- 12 saat önce
Azerbaycan'ın ulusal lideri Haydar Aliyev'in doğumunun 100. yılı. Aliyev ile birlikte çalışan ABD'nin eski Azerbaycan Büyükelçisi Matthew Bryza, Haber Global'e konuk oldu, Saynur Tezel'in sorularını yanıtladı.
https://haberglobal.com/dunya/abdnin-eski-azerbaycan-buyukelcisi-matthew-bryza-haydar-aliyevi-anlatti-istikrar-ve-ekonomik-kalkinma-kapilarini-acti-249722
https://haberglobal.com/dunya/abdnin-eski-azerbaycan-buyukelcisi-matthew-bryza-haydar-aliyevi-anlatti-istikrar-ve-ekonomik-kalkinma-kapilarini-acti-249722
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Kederi kederimizdir diyen Atatürk'ün, Cumhuriyeti ilan edişinin Azerbaycan ve Türkiye için iki devlet bir millet sloganına dile getirip dünyaya duyuran Azerbaycan'ın ulusal lideri Haydar Aliyev'in de doğumunun 100. yılı.
00:16Kederde ve neşede bir olan iki ülkeyi bir kez daha buluşturan bu asırlı kutlamalarda 10 Mayıs vesilesiyle özel bir sayfa açacağız.
00:24Zira sadece kendi halkı ve yaşadığı coğrafyanın değil dünyanın politikasının belirleyici unsurlarından biri olan Haydar Aliyev bundan tam 100 yıl önce 10 Mayıs 1923'te Nahçıvan'da dünyaya geldi.
00:3870 yıl Sovyetler Birliği'nin hakimiyetinde kalan Azerbaycan, bağımsızlığını ilan ettiği 1991'den bölgesel bir güç ve küresel aktörlüğe taşıyan sürecin mimarı Merhum Haydar Aliyev'i bu döneme birinci elden tanıklık edip kendisini yakından tanıyan bir ABD'li diplomatla.
00:59Amerika Birleşik Devletleri'nin eski Dışişleri Bakan Yardımcısı ve eski Azerbaycan Büyükelçisi Sayın Matthew Raisa ile konuşacağız.
01:07Merhaba, hoş geldiniz Sayın Büyükelçisi. Teşekkür ederiz katıldığınız için.
01:15As I mentioned May 10, 2023 marks the 100 anniversary of the birth of Azerbaijan's national leader Haydar Aliyev.
01:24On this occasion I would like to ask about the legacy and footprints of Aliyev.
01:28Fırsattan istifade, sizin deneyimlerinizden faydalanarak Sayın Aliyev'in bıraktığı miraslı ayak izlerini dinlemek istiyoruz.
01:37Şimdi öncelikle Hazar Avdası Enerji Diplomatisinden sorumlu Başkan ve Dışişleri Bakanı özel danışmanı olarak siz ABD hükümetleri arasında çok önemli çabaların koordinasyonunu yaptınız.
01:52Hazar bölgesinde bir doğalgaz ve petrol boru hattı ağı oluşturmak için.
01:57Aynı zamanda Azerbaycan'ın kurucu lideri Haydar Aliyev'i kişisel olarak da tanıyorsunuz.
02:03Ne gibi anılarınız var? Bir siyasetçi ve insan olarak nasıl tarif edersiniz?
02:08Evet, Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'le pek çok kere bir araya gelme onuruna naim oldum.
02:17Bu arada çok teşekkür ederim bana bugün konuk aldığınız için.
02:21İlk toplantımızdan itibaren kendisiyle kendisinin çok kararlı, çok analitik bir lider olduğunu anladım.
02:30Başkalarının alamayacağı kararları almaya hazırdı ve transatlantik bölgesi ülkeleriyle çalışmaya hazırdı.
02:41Yani Türkiye, Avrupa ve ABD'deki şirketlerle çalışmaya hazırdı ve bir vizyon vardı.
02:48Azerbaycan'ın doğalgaz ve petrol sektörünü yeniden canlandırmak istiyordu.
02:54Yaklaşık 120 senedir çok önemli olan ama sonra Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle çöker bir vizyon.
03:00Bu vizyonun bir parçası olarak uluslararası petrol silmalarından yatırımcıları çekmek istiyordu ve bunu benyeli bir şekilde yapmak istiyordu.
03:14Ve böylelikle Azerbaycan'ın dış dünyayla dağlantısını oluşturacaktı ama Rusya'yı kıstırmadan bunu yapmak istiyordu.
