- 1 gün önce
ABD yeni güvenlik stratejisinin Türkiye boyutu
Türkiye’yi Avrupa’ya yakınlaştırır mı?
Ankara’nın Rusya politikası rahatlar mı?
Ortadoğu’da Türkiye’ye jandarmalık görevi mi?
Çin’le ilişkiler sıkıntıya girer mi?
Barçın Yinanç ile Soli Özel yorumladı
Türkiye’yi Avrupa’ya yakınlaştırır mı?
Ankara’nın Rusya politikası rahatlar mı?
Ortadoğu’da Türkiye’ye jandarmalık görevi mi?
Çin’le ilişkiler sıkıntıya girer mi?
Barçın Yinanç ile Soli Özel yorumladı
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Merhabalar, bugün 10 Aralık 2025 Dış Politikayla İçli Dışlı programıyla karşınızdayız.
00:06Ben Barçın İnanç.
00:08Bugün Amerika'nın yeni ulusal güvenlik strateji belgesini sevgili Soli Özer'le yorumlayıp anlamlandırmaya çalışacağız.
00:17Hemen damardan ben başlamak istiyorum.
00:20Geçen hafta sonuna doğru yayınlandı.
00:2233 sayfa, 1,5 sayfası Donald Trump'ın o büyük imzasını taşıyan bir giriş metniyle başlıyor.
00:32Ben kendi adıma iki gözlem yapıp oradan sözü Soli Özer'e ilk yorumları için bırakmak istiyorum.
00:40Birincisi bu tür strateji belgeleri aslında hükümetler üstü olur.
00:45Devlet politikası şeklinde olur.
00:49Bizim kırmızı gidaf.
00:52Aynen milli güvenlik belgesi ki bizimkisi gerçi açıklanmıyor.
00:56Kırmızı kitap dediğimiz belge.
00:58Ama genelde diğer devletler için de hükümetler üstü bir devlet politikası iken
01:03burada çok çarpıcı biçimde belge kendinden önceki iktidarları yerden yere vuruyor.
01:10Birincisi ve kendi iktidarını da övüyor.
01:14Bence bu noktada bir kere belgenin ciddiyeti bu noktadan itibaren bir darbe almaya başlıyor.
01:19İkincisi de kendi övdüğü ve başarı olarak sunduğu şeyler de gerçekçi değil.
01:27İşte Trump döneminde 8 tane savaş bitti deniyor.
01:31E bu da gerçeklerden kopuk bir tespit olunca belgenin ciddiyetine dair ikinci bir darbe bu kanımca.
01:39Bu da bize tabii şu soruyu sordurtuyor.
01:41Bu belgeyi ne kadar ciddiye almak lazım?
01:44Ama sonuç olarak Amerika'dan gelen 33 sayfalık bir belgeyi de elimizin tersiyle itemeyeceğimize göre
01:50Soli özenle bu belgeyi nasıl anlamlandırmalı, nasıl hangi ölçüde ve hangi boyutlarına yaklaşmalı bunu konuşmak istiyorum.
02:02Ve ilk genel yorumları için sözü sana bırakıyorum söyledim.
02:07Şimdi Barçın sen bir kere eski dünyada kalmışsın.
02:11Ciddiyet arıyorsun, tutarlılık arıyorsun, devlette süreklilik arıyorsun filan.
02:16Şimdi bunlar Trump yönetiminin önemsediği şeyler olmadığı gibi tam tersine kendilerini başkalarından ya da daha öncesinden bu şekilde ayrıştırıyorlar.
02:27Şimdi senin kızdığın şey ya da takıldığın şey ki haklı, geçmiş yönetimlere geçirme, kendini çok övme.
02:36Şimdi kendini çok övme Trump döneminde başka türlü olamayacağı için zaten.
02:41Fakat şimdi geçmişin yargılanması hatta mahkum edilmesi aslında bence bu belgenin en önemli taraflarından birisi.
02:52Çünkü bize Amerika Birleşik Devletleri'nin 1945'te kendisinin kurduğu, soğuk savaş bittikten sonra da bütün dünyaya teşmil etmek istediği düzenin artık kendi işine yaramadığını düşündüğü için değiştirilmesi gerektiğine olan inancını gösteriyor.
03:11Ya da Trumpçıların dünyayı değerlendirmesinde geçmişten kalma kurumsal yapıların, kuralların, Amerika'nın bu kurumsal yapılar içinde ya da bu dünya düzeninde yüklenmiş olduğu sorumlulukların artık fazla ağır geldiği, taşınmaması gerektiğine dair inancın yansıması oluyor.
03:34Bu o nedenle pek çok başka şeyin yanında çok taraflı Birleşmiş Milletler gibi kuruluşların değiştirilmesi gerektiği ve tabii ki Amerikan çıkarlarına uygun olarak yeniden yapılandırılması gerektiğini ima eden de pek çok yer var.
03:50O bakımdan aslında o yapılan, tabii üslubunu falan tartışmıyorum, o yapılan aslında bize aslında Trump gitse dahi Amerika'da geçmişte var olan düzenden eskisi kadar nemalanmadıkları ya da eskisi kadar kendi işlerine yaramadığı için bir değişik yapılanmaya gitmenin, gitme arzusunun bulunduğunu gösteriyor.
04:15Trumpçılar bunu çok aşırı bir şekilde küstahça da yapıyorlar belki ama bu asıl geleceğe baktığımız zaman bir taraftan Amerika'nın göreli olarak zayıfladığının kabulü, yeni güçlerin ortaya çıktığının kabulü, buna uygun olarak da biz kendi üstünlüğümüzü nasıl koruyabiliriz sorusuna bir cevap arayışının çerçevesini çiziyor.
04:38Şimdi o bir. İkincisi burada, ben bu belgeleri daha önce okudum, şimdi tekrar bakmadım ama 33 sayfa bana biraz kısa geldi açıkçası ve kendi içinde de bence bir takım tutarsızlıklar da içeriyor.
04:54Ve en vahimi de Trump'ı mutlaka övme gerekliliği nedeniyle yerli yersiz işte Trump'ın büyük dehasıyla yaptığı şeylerden filan bahsettiğinde bunların aslında gerçekleşmemiş olduğunu bildiğinde az önce senin söylediğin gibi bunu ne kadar ciddiye alırız konusunda bir soru işareti uyanıyor.
05:15Son olarak da, şimdi bu tür belgeler bir yön belirtisidir. Yani şuraya doğru gitmek istiyoruz.
05:25Şimdi ABD'de ya da başka devletlerde buna katkıda bulunan pek çok kurum vardır. Bu kurumlarda çalışan insanların bu yazılanla ilgili farklı görüşleri vardır.
05:36Bir de hayat diye bir şey var. Senin kafanda tasarlamış olduğun şeyin gerçekleşmesine engel teşkil edebilir.
05:45Dolayısıyla bunu bir niyet olarak okumak lazım. Mutlaka gerçekleşecek bir plan yani bir inşaat, blueprint'in taslağı filan gibi de okumamak lazım.
05:58Ama dediğim gibi bu yönelim işi bence asıl ciddiye alınması gereken şey ve tabii hemen hemen bütün yorumcuların en çok vurguladıkları da neydi?
06:07Avrupa'ya yönelik muazzam, küstah, kaba, iç işlerine müdahaleci bir kendi iş, bizim iç işlerimize karışmayın diye her tarafta yazarken Avrupa'nın nasıl gelişmesi gerektiği hakkında ahkam kesmesi.
06:24Çok doğru. Orta Doğu'yla geleceğiz ama Orta Doğu'yla Avrupa arasındaki en büyük fark da bu.
06:31Yani Orta Doğu'yla ilgili olarak diyor ki oradaki rejimler, kişiler nedir? Onlar beni ilgilendirmiyor.
06:37Ben onlarla istediğim, ben onlarla ne olursa olsunlar iş yaparım diyor ama Avrupa'ya gelince tam tersine Avrupa'ya parmak sallıyor.
06:45Ve Avrupa'nın nereye doğru evrilmesi gerektiğini de söylüyor.
06:49Ben hemen küçük bir özet yapayım. Oradan istersen biraz daha devam edelim.
06:54Tabii tabii.
06:54Ne anlama gelir bu Avrupa-ABD ilişkileri açısından? Oradan da küçük bir Türkiye'ye sıçrarız belki.
07:01Yani birincisi Avrupa 20 sene sonra Avrupa tanınmaz hale gelecek diyor.
07:06Avrupa'nın bazı ülkeleri Avrupalı olmayacak neredeyse demeye getiriyor.
07:13Ve beyaz olmayacak demeye getiriyor.
07:15Evet biz Avrupa'nın Avrupalı kalmasını istiyoruz diyor.
07:20Avrupa Birliği'ne kurum olarak muazzam bir eleştiri var ve şunu söylemeye getiriyor.
07:26Avrupa siz Avrupa Birliği nedeniyle bir anlamda kendi kendinizi dar bir alana sıkıştırdınız demeye getiriyor gibi.
07:35göç politikaları şimdiye kadar uyguladığınız göç politikaları sizi mahvediyor demeye getiriyor ve kültürel yozlaşmadan bahsediyor.
07:46Onun dışında da demin dediğim gibi Orta Doğu'daki rejimlere hiç karışmazken ve belgenin genelinde yani bütün ülkelerin aslında egemenliklerine birincil önemdedir.
07:59Uluslararası kuruluşlar o kadar önemli olmamalıdır derken bir taraftan da Avrupalı ülkeleri örneğin düşünce hürriyetinden kendi toplumlarını mahrum etmekle eleştiriyor.
08:16Bu noktayı özellikle Rusya meselesinde vurguluyor ki Rusya'ya geliriz demeye getiriyor ki ya mesela Rusya'da Avrupa'nın çok büyük bir bölümü Rusya'da barış istiyor ama siz Avrupa'da demokrasiyi o kadar aşındırdınız ki bu laflar siyasete yansımıyor demeye getiriyor.
08:37Buradan da neden herhalde Amerika'nın Avrupa'daki aşırı sağı desteklediğini anlıyoruz.
08:46Yani bir taraftan hem uluslar kendi egemenliklerine saygı göstermeliyiz diyor ama bir taraftan da Avrupa'nın iç işlerine de karışıyor değil mi?
08:55Yani aşırı sağ eğilimleri bu kadar destekleyerek deyip senin yorumuna dinleyeyim.
09:02Tabii. Son bu söylediğin aslında J.D. Vance'in bu yılın Şubat ayında Münih Güvenlik Konferansı'nda yaptığı milleti şoke eden konuşmanın ana temaları.
09:16Ve nitekim Avrupa bölümünün sonuna gelindiğinde Allah'tan vatanperver bir takım siyasi akımlar var.
09:23Umuyoruz onlar Avrupa'yı içine düştü bu bataktan çıkaracak diyorlar.
09:27Şimdi Avrupa bir batağın içine falan düşmüş değil.
09:32Bu belgede ortaya çıkan bir şey pek çok ipucunun özellikle Trump'ın ikinci döneminde verildiği ama birinci döneminden de bildiğimiz bir takım
09:43bir takım hedeflerini aslında bir araya getiriyor.
09:50En önemli hedef sanırım şu.
09:52Şimdi biz Batı falan diye yani tek dişi kalmışlarım Batı.
09:58Şimdi bu Batı'nın İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki tanımı liberal, demokratik ve kapitalist olmasıydı.
10:05Soğuk savaş bittiği zaman da işte Fukuyama'nın meşhur makalesi üzerinden
10:11yani tarihin sonu tezi neydi?
10:14Liberal kapitalist demokrasi insanlığın kendi kendine en uygun yönetimi arayışındaki son duraktır.
10:21Şimdi Trump ve ekibi ve zaten bu Avrupa bölümünde özellikle bence
10:26başkan yardımcısı J.D. Vance'in damgası çok net olarak ortaya çıkıyor.
10:32Batı'yı artık liberal ve demokrat olarak tanımlamak istemiyor.
10:36Çok kültürlülüğü benimseyen, vatandaşlığı beyaz olmayanları açan bir yer olarak tanımlamak istemiyor.
10:44Tıpkı şu anda Amerika'da yapmaya çalıştıkları gibi
10:46Batı'yı daha otoriter, beyaz, eril ve Hristiyan olarak tanımlamak istiyor.
10:54Avrupa'daki direnen liberal ve demokratik görüşlerin de bu projenin önünde bir engel teşkil ettiğini düşünüyor.
11:03Yani bu belgede Avrupa'ya yönelik eleştiriler aslında yeni bir Batı tanımına ihtiyacımız var.
11:10Siz ancak bizim dediğimiz anlamda bir Batı haline gelirseniz
11:15Batı'nın iki tarafının birleşmesi söz konusu olabilir.
11:19Biz de Avrupa'yla daha yakından çalışırız.
11:22Şimdi 4 trilyon dolar yatırım yaptığınız bir yeri de öyle bunların yazdığı gibi elinizin tersiyle de aslında itemezsiniz.
11:30Yani bu çok basite indirgenmiş.
11:32Belki Trump anlasın diye okuduysa eğer çok basit şekilde anlatılmış ama son derece karmaşık bir meseleyi.
11:39Bu siyah-beyaz ikileme indiriyor.
11:42Yani ya otoriterliğe prim vereceksiniz, beyaz Hristiyan ve eril bir kültüre sahip olacaksınız yahut da biz sizinle aynı Batı tanımı içinde yer almak istemiyoruz diyor.
11:54O aslında biraz mevhumu muhalifinden Avrupa'yı önemsemiyoruz, Avrupa'dan çekiliyoruz ama Avrupa bizim istediğimiz gibi olursa belki yeniden ilişkilerimizi sağlamlaştırabiliriz diye de yorumlanabilecek bir tablo koyuyorlar ortaya.
12:09Şimdi o zaman buradan Rusya'ya geçelim.
12:13Çünkü Avrupa ayağında aslında Avrupa'nın Rusya ile ilişkilerini nasıl yönetmesi gerektiğini söylüyor bu belge.
12:24Belgenin çerçevesine programın sonuna doğru tekrar bir geri döneriz ama tabii bir çıkarımımız Amerika'nın özellikle Çin'le mücadeleye odaklanmak istemesi.
12:35Burada da Rusya'yı bir stabilize etmek istiyor.
12:38Daha doğrusu Avrupa'da bir stratejik istikrar cümlesi kuruyor.
12:44Yani ben Avrupa'da bir stratejik istikrar istiyorum ki Çin'le mücadeleye konsantre olabileyim diye.
12:52Bu nedenle de belgede birincisi Rusya'ya dair hiçbir olumsuz cümle yok.
12:57Zaten Kremlin sözcüsü de belgeyi gayet övmüş ve bizim düşünce dünyamızla aynı çizgide demiş.
13:04Avrupa'ya ise bir yandan diyor ki bundan sonra sen savunma harcamalarını arttır, Rusya'ya karşı özgüvenini geri kazan.
13:18Ama bu özgüveni geri kazanmak da Rusya'ya savaş ilan etmeyi gerektirmez.
13:23Rusya'yla da bir şekilde anlaş demeye getirdiğini düşünüyorum.
13:29Bu da ne pahasına?
13:31Ukrayna pahasına.
13:32Ben böyle bir çerçeve gördüm açıkçası.
13:35Yani bir taraftan savunma harcamalarını arttır ama bir taraftan da yani Rusya'yla da bir anlaşma sağlansın gibi bir mesaj okudum doğrusu.
13:43Bir kere bence belge beklendiği ölçüde Çin'e yönelik bir stratejik yaklaşım, onu dengelemeye ağırlık veren bir yaklaşım sergilemiyor.
14:01Asya'yla ilgili bölümü daha çok bir ekonomi diplomasisi şeklinde ortaya çıkıyor.
14:07Güvenliğe arada bir değiniliyor ama onun doğru dürüst formüle edilmiş bir tarafı yok.
14:13Dolayısıyla zaten bu belgedeki belki iki çarpıcı şeyden biri Asya'nın bu kadar merkezde olduğunu herkes düşünürken,
14:24Çin'in bu kadar merkezde olduğunu herkes düşünürken bunun biraz hafif geçiştirilmesi
14:29ve asıl Batı Yarı Küre'nin yani Latin Amerika'nın Amerikan dış politikasının merkezine yerleştirilmesi.
14:37Şimdi bu açıdan baktığında Avrupa'ya da aslında şunu söylüyor.
14:4319. yüzyılda olduğu gibi Rusların sevme sebebi de bir,
14:47Ruslar da eril, Hristiyan, beyaz bir medeniyeti temsil ettiklerini söylüyorlar.
14:53İki, Ruslar her ne kadar ahı gitmiş vahı kalmış bir güç olsalar bile
14:5819. yüzyıldaki gibi etki alanlarına bölünmüş bir dünyada üç büyük güçten birisi olmak istiyorlar
15:06ve onların doğal etki alanının da Avrupa olması gerekiyor.
15:10Dolayısıyla Trump Avrupalılara diyor ki,
15:13Rusya'nın sizin Rusya'nın etki alanında olduğunuzu kabul etmeniz gerekir.
15:20Bu şekilde de sanırım bir ön sonraki adım Çin'e çok yaklaşmış
15:24ve giderek neredeyse Çin'in vasalı haline gelmiş olan Rusya'yı Çin'den koparmak
15:29ve o işte beyaz Hristiyan eril medeniyetin bir parçası olması
15:35bu arada Avrupalıların kendi kurmuş oldukları düzen,
15:39onun değerleri ki bunlar aslında Fasarya haline geldi Gazze'den sonra bence,
15:45bunların değiştirilmesi, otoriterlik falan bunların önemsenmemesi.
15:49Mesele sanıyorum buydu.
15:51O zaman Çin'e yani kendi yarı küresinin de kendisine ait olduğunu söylüyor.
15:56Asya'yı Çin'e bırakacak gibi değil ama Çin çok fazla atılım yapmadığı takdirde
16:04sanki Çin'le Asya'da bir ortak yönetim ya da ortak etki alanı yaratabilirmişizi
16:12bence satır aralarında görmek mümkün.
16:15O yüzden Çin'in de ne tepki vereceğini bu belgeye belki bir beklemek lazım.
16:20Ben de görmedim eğer verdilerse.
16:24Peki bu arada tabii Avrupa bu metniyi çokça değerlendiren yazılar da çıktı.
16:31Avrupa'nın tepkisini nasıl değerlendirmek lazım?
16:34Onlar nasıl okuyorlar diye bir soracağım ama ondan önce belgede ileriki aşamalarda
16:43belki Türkiye olarak bizim de üzerinde durmamız gereken bir yük paylaşım konusunda
16:49bir ağ oluşturulmasını öneriyor Amerika.
16:53Ben böyle bir yük paylaşımına dair bir ağ kuracağım ve bunu da denetleyeceğim,
17:00kontrol edeceğim demeye getiriyor.
17:03Bunun askeri anlamda bir takım sonuçları olacaktır ama Avrupa ciddi şekilde tepkili gibi.
17:10Sanki programdan önce senin de gönderdiğin makalelerden onu okuyorum.
17:15Sen ne dersin kısaca?
17:17Tabii şimdi Avrupalılar kendi rahatları bozulmasın diye Trump kendilerine her hakaret ettiğinde
17:28ya aslında onu demek istememiştir dediler.
17:33Dayak yediklerinde biraz Hristiyancı oldu.
17:36Öteki yanaklarını uzattılar ama vurulacak yanak kalmadı doğrusunu istersen.
17:40ve bir şekilde kendi içlerinden geçenin gerçekle aynı olduğu zehabına kapıldılar.
17:49Buna inanmayı tercih ettiler.
17:51Şimdi ortaya çıkıyor ki bildikleri bir Amerika yok karşılarında ve Trump'a yağ çekerek
17:59onu yok babacım diye teltif ederek her istediğini yapmaya kalkarak
18:06kendi aleyhinize olan bir ticaret anlaşmasını imzalayarak yatıştırmanız mümkün değil.
18:13Elinizi verirseniz kolunuzu alacak.
18:16O nedenle bir kere daha önce daha sert tepki vermemiz gerekirdi.
18:21Bizi bir yapıyorlarsa buna misliyle karşılık vermemiz bizim de onların canını acıtacak.
18:27Elimizde bir takım araçlar var diyenlerin ön plana çıktığı bir ortam yarattı bu belge.
18:34Bir de şunu da görmek lazım Trump'ın Avrupa'da pek çok başka nedenin yanı sıra asıl rahatsızlık duyduğu şey
18:44kendisinin şu anda baş destekçileri olan ve kendisinin de giderek tabanının çıkarlarını reddedip onlarla iş birliği yapmayı tercih ettiği bu
18:55bu Silikon Vadisi yapay zekacı ekibe yönelik Avrupa'da var olan düzenleyici kuralların yıkılması arzusu.
19:05Avrupalılar ısrarla bunlara inandıkları için ve ceza da veriyorlar.
19:12Google'a ceza veriyorlar, Apple'a ceza veriyorlar vesaire.
19:17Bütün bunlardan işte Elon Musk falan çok rahatsız.
19:20O diğerleri de çok rahatsız.
19:22Avrupalıları buradan bastırarak denetlemeleri, düzenlemeleri, şirketlerin neler yapabileceğine dair kuralları gevşetmeleri konusunda zorlamaya çalışıyorlar.
19:34Bu da Avrupa'ya yönelik antipatinin ve bu kadar küstahçe bir yaklaşımı sebeplerinden biri.
19:41Bu nedenle de Amerika'ya bildiği dilden konuşmalıyız diyenler tam tersine en güçlü olduğumuz yerlerden biz de onlara vuralım da
19:49herkes bir Hanyayı Konya'yı görsün.
19:51Çünkü taviz vererek varabileceğimiz bir yer yok.
19:54Bu Amerika bizim bildiğimiz Amerika değil.
19:56Onlar bizi kendilerine benzetmek istiyorlarsa da kendi içimizde de aşırı sağ tehdidi varken
20:03buna aman vermeyelim ve biz merkezi güçlendirmeye çalışırken içeride dışarıda da Amerika'ya
20:09dur bakalım her şey senin istediğin gibi olamaz mesajı verelim denecek belki.
20:15Eğer Avrupalılar toparlanabilirler ve tek sesle konuşabilirlerse.
20:21Eğer Avrupalılar toparlanabilir ve tek sesle konuşabilirlerse bu önemli bir nokta.
20:27Buradan o zaman şuraya geçelim.
20:29Avrupa, Rusya, Türkiye üçgeninde neler bekleyebiliriz bu belgenin ışığında diye sormak istiyorum.
20:38Çünkü bir taraftan baştan beri konuşuyoruz yani bu göç meselesi, kitlesel göç meselesi
20:46Amerika'nın zihin dünyasının merkezine oturmuş durumda ve de demin de söyledik
20:51Avrupa'yı da sen kitlesel göçlere, göçlere izin vererek kapılarını açarak kendi kendini zayıflattın diyor.
20:59Halbuki son dönemlerde de Avrupa kapılarını kapatmaya çalışıyor.
21:04Mesela meşhur 2016 göç anlaşmasını hatırlatalım Türkiye ile.
21:09Ve son günlerde de yine Amerikalıların, Avrupa Birliği'nin İçişleri Bakanları da yine
21:16göçü zorlaştırıcı bir takım kararlar aldılar diye biliyorum.
21:22Bu anlamda yine Türkiye'nin bu hani göçü durduran tampon bölge konumunun
21:27önemini koruyacağını tahmin ediyorum.
21:30Daha yeni Macaristan Başbakanı geldi ve Türkiye olmasaydı biz Avrupa'da illegal yasa dışı
21:37göçmenler denizinde yüzüyorduk, yüzüyor olacaktı.
21:40Ay yavrucum içeriye kimseyi almadı o mu denizde yüzecekmiş ama Orban'dan bahsediyoruz değil mi?
21:46Evet ikincisi ise bu Avrupa'nın kendi savunma harcamalarını arttırıp savunmasını güçlendirme konusunda
21:57yine böyle hani Türkiye'nin bu savunma sanayi ordusudur vesairedir buna dönük belki yine
22:04hani biraz daha stratejik bakış birazcık daha artabilir mi?
22:09Öyle bir soru işareti var.
22:11Ama bir de Rusya meselesi var değil mi?
22:15Yani Türkiye genelde Avrupalı başkentler tarafından Rusya ile farklı bir ilişki biçimi
22:22geliştirdiği için eleştiriliyordu.
22:25Halbuki aslında Türkiye şimdiye kadar belki de Amerika'nın savunduğu bir pozisyonda mıydı?
22:31Yani bir taraftan çok geri adım atmayan ama bir taraftan da iş birliğini devam ettiren
22:38bir pozisyonda olduğu için hani Türkiye'nin Rusya ile ilişkileri özellikle Amerika nezdinde
22:45belki eleştiri konusu olmayacak diyebiliriz.
22:48Ama iki adım öteye gidip de Ukrayna-Rusya savaşının sonuçları itibariyle baktığımızda
22:55Türkiye'yi çok da rahat günler bekleyemeyebilir diye düşünüyorum ve topu sana atıyorum.
23:01Ya şimdi eğer özellikle Avrupa ile ilişkilerde bu belge belirleyici olacaksa bunun çizdiği
23:12belge şey çerçeve belirleyici olacaksa Türkiye'nin de tabii çok ince ayar yapması
23:19gerekecek pek çok konuda.
23:20Şimdi eğer az önce söylediğim gerçekten Amerikan bugünkü yönetiminin görüşünü yansıtıyorsa
23:28ki unutmayalım Amerika'da hala Rusya'ya karşı çok daha mesafeli davranılması
23:33gerektiğini düşünen odaklar var ve bunlar kongrede belki bir sonraki seçimlerde daha
23:39güçlü de olabilirler.
23:41Eğer dünya etki bölgelerine ayrılacaksa ve Avrupa Rusya'nın etki alanı diye sayılacaksa
23:48ki bu belgede ne Karadeniz var ne Kafkaslar var Rusya'nın tarihsel olarak etkili olduğu
23:54yerler o zaman Türkiye'nin de Avrupa'nın geri kalanı gibi Rusya'ya teslim edilmiş
24:00bir alanda daha sıkıntılı bir durumda kalacağını söyleyebiliriz.
24:05O nedenle Avrupalılarla yeni tehdit değerlendirmeleri, stratejik değerlendirmeler konusunda aynı
24:16dili konuşmaya başlamak lazım.
24:18Bunun emareleri var işte geliyor.
24:20İngiltere Başbakanı yahut Avrupa Birliği içindeki en önemli ülke Fransa'nın pardon
24:25Almanya'nın Başbakanı bu arada Cumhurbaşkanı Erdoğan Fransa Cumhurbaşkanı'yla sık sık
24:31telefonda filan da görüşüyor ve bunlar ağızlarını artık ne içerideki belediye
24:37başkanı veyahut da onun arkadaşları 8-9 yıldır ayın kararlarına rağmen içeride
24:43yatanları ağızlarına dahi almadan hani pek o meşhur değerleri, ilkeleri bilmem nelerini
24:48filan filan Türk sınırlarına hava sahasına girdikten sonra şey oluyor herhalde amnezi
24:54unutkanlıktan marrul oluyorlar.
24:57Dile getirmiyorlar ama bir türlü de Türkiye ile yakın bir iş birliğinin koşullarını
25:04oluşturamıyorlar çünkü bunun mesela bu SEF diye bir programları var oraya Türkiye
25:10dahil olmak istiyor Rum kesimi Kıbrıs'ın ve Yunanistan bunu engelliyorlar ve Avrupalılar
25:16da bunu aşma konusunda benim görebildiğim kadarıyla doğru dürüst bir gayret içinde
25:21filan da değiller.
25:22Şimdi bu böyle gidemez ama Amerika'nın tutumu belli olduktan sonra ve Türkiye özellikle
25:28Orta Doğu'da ve Kafkaslar'da Amerika ile çok yakınken Avrupa'da Ukrayna Rusya'nın
25:35kucağına atılacak olursa kendisi açısından da olumsuz bir durum ortaya çıkacağından
25:40hem Amerika ile hem de Avrupa ile ilişkilerini aralarındaki ayrılığı da gözeterek yeniden
25:46bir değerlendirmek ve ona göre de ince ayarlar yapmak zorunda kalacaktır.
25:50Yapmalıdır daha doğrusu diye de düşünüyorum.
25:53Dediğim gibi eğer Batı ikiye bölünmüşse bir tarafında Amerika öteki tarafında
25:59Avrupa Birliği varsa ve Avrupa Birliği'nin de aşırı sağın tehdidini yönelttiği
26:04tehdidin bir şekilde bastırılabileceğini varsayarsak o zaman Türkiye'nin de bu Avrupa
26:10kısmıyla Batı'nın güvenlik konusunda da başta olmak üzere ne şekilde bir ilişki kuracağına
26:18karar vermesi lazım Avrupa'nın da Türkiye ile nasıl bir ilişki kuracağına karar vermesi
26:24onların da aslına bakarsan öyle demokrasiydi şuydu buydu Türkiye söz konusu olduğunda
26:29çok da önemsediklerini düşünmüyorum.
26:32Önemsiyor olsalardı dediğim gibi buraya gelinen ziyaretlerde bir takım şeyler söylenirdi
26:39söylenmiyor.
26:40Evet söylemedikleri gibi yani Türkiye'deki demokratik geriye gidiş eder bir şey söylemedikleri
26:47gibi karşılığında senin de söylediğin gibi yakın bir işbirliği noktasında da çok
26:53yakın bir işbirliğine dönük olarak da çok da bir heves göstermiyorlar.
26:58Yani bir söylemde bir Türkiye önemli vesaire var ama hala bir şeyler onlara bir frene
27:04bastırtıyor.
27:05Bir taraftan da Türkiye'yi sanki bir yedekte tutma hali var onu da teslim etmek lazım
27:11zannederim deyip buradan Orta Doğu'ya geçelim.
27:14Bir şey eteyim.
27:15Yani eskiden Ankara Büyükelçisi olan Büyük Britanya'nın yani Birleşik Krallığı'nın
27:22sonradan da oranın istihbarat MI6'in başına geçmiş olan Moore.
27:28Financial Times gazetesine verdiği mülakatta tam da Türkiye'deki demokrasi filan gibi
27:36konularda zorlandığında hiç o konulara, meyalen o konulara girmeyin Türkiye bizim
27:43için çok önemlidir dedi.
27:44Şimdi Avrupa Birliği üyesi olmadığı halde İngiltere ile ilişkileri düzeltmek
27:49için büyük bir gayret içindeler.
27:51Normalde parantezin bir tarafı İngiltere öteki tarafı da Türkiye olduğuna göre Avrupa
27:55Birliği'nin dışında, yukarıda da Norveç var, Türkiye'nin de benzer bir ilişki
28:01tarzına giriyor olması lazım Avrupalılarla dediğin gibi yapamıyorlar.
28:06Ama Türkiye'nin de onlarla iş birliği yaparken ne ölçüde kendi bir takım çok
28:12önem vermiş olduğu tavırlardan, tarzlardan vazgeçmek istediği de meçhul.
28:17Bir de dediğim gibi Kıbrıs ve Yunanistan'a hala söz geçiremiyorlar ya da geçirmek
28:22istemiyorlar. O da bugünün koşullarında, hele bu belgenin ışığında bana çok akıllıca
28:28bir tutum gibi gelmiyor.
28:30Şimdi Türkiye'deki demokratik geriye gidişin Amerika'nın, Amerika nezdinde hiç önem
28:36taşımadığı bir başka alanda Orta Doğu.
28:39Orta Doğu'da neler söyleniyor onu da kısaca özetleyeyim.
28:43Bir kere diyor ki Amerika bizim şimdiye kadar Orta Doğu'ya yoğunlaşmamızın
28:48üç nedeni vardı. Bir tanesi Orta Doğu enerji arzı için önemliydi. İkincisi Orta Doğu
28:55süper güçlerin savaş alanıydı. Üçüncüsü de çatışmaların bölgeye daha da yayılıp
29:02hatta bizim kıyılarımıza kadar gelme potansiyeli. Bu üç nedenden ikisi ortadan kalktı diyor.
29:08Bir tanesi enerji arzı. Biz zaten enerjiyi ihraç ediyoruz diyor. Süper güç meselesi de ortadan
29:14kalktı. Bir tek işte çatışmaların potansiyel olarak daha büyük alana yayılması konusu var diyor.
29:21Ama orada da zaten diyor İran'ın nükleer programına darbe vurduk diyor.
29:26İşte Filistin sorununda ilerleme sağlandı.
29:29Suriye ve bu nokta Türkiye'nin hani isim olarak geçtiği tek nokta.
29:34Suriye işte Avrupa, Araplar, İsrail ve Türkiye sayesinde Orta Doğu'da pozitif bir oyuncu olabilir diyor.
29:45Onun dışında da tekrar Orta Doğu'daki rejimlerin niteliği, kişilerin niteliği bizi bağlamaz.
29:53Biz onları olduğu gibi kabul ederiz diyor.
29:55Bu da bana tabii son zamanlarda Amerika'nın Ankara Büyükelçisi Tom Barak'ın Türkiye'yle ilgili,
30:02bölgeyle ilgili söylediği çerçeveyle çok örtüşüyor gibi geliyor.
30:08Son günlerde Tom Barak ne dedi ya Orta Doğu'da demokrasiler falan işlemez.
30:13Yani hatta demeye getirdi ki İsrail'de bile işlemez.
30:16Orta Doğu'da işleyen şey iyi niyetli diktatörlükler demeye getirdi.
30:21Ve hani bu durumda da tabii zannediyorum Amerika Türkiye'yi de nereye konumlandırıyor?
30:28Biraz onu da belki tartışmamız lazım.
30:31Bir taraftan Ukrayna-Rusya savaşında bir rol oynayabilecek Montreux Anlaşması,
30:37Boğazlar nedeniyle bir oyuncu.
30:39Ama bir taraftan da bence daha fazla Türkiye'yi Orta Doğu'da rol üstlenmesi gereken bir güç olarak gördüğünü düşünüyorum açıkçası.
30:49Ve bu belgede bunu da doğrudan söylemese de bendeki bu Amerika Türkiye'yi Orta Doğu'da,
30:59özellikle Suriye'de ve hatta belki de Gazze'de daha fazla rol oynamalı gibi bir isteği var Amerika'nın.
31:08Ben böyle okudum.
31:10Sen nasıl diyorsun?
31:11Bu belgeyi okumaya gerek yok.
31:13Yani Riyad'da Suudi Arabistan Veliah Prensi ile Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da Zoom üzerinden katıldığı toplantıda
31:23zaten Suriye'nin ne diyeyim müfettişliği Türkiye ile Suudi Arabistan'a verildi.
31:31Türkiye 911 kilometrelik sınır nedeniyle orada askerinin olması nedeniyle filan daha etkili ve daha belki aktif bir unsur.
31:42İşte yeniden inşa da başlamış orada yavaş yavaş işler de açılmaya başlıyor filan.
31:48Ona şüphe yok.
31:49Gazze'de de İsrail'in bütün itirazlarına rağmen arada durup durup işte Türkiye oraya ne o istikrar gücüne,
32:01uluslararası istikrarlaştırma gücüne asker vermelidir, verecektir filan lafları ediliyor.
32:07İsrailler buna karşı çıkıyorlar.
32:09Onu nasıl aşacak Amerikalılar bilmiyorum ama Türkiye ile olan ilişkisinin NATO yani Atlantik İttifakı'nın
32:16ötesinde Orta Doğu'ya da daha yakın bir iş birliği içerdiğine dair hem yeterince emare vardı hem de bu Orta Doğu analizinde ortaya çıktı.
32:26Bir de benzer bir şey bence Kafkaslar ve Afrika için de geçerlidir ama bu belge o kadar detaydan yoksun da bir belge ki
32:36dediğim gibi Karadeniz'den bahsetmiyor, Kafkaslar'dan bahsetmiyor.
32:40O nedenle daha içinin doldurulmasının da gerekeceği kanısındayım.
32:47Şurla sözle bitireyim.
32:49Trump yönetiminin sabah kalkıp bir şey deyip akşam o fikirden vazgeçtiğini de bildiğimize göre
32:55bu çerçeveyi temelde Amerika'nın dünya düzeni içindeki kendi konumunu yeni bir şekilde tanımlamak istemesinin nişanesi olarak görebiliriz.
33:08Onun ötesindeki detaylar Latin Amerika'nın önemsenmesi dışında belki ancak hayatın akışı içinde tam olarak netleşecek.
33:18Peki o zaman son birkaç yorumunu daha almak istiyorum.
33:25Belgenin geneliyle ilgili bir yorum yaptın ama özellikle program öncesinde bunun uygulanmasına dair birkaç yorumun olmuştu.
33:34Onları tekrarlamanı isteyeceğim açıkçası.
33:37Özellikle bu Amerika'nın göçe dünyadan beyin göçüne kapılarını kapatmasının aslında bir taraftan da Amerika'nın bu istediklerini yapmasını engelleyici bir faktör olacağını söylemiştin.
33:52Ama son ben de şöyle söyleyeyim.
33:54Amerika bir taraftan ben kurala dayalı dünya düzeni istemiyorum derken çok üstten yaklaşımcı bir şekilde de kuralları ben koyacağım.
34:04Her şey benim istediğim gibi olmak durumunda şeklinde de son derece üstten bakışçı bir yaklaşım da sergilemiş.
34:15Yani örneğin benim gibi bir ülke müdahale etmeden duramaz.
34:20Yani müdahaleyi hala bir yerlere müdahale etmeyi hala da kendine hak gören bir Amerika'dan bahsediyoruz.
34:27Bu da hani bence Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bir lafı var.
34:32Hani şöyle bir dünya düzeni istiyoruz.
34:34Güçlünün haklı olduğu değil, haklının güçlü olduğu.
34:38Pek bu bakış açısına uyan bir bakış açısı değil Amerika'nınki diye düşünüp son yorumların için sözü sana bırakıyorum.
34:46Şimdi bir kere huylu huyundan vazgeçmez.
34:49Biz Venezuela'da ne olup bittiğini görüyoruz, ne olup biteceğini de göreceğiz.
34:54Venezuela'yla da bitmeyebilir.
34:56Daha Nicaragua'sı var bunun, işte Küba'sı var hala bir türlü içlerinden atamadıkları.
35:02Unutmayalım ki bir Kübalı, şu anda Amerika'nın Dışişleri Bakanı, üstelik de Küba konusunda Şahin birisidir kendisi falan.
35:09Ama yani bu belgenin çelişkileri bize bir program daha yaptırtır.
35:16Sadece şu kadarını söyleyeyim.
35:17Biz teknolojik olarak, ekonomik olarak dünyanın en iyisi.
35:21Zaten Trump'ın yönetiminde herhangi bir şeyin dünyanın en iyisi olmaması mümkün değil.
35:26Ama bu arada bilimsel araştırmaya ayrılan fonları kesiyorsun, üniversitelerine savaş açıyorsun.
35:34Son 2000 yılından beri Amerika'da Nobel alanlara baktığında bunların yanılmıyorsam 3'te 2'si, umarım yanlış hatırlamıyorum, 3'te 2'si yurt dışında doğmuş olan insanlar.
35:47Yani beyin göçüyle bugünlere gelebilmiş olan bir ülkeden bahsediyoruz.
35:52Zamanında da çok büyük göçle.
35:54Şimdi bütün bunları kestiğin zaman 10 yıl sonraki Amerika'nın halinin ne olacağı açıkçası biraz muallakta o bakımdan kendi hedefleriyle içeride yapmak, kurmak istediği düzen arasında ve bu düzeni kurmak için yaptıkları arasında ben ciddi de bir çelişki var diye düşünüyorum.
36:16Son olarak da kısa vadede Amerika'nın üstün gücüne herkes boyun eğebilir.
36:24Ondan sonra da gidip ben bu beladan nasıl kurtulurum diye kendisine yeni yollar arar ki benim bir Güney Koreli profesörle Paris'teki bir think tank projesi çerçevesinde katıldığım, yaptığım bir mülakatta aynen de bu söylendi bize.
36:42Kısa vadede bizim yapabileceğimiz bir şey yok ama orta ve uzun vadede biz hem güvenlik hem ekonomik olarak ilişkilerimizi çeşitlendirmek zorundayız.
36:50Buna da başladık.
36:52Bundan 5 yıl sonra aynı şekilde çıkmayacağız Amerika'nın karşısına.
36:55Bence herkes de aynı şeyi yapacak.
36:57Eğer Amerikalılar tarzlarını, tavırlarını değiştirmezlerse.
37:01Evet bakalım bu belge Ankara'da iktidar tarafından nasıl masaya yatırılacak?
37:07Ne tür sonuçlar çıkarılacak?
37:09Doğru sonuçlar çıkarılacak mı?
37:11Yoksa iktidar bir takım şeyleri kendine göre yontacak mı?
37:14Ama senin de dediğin gibi belgenin o kadar çelişkisi var ki bir program daha kaldırır.
37:19Ama biz bu noktada noktayı koyacağız.
37:23Sevgili Soli Özel çok teşekkür ediyorum.
37:25Ben teşekkür ederim davet ettiğin için.
37:29Ulusal strateji belgesini anlamlandırmaya çalıştık.
37:32Gelecek hafta görüşmek üzere.
37:33Hoşçakalın.
37:35İyi günler.
37:39İzlediğiniz için teşekkür ederim.
İlk yorumu siz yapın