- 2 ay önce
Kategori
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00MÜZİK
00:30Efendim merhabalar, Beyaz TV ekranlarına, Geçmişe Yürüyen Adam programına hoş geldiniz.
00:52Bugün Gebze 2. ve son bölümüyle karşınızdayız.
00:56Sıcak bir Temmuz çekiliş tarihi ve yayınlanma tarihi de sıcak bir Temmuz.
01:04Yani biz şu an ne görüyorsak sizler de yayınlandığında aynısını göreceksiniz.
01:10Hatırlayın lütfen geçtiğimiz hafta Çaban Mustafa Paşa Camii ve Külliyesini size anlatmıştım.
01:17Yani şu duvarın arkasında bulunuyorduk.
01:19Medreseleri ve kapıları konuşmuştuk.
01:23Bugün ise Gebze dediğin yer sadece camiden ve külliyeden ibaret mi?
01:29Tabii ki hayır.
01:30Bu yüzden sokaklara, bu yüzden sokakların ve caddelerin aralarında bulunan tarihi yapılara ve eserlere gidiyoruz.
01:39Beyaz TV tarihe değer veren, tarihle beraber sizlerin evinize misafir olmayı şeref bilen güzide kanallardan biri.
01:51Şu an yapmış olduğumuz program, şu an sizin konuk olarak katılmış olduğunuz bu program konsept itibariyle Türkiye'de ilk ve Türkiye'de tek.
02:04Bizim yaptığımız işi, sizin şu an seyrettiğiniz bu programın başka bir kanalda karşılığı yok.
02:12Bu yüzden sizler evlerinizde, bizler arazide, tarihin olduğu ve yaşandığı yerde, geçmişte yürümeye, tarihte yürümeye devam ediyoruz.
02:25Hazır mısınız?
02:27Ekip arkadaşlarımız olarak bizler hazırız.
02:30Bakın sizi tarih anlamında nerelere götüreceğiz?
02:33Beyaz TV, geçmişe yürüyen adam başladı.
02:48Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'nin bahçesindeyiz.
02:54Evet, külliyenin ana merkezine duvarların içine girmiyoruz.
02:58Dışarıda Çoban Paşa Camisi'ne Sultan Abdülaziz Han döneminde 1860'lı yıllarda yerleştirilen ve eklemlenen bir taş mektep var.
03:13Bir Sıbyan Mektebi gibi ama tam da değil bir ortaokul yani rüştüye.
03:19Çoban Musa Paşa Camisi şu an benim önümde, sizin arkanınızda.
03:24Benim arkamda ise bugün binalar var.
03:27Üstelik çirkin binalar, üstelik yapı itibariyle insanın içine mutluluk vermeyecek kadar çirkin binalar durmaktadır.
03:37Bu binaların olduğu yerde 1960'lara, 70'lere kadar şu an önünüzde bulunan ekranda görmüş olduğunuz fotoğraftaki Aziziye rüştüyesi,
03:50Sultan Abdülaziz Han dönemi rüştüyesini görüyordunuz.
03:56Rüştüye yıkıldı.
03:58Yerine bu iki tane bina yapıldı.
04:01Bu binalar maalesef buradaki güzelliği ve bahçedeki serinliği bozdu.
04:08Kocaman iki tane devasa, herhangi bir ruhu, herhangi bir kimliği, herhangi bir etnik yapısı olmayan iki tane bina.
04:17Halbuki fotoğrafta görülen Sultan Aziz dönemine ait ortaokul, burada bir Sıbyan Mektebi var yani ilkokul,
04:26burada bir ortaokul var yani rüştüye, burada bir lise var tetibbe mektepleri, burada bir medrese var geçtiğimiz hafta görmüştük.
04:36Yani ilkokuldan üniversiteye kadar, mescidine ve camisine kadar bütün eğitim kurumları Gebze'nin tam merkezinde varlığını muhafaza etmektedir.
04:49Bir bina hariç Rüştüye Mektebi, Aziziye Mektebi ya da halkın arasındaki tabirle taş mektep.
04:58Taş mektep yıkıldı, kaldırıldı, yerine meydanın tam ortasına şu iki tane herhangi bir ruhu ve kimliği olmayan,
05:09mimari anlamda herhangi bir özelliği olmayan iki bina yapıldı.
05:14Keşke yapılmasaydı ama yapıldı.
05:16Ve Gebze bu iki bina ile birlikte pek çok çirkin yapılaşmaya da yıllar içerisinde,
05:2470'ler, 80'ler, 90'lar, 2000'ler hatta 2010'larda etrafında kaçak, herhangi bir şehirleşme kültürüne uymayan,
05:36tamamen çarpık çırpık kentleşmelere örnek olarak Gebze'nin yapılaşması örnek gösterilebilir.
05:44Efendim, 1860'lar ama görmüş olduğunuz fotoğraf 1940.
05:51Yani yıkılmasından yaklaşık 30-35 sene, 1970'lerde yıkıldığını düşünürsek,
05:5830-35 sene önceki hali, 1940'lardaki hali tam olarak böyle.
06:04Yani günümüzden 80 sene önce buradan kameraman kardeşimin durmuş olduğu yerden bakıldığında göreceğiniz açı ve bina buydu.
06:17Sizi 80 yıl arayla aynı açıdan çekilen iki farklı fotoğrafla baş başa bırakıyorum.
06:24Sakız Adası'nda bir Rum yetim, İbrahim Ethem Paşa.
06:47Osmanlı Devleti bulmuş, annesi babası olmayan gariban bir çocuğu, zeki bakışlara sahip olan gariban bir çocuğu almış İstanbul'a getirmiş,
07:00burada okutmuş, Müslüman yapmış, ardından paşalık makamını vermiş, sadrazamlık makamını vermiş,
07:08devleti elleri teslim etmiş, bir yetim medeniyetidir Osmanlı, yetimlere özen gösterirdi.