03:22Ve Avrupa ve ABD'den de bazı yatırımcılar aldı.
03:30Yani bu ABD firması sonra İngiltere'nin BP firması tarafından satın aldı.
03:35Ve Rusya.
03:36Yani bir dengeli bir şekilde yatırım aldı.
03:38Ve biz ABD hükümetinde şunu görüyorduk ki bu vizyon stratejik olarak çok mantıklıydı.
03:45Ve Haydar Aliyev de son derece kararlıydı bunu gerçekleştirmek için.
03:48Yani biz ABD hükümeti olarak Azerbaycan'ın doğalgaz ve petrol boru hapları ağı kurma politikası bizim de politikamız olmalı dedik.
04:03Ve çok derin analitik gözlemler yapıyordu.
04:11Bazen de bir yandan mizahı da katıyordu.
04:14Bütün bu süreçte aslında herkesi rahatlatmak istiyordu.
04:22Çok güçlü ülkelerden liderler geliyordu kendisi ziyarete.
04:25Ve bir örnek veriydi.
04:272001 Ocak ayında bir heyeti partisi olarak Bakı'ya gitmiştim.
04:32Azerbaycan ve Türkmenistan'a yardımcı olmak için oradaydık.
04:36Orada iki ülke arasında Hazar denizindeki sınırı çizme konusunda destek olmaya gittik.
04:43Önemli bir konu.
04:44Hala da tam çizme kavuşmuş değil.
04:45Şimdi gittik ve dedi ki bu boru haklarından ve denizdeki sınırdan bahsetmeden önce az önce gerçekleşen daha yakın zamanda geçirdim.
04:55Gerçekleşen seçimlerden bir bahsedelim dedi.
04:58Kasım 2020 seçimlerinden bahsediyor.
05:02O zaman Al Gore aslında onların çoğunluğunu almıştı.
05:08Ama Bush başkanı olmuştu.
05:11Ve Cumhurbaşkanı Aliye dedi ki lütfen bana dedi anlatır mısınız tam olarak ne olduğunu.
05:17Çünkü dedi bana hep söylüyorsunuz Azerbaycan'ın demokrasi güçlendiğini dinlenir.
05:21Ama siz dünyanın en güçlü demokrasisi olarak bana lütfen yardımcı olun bunu anlamamda dedi.
05:29Yani olçluğunu alan kişi başkan olmadı.
05:32Bir başka adam başkan olarak seçildi.
05:35Ve bu diğer kişi aynı zamanda da daha önceki bir başkanınızın oğlu ve sizin ülkenizin KGB'si gibi olan teşkilatıyla da ilişkili dedi.
05:49Biz de evet dedik görüştük ve bu aslında seçimde bir dava oldu yani hukuki bir dava gerçekleşmişti.
06:04Ve aslında dedi bu davanın görüldüğün eyalette mahkemenin başkanlığını yapan kişi de yine seçilen başkanın yakını değil mi dedi.
06:16Evet dedi yani şimdi kardeşi mahkemenin başında bir adam babası siyaya ilişkili ve eski başkanı dedi.
06:27Peki hadi gelin Azerbaycan'daki demokrasiden bahsedelim o zaman dedi.
06:31Yani bu şekilde etkili bir girişkâhla hepimizi rahatlatmıştı.
06:34Evet şimdi Tayder Aliyev Sovyetler Birliği'nde üst düzey pozisyonlar birinin çöküşüyle birlikte ana vatanının sorunlarına karşı sessiz kalamadı.
06:47Ve 1991 senesinde Sovyetler Birliği'nin Karabağ'daki Ermenilerin toprak talepleri ile ilgili duruşunu protesto etmek için Komünist Parti'den de istifa etti.
07:03Ve daha sonrasında Azerbaycan damsuzluğunu ilan etti ama sonrasında tabii ki bir iç savaş tehlikesi, Karabağ Savaşı, ekonomik kriz gibi sorunlar vardı.
07:15Ve sonrasında Azerbaycan halkı kendisini davet etti.
07:19Şimdi ülkesi iç savaşın eşiğindeyken, ekonomik krizin eşiğindeyken ve birinci Karabağ Savaşı'nda çok ciddi kayıplar verirken seçimleri kazandı ve sorunları çözmek için çok ciddi bir çaba sarf etti hayatını kaybettiği 2003 senesine kadar.
07:39Siz Haydar Aliyev'in bakımek dönüşünün sonuçlarını nasıl değerlendirirsiniz, iktidara gelişinin sonuçlarını nasıl değerlendirirsiniz ve Azerbaycan'ın küresel enerji projelerini uygulama konusundaki rolü bu yüzyılın anlaşması, bakı kitlesi Ceyhan boru hattı ve ilgili çabalarını nasıl değerlendirirsiniz?
08:00Evet çok güzel özetlediniz aslında, politbürodan ayrıldığı zaman ben o zamanlar Harvard'da Rus tarihi ile ilgili bir ders alıyordum ve hepimiz çok şaşırmıştık ki profesörümüz aslında çok iyi bir tarihçiydi Rusya konusunda çok bilgiliydi, o bile çok şaşırmıştı olan bir temel.
08:23Ve aslında Haydar Aliyev'in protesto sebebiyle mi istifa ettiği yoksa ona karşı bir hareket mi oluştu? Hala soru işareti.
08:34Çünkü aslında Güney Kafkasya'dan katılan iki kişiden biriydi.
08:42Aslında Müslüman çoğunlu olan ülkeden politbüroya katılmış tek kişiydi ve gerçekten çok fazla kişi vardı.
08:53Ama söylediğiniz gibi Azerbaycan'a döndü, Nakçıvan'a gitti, daha sakin bir hayat yaşıyordu.
09:01Sonra o bahsettiğimiz bütün kötü gelişmeler ışığında, yani Karabah Savaşı, Ermeni güçlerinin saldırıları, işgali ve tabi ekonomik krizle birlikte,
09:12Elçi Bey'in telebiyle geldi, tekrar Elçi Bey'in telebiyle, ve gerçekten yüzyılın anlaşması çok önemli bir konuya imza attı.
09:26Yani aslında ilk başta da bunu söyledim, uluslararası doğal gaz ve petrol firmalarını davet etti demiştim, bu sektörü yeniden canlandırmak için.
09:35Ve doğal gaz ve petrol üretimi tekrar başladıktan sonra da boru haklarını geliştirmeye odaklandı.
09:41Bu tamamen Haydar Aliyev'in vizyonunuydı.
09:45Ve o zamanki Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'le ve aynı zamanda Gürcistan Cumhurbaşkanı'yla da birlikte,
09:55Başkanı Clinton'ı ve bütün ekibini bizleri de ikna ettiler.
09:58Bu politikanın ABD için de doğru bir politika olduğunu söylediler.
10:03Üç önemli konu vardı burada, Azerbaycan'ın bağımsızlığı sağlanmış olacaktı bu vesileyle ve uluslararası topluma ve transatlantik topluma bağı kurulmuş olacaktı.
10:15Sadece elde edilen gelir değil, aynı zamanda oradan fiziksel olarak döşenen çelikle birlikte gerçek bir bağlantı olacaktı.
10:26Bakı-Tiflis-Ceyhan ve Bakı-Tiflis-Erzurum boru hatlarıyla birlikte, petrol ve doğal gaz boru hatlarıyla birlikte gerçek sonuç bir bağlantı olacaktı.
10:36Ve tabii ki Azerbaycan'ın sonraki yıllardaki ekonomik bilinmesi gerçekleşemezdi bunlar olmasaydı.
10:442006'da Bakı-Tiflis-Ceyhan boru hattı belgeye girdi ve 2-3 sene boyunca Azerbaycan'ın ekonomisi dünyanın en hızlı bileyen ekonomisi oldu.
10:55Ve hepsini özetleyecek olursak gerçekten yaşam kalitesi de çok ardı Azerbaycan'da.
11:02Ben 97'de ilk ziyaretimi gerçekleştirmiştim Azerbaycan'a.
11:06Ve havaalanından çıktığımızda iki şeritli bir yol vardı, tek bir trafik ışığı vardı.
11:11Ve yolda hiç elektrik yoktu çünkü elektrik kıtlığı vardı.
11:16Çünkü doğal gaz kıtlığı vardı, dünyadan gelen doğal gazla ilgili olarak.
11:21Yani havaalanından şehir merkezine gidene kadar gördüğümüz tek ışık şuydu, atık doğal gaz üzerindeki alev görüyorduk.
11:30Kışık kaynağı olarak rafineride, sokarlı rafinerisinde görüntü bu.
11:35Ve şimdi Haydar Aliyev'in vizyonu ve vizyon uluslararası yatırımlarla birlikte ABD'nin de desteğiyle, güçlü desteğiyle.
11:42Şimdi artık altı şeritli bir otoban görüyorsunuz havaalanından çıktığınızda.
11:48Ve her yer aydınlık ve bir yandan da artık bu atık dediğimiz doğal gaz, boşa giden doğal gaz artık kullanılıyor ve Azerbaycan'ın inanılmaz ekonomik büyümesini destekliyor.
12:03Ve bu bütün topluma fayda sağlıyor.
12:07İşte bütün bunlar Haydar Aliyev'in vizyonu olmasaydı olmazdı.
12:12Ve şimdi o olur İlham Aliyev'in Cumhurbaşkanı olarak Azerbaycan'ın ekonomisini enerjideki bir sonraki fazla taşıyor.
12:21Ve çok ciddi yenilenebilir enerji yatırımları yapıyorlar.
12:26Yani güneş enerjisi ve rüzgar enerjisine odaklanıyorlar.
12:30Ve böylelikle de daha fazla doğal gaz, uç alçaltı yapıyorlar diğer ülkeler.
12:38Böylelikle Azerbaycan'ın geliri de daha fazla artıyor ve Azerbaycan'ın ekonomik ve siyasi etkisini genişlemesine de fayda sağlıyor Avrupa'da özellikle Balkanlar'da.
12:50Evet gerçekten beğeniniz noktalar son derece çarpıcı.
12:55Peki zorlu dönemler ile ilgili ne demek istersiniz?
13:01Yani Azerbaycan'ın var olan ama çıkarmak için gücünün yetmediği bir petrol vardı.
13:11Ve aslında Aliyev sadece ülkenin petrol potansiyeli kullandı daha önce görülmemiş bir şekilde değil mi?
13:18Yani evet çok sık görülmüş bir şey değil.
13:21Başka ülkeler de oluşları yatırım çektiler.
13:24Ama genellikle bunu çok devlet kontrollü bir sistemde yapıyorlar.
13:29Mesela Sürde Arabistan, Saudi Aramco mesela aslında orada bu işleri yapan firma.
13:37Şimdi baktığımızda bakanlıkla birlikte Aramco bütün büyük kararları veriyor orada.
13:45Ama Azerbaycan'da şöyle bir fark verdi.
13:48Gerçek bir ortaklık kuruldu.
13:50Ve bu ortaklılık tabii ABD'nin ve Türkiye'nin bir ekip olarak çalışmasıyla gerçekleşti.
13:57Ben de o ekibin bir parçasıydım.
14:00Ve haftalarca mevkidaşlarımızla birlikte çalıştık Türkiye'de.
14:05Ve o zamanki nişanlım sonradan eşim olan kişiyle zaman geçiremiyordum bile.
14:11Ve biz ülkelerde bütün organizasyonları yapmaya çalışıyorduk.
14:16Getirim yapacak firmalara gerekli uluslararası anlaşmalarda yardımcı olmaya çalışıyorduk.
14:22Ve başarılı olduk.
14:23Ve biz şirketleri yapmak istemedikleri bir şeye zorlayarak burada başarıya ulaşmadık.
14:32Biz burada hükümetleri de ikna ettik bu yatırımlar cazip hale gelsin diye.
14:38İlk başta ABD ülkelerindeki şirketler karşı çıktı bu projelere.
14:44Ve ilk başta yatırım da yapmadılar.
14:48Ve biz ABD hükümleti olarak biz aslında geostrategik bir ortaklık çerçevesinde ilerliyorduk burada.
15:01Ve orada Rusya'nın tekeli olmasının siyasi olarak bir baskısı olmasının istedik ve aynı zamanda Türkiye'deki boğazların ekolojik dengesini gözettik.
15:14Ve tabii ki uluslararası pazara da yeterli miktarda petrol ve doğal gaz gelsin ki ekonomik büyüme olsun dedik.
15:23Yani amacımız ABD şirketlerine destek olmak değildi.
15:28Diğer ülkelerdeki şirketlere de destek olmaktı.
15:32Ve bu başarılı oldu.
15:36Ve Hayder Aliyev'in vizyonu olmasaydı böyle bir proje olmazdı.
15:40Destekleyeceğimiz bir şey olmazdı ama ABD ve Türkiye'nin desteği olması da gerçekleşen azdı bu konu.
15:45Evet şimdi çok fazla dış yatırım çekti, yabancı yatırım çekti.
15:52Bunun bir başka borcunu da sormak istiyorum.
15:55Şimdi bu proje ile ilgili söyledikleriniz şunu da gösteriyor.
16:01Sadece yabancı yatırım çekmek değildi amaç.
16:05Burada yabancı yatırımı jeopolitik olarak dengeli bir şekilde çekmek istediğini de söylediniz Hayder Aliyev'in vizyonu çerçevesinde.
16:19Ve böylelikle Azerbaycan'ın kimsenin düşmanı haline gelememesini sağlamak istedi.
16:24Yani aynı zamanda o zaman İngiltere, Türkiye ve Japonya değil, aynı zamanda Rusya ve İran firmalarından da yatırım çekmek istedi.
16:36Ve böylelikle aslında çok derinleşmiş sorunları çözmeye çalıştı bu dış politikayla.
16:43Bu stratejik miydi, bilgeniydi, uzun madeli miydi, pratik bir yaklaşım mıydı?
16:47Evet yani burada kesinlikle çok ciddi bir politik bilgelik yatıyor.
16:52Ben Sovyet sisteminden hiç faz etmesem de tabii ki doğuştan gelen zekasının yanıstıram Sovyetler Birliği'nde üst düzeydeki deneyimlerinin de tabii ki bunda bir payı vardı.
17:12Başbakan yardımcılığı yaptı politik bir parçasıydı.
17:15Tabii söylediğiniz gibi sadece transatlantik toplumdan şirketler değil, aynı zamanda Rusya ve İran'dan da şirketleri çekediydi.
17:30Ve Azerbaycan'ın dünyada bir benzer sizliliği var.
17:35Hem Rusya hem İran'la sınırları olan tek ülke.
17:40Ve bu iki ülkenin çok zorlu bir tarihleri oldu Azerbaycan'la.
17:46Zaman zaman Azerbaycan'ı işgal ettiler.
17:49Ve tabii ki oradaki doğalgaz ve petrolü kontrol edebilme arzuları olan ülkeler, Sovyetler Birliği için de çok önemliydi.
18:01Aslında ikinci dünya sabahsındaki nazi işgali listesinden gelmek için Azerbaycan'ın yine gazı ve petrolü çok önemliydi.
18:09Ve şu anda da İran yine çok provokatif davranışlar sergiliyor Azerbaycan sınırında.
18:18Bunu Suistan söylüyorum, Azerbaycan'ın toprakları gerçekten son derece koruması zor topraklar.
18:26Haydar Aliyev ulusal lider olduğunda çok büyük sorunlar, yani savaş ve kötü giden bir ekonomi, Ermenistan savaşı bunlar varken iktidarı geldi.
18:39Ama stratejik bir vizyon ortaya koydu.
18:44Ve Azerbaycan'ın refaha kavuşması için sadece savaşı bitirmek değil, stratejik olarak bir yaklaşım ortaya koyulması gerektiğini,
18:56gördü ve şimdi Atlantik Okyanusu'nun her iki tarafındaki uluslararası liderleri de davet etti bu vizyona destek olmak için.
19:08Bunu yapan başka kimseyi tanımıyorum o anlamda görülmemiş bir şey.
19:12Şimdi Haydar Aliyev'den ve Yüzyıl'ın anlaşmasından bahsediyoruz.
19:17Sizce bu anlaşmanın faydaları sadece Azerbaycan'da mı görüldü, yoksa aslında bunu proaktif bir çaba olarak da görebilir miyiz?
19:29Bölgedeki enerji kaynaklı oluşabilecek düşmanlık, rekabet gibi konularda.
19:35Evet, yani burada kesinlikle bu anlamda da önemli bir anlam.
19:41Şimdi Ukrayna'ya dönmeden önce şunu söylemek istiyorum.
19:46Petrole baktığımızda İsrail, petrolün en büyük payını Azerbaycan'dan alıyor.
19:52Bakitif, İshayhan, boru hattı ve sonra tankerler taşıyor oradan.
19:57Ve dolayısıyla ekonomik olarak çok önemli bir konuma gelmiş oldu Azerbaycan gibi oradan doğal gazını,
20:11işte Ürcü'ne, Mısır'a vesaire Türkiye'ye de göndermek isteyebilirler.
20:19Böylelikle doğal gaz ve petrol işbirliği için bunları kullanabilir.
20:27Yani İsrail diklaması için önemli konular bunlar.
20:33Ve tabii İshayhan boru hattlarının oluşturduğu koridorlar artık derin ve kapsamlı ekonomik işbirliği oluşturdu.
20:41Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'yi dahil ederek bu üçlü arasında.
20:46Bu bir yandan da Bakitif, İshayhan'ın tren yolu hattı var.
20:55Dolayısıyla burada önemli bir yatırım oluşmuş oluyor.
21:00Ve tabii ki bir yandan da Karabağ çatışmasını artık tamamen bitirmek üzere imzalanabilecek bir barış anlaşması var.
21:08Ve ABD Dışişleri Bakanı Blinken önemli bir ev sahipliği yaptı.
21:15Ve barış anlaşmasında önemli bir yol kat edildiğini söyledi biliyorsunuz.
21:19Yani doğal gaz ve petrol bunların ölçülüldü.
21:22Ama artık diplomasiyi akılçı bir şekilde yürütmemiz gerekiyor.
21:27Şimdi Ukrayna söz konusu olduğunda Ukrayna'ya doğal gaz ulaştırmanın yeni yolları üzerinde çalışıyor bölgedeki ülkeler.
21:36Ve daha fazla işbirliği içerisinde bir ilişki olması gerekiyor.
21:42Yani Hazar Denizi, Karadeniz ve Balkan bölgesinde.
21:46Tabii bütün bu yatırımlar sayesinde oluyor bunlar.
21:48Evet, Karabağ konusuna da geldik.
21:53Şimdi Haydar Aliyev'in en büyük arzusu Karabağ'ı Ermeni işgalinden kurtarmak ve Azerbaycan'ın toprak bütününü sağlamaktı.
22:04Ve son arzusu buydu.
22:09Oğlu İlham Aliyev ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı'na bunu vasiyet etmişti.
22:14Ve Azerbaycan ordusu da Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in komutanlığında bunu gerçekleştiler.
22:22Ama o zamandan beri savaş sonrası barış antlaşmasını imzalamak konusunda Ermenistan devamlı bunu öteliyor.
22:31Ve biraz da Fransa ve İran'ın destekleriyle Ermenistan bir barış antlaşması imzalamaktan geri duruyor.
22:42Ve siz Kasım 2020'de şunu söylemiştiniz.
22:47ABD hükümetinin bu Karabağ çatışmasını sonlandırmakta aktif bir rol oynayamaması utanç vericidir dediniz.
22:56Ama şimdi sizin de söylediğiniz gibi geçen hafta ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Ermenistan ve Azerbaycan'ın somut ilerlemek hallettiklerini söyledi.
23:08Maraton barış müzakereleri sırasında ABD'nin ara buluculuğunda gerçekleştiriler.
23:15Sizce nasıl olur buradaki gelişmeler çözülebilir mi?
23:19Ya da Ermenistan tekrar savaş mı başlattırmak istiyor? İstikrar şansı tevzikeye mi girdim?
23:26Şimdi aslında 2006-2009 arasında Karabağ çatışmasında ara bulucu olarak görev yaptım.
23:35Tabii ondan önceki yıllarda da bu konuda çalıştım.
23:40Dört sene boyunca Beras Sarayda Başkan'la çalışırken, Dışişleri Bakanlığı'nda çalışırken de bu konulara eğildim.
23:47Şimdi Ermenistan'ın ben tekrar savaşı başlatmak istediğimi düşünmüyorum.
23:51Çünkü bir orduları kalmadı.
23:53İkinci Karabağ Savaşı sırasında artık bu ordu güçlerini kaybettiler.
24:01Tabii Türkiye'den de çok büyük destek gördü Azerbaycan.
24:05Dronlar aracılığıyla ve taktik anlamda drone teknolojisinin entegrasyonunu yaptılar.
24:11Burada diğer top uçuk teknolojileriyle birlikte ve Ermenistan bence tekrar savaşı göze alamaz.
24:20Azerbaycan'ın düşmanlığının başlamasını istediğini kesinlikle düşünmüyorum.
24:24İran'ın da hiç düşünmüyorum bunu istediğini, Fransa'nın istediğini de düşünmüyorum.
24:2910 ay Kasım 2020'de Cumhurbaşkanı Aliye Başkan Putin şunu söylediler.
24:41Yani ordu Paşinyan anlaşmayı imzaladıktan sonra artık işte Fransa dedi ki biz Ermenistan'ın yanındayız.
24:51Dolayısıