenine su taşıyacak bir projenin içerisine giriyor ve buradan da kendine pay çıkarıyor Amerika.
37:27Tam trabari bir hareket ve tam da Amerika Çin ekonomik iş birliğine adım atacak bir hareket.
37:34Evet şimdi tam bu adım atılıyor ve hemen arkasından Çin ve Ermenistan arasında bir stratejik iş birliği anlaşması imzalanıyor.
37:44Hemen arkasından Ermenistan Dağlık Karabağ'a girdiğinden beri Pakistan tarafından Ermenistan tanınmıyor.
37:54Ve bugün yapılan bir anlaşmayla Pakistan Ermenistan'ı tanıma kararı alıyor.
37:59Diplomatik ilişkiler kuruluyor.
38:01Evet o ilişkilerin kurulması kararı alıyor.
38:03E şimdi baktığımızda bölgedeki bu normalleşme tam da bu ticaret yolunun işler hale gelmesiyle aynı zamanda denk gelmesi biraz manidar değil mi?
38:16İşte o yüzden de burada dönüp şuraya bakıyoruz.
38:21Kafkasya'daki bu durumun kimlere faydası var?
38:24Bir kere Türk devletleri bu durumu bir yani bu yol açılsın ve Türk devletleri birbirine net şekilde bağlansın diye dört gözle bekliyor.
38:34Bu birincisi.
38:36İkincisi bu yol yani Çin bu yolu açarken sadece bir demir yolu ve karayolu yapıp buradan mallarını götürmüyor.
38:45Buraya yatırımlar yapıyor, burada teşvikler veriyor, burayla ticaret yapmaya, ticaretin geliştirmeye çalışıyor.
38:55Bu yine Türk devletleri ve Türkiye için çok kıymetli.
38:58Tam da o az önce söylediğim Amerika'nın da bölgedeki normalleşme hem Trump işte bir Nobel barış ödülüne doğru gidecek kendince ama aynı zamanda da bölgenin ekonomik durumlarının da içerisine girmiş olacak.
39:15Ve bu dönüyor dolaşıyor, konuşuraya geliyor.
39:20Amerika Çin'le karşı karşıya gelmekten ziyade bir iş birliğine doğru gidecekse o zaman Şangay İşbirliği Örgütü yine programın başından beri konuştuğumuz Şangay İşbirliği Örgütü'nün yeni bir pivot oluşturma, yeni bir kutup oluşturma niyeti burada Amerika'nın adımıyla aslında yine bir kere daha akamete uğramış oluyor.
39:44Tabii burada Şangay İşbirliği teşkilatının NATO tarzı bir yapılanmanın içine girip giremeyeceğini konuşuyoruz.
39:50Siz bu konuda teşkilatlanma konusunda biraz çekimsel kaldığını acele etmediğini söylediniz ama diğer tarafta bir Avrasya örgütü olarak genişlemesinin devam ettiğini görüyoruz.
40:03Yani Avrupa'ya doğru Belarus'un katılması, Türkiye ile diyalog ortağı olması, İran'ın katılması, Ermenistan ve Azerbaycan'ın da diyalog ortağı olarak bu zirvede yer alması bunlar önemli ama
40:12bir Asya örgütü sonuç itibariyle ama tabii ki orada Asya'nın da bir de Amerika Birleşik Devletleri ile çok yakın ilişkiler içinde olduğu ülkeleri var.
40:21Yani Japonya, Güney Kore gibi ülkeler.
40:24Asya Pasifik'te bu tip sıkıntılar varken NATO tarzı bir teşkilatlanmanın içine girmek onlar için de çok tehlikeli gibi görünüyor herhalde.
40:36Yani tam anlamıyla hemen yanı başlarında Amerika Birleşik Devletleri'nin varlığını görüyoruz değil mi?
40:43Evet kesinlikle öyle.
40:44Şimdi şöyle bir durum da söz konusu.
40:46Şimdi Şanga İşbirliği Örgütü'nün mesela Türkiye'nin örgüte üyeliğinden üye olabilir mi, katılabilir mi, katılamaz mı?
40:55Yani üye olduktan sonra Türkiye'nin Türkiye'ye sağlayacağı ne gibi avantajlar var?
41:00Zaten Türkiye bu örgüte üye olan ülkelerle ayrı ayrılıkta hepsiyle çok iyi ilişkileri var.
41:06Ticari ilişkileri var, siyasi ilişkileri var.
41:08Zaman zaman batıyla demin de bahsettiğim sorunlar yaşadığı zaman bu ülkeler bir denge unsuru olarak kullanabiliyor.
41:15Son dönemde Pakistan'la yakınlaşması sebebiyle biraz Hindistan'la ilişkiler limoni ama onu çıkmak kaydıyla diğer ülkelerle son derece iyi ilişkileri var.