07:16Üstelik Müslümanmış, gayrimüslimmiş gibi bir ayrım yapmazdı.
07:21Netice itibariyle İbrahim Ethem Paşa, Sakız Adalı İbrahim Ethem Paşa,
07:27Hristiyan bir Rum çocuğuydu, Müslümanlaştırıldı, okutuldu, paşa yapıldı, sadrazam yapıldı,
07:35omuzlarının üzerine devletin yükü verildi.
07:39İşte İbrahim Ethem'in beş çocuğu oldu.
07:42O beş çocuğundan biri Osmanlı Devleti'nin ilk arkeoloğu,
07:47Osmanlı'nın önemli ressamlarından biri,
07:50Osmanlı Sanayi Nefise Mektebi,
07:53yani bugünkü anlamda Güzel Sanatlar Akademisi'nin kurucularından ve hocalarından olan
07:59Osman Hamdi Bey'den bahsediyorum.
08:02Kaplumbağa terbiyecisi diye, ilahiyatçı diye ya da Gebze'de bir gün ismindeki tablolarıyla meşhurdur.
08:11Tamam işte, şu an Gebze'de bir gün tablosunu görüyorsunuz.
08:17Bu tablo, hanımefendiler, köyün orta yerinde,
08:23o köyün orta yeri tam olarak burası.
08:25O binalar da buralar.
08:29Bugün blurlandığı için, reklam olmasın diye kapatıldığı için,
08:34binaların ne olduğunu görüyor ama dükkanları görmüyorsunuz.
08:38Reklam gereği yasak göstermemiz.
08:41Ama burası bir toprak alan.
08:44Burada hayvanlar var,
08:46hanımefendiler, babaanneler, neneler burada
08:49ve binalara doğru bakıyorlar.
08:52Burada binalar var.
08:53Yolun bittiği yerde büyük binalar olmasaydı,
08:57hemen bu yolun sonunda ki birazdan,
09:01bir sonraki güzergahımız orası,
09:04köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın Kethüda'sı,
09:08İbrahim Paşa'nın yaptırdığı hamama doğru gidiyoruz.
09:12İşte şu an 2025 Türkiye'sinde görmediğimiz kubbe,
09:191880'li yılları yapılan Osman Hamdi Bey tablosunda kendini bulmuş bir kubbe var.
09:27Fotoğraftaki kubbe tam olarak elimi gösterdiğim yerde sayılı dakikalar sonra oraya doğru adım atacağız.
09:35Sevgili dostlar,
09:37buralar bir çiftlik gibi.
09:39Sanki bir köy evi ve buralar bahçeler.
09:42İşte bu bahçelerin olduğu yerde,
09:44hanımlar, hayvanlar şuralarda,
09:47İbrahim Paşa hamamının kubbesi ileride,
09:51takvimler 1880'ler,
09:53Müthiş bir Osman Hamdi tablosu Gebze'de bir gün.
10:00Bu tabloyu gördünüz.
10:02Bu tabloyu aramızda çok fazla gören insan var.
10:05Peki bu tablonun şu an görmüş olduğumuz burada çizildiğini biliyor muyuz?
10:12Keşke Gebze Belediyesi tam olarak şuraya bir billboard assa,
10:18bu tabloyu oraya koysa ve dese ki şu an burada bulunmaktasınız.
10:25Ne kadar zarif olur değil mi?
10:27Gebze Belediyesi bunu yapsa belediyecilik yapmış olur.
10:33İnşallah yaparlar.
10:34Biz şu an Osman Hamdi Bey'in durduğu yerde,
10:39resim çizdiği yerde durmakta ve sizlere 1880'leri anlatmaktayız.
10:46Tam olarak söyleyeyim mi?
10:48Takvimler 1880 diyelim.
10:52Yuvarlak rakam olsun.
10:53Yani günümüzden 145 sene önce aynı açığı,
10:59145 yıl ara ile aynı açığı.
11:03Fakat biri yağlı boya tablo, biri fotoğraf, ikisi şu an karşınızda.
11:181948 tarihli bir fotoğrafla karşı karşıyayız.
11:31Bu fotoğrafı anlatırken, bir önceki fotoğrafta Osman Hamdi Bey'in 1880 tarihli yağlı boya tablosundaki şu an önünüzde,
11:41bir kubbe var demiştim ya, büyük binaları o kubbeleri kapatıyorlar ve biz o kubbeleri göremiyoruz demiştim.
11:49İşte o kubbe, bu kubbe.
11:511880 yılında Osman Hamdi Bey'in tablosuna konu olan kubbenin önündeyiz.
11:58Bu kubbe, 1660'lı yıllarda köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın ket hüdası, İbrahim Paşa tarafından yaptırılan hamamın kubbesidir ki,
12:11birazdan önüne geldiğimizde detaylı bir biçimde ben bu hamamı neden yapıldığını ve nasıl yapıldığını anlatacağım.
12:19Ama şu an konumuz Osman Hamdi Bey değil, Osman Hamdi Bey'in yaptığı tablo değil ya da hamam değil.
12:27Şu anki konumuz, buraların itfaiye olarak kullanıldığı günler.
12:33Günümüzden tam 77 sene önce Gebze Belediyesi'nin itfaiye tertibatı tam olarak buradaydı.
12:42Şuralarda araçların depoları vardı.
12:47Yangın araçları ve yangın mühimmat malzemeleri.
12:52Şuralarda bulunan tek katlı yapıların içinde bulunuyordu ki ben şu an 77 sene önce depo olarak kullanılan tek katlı bir yapının içine girdim.
13:06Şu an bu yapının içindeyim.
13:10Şu an kayboldum, şimdi geldim.
13:13Geldim, etrafa baktım.
13:1577 sene önceki itfaiyeci olsam, muhtemelen şu an etrafımı kapatan bu yapıların, bu binaların hiçbirini görmeyeceğim.
13:25Bu resimler, bu fotoğraflar bize bu bölgede olan değişiklikleri, nelerin deforme olduğunu, nelerin düzeltildiğini çok fazla ve çok iyi biçimde göstermekte.
13:40Gebze Belediyesi'nin itfaiye tertibatının burana olduğunu, bu programı Gebze'den seyreden dostlar acaba biliyorlar mıydı?
13:51Bilmiyorlarsa, Gebze'li bir kardeşiniz olarak ben size söyleyeyim.
13:56Buyurun size Gebze Belediyesi'nin itfaiye tertibatı.
14:01Bugün bu itfaiye tertibatının, bu itfaiye binasının olduğu yerde bir Roma sarnıcı varmış.
14:0922 metre derinliğinde, 15 metre çapında bir sarnıca dakikalar sonra şahitlik yapacağız.
14:182025-1948, 77 yıl ara ile aynı açıdan çekilen iki farklı fotoğrafla baş başa bırakayım.
14:30Ardından Roma ve Osmanlı dönemi sarnıçlarına adım adım gidelim.
14:48Roma İmparatorluğu'nun su yolları üzerine 1660'lı yıllarda yani günümüzden 400 sene önce yapılan su yollarını görüyorsunuz.
15:07Bu su yolları birazdan programın sonuna doğru gideceğimiz su dolabı adı verilen Türkiye'de 3 yerde bulunan yalnızca su dolabı için bile Gebze'ye gelmeye ve Gebze'yi görmeye değer.
15:25Bütün bu suların gelmiş olduğu su dolabına gittiğimizde burası neresi acaba diyeceksiniz.
15:32Bakın biradan göreceğimiz su yollarından önce Roma ardından Osmanlı Devleti su getirmiş ve burada bulunan hamama su ulaştırmış.
15:47Ardından şurada bulunan ki biradan anlatacağım çeşmeye su götürmüş ardından evlere su götürmüş.
15:56Hepsi bu bölgede yaşayan insanlar için şu yollar adım adım ve yavaş yavaş gelindiğinde bakın buralarda Roma Devri'nden kalma su yolları
16:14Tabii ki de bunlar Roma'dan kalma değil. Bunlar Osmanlı'dan kalma. Roma'dan kalma su yollarının üzerine Osmanlı'dan kalma su yollarını görüyorsunuz.
16:26Aslında burada bin yıl önce sarnıç vardı. 400 sene önce o yolların olduğu yere Osmanlı yolları yapıldı.
16:36Biz şu an tarihin üzerinde yürüyoruz. Gebze'de böyle bir tarih var. Gebze'de yaşayanlar ve İstanbul'da yaşayıp da Gebze'ye yakın olanlar kesinlikle buraya gelmeli.
16:49Peki Türkiye'de 3 yerde bulunan su dolaplarından birinin bulunduğu Gebze'de bu su dolaplarından taşınan şöyle döndüğümüzde göreceğiz.
17:02Su dolaplarından taşınan suların burada depolandığı yer neresi muhteşem bir yer.
17:10Onun için buradan çıkmak ve 22 metre derinliğinde 15 metre çapında büyük su kuyusunu görmemiz gerekiyor.
17:22Ben gidiyorum sizleri de orada bekliyorum. Buyurun lütfen.
17:25Osmanlı'nın yaptığı su yolları üzerinde yürüyoruz.
17:41Az evvel üzerinde yürüdüğümüz su yolları şurasıydı. Bu görünüyor.
17:46Şimdi bu su yollarının şehre, çeşmeye ve hamama su götürdüğü sarnıca, büyük sarnıca geliyoruz.
17:56Hiç merak etmeyin. Her bir cam 15 kişiyi aynı anda taşıyor.
18:02Bu yüzden üzerinde rahat rahat yürüyebiliriz.
18:06Yavaş yavaş Roma İmparatorluğu'na doğru giriş yaptık.
18:11Ve şu an içinde hala suyun olduğunu görüyoruz.
18:16Tabii çok tozlu.
18:18Mesela şuradan kenarlara bakıldığında altımızda bir Roma eserinin, bin yıllık bir sarnıç eserinin bulunduğunu görebiliyoruz.
18:2822 metre altımızda, 15 metre çapında bir su haznesi, su sarnıcı bulunuyor.
18:37İki tane kemerle kapatılmış, 15 metre çapında, 22 metre derinliğindeki bu su haznesi, 6-7 katlı bir apartman yüksekliğinde bulunmaktadır.
18:50Biz şu an tam bin yıllık bir tarihin üzerinde bulunurken, arkamda ise 400 yıllık bir tarih var.
18:59Şimdi kim der ki, burası İstanbul değil, burası Gebze.
19:06Hayır efendim, İstanbul'daki tarihi birikim kadar Gebze'de de tarihi birikim var.
19:13Bin yılın üzerine çıktım, 400 yılı anlatıyorum.
19:18Nasıl güzel bir şey değil mi?
19:20Şimdi sizi, 400 yıllık başka bir esere doğru, 1665 tarihinde yapılan, Türkiye'de birkaç tane bulunan, güneş saatli, güneş saati bulunan çeşmelerden biri olan Gebze İbrahim Paşa çeşmesine doğru,
19:42bakın o da tam şurada, oraya doğru gidelim.
19:45Şimdi ne mana, ne demek yani bir çeşmede güneş saati niye olur ki?
19:52Bu sorunun cevabını güneş saatinin olduğu yerde ve çeşmenin orada sizlere anlatmak istiyorum.
20:00Efendim, 400 yıllık tarih, 1000 yıllık Roma tarihi ve 2025 Türkiye'si Gebze'si sizleri bekliyor.
20:15Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, yani Osmanlı döneminin duraklama dönemi içerisindeki yükselme devri diye bilinen
20:3119. Osmanlı Padişahı Sultan IV. Mehmet'in 70'li yaşları aşan sadrazamı Köprülü Mehmet Paşa'nın okuma yazma bilmediği parmak hesabıyla hesap yaptığı söylenmekte
20:47böyle bir adamın medrese görmüş, tedrisat görmüş, üniversite görmüş olan çocuğu Köprülü Fazıl Ahmet Paşa 1660'lı yıllarda sadrazamlık yaparken yolu buradan düşer.
21:02Burası Gebze. Burası menzilhane. Menzilhane şu demek, İstanbul'a giderken son uğrak yeri.
21:13Artık burada mola verirsin, burada konaklarsın, burada çayını, çorbanı içer, dinlenirsin.
21:19Buradan sonra artık Üsküdar'a kadar dinlenmek yok. Zira 40 kilometre var ve buradan sonra yürüyorsun.
21:28Ya da İstanbul'dan geliyorsan, Anadolu'ya gidiyorsan ilk uğrak yeri, ilk durak, ilk menzil.
21:37Üsküdar'dan yola çıkan hacı adayları, Üsküdar'dan yola çıkan ordu mensupları, mesela Bağdat Seferi'ne çıkan ordu,
21:48Yeni Bağdat Caddesi adı verilen bir cadde üzerinden geçerek Irak'a, Bağdat'a geçmiş.
21:55Hem Doğu Seferleri hem de hacca giden hacı adayları bu yoldan geçmek zorunda.
22:02Bu yüzden burası birinci menzil.
22:06Köprülü Fazıl Ahmet Paşa buraya gelmiş, burada konaklamış, etrafı gezmiş, beğenmiş.
22:15Demiş ki burası büyük bir yerleşim yeri.
22:17Bu yerleşim yerinin en büyük problemlerinden biri su.
22:21Yanında bulunan İbrahim Paşa'ya demiş ki, İbrahim Paşa Ketüdağ'sı.
22:27Paşam demiş, burası önemli bir güzergah.
22:30Hacı adayları geçiyor buradan, hacı adaylarına su vermek bizim görevimiz.
22:36Ordu geçiyor buradan, ordu konaklıyor.
22:40Orduya su vermek bizim görevimiz.
22:43Bak burası ihmal edilmiş, bak burada su yok.
22:46Bu yüzden buraya su bulmamız lazım.
22:48Paşam seni bırakıyorum.
22:51Defterdarlıktan yani Maliye Bakanlığı'ndan adıma para al.
22:56Borçhanesine bana yazdır.
22:58Bakar mısınız şuraya bir paşa, adıma para al diyor defterdarlıktan.
23:04Borç olarak yazdır, ben ödeyeceğim.
23:07Buraya bir su bul.
23:08Buraya bir çeşme yap.
23:10Buraya bir hamam yap.
23:12Bütün hepsini, burada aslında Roma devrinden kalma bir su yolunun var olduğunu bilmeksizin söylüyordu.
23:19İbrahim Paşa, köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın Kethüda'sı, İbrahim Paşa peki paşam diyor.
23:27Ahmet Paşa buradan gidiyor.
23:30Ahmet Paşa'nın Kethüda'sı, İbrahim Paşa kalıyor.
23:34Ve onun su bulmakta mahir İbrahim Paşa'nın Kethüda'sı, etrafı araştırıyor, soruyor, soruşturuyor.
23:43Bugün askeriyenin kullandığı, aslında askeriye de gitti.
23:47Millet bahçesi oldu.
23:49Gebze millet bahçesi.
23:50Millet bahçesinin bulunduğu yerlerde, küçük su hazneleri buluyor.
23:56Yolunu takip ediyor.
23:58Bugün Gebze Stadyumu olarak kullanılan yerde, stadyumun olduğu yerde, bir su haznesi buluyor.
24:06Araştırmasını yapıyor.
24:08Su hem fazla, yani hem Gebze'ye yetecek kadar fazla, hem de içilebilir kadar temiz.
24:15Hemen araştırmaları yapıyor ve parti parti, mola vere vere, ara vere vere, su istasyonları kura kura, büyük bir mesafe, bu suyu Gebze merkeze getiriyor.
24:32Önce hamama, çeşmeye, ardından bütün sokaklara, ara çeşmeler olarak bu suyu götürüyor.
24:40Ve biz her şeyi sudan yarattık, ayet-i kerimesi kapsamında Allah'ın en büyük sevabı, susamış bir kuluna su vermektir.
24:50Bu arada susamış kulun Müslüman olmasına gerek yok.
24:55Ateist de olabilir, Hristiyan da, Yahudi de olabilir.
24:59Her ne oluyorsa olsun, susamışa su vermek, İslam'ın en büyük sevaplarından biri.
25:05Bizler suyu, Kerbela'da, Hazreti Hüseyin'de öğrendik kıymetini.
25:11Dört yüzlü bir çeşme var.
25:14Bir tarafında iki, diğer taraflarında birer tane olmak üzere beş kuruna var.
25:19Bu çeşmenin bulunduğu yerde, hemen yukarıda bir güneş saati var.
25:24Bir dakika, olmaz.
25:26Burada, çeşmede güneş saati olmaz.
25:30Burada neden güneş saati var?
25:31Hadi gelin, onu da tam yerinde konuşalım.
25:35Ben gidiyorum, sizi güneş saatinin olduğu yere bekliyorum.
25:39Hadi buyurun.
25:50Çeşmenin tam köşesinde, yukarıda bir güneş saati var.
25:55Bu güneş saatinin burada olması biraz anlamsız.
25:58Zira çeşmelerde, neden güneş saati olsun ki, bu sorunun cevabı, ya bu binanın olduğu yerde, ya da karşıdaki kuyumcunun olduğu yerde, bir mescit olmalı, ya da bir namazgah olmalı.
26:15Yani, ya burada, benim karşımda bir kervansaray var.
26:21Bu kervansarayın, etrafında binalar olduğu için, size gösteremiyorum.
26:26Bu kervansarayın olduğu yerlerde, ya da buralarda bir yerlerde, bir mescit, bir namazgah, namaz kılınan bir yer olmalı ki,
26:37Böylesine bir güneş saati burada anlamlı olsun.
26:42Yoksa güneş saatinin çeşmeyle bir bağlantısı yok.
26:46Namazla bir bağlantısı var.
26:48Demek ki 17. yüzyılın sonlarına doğru,
26:51burada, sokakta, bugün üzerinden sokak geçen yerlerde bir mescit varmış.
26:58Size onu anlatmak istedim.
27:00Takvimler 1953, yani günümüzden 72 sene önce,
27:22bugün Gebze'de yürüyüş yolu olarak kullanılan tek bir cadde var.
27:27Orası da bu.
27:28Bu caddenin, günümüzden 72 sene önce,
27:331953 yılındaki hali,
27:37şu an fotoğrafta görmüş olduğunuz gibi.
27:40Anlaşılan o ki,
27:42burası yürüyüş yoluydu,
27:44ya da 52'li yıllarda,
27:46ne kadar araba olabilir ki Gebze'de,
27:50bu da mantıklı bir riza,
27:52arabanın az olmasından dolayı,
27:55araba yok.
27:56Ve biz zannediyoruz ki trafiğe kapalı bir cadde.
27:59Hayır, Gebze'de araba yok.
28:0290'lı yıllarına baktığımızda,
28:04burada, buranın 90'lı yıllarında,
28:06burası normal, bildiğiniz bir cadde.
28:09Bu cadde,
28:102000'li yılların başlarında trafiğe kapatılıyor.
28:13Bugün ise trafiğe kapalı,
28:16yürüyüş yolu olarak kullanılıyor.
28:18Bu haliyle,
28:20insanların nefes alması,
28:23gereken sokakların bulunduğu kapalı caddeler,
28:26haliyle bu güzel.
28:281953 yılında,
28:30tam olarak görmüş olduğunuz gibi bir görüntü var.
28:33Fakat 2025'e geçtiğinde,
28:36sağda ve solda bulunan kısa apartmanlar,
28:40tek katlı binalar,
28:42gece kondular,
28:43hepsi yıkılmış.
28:44Ve yerlerine böyle,
28:46bunlar muhtemelen,
28:48bu apartmanlar,
28:50yapı itibariyle muhtemelen,
28:521980'lerin başları,
28:55veya 90'lar,
28:56ya da 70'ler,
28:57o yıllarda yapılan apartmanlar,
29:00demek ki,
29:0170'li yıllarda buraya gelseydik,
29:04az evvel,
29:05ya da şu an,
29:07ekranda görmüş olduğunuz fotoğrafta gibi bir,
29:11gebze görecektik.
29:13O gebze daha güzelmiş.
29:15Şu anki gebzeye göre,
29:17fotoğrafta görmüş olduğunuz gebze,
29:20çok daha güzel.
29:21Efendim,
29:221952,
29:252025,
29:252025,
29:27üzerinden geçen,
29:29koskoca,
29:3073 yıl,
29:31aynı açı,
29:33iki farklı fotoğraf,
29:35şu an karşınızda.
29:3619. Osmanlı Padişahı,
29:59Sultan 4. Mehmet Han dönemi için,
30:02devlette duraklama dönemi denir.
30:04Fakat bu duraklama döneminin içinde,
30:06Köprülü Mehmet Paşa gibi bir yükselme devri vardır.
30:10Parantez içinde detay gibi görünür.
30:13Bu Köprülü Mehmet Paşa'nın,
30:16bir oğlu var demiştim,
30:17Fazıl Ahmet Paşa.
30:19Fazıl Ahmet Paşa,
30:21İstanbul'dan çıkmış.
30:24İlk durak yeri gebze.
30:26Bakmış ki,
30:27burada su problemi var.
30:29Bunun üzerine,
30:30kendi ketüdası,
30:32İbrahim Paşa'ya der ki,
30:34Paşam sen burada kal,
30:36sen benim adıma,
30:38defterdarlıkta bir hesap aç,
30:40bütün tahsisatı,
30:41parayı,
30:41defterdarlıktan,
30:42yani bugünkü anlamda,
30:44Maliye Bakanlığı'ndan al,
30:46bana borç yazdır,
30:47ben onu öderim,
30:48burada kal ve bu insanların,
30:50su ihtiyacını gider.
30:52Bunun üzerine,
30:52İbrahim Paşa,
30:54kendi lalası olan,
30:55su lalasını,
30:56görevlendirir.
30:57Der ki,
30:58Gebze'de,
30:59su yok.
31:01Buraya bir su açmamız lazım.
31:03Buraya içme suyu getirmemiz lazım.
31:05Bunun üzerine,
31:07İbrahim Paşa'nın,
31:08lalası,
31:10dışarıya çıkar.
31:12Şehirden çıkar.
31:13Şu an 1940'larını görüyorsunuz.
31:171940'lar,
31:191640'lar,
31:20sanırım bu kadardı.
31:21Dışarıya çıkar.
31:23Ve pek çok yerde,
31:24su kuyusu açtırır.
31:26İçinden su çıkan kuyuları,
31:29bir merkeze,
31:31bir büyük merkezi,
31:32su toplama,
31:34havuzuna aktarmıştır hepsini.
