00:00Ngayon pong 2025 sa Season 2 ng Aksyon Laban sa Kahirapan ng National Anti-Poverty Commission,
00:06makakasama po natin tuwing Martes at Webes sa Rising Shine, Pilipinas,
00:10ang iba't ibang kinetawa ng mga ahensya at lokal na pamahalaan
00:13upang pag-usapan ang mga intervensyon ng gobyerno sa pagpuksa sa kahirapan.
00:19Sa ating pong bagong season, tututukan natin...
00:22Bayaan sa ating pong bagong season, tututukan po natin ang convergence
00:31o yung pagsasama-sama ng mga programa at stakeholders
00:35sa patuloy na pagpapaunlad ng mga komunidad at pamahayanan.
00:39Makakawintuhan po natin ngayon dito sa ating programa si Chief Administrative Officer
00:44Division Chief Alvin Benedict Del Castillo,
00:47ang Information and Research Division Office on Policy, Planning and Research
00:53mula sa National Commission on Indigenous Peoples
00:56upang talakayin ang mga programa o proyekto
00:58na ipinatutupad ng pamahalaan na tumutugon sa kahirapan sa sektor ng mga katutubo.
01:04Magandang umaga po at welcome sa Rising Shine, Pilipinas.
01:05Magandang umaga, Sir Rodry.
01:07Okay, sa pagdiriwang, Sir, ng International Day of the World's Indigenous Peoples noong August 9,
01:12ipinapaalala po sa ating mga Pilipino yung mahalagang papel ng mga katutubo sa kaularan.
01:19Ano po yung mandato ng National Commission on Indigenous Peoples o NCIP para sa ating mga katutubong kababayan?
01:27Ang mandato po ng NCIP ay protektahan ang mga interes at isulong ang kalagayan ng ating mga katutubong pamayanan
01:35na isinasangalang ang kanilang kultura, tradisyon at ang kanilang pamumuhay para sa iba't ibang programa
01:41na makakapagpalago ng kanilang mga kalagayan at kabuhayan.
01:46Well, Sir, bahagi rin po ng mandato ng National Anti-Poverty Commission
01:51yung pagtitiyak ng kapakanan ng mga IP bilang isa sa mga batayang sektor nito.
01:57Bilang member agency ng NAPSE, ano sa tingin niyo po ang kasalukuyang mga suliraning kinakaharap ng sektor ng Indigenous Peoples?
02:07Isa po sa mga sulira rin na kinakaharap nila ay yung access ating basic services.
02:13Meron na rin po naman yung may mga pagkakataon po na ang kanilang mga lupaing ninuno ay kinukuha ng iba't ibang sektor.
02:22So, kung ito po yung mayroong land grabbing na nagaganap, mayroon din naman po yung pagkasira ng kanilang lupaing ninuno
02:30na lahat ito ay nakakapagdulod din ng kahirapan ng kanilang mga pamumuhay.
02:35Well, sa usapin mo, nabanggit po ninyo yung land grabbing. Ano pong paraan dito?
02:39Halimbawa, ang mga katutubo ang nilalanggrab yung kanilang lupain, e yung mismo nilalanggrab, minsan mga lokal na opisyal pa?
02:46Ang isa pong pamamaraan dito ng NCIP ay yung kasama po rin sa aming mandato, ay yung pagbibigay ng Certificate of Ancestral Domain Titles.
02:56Ito po ay isang formal na pagre-recognize na ito ay ang mga lupain ng mga katutubo ay pag-aaring nila since time in memorial.
03:06Pag sinabi pong time in memorial, ito po yung prior yung Spanish regalian doctrine natin na i-formal po na kinukonsidera ng pamahalaan na ito ay kanilang pagmamayari simula noong sila ay nalagi doon sa lupain na iyo.
03:27Alright, sir. Ano po yung kasalukuyang poverty incidence ng sektor? Ano yung sa tingin ng NCIP yung dahilan kung bakit nagtala ng pinakamataas na poverty incidence sa mga batayan sektor ang IP?
03:41Ayon po yan sa Philippine Statistics Authority noong 2023.
03:44Iyan po ay ang figura po noong 2023 ay 32.4% na ayon po sa PSA. Maraming yung kasing konsiderasyon na nakapagbigay ng ganyang kataas na antas ng poverty incidence.
03:58Kung titignan niyo po ang mga lupain ng ating mga katutubong pamayanan ay nakalagay sa kung tinatawag natin yung geographically isolated or challenged areas.
04:09Sila po ay minsan nasa kabundukan o malayo po yung mga servisyo ng pamahalaan na pwede nilang i-access or pwede nilang makuha.
04:18So, isa po ito sa factors. Maaari rin po natin tignan yung iba't ibang, since kulang nga sa pag-access sa basic services,
04:30nagkakaroon ng diskriminasyon, nagkakaroon ng hindi patas na pagtingin sa ating mga katutubong pamayanan.
04:36Kaya ito po ay mga iba't ibang factors kung bakit nagkakaroon ng mataas na kahirapan sa ating mga katutubong pamayanan.
04:47Well, recognize yung kakulangan ng government services sa kanila.
04:51Sa ngayon, ano po yung mga programa o proyekto na pinatutupad ng pamahalaan para matulungan po ang sektor ng mga katutubong?
04:59Nandyan po yung pagbibigay ng livelihood sa mga ating mga katutubong pamayanan.
05:06Tinitignan po natin kung paano magagamit ang kanilang lupain ni Nuno sa pagbibigay ng turismo sa ating mga doon sa kanilang mga lupain.
05:15Ito rin po ay kaakibat ang iba't ibang ahensya ng pamahalaan na may kanya-kanyang mandato upang sa pagpapalago ng iba't ibang aspekto ng kanilang pamumuhay.
05:29Nandyan po sa marami rin sa ating mga katutubong pamayanan ay may kabuhay na pagsasaka.
05:35So inilalapit po natin sila sa DA at the DAR kung paano mapapalaguyo ang kanilang pamamaraan ng pagsasaka na nakapaloob din sa kanilang mga lupain ni Nuno.
05:46Okay. Pag-usapan po natin yung mga hinahing naman ng mga IPs.
05:51Paano nila na ipaparating ngayon sa national government yung kanilang mga pangangailangan at yung kinakailangan nilang tulong?
05:57Sa pagpaparating po ng hinahing ng ating mga katutubong pamayanan, meron pong nakalagay sa Indigenous Peoples Rights Act na meron pong mandato na magkaroon ng Indigenous Peoples Mandatory Representative.
06:11Sila po ay mga representante na mismong inulukluk ng mga katutubong pamayanan upang magbigay ng magparating ng hinahing sa iba't ibang antas ng pamahalaan.
06:22Ang IPMR po ay merong barangay IPMR, municipal IPMR, city IPMR at provincial IPMR.
06:29So kung makikita nyo po sila po ay merong upuan doon sa sanggunian ng kadalalawigan upang mas maiparating sa yung lente ng katutubong pamayanan
06:41sa pamamagitan ng pagkalap ng pulisiya, paggawa ng mga proyekto na mas maging culturally sensitive doon sa mga pangangailangan ng ating mga katutubong.
06:52Sir, gaano po kahalaga yung pagsasama-sama ng mga sektor o yung convergence ng mga stakeholders
06:59para matulungan at maparandam yung tulong ng national government sa ating mga IPs?
07:05Una po, makikita natin na limitado ang resources ng ating gobyerno.
07:09So sa pagsama-sama o pagtulong-tulong na iba't ibang mga ahensya, nagkakaroon ng resource sharing sa pagpapatupad ng mga proyekto
07:18na angkop sa kultura at sa kabuhayan ng mga ating mga katutubong pamayanan.
07:23Nandyan din po ay yung pagkakaroon ng mas ma-efficient o mas mabilis na pagpaparating ng mga servisyo sa ating mga katutubong pamayanan
07:32na kumbaga ay pasok sa kanilang pangangailangan.
07:38At nagkakaroon ng sensitibo doon sa pagbibigay ng natatangin programa na angkop sa kultura at sa kanilang kabuhayan.
07:45Well, ang laban po natin sa kahirapan ay hindi lamang sa mga maumayan dito sa Metro Manila at sa mga syudad.
07:52Kakasama na rin po yan yung mga kababayan nating katutubo.
07:55Recently po, meron po ba kayong update kung anong programa po yung inyong naibahagi para sa ating mga kababayang IPs?
08:01Apo. Meron po kaming programa na nagbigay ng mga yung abaka stripping machines
08:06kasi po merong mga katutubo na merong nagtatanim ng abaka sa kanilang mga lupa.
08:11Nagbigay po ang NCIP sa tulong din na ibang-ibang partners natin sa privado at sa pamahalaan
08:18ng abaka stripping machines upang mapabilis yung pagproseso nilang ng mga abaka
08:22para makagawa ng abaka-related products.
08:25So, ito po ang goal po nito ay magbigay ng economic opportunities sa ating mga katutubo
08:32na kumbaga tinitignan yung mga pwedeng resources o mga likas na yaman na pwedeng pagyamanin
08:39doon sa kanilang mga katutubong pamayanan.
08:42So, yun na rin yung tinatanim doon sa mga lugar nilang tinitirahan?
08:48Okay. Paano po makakalapit ng tulong or paano hihingi ng tulong, IPs, sa ating national government?
08:54Apo. Una po, pwede po makipagnayan sa NCIP sa ating opisina upang humingi ng tulong sa ating national government.
09:05At saka po yung, minabanggit ko kanina, yung sa kanilang IPMR.
09:10Pwede po kasing from the IPMR, pwede pong idulong sa ating, sa aming katanggapan.
09:17At pwede rin po doon sa, through the local government units.
09:20So, makikita nyo po at different levels ng ating gobyerno,
09:23meron pang mamaraan upang makapagbigay ng konsultasyon,
09:27makapagbigay ng hinahing, at makapagbigay ng solusyon doon sa kanilang mga pinagdadaan ng problema at issues.
09:33Alright, maraming salamat, Sir Alvin, sa lahat ng mga impormasyon na ibinahagi nyo sa aming umaga.
09:38Malagod kami, nagpapasalamat sa inyong suporta.
09:41Hinihikayat namin kayong muling tumutok sa ating programa sa darating na Webes
09:44at samahan nyo kami ang umaksyon laban sa kahirapan.
09:49See you.