41:25Genel olarak da Şanga İşbirliği Örgütü'ne hantal bir örgüt olduğundan bahsettik.
41:33Askeri olarak bir örgüte, NATO gibi benzeri bir örgüte dönüşme imkanı çok yok.
41:39Neden yok?
41:40Varoluşsal sorunları olan bir örgütten bahsediyoruz.
41:44Yani üye ülkeler arasında inanılmaz sınır anlaşmazlıkları var.
41:47Daha geçtiğimiz aylarda işte Hindistan-Pakistan arasında bir savaş var.
41:51Dolayısıyla İran'la Pakistan arasında sınır meselinde sorunlar var.
41:56Çin'le Hindistan arasında var.
41:57Dolayısıyla örgütün yakın gelecekte NATO gibi bir benzeri bir örgüte dönüşme ihtimali yok.
42:05Bu anlamda bunu belirtmek lazım.
42:06İkincisi peki ekonomik anlamda işte Avrupa Birliği'ne benzer bir örgüte dönüşebilir mi?
42:13Bu da çok zor.
42:14Neden zor?
42:15İşte 96'da kurulmuş 2025 bu sene içerisinde üye ülkeler arasında serbest ticaret antlaşmaları bile imzalanmamış.
42:24O da farklı farklı sorunlar sebebiyle.
42:26Çünkü örgütün içerisinde şöyle bir şey var.
42:29Rusya ve Çin kurucu iki ülke ama ikisi de aslında stratejik rekabet içerisinde olan ülkeler.
42:35Bugün Çin ve Rusya arasındaki ilişkilerin iyi olmasının sebebi Rusya'nın Ukrayna ile savaşı ve Batı bloğunun bu savaş karşısında topyekun Ukrayna'yı desteklemesi ve Rusya karşıtı cephete yer alması.
42:51Çünkü Çin ile olan ilişkilerle Rusya aslında bunu dengelemeye çalışıyor.
42:56Tabi burada Çin biraz daha amiyane tabiri olacak ama uyanık davranıyor.
43:01Rusya'yı burada destekliyor hem onun petrolünü enerjisini ithal ederken diğer taraftan da savunma sanayi anında Rusya ile bir iş birliği içerisinde.
43:13Çünkü Rusya'nın tamamıyla bu savaşta bir zayıf bir ülke haline dönüşmesini istemiyor.
43:20Ama Ukrayna savaşından da çok güçlü bir şekilde çıkmasını da istemiyor.
43:24Dolayısıyla aslında nötr bir tavır takınarak Rusya'nın bu Ukrayna bataklığı içerisinde devam etmesini istiyor.
43:33Dolayısıyla yani örgütün içerisinde kurucu üyeler dahil söylemeye çalıştığım o varoluşsal sorunlar var.
43:40İşte bütün bunlar örgüte aslında böyle bir statik bir yapıda devam etmesini beraberinde getiriyor.
43:46Evet bunu zaman zaman belirli aralıklarla genişleyebiliyor.
43:51İşte devasa bugün mesela yarınki toplantı örgütün kurulduğundan günümüze kadar en kapsamlı toplantısı gövde gösterisi yapıyorlar.
44:02Çünkü Amerika Birleşik Devletleri ile hemen hemen en önemli Çin, Hindistan, Rusya 3'ü de şu an sorun yaşıyor.
44:07Gümrük tarifeleri meselesi var.
44:10Bunu bir gövde gösterisine çevirmeye çalışıyorlar.
44:12Biz yalnız değiliz alternatif ticari partnerlerimiz var, askeri partnerlerimiz var.
44:17Bunu göstermeye çalışıyorlar.
44:18Ama günün sonunda bütün bunlar bu toplantılar bittikten sonra herkes evine dağıldığı zaman cepinde o sorunlar kalmaya devam edecek.
44:28Her birinin Amerika ile gümrük vergi anlaşmazlıkları devam edecek.
44:32Siyasi anlaşmazlıkları devam edecek.
44:34Kendi aralarında da çözülmemiş sorunlar durmaya devam edecek.
44:38Böyle bir yapı var.
44:39Mesela NATO'nun Avrupa Birliği'nin bu anlamda avantajları şu.
44:43Birbirine karşı da Yunanistan ve Türkiye hariç toprak şeyi yok.
44:46Avrupa Birliği'nin kendi üye ülkeleri arasında da böyle bir devasa sorunlar yok.
44:52Şu an için diyelim.
44:53Şu an için yok.
44:54Nevi şahsına münhasır bir örgüt aslında.
44:57Dolayısıyla nevi şahsına münhasır kılan da şu.
45:00Rusya ve Çin gibi çok farklı blokta, çok farklı nasıl diyelim, siyasal sisteme sahip iki ülkenin kurucu üye olması.
45:09Bu örgütü son derece nevi şahsına münhasır bir örgüt.
45:12Yani kime ne faydası var sorusunu sorduğun zaman, baktığın zaman üye ülkenin kendisine bir faydası var mı?
45:20Bu bir soru işareti.
45:22Ama zararı var mı?
45:24Zararı yok.
45:24Şöyle bir şey dediğim gibi.
45:25Yani bir güç gösterisi yapabiliyorlar.
45:28Bir blok oluşturma, böyle bir görünüm vererek zaman zaman batı bloğuyla yaşadığı sorunları bu anlamda dengelemeye çalışıyorlar.
45:37Dolayısıyla siyasi ve askeri ağırlığı şu anki uluslararası sistemde örgüt olarak var mı derseniz bence yok.
45:48Ama sizin de dediğiniz gibi yani uluslararası sistem sürekli değişen, dinamik bir yapı.
45:53Ne olur, ne götürür?
45:55Üye ülkeler içerisinde bir askeri bir pakta doğru evrilir mi bu süreç?
45:59Onu bekleyip göreceğiz.
46:01Evet Tolga Bey, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın önemli görüşmelerinden biri Rusya Devlet Başkanı Putin'le.
46:07Tabii Putin ve Trump'ın Alaska'daki görüşmesi sonrasında Ukrayna-Rusya savaşının biteceğine dair bazı beklentiler vardı.
46:14Ama o beklentiler karşılık bulmadı.
46:18Özellikle Ukrayna ve Avrupa Birliği ülkelerinin, Avrupa ülkelerinin de bu konuda taraf olmak istediğini biliyoruz.
46:25Ama bir sonuç ortaya çıkmadı.
46:27Bu tabii ki ikili görüşmede birçok konu konuşulacaktır ama özellikle bu savaşın bitirilmesiyle ilgili Türkiye'nin çok önemli çalışmaları var ve etkinliği var.
46:37Rusya'nın da, Ukrayna'nın da güvendiği yani ülke Türkiye.
46:40Bu görüşmede neler masaya yatırılır, neler konuşulur ve belki de savaşın sonucu için bir umut ışığı doğar mı? Size soralım.
46:51Şimdi Trump, Rusya'yı bir sistemin içerisinde tutmaya çalışıyor.
46:58Biz bunu biliyoruz.
46:59Az önce Anar Hoca'nın da söylediği, kendi başının çaresine bakamayacak kadar güçsüz ama Amerika'yla veya Batı sistemine entegre olacak kadar güçlü bir yerde tutmaya çalışıyor.
47:15Putin bunun farkında. Yani o yüzden Alaska zirvesini gerçekleştirirken veya Amerika'yla iletişime geçtiğinde Amerika'nın, Trump'ın bu fikrini, bu niyetini bildiği için elini hep daha kozları elinde tutarak hareket etmeye çalışıyor.
47:34Biz bunu o toplantıdaki halinden, tavrından da gördük.
47:38Daha sonraki açıklamalarından da biliyoruz.
47:40Hep böyle çözüme net şekilde giden noktalarda olmadı.
47:44Şimdi burada o zirveden sonra ilk kez Putin ve Sayın Cumhurbaşkanı karşı karşıya gelecekler, yüz yüze gelecekler.
47:54Şimdi burada benim tahminim İstanbul görüşmelerinin devam etmesi noktasında Putin'i ikna etmeye çalışacak Cumhurbaşkanı.
48:02Çünkü Amerika'da yapılmaya çalışılan, acele ettirilen barış görüşmeleri bir çözüme ulaşmıyor.
48:12Ulaşması da çok beklenmiyor.
48:14Çünkü Amerika'nın konumu belli.
48:18Avrupa ile birlikte hareket etmeye çalışıyor.
48:20Orası ayrı bir noktaya geldi.
48:23Kiev'in Amerika'ya çok güvenmediğini biliyoruz Zelenski'nin.
48:26O yüzden Amerika ile Trump ile işi götürmek biraz sıkıntılı hale gelmeye başladı.
48:33Şimdi biz Zelenski'nin bir dörtlü zirve olasılığına daha yakın olduğunu da biliyoruz.
48:40Yani Putin, Trump, Zelenski ve Erdoğan'ın bir araya geleceği bir dörtlü zirvenin daha adil olacağını söylediğini biliyoruz.
48:49Çünkü orada Amerika'ya ne kadar sanki Ukrayna'nın yanındaymış gibi görünse de artık son şeyde biliyoruz ki Rusya'nın yanında demek de belki biraz doğru olmayabilir bu şartlarda.
49:00Ama bulunduğu yer Rusya'nın daha işine geldiği bir yerde.
49:05O yüzden İstanbul görüşmeleri teknik detayı ağır olan görüşmelerdi.
49:10Biz o zaman da yaptığımız konuşmalarda hep diyorduk ki evet yavaş ilerliyor.
49:17Çünkü bu kadar uzun sürmüş bir savaşın teknik detayı çok olur.
49:22Yani topraktan tutun askerlerin yapısı, sistem, siyasi sistem, başkanlık seçimi veya esir takası vesaire gibi birçok konu var.
49:37Bunlar ilk başta aklıma gelenler.
49:39Bunların detay detay konuşulması gerekiyor ki adil bir barış formu oluşturulsun.
49:44Adil bir barış formu olmazsa bu çatışma bitmez sadece durur.
49:50Yani iki yıl sonra, üç yıl sonra, beş yıl sonra yeniden bu çatışmanın başlamayacağının garantisi olmaz bir adil formu oluşmazsa.
49:58Türkiye bu adil formu oluşturma çabasında.
50:00Şimdi bu noktada Cumhurbaşkanı Putin'i ikna etmeye çalışacağını düşünüyorum.
50:05Görüşmeler burada devam etsin, hızlandırılsın gerekirse.
50:10Yani her görüşmenin arası daha kısa olacak şekilde.
50:15Ve en sonunda da Türkiye'de, İstanbul'da ya da Ankara'da bir zirveyle bu sonuçlandırılsın.
50:23Bu zirveye yine Trump'ın da katılması, tabii Avrupalı eğer ihtiyaç hasıl olursa, özellikle Macron bu konuda çok niyetli, istekli, onu biliyoruz.
50:34Avrupalı liderlerin de katılması belki.
50:36Ama en sonunda görüşmeleri de organize eden, tam bir ara bulucu gibi davranan bir devlet üzerinde bu görüşmelerin yapılması konusunda ikna etmeye çalışacağını düşünüyorum.
50:48Şimdi bu ara bulucu konusunun altını çiziyorum.
50:50Çünkü ara buluculuk sadece tarafların çatışmasını durdurmak değildir.
50:56Yani Trump öyle bir ara bulucu formül oluşturmaya çalışıyor.
51:00Ara buluculuk iki tarafı da belli konulara ikna etmeyi gerektirir.
51:04Biz şu anda iki tarafı da ikna etme çabasındayız.
51:07Onu görüyoruz zaten.
51:09Yani o işte adil olması açısından.
51:13Ama yani bu görüşmelerde Putin'in yaklaşımı ne olur?
51:18Açıkçası o da şu anda elinin güçlü olduğu zamanlar.
51:22Özellikle Alaska zirvesinden sonra biraz daha elinin güçlendiğini, Avrupa'ya karşı da elinin güçlendiğini, Amerika'ya karşı da elinin güçlendiğini görüyoruz.
51:29Burada da Türkiye'nin, Avrupa'nın savunma yapısında, mimarisindeki durumu tartışmaya açılabilir.
51:42Yani eğer Türkiye böyle bir ara bulucu formu oluşturulacaksa, o zaman Rusya'ya karşı oluşturulmaya çalışılan Avrupa merkezli bir savunma işbirliği de Türkiye'nin yeri ne olur?
51:56İşte belki de Putin'le Erdoğan arasındaki artık temel konuşma, tartışma konuları biraz buraya doğru evrilebilir.
52:04Evet. Bir dakikamız kaldı. Otuz saniyemiz. Bu konuyla ilgili bir yorumunuz varsa süre kalmadı. Çok özür diliyorum size.
52:11Yani şey için bir, üçlü bir görüşme için Putin ikna olmaz. Yani hiçbir şekilde ona...
52:17Evet. A kalabalık bir kadro mu gerekiyor?
52:19Yine İstanbul formatında kendi heyetlerini gönderir. Bu şekilde olur.
52:23Çünkü Putin şöyle istiyor. Yani benim önüme bir kağıt koyun.
52:26Donbass tamamen benim toprağım. Böyle bir antlaşmayı imzalarsınız.
52:29Zelenski ile buluşurum. Aksi takdirde Putin böyle bir görüşmeye ikna olmaz.
52:33Çok teşekkür ediyorum. Anar Ali ve Tolga Sakman programa katkılarınızdan dolayı noktaladık efendim. İyi geceler.
Önerilen
53:32
|
Sıradaki
4:46:28
1:49:17
52:48
53:22
2:55:50
1:11:24
2:44:22
55:11
2:22:50
4:20:20
54:25
1:52:58
54:33
54:23
1:51:06
1:03:06
1:33:48
1:29:38
50:21
53:46
1:02:29
53:03
56:24
İlk yorumu siz yapın