31:36Ki biz bu su toplama havuzuna,
31:38su dolabı diyoruz.
31:40Su dolabına aktarmıştır.
31:41Ve,
31:42şu çizgiyi,
31:43takip ederek,
31:45az evvel anlattığımız,
31:47hamam,
31:47ve çeşmenin olduğu yere kadar,
31:49bu suyu,
31:51iskele iskele,
31:52temel temel,
31:53su terazisi,
31:55su terazisi,
31:57bir yerden bir yere,
31:59oradan başka bir yere,
32:00oradan başka bir yere,
32:01aktara aktara,
32:03merkeze doğru getirmiştir.
32:05Bu getirme işlemi,
32:07uzun sürmüş.
32:08Bakın şu an,
32:091900'lerin başları,
32:11100 sene önce,
32:13gebze,
32:13ne kadar da muhteşem,
32:15hamam,
32:16şu an hamamı görüyorsunuz,
32:18hamamdan bir görüntü,
32:20şu an,
32:21ikinci lige yükselmiş olan,
32:23gebze,
32:25spor kulübünün stadyumu,
32:27şu boş olan yer,
32:28ve bunlar da su terazisi,
32:30bir sonraki fotoğrafta,
32:32bu su aktarma istasyonlarını,
32:34daha büyük göreceğiz,
32:36ve gördük,
32:37hey gidi hey,
32:38bir zamanlar futbol,
32:40böylesine ahşap,
32:41kalelerle oynanıyormuş,
32:45şuradan kırılan,
32:46ahşap,
32:47takviyeler yapılmış,
32:48ama eğilmiş,
32:49bükülmüş,
32:50hemen arkasında,
32:52İbrahim Paşa'nın,
32:54400 sene önce,
32:56uzaklardan,
32:57şehir dışından getirdiği,
32:59suların,
33:00şehre aktarılırken,
33:02kullanıldığı,
33:03su terazileri,
33:04ya da su aktarma,
33:06merkezlerinden,
33:08birini görmekteyiz,
33:09ve artık,
33:10su dolaba getirildi,
33:12su dolaptan,
33:14dolap deniyoruz,
33:15su bekletme havuzuna,
33:17su dolabına getirildi,
33:19ve oradan,
33:20az evvel,
33:21dört yönlü,
33:23beş kurnalı,
33:24İbrahim Paşa çeşmesi,
33:26önünde,
33:27anlattım ya,
33:28işte o çeşmeye,
33:29ve buradan da,
33:31her sokağa,
33:32her caddeye,
33:34her çıkmaz sokaktaki,
33:36çeşmelere,
33:37mahalle çeşmelerine,
33:37sular aktarıldı,
33:39bakın burada,
33:40hamam görünüyor,
33:42hamamın,
33:43sarıcını gördük,
33:44bakın burada,
33:45çeşme görünüyor,
33:47şimdi,
33:48hadi gelin,
33:49Gebze'nin,
33:50dört yüz yıllık,
33:51su ile,
33:52imtihanını,
33:54yerinde görelim mi,
33:55şu koridorun,
33:56sağında,
33:58çok ciddi,
33:58emeklerle,
33:59harcanmış,
34:00Türkiye'de,
34:01birkaç yerde bulunan,
34:04dört yüz yıllık,
34:05bir su,
34:06dolabına doğru,
34:08yolculuk yapalım,
34:09hadi gelin,
34:13ha bu arada,
34:16bu arada,
34:18bunu da unutmayalım,
34:19doksanlı,
34:20seksenli,
34:21yıllardaki,
34:22hali de böyle,
34:24Osmanlı zamanında,
34:25işe yarayan,
34:26bu dolap,
34:28seksenli yıllarda,
34:29böyleymiş,
34:31bize,
34:33yolculuğumuzda,
34:34mihmandarlık yapan,
34:36bize,
34:37rehberlik yapan,
34:38ve bizi,
34:39buraya getiren,
34:41Mustafa Nuri Uzun abi,
34:44şu an,
34:44kamera arkasında,
34:45bizi izliyor,
34:47dedi ki,
34:47ben burada doğdum,
34:48büyüdüm,
34:50bu halini bilirim,
34:52içinde suyun olduğunu,
34:54ve suyu,
34:55eşeklerin,
34:56dönme dolabı,
34:57bu biçiminde dönerek,
34:59yukarıya çektiğini,
35:01ve çeşmeye doğru,
35:02su götürdüğünü,
35:03duydum,
35:04dedi,
35:04şu anda burada zaten,
35:06Mustafa Nuri abi,
35:08dediyse,
35:08doğrudur,
35:09çocukluğu,
35:10burada,
35:10geçmiş bir abidir,
35:12düşünün ki,
35:14henüz,
35:1450'li yaşlarında olan,
35:1650-52 yaşlarında olan,
35:17fazla da olmasın,
35:1950,
35:19hadi 55 olsun,
35:2155 yaşında olan,
35:22Mustafa Nuri abinin,
35:24çocukluğuna dair,
35:26bir gebze hatırası,
35:27eşeklerle,
35:29birazdan,
35:30dakikalar sonra,
35:31göreceğimiz,
35:32dolap beygirlerinin,
35:34gebzeye,
35:35su çekme hikayesi,
35:37400 yıllık,
35:38bir su macerası,
35:40bu fotoğraflar eşliğinde,
35:42hadi buyurun,
35:43Tarihin sesi,
36:03sanırım bu olsa gerek,
36:05tarihin sesi eşliğinde,
36:06kapıyı kapattık,
36:07ve şu an içeride,
36:09sadece,
36:10sizler,
36:12ve ekip arkadaşları olarak,
36:13bizler varız,
36:15şu an,
36:16İbrahim Paşa'nın,
36:18ya da onun,
36:19paşası olan,
36:20Köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın emriyle,
36:23gebzeye su getirmek için,
36:26çok fazla uğraştan sonra yapılan,
36:30su dolabının,
36:31bu arada dolap kelimesi,
36:33Türkçe,
36:34su deposu demektir,
36:35aklınıza buzdolabı,
36:37ya da eşya dolabı gelmesin,
36:39dolap su deposu demektir,
36:41su deposunda bulunmaktayız,
36:43burada,
36:45şöyle geçip,
36:46yukarılara doğru çıkacak olursak,
36:49burada,
36:53kameraman kardeşim Murat'a yer açıyorum ki,
36:56aşağıya gösterebilsin,
36:58burada,
36:59çok ciddi anlamda bir kuyu var,
37:01ve bu kuyunun içindeki su,
37:03barajdan gelmiyor,
37:06yuvacık barajından gelmiyor,
37:08gebzeye su getiren herhangi bir şebekeden gelmiyor,
37:11burası gebzenin,
37:12artezyen suyu,
37:14burası gebzenin,
37:16doğal su yatakları,
37:18doğal suyu,
37:20yağmur suları geliyor ve birikiyor,
37:22gördünüz,
37:24yazın ortasındayız ama,
37:26hala içinde su bulunmaktadır,
37:28bu su tertibatını,
37:31çalışma şeklini birazdan göreceğiz,
37:34fakat yukarıya çıkıp,
37:36yukarıdan bakarsak,
37:37çok ciddi anlamda,
37:38nasıl bir emek harcanmış,
37:41burada neler olmuş göreceğiz,
37:43şu an,
37:4417. yüzyılın ortaları,
37:461660'lı yıllara doğru,
37:49yavaş yavaş çıkıyoruz,
37:51muhteşem bir eser,
37:52devlet olmak,
37:56budur,
37:59devleti Ali Osman,
38:00takvimler 1660'lar,
38:03sadece gebzeye,
38:05İstanbul'a bağlı bir köy,
38:08Roma'da da Nikomedia'ya bağlı bir köy,
38:11iki arada bir derede kalan,
38:13gebzenin,
38:15su ihtiyacını karşılamak için,
38:18bir sürü paşa,
38:20devletin defterdarlık birimi,
38:22sıraya girmişler,
38:24ve bir bölgeye hizmet götürüyorlar,
38:27devlet bu olsa gerek,
38:29buradan bakacak olursak,
38:31suyun hala içinde bulunduğunu,
38:34kuyunun ne kadar geniş ve derin olduğunu,
38:38buradan hala görmek mümkündür,
38:41şimdi aşağıya inelim,
38:43bu arada nasıl çalışıyor,
38:45şurada bir çark var,
38:48ileride dönme dolap var,
38:50o dönme dolabını çalıştıran,
38:53dolap beygirleri,
38:54dolap öküzleri,
38:55dolap eşekleri,
38:56yani büyükbaş hayvanlar var,
38:59ve bu büyükbaş hayvanlar,
39:01bir çarkı döndürüyorlar,
39:03bu çark,
39:04buradaki silindiri,
39:06yuvarla çarkı döndürüyor,
39:09çark döndükçe,
39:10zincirlerle aşağıdaki,
39:12kuyudan,
39:13su çıkartan kovaları,
39:15yukarıya çıkartıyor,
39:16kovaların dibi delik,
39:18bugün sadece gösteriş olsun diye dibi delik,
39:21önceden delik değilmiş,
39:23ileride hemen yanında bulunan su yolu ile,
39:27yavaş yavaş,
39:28Gebze'nin merkezine doğru,
39:31su götürüyormuş,
39:33şimdi yapalım,
39:35ne demek istediğim,
39:36tam olarak orada anlaşılsın,
39:39yani,
39:40dönme dolap hala var,
39:42dolap beygirleri bugün yok,
39:44birazdan Abdülhamit abi,
39:47elektrikli tertibatı açacak,
39:50ve bu çark dönmeye başlayacak,
39:53ben de dönme dolapta,
39:54dolap beygirlerinin görevini göreceğim,
39:58itiyormuş gibi size anlatım yapacağım,
40:00hadi gelin,
40:01bu sefer teknoloji olarak,
40:04400 sene öncesine gidelim,
40:07ve dolap beygirlerinin yerinde ben olayım,
40:11ve Gebze'ye su götürmek için,
40:15bir takım hedefler ve amaç içinde olayım,
40:18ha bu arada bir şey göstereyim,
40:20bakın,
40:21o günlerden kalma su künkleri,
40:24Roma İmparatorluğu'ndan kaldı diyenler de var,
40:28Osmanlı Devleti'nden kaldı diyenler de var,
40:31ama bu su künkleri,
40:34bir araya gelerek,
40:35birbirine monte edile edile,
40:38monte edile edile,
40:40Gebze'ye kadar,
40:42şu an Gebze'nin dışında bulunmaktayız,
40:44Gebze'ye kadar su götürüyor,
40:46fakat bu künklere su götüren,
40:50tertibat,
40:52tam olarak burada başlıyor,
40:55aslında sistem bu,
40:56bakın şimdi,
40:57yukarıdaki çarka bakın,
41:00çark birbirini çeviriyor,
41:03burada bir dolap beygiri,
41:06ve dolap beygirleri,
41:08dört tane, beş tane,
41:10birbirine bağlı dolap beygirleri var,
41:14şimdi ben,
41:15o dolap beygirlerinden biri olacağım,
41:17ve Gebze'ye su götürmek için,
41:21bunu iteceğim,
41:24ben burada olayım,
41:26Murat da orada olsun,
41:28ve beraber su götürelim,
41:30dört tane hayvan bağlı,
41:32bu hayvanlar bunu böyle itiyorlar,
41:36itilen çark,
41:38yukarıdaki sistemi çeviriyor,
41:40yukarıdaki sistem,
41:42kovalara su dolduruyor,
41:44bu kovalar yola,
41:45arka su döküyor,
41:47arkta,
41:48Gebze'nin merkezindeki çeşmeye,
41:51su getiriyor,
41:53bütün tertibat,
41:54şimdi susuyorum,
41:56dolap beygirlerinin,
41:58dolap eşeklerinin,
42:00ya da öküzlerinin,
42:01motive olduğu,
42:03sese bakıyorum,
42:04bir de buraya doğru bakalım,
42:18nasıl su,
42:19aşağıdan,
42:20yukarıya doğru çıkıyor,
42:22kovalarla su takviyesi yapılıyor,
42:24fakat kovaların,
42:27altı boş olduğu için,
42:30aşağıya doğru dökülüyor,
42:32görüyoruz değil mi,
42:36Gülhamit abiden,
42:38suyu durdurmasını rica edeceğim,
42:41ve size,
42:42Osmanlı,
42:43insana verilen eğitim ve,
42:46önem ne onu anlatmak istiyorum,
42:49Avrupa'nın 17. yüzyılda yaşayan,
42:52giz kafalarından biri olan,
42:55Montaigne,
42:56denemeler isimli bir kitap yazmıştır,
42:58denemeler,
43:00ama okulda öğretilen,
43:02okutulan denemeler,
43:04parmağım kalınlığında,
43:05şu kalınlıkta,
43:07normalde denemeler,
43:08bu kalınlıktadır,
43:10Montaigne'in denemeleri bu kadar,
43:12bu kadar değil,
43:13bu gerçek ve orijinal,
43:15denemelerinde,
43:17Montaigne diyor ki,
43:18Osmanlı,
43:20çok ahmak,
43:21bir millettir,
43:22ben anlamıyorum,
43:24Osmanlı neden,
43:26para harcamak,
43:28ve hizmet etmek için,
43:29bir yer alır ki,
43:32eğer bir yeri almışsan,
43:33fethetmişsen,
43:34oranın insanından,
43:36oranın madenlerinden,
43:38oranın enerji gücünden,
43:39yararlanman gerekiyor,
43:42Osmanlı,
43:43aldığı bölgeleri fethetmiyor,
43:46Osmanlı aldığı bölgeleri sömürmüyor,
43:49Osmanlı aldığı bölgeleri köprü yapıyor,
43:53çeşme yapıyor,
43:55yol yapıyor,
43:56su götürüyor,
43:58hastane ve okul yapıyor,
44:01hastane yapmak,
44:02okul yapmak,
44:04köprü yapmak için,
44:06para harcamak için,
44:07neden bir yer alınır ki,
44:10Osmanlı ahmak,
44:11bir millettir,
44:13Osmanlı ahmak,
44:13bir devlettir diyor,
44:16Avrupa'nın cins kafası,
44:17tıpkı Avrupalılar gibi düşünen,
44:21Montaigne,
44:23bir Avrupalı olarak doğru düşünüyor,
44:26ama Osmanlı Avrupa medeniyeti değil,
44:29Osmanlı insan medeniyeti,
44:31ve İslam medeniyeti,
44:34İslam der ki,
44:35insanı yaşat ki,
44:37devlet yaşasın,
44:39İslam der ki,
44:42halka hizmet,
44:43hakka hizmettir,
44:44bu arada halk ve insan,
44:47yalnızca Müslümanlar değildir,
44:49Hristiyanlar,
44:50Yahudiler,
44:51hatta ateistler bile,
44:53insandır ve halktır,
44:55onlara da hizmet etmek gerekir,
44:58bu yüzden,
44:59Osmanlı,
45:00fethettiği ve hakim olduğu,
45:02avucunun içinde tuttuğu,
45:03her bölgedeki,
45:05tüm milletlere,
45:06böyle bir sistem,
45:08böyle bir tertibatla,
45:09su getirmiştir,
45:10Türkiye'de çok az yerde var,
45:13buradan,
45:14birkaç yerinde var,
45:16bunlardan birisi de Gebze'dir,
45:19bir hafta sonunu,
45:20ailecek,
45:21Gebze'ye ayırmak,
45:23buraları görmek için değmez mi,
45:26gelin,
45:27buraları,
45:28Beyaz TV ekranlarında,
45:30geçmişe yürüyen adam programında,
45:33önünüze sunmuş olduğum bu,
45:35Osmanlı'nın insana hizmetini,
45:38görmeye değmez mi,
45:40gelin,
45:41ve buraları görün,
45:43kıymetli dostlar,
45:44sevgili seyirciler,
45:46bu programla birlikte bizler,
45:48sizlerle birlikte,
45:49tarihte yürümek,
45:51geçmiş üzerinde yürümek istiyoruz,
45:54hatırlarsınız değil mi,
45:56programın başındaki manifestomuz buydu,
45:59sanırım sözümüzü tuttuk,
46:00ve sanırım sözümüzde baki kaldık,
46:04buyurun size,
46:051660'lar,
46:07ve devlet-i Ali Osman'ın gücü,
46:10bir aylık bir ayrılıktan sonra,
46:14yeni sezonda,
46:15yepyeni yerler,
46:16ve yepyeni tarihlerle,
46:18huzurunuzda olalım,
46:21Allah'a emanet olun.
Önerilen
46:39
|
Sıradaki
43:56
41:11
37:13
39:28
40:57
44:54
37:30
40:39
44:10
43:33
42:33
46:11
44:57
42:43
37:36
44:40
41:57
45:39
41:03
38:34
35:19
33:47
41:44
40:27
İlk yorumu siz yapın