00:00Pag-usapan muna natin ang updates mula sa CICC, hingil dito sa Top 12 Holiday Scams.
00:06So, Yusek Aboy, gaano kalawa kang na-detect ng CICC na operasyon ng mga scammer ngayong papalapit ng Pasko?
00:13At may spike ba sa mga tawag o reklamo dun sa Hotline 1326?
00:18Magandang tanong yan, no, si Joey.
00:20Actually, itong 12 Scams of Christmas ay paala-ala at saka ito yung preventive measures na CICC.
00:25With our partners po, andyan po ang Go-Go Look, andyan din po ang Scam Watch Philippines, andyan din po ang PNPACG,
00:33pati ho ang meta kasama natin dito nung ilusan natin itong 12 Scams of Christmas.
00:37Ito ho ay preventive measure natin para naman ho malaman, magkaroon ng awareness yung mga kababayan natin,
00:43ano yung mga dapat na ilang ingatan ng mga scams ngayong Kapaskuhan.
00:47Ito ho ay batay sa mga datos at experience natin ng mga karaang mga Christmas seasons.
00:52Pero to answer questions very straight, si Joey, parang bumaba ngayon because of this awareness campaign.
01:01Kasi nakikita natin yung effect ngayon, yung mga kababayan natin, nagiging medyo maingat na,
01:06mapanuri na, lalo na pagdating doon sa pagsashopping nila, pag may tumatawag sa kanila.
01:11So, may bumaba ho in terms of data yung tawag na nare-receive natin nitong Kapaskuhan
01:16pagdating dito sa mga Christmas holiday scams na ito.
01:19Ayan, may flinash tayo sa screen natin ng graphics, Yusek Aboy.
01:23Ano ba yung pinakatalamak na scam ngayong holiday season base doon sa pakikipagugnayan ng CICC doon sa mga cost-oriented groups?
01:32At bakit ito yung madalas puntiriyahin ng mga scammer?
01:36Well, ang pinaka-numero uno, syempre, dahil Kapaskuhan, namimili mga kababayan natin,
01:41ang mga ipapamasko nila.
01:42At dahil baka wala na silang mga panahon para mag-ikot-ikot,
01:48ang pinaka-prevalent ngayon is yung online shopping scam.
01:51Ito yung nagpupunta doon sa mga marketplaces.
01:54Tapos, tinitignan nila ano yung mga malalaking deals na nagpa-flash doon sa mga feeds nila,
01:59doon sa mga searches nila, yung mga malalaking deals, mga lalaking promo, sobrang laking discounts.
02:06So, ito yung nakakabiktima sa ating mga kababayan.
02:09Kadikit nito yung number two, yung online delivery scam.
02:13Syempre, pag nag-shopping ka, nagpapadeliver ka.
02:16Eh, minsan, yung mga delivery na nakikita nating scam doon,
02:19ang dinideliver sa'yo, very low quality, hindi yung binili mo.
02:22Or minsan, bigla na lang pupunta sa bahay mo.
02:25Tapos sabihin, oh, may pero nung pinadala si Asik Joey, wala ka naman doon.
02:29Tapos, COD, babayaran ng mga kasama natin sa bahay natin.
02:34Pag bukas mo, ito yun, based on experience, may bato, may towels,
02:38may mga basahan.
02:40So, ito yung mga natatanggap natin.
02:42Ano naman, Yusek Aboy, yung fake shopping URLs at bogus seller accounts?
02:48Ano yung dapat nating malaman para malaman na,
02:51uy, bogus ito o fake itong shopping URL na ito?
02:55Ito, prevalent ito.
02:57At saka makikita natin ito sa mga social media pages natin.
03:00Minsan, pag halimbawa, nagbabrowse tayo, biglang may mga sponsored sites.
03:03Kaya nga, kinausap na rin natin yung mga social media platforms natin
03:06na sila mismo mag-self-regulate.
03:08Kasi, ang ginagawa ho ng mga fake URLs na ito,
03:10yung mga scam shopping accounts at saka websites na ito,
03:16nagpapublish at nag-advertise doon sa social media pages natin
03:20para pumasok doon sa mga feeds natin.
03:22Tapos tayo naman, makita na, alaking discount eh.
03:24Iki-click natin yun.
03:25Hindi natin alam, dadaling pala tayo noon doon sa labas na outside website
03:29na doon na ipo-perform yung scam.
03:31The scam is either if we fish yung mga information natin,
03:34magbibigay tayo yung mga information,
03:35or worse, yung financial scam.
03:37Magbabayad tayo, akala natin may binibili tayo,
03:39pero in truth and in reality, wala naman tayo binibili
03:42kasi wala naman talaga silang produkto.
03:44Ito ba immediate red flag na Ayusek Aboy
03:47kapag hiningang ka ng OTP o credit card details
03:50ng isang seller?
03:52Hindi natin alam kung legitimate o baka fake.
03:54Ano yung pinaka-efektibong way
03:56para hindi mabiktima ng mga call scams
03:59kung doon hinihingi yung details?
04:02Well, I have two very important red flags.
04:07Pag ang calls ka, medyo mapilit na sasabihin.
04:09Yan, tama ka.
04:10Pag hinihingi na yung OTP mo,
04:12hinihingi na yung mga information mo,
04:13yung mga bank details mo,
04:15para kunyari itetesting,
04:16kung magdi-deposit tayo,
04:17or halimbawa nanalo sa sabihin,
04:19Joey, nanalo ka ng raffle,
04:21pero testingin namin saan yung gagawin ka namin ng wallet,
04:24pingin yung OTP mo
04:25para doon natin ipapasok sa banko mo.
04:27So, ito yung mga red flags niya.
04:29And second,
04:30pwede tayo mag-download ng application,
04:32not red flag,
04:33but an advice,
04:34pwede tayo mag-download ng application
04:35like Who's Call,
04:37na pag dinownload natin yung application na yun,
04:39makikita natin,
04:40pag may tumatag sa atin,
04:41may database kasi sila
04:42ng mga suspicious numbers,
04:44lalabas,
04:44suspected scam,
04:47unreliable source.
04:49So, may mga kategory silang ganun.
04:51So, yun ho ang mga payo natin
04:53sa kababayan natin ngayong Kapaskan
04:54para may iwasan naman
04:5512 scams sa Christmas.
04:56Yung sa investment scams
04:59sa Manusek Aboy,
05:00yung bentahin nila,
05:02obviously,
05:03is yung high yield
05:04or high return.
05:05So, ano po ang pinakamadalas
05:08na ginagamit na taktika
05:09para mapaniwala
05:11ang mga biktima
05:12nitong mga investment scams na ito?
05:14Actually,
05:15ang nakita natin,
05:16evolution ng mga 12 scams na ito.
05:17Dati, exclusive sila sa isa't isa.
05:19Kung online scam lang,
05:20online scam lang.
05:21Pag investment scam,
05:22investment scam.
05:23Ngayon, parang ano siya,
05:24meron ng synergy,
05:25may tactic na,
05:25for example,
05:26ito yung pinag-uusapan nating
05:27investment scam
05:28at ano yung pinaka-epetibong
05:29taktika nito.
05:30It relates doon sa
05:31impersonation scam.
05:32Dini-deep fake nila
05:33yung mga celebrities
05:34at saka mga personalidad
05:36para kunyari
05:36nag-i-endorse
05:37ng produkto nila.
05:39Sila yung mismo
05:39nagbibigay ng testimonials
05:41at legitimate itong
05:42website na ito.
05:43Doon na i-inganyo
05:44yung mga kababayan natin.
05:45Isipin mo si,
05:46to name a few,
05:48si Sir Ramon Ang,
05:49si Manny Pangilinan.
05:52Isipin mo,
05:52nag-i-endorse
05:53ng mga investments
05:54na ganyan,
05:54nakikita natin.
05:56Ito naman,
05:56Yusek Aboy,
05:57love scam.
05:58So,
05:59gaano ba
06:00kalaki yung
06:01recruitment
06:01ng scammers
06:02gamit ang
06:03fake dating profiles
06:04at ano yung
06:05demographic
06:06na mga
06:06nabibiktima nito?
06:07Ako,
06:08ito kasi
06:08ngayong kapaskuhan,
06:10marami yung
06:10samahang malalamig
06:11ang Pasko
06:12as if Joey
06:12yan ang i-iwasan natin.
06:14So,
06:15madalas na ginagamit
06:16nilang taktika
06:17at ang
06:17pinaprofile nila
06:18at mga usual
06:19victims nila
06:20is yung mga elderly,
06:22yung mga balu na
06:22at saka yung mga mata.
06:23Pero love scam,
06:24elderly?
06:25Elderly,
06:26yung mga
06:26pinag-iwanan na ng
06:28booze,
06:29pinag-iwanan na ng
06:30trend,
06:32yung mga
06:33balu na,
06:34yung mga
06:34widows na.
06:35So,
06:35yun yung
06:35tina-target nila.
06:36Kasi una,
06:37they're longing
06:38for companionship.
06:39And second,
06:39may ipon
06:40tumangakot
06:41dahil walang
06:41pinag-asasan
06:42ng mga
06:43pinagtrabahohan nila.
06:44So,
06:45ang nakakalukot
06:46na yung
06:46social engineering,
06:47yung social profiling,
06:49laganap na nga rin
06:50ngayon
06:50gamit ang AI.
06:52So,
06:52madali nilang
06:52ma-pinpoint
06:53yung mga biktima nila.
06:54So,
06:54yun yung taktika nila
06:55tapos biglang
06:56alam nila
06:56yung buhay mo
06:57tapos sasabihin nila
06:58pareho kayo na sitwasyon.
06:59Una,
06:59kumukuha ng empathy.
07:01Ang red flag dyan,
07:02first few days,
07:03hindi ka pa namang
07:04gaano kilala.
07:05Mag-a-I love you na.
07:06Tapos,
07:07this is the gateway
07:09for the investment scam.
07:10Magpa-plano na kayo
07:11ng future natin.
07:11Dapat mag-invest tayo
07:12sa ganitong property
07:13or ganitong investment.
07:15I'll put in the same investment.
07:16Yung ganun.
07:17So,
07:17ito yung iingatan natin
07:19ngayon
07:19pagdating sa love scams.
07:21Pagdating naman
07:21sa loan scams,
07:23paano po na-identify
07:24ng CICC,
07:26yung mga fake
07:26online lending apps,
07:27at ano po yung dapat
07:29gawin ng publiko
07:30kapag makatanggap
07:31ng unsolicited loan offer.
07:32Kasi madalas yan sa
07:33SMS,
07:35yung need cash.
07:37Tapos,
07:38either may link
07:39or
07:39tatawagan ka.
07:41Well,
07:42unang-una ho,
07:42dapat ingatan
07:43ng mga kababayan natin.
07:44May white list tayo
07:45from the SEC
07:46kung ano yung mga
07:46registered online lending applications.
07:48Kasi ang SEC
07:49ang pangunahing
07:51regulatory agency
07:52ng mga online lending applications.
07:54Nakipag-ugnayan na rin tayo
07:55sa mga grupo
07:56ng legitimate online lending applications na yan.
08:00At inaasahan natin
08:01na sa mga susunod na araw,
08:03magkakaroon tayo ng agreement with them,
08:04mamowa with them.
08:06Tapos sila yung mismo
08:06yung magsa-self-regulate.
08:07They would tell us
08:08yung members nila,
08:09anyone outside their membership,
08:11yun yung pagtutuunan natin
08:12ng pansin.
08:12Para naman sa mga kababayan natin,
08:14para naman hindi tayo
08:15mga biktima
08:15nung bigla nalang lumalapit sa inyo,
08:17nag-offer ng loan na,
08:18tingnan nyo ho muna
08:19kung registered ba ito sa SEC.
08:21Kasi minsan,
08:22pag hindi ito registered sa SEC,
08:24doon na pumapasok na
08:26pa-otangin kayo.
08:27Pero,
08:28kita mo,
08:29binigay mo na yung access.
08:30Yun pa,
08:30huwag nyo ibigay access
08:31doon sa phone book nyo
08:32at sa mga contacts nyo.
08:33Kasi,
08:34doon makikita na
08:35pag hindi ka makabayad,
08:36tatuagan lahat,
08:37ipapahiya ka.
08:37Ito,
08:38medyo mahirap to,
08:39Yusek Aboy,
08:40impersonation scam.
08:42Lalo na yung
08:43kapag ka mag-anak mo,
08:44supposedly yun
08:45nang hihingi ng pera sa'yo.
08:47May nabasa ako recently
08:48sa social media
08:49na sa isang messaging app sila,
08:52boses yung ginamit eh.
08:53Boses ng ate niya,
08:55alam yung bangko nila,
08:57tapos may business sila.
08:58Pero,
08:59yun,
09:00nakapagbigay siya ng pera,
09:01nakapagpaluwal siya ng pera,
09:03tapos,
09:04soon after that,
09:05tumawag yung ate niya.
09:06Tapos, sabi,
09:07hindi ako yung kausap mo.
09:09So,
09:09paano natin,
09:10siguro,
09:13anong magiging basehan natin
09:15para malaman na
09:16peke at
09:16ine-impersonate
09:17yung mahal natin sa buhay?
09:18So,
09:19pagdating taat sa atin,
09:20yung mga may,
09:21ano ba,
09:22ito,
09:22lumalabas tayo,
09:23may mga platforms tayo,
09:25madali tayo ma-impersonate.
09:26Pero yung nangyayari ngayon,
09:27gaya yung binabanggit mo,
09:29ito yung nung bata tayo,
09:30yung dugudugag.
09:32Ang nangyayari ngayon,
09:33pag halimbawa,
09:34may tumatawag sa inyo,
09:34tapos hindi nagsasalta.
09:36Tapos,
09:36hinihintay lang kayo,
09:37magsalta mo,
09:37nagsalta,
09:38para makuha yung voice profile nyo
09:39at gagawing AI.
09:41Iyan nga,
09:41kaya nga,
09:42dikit-dikit tumangat ito,
09:43may synergy.
09:43So,
09:44cold scam,
09:45ang entry point,
09:45nagiging impersonation scam.
09:47Tapos,
09:47yun na,
09:48alam na ako,
09:48sino yung kamag-anak mo,
09:49tatawagan yung mga kamag-anak mo,
09:50o naaksidente ako,
09:51kailangan magpadala ng pera.
09:53So,
09:53ganun na ho yung sistema ngayon
09:55dito sa,
09:56pagdating sa mga scams na to.
09:58It happens all year round naman,
10:00pero talaga may emphasis lang tayo
10:01yung prioritization ngayong Christmas
10:03kasi eto yung mga prevalent
10:04ngayong Pasko.
10:06May sinasabi yung
10:07mga nasa scam madalas,
10:10e yung mga,
10:11may attitude na nagpapascam talaga,
10:13o very open,
10:15very gullible.
10:16So,
10:17dapat ang sinasabi din na
10:19meron tayong anti-scam attitude.
10:21So,
10:22ano itong anti-scam attitude?
10:24Na,
10:24parang hindi naman tayo masyadong,
10:26baka mamaya,
10:27ano eh,
10:27masyado maginsarado tayo,
10:29pati yung mga nangangailangan talaga
10:31na totoong kamag-anak natin,
10:32hindi natin bigyan.
10:33So,
10:34ano yung tamang anti-scam attitude?
10:36Well,
10:37I mean,
10:37sa CICC,
10:38kasawa ang,
10:39ano,
10:39ang,
10:39scam at Pilipinas,
10:41nag-advise kami na
10:42four attitudes you should take.
10:44One is mapagdamot.
10:45Mapagdamot tayo sa information.
10:47Information.
10:48Hindi tayo yung,
10:49whether it's on social,
10:51kasi may tendency tayo,
10:52oversharing tayo.
10:53Kakainin mo na lang,
10:54pipiktura mo pa,
10:55at here,
10:56at tapos,
10:57gagalit ka pa
10:58pag ginulong mo yung pagkain.
10:59So,
11:00iwasan natin yung
11:01oversharing ng information.
11:02Second is,
11:03maging mapagduda.
11:04Di ba?
11:04Always question,
11:05why this person is calling you
11:07or reaching out to you.
11:08Minsan kasi,
11:09oh,
11:09nanalo ka, Joey.
11:10Hindi ka naman tumatay.
11:11Di ba?
11:11So,
11:12yun,
11:12maging mapagduda.
11:13Third is,
11:14pwede ka maging,
11:15mag-snab.
11:17You don't have to
11:17pay them any attention.
11:19Hindi mo kailangan silang
11:20i-entertain.
11:21And number four,
11:22and I think this is
11:23very important,
11:24lagi ko siyasabi ito,
11:26kailangan mag-report tayo.
11:29Whether na biktima ka
11:29or hindi,
11:30kailangan mong i-report.
11:31It's important
11:32para mapigilan natin
11:33yung pag-spread
11:34ng scam.
11:35Even if hindi ka na biktima,
11:37inattempt kang biktimahin,
11:38i-report mo yung number na yun
11:39para mapablock natin,
11:40i-report mo yung site na yun
11:41para mapablock natin.
11:43Tapos,
11:43i-imbestigahan natin
11:44kung may mapapanagot tayo
11:45sa mga
11:46people behind those scams.
11:48Karamihan,
11:49siyempre,
11:50yung sek-aboy na mga
11:50nabibiktima,
11:51yung mga impressionable,
11:52yung mga kabataan.
11:53So,
11:54bilang mga magulang,
11:55paano nila mapoprotektahan
11:57ng kanilang mga anak
11:58na madalas na sa social media
11:59from these kinds of scams,
12:01lalo na yung mga
12:02yung may napanalunan
12:04o job scams?
12:06Dapat ito,
12:06bantayan natin mabuti
12:08yung mga anak natin.
12:09We have to play
12:09an important part
12:10na bantayan natin
12:11yung mga
12:11what they are consuming
12:13in social media.
12:15Minsan kasi,
12:16may mga
12:16subliminal messaging
12:19pagdating dito
12:20sa mga pinapanood nila
12:21na,
12:22halimbawa,
12:23nanonood ka ng mga
12:24pieces na
12:25sa mga bata,
12:26kailangan ito yung mga laro
12:28na meron ka.
12:29Tapos,
12:29lalabas yan eh.
12:30Kasi,
12:30even yung mga phones natin,
12:32may ilalo na yung mga
12:33AI-driven phones,
12:35may algorithm na
12:35kahit hindi mo alam,
12:37pag binabanggit mo madalas,
12:39pinapakinggan niya,
12:39yun na yung lumalabas
12:40sa feeds mo.
12:41So,
12:41kailangan talaga
12:42matyagan natin
12:42yung mga anak natin.
12:43Kailangan educate natin sila.
12:44Kung ano yung alam natin,
12:46kailangan alam din nila.
12:47And again,
12:48I think it's very,
12:49very important
12:50na we get involved,
12:52we have a conversation
12:52with them,
12:53lalo na yung mga
12:54doso-can-transact na,
12:55na ano yung dapat
12:56na attitude
12:57na gamitin nila.
12:58Napaka-timely
13:00at relevant po
13:01ng usaping ito.
13:03Maraming salamat,
13:04Yusek Aboy,
13:05sa mga update
13:05na ibinahagi ninyo
13:07mula sa CICC.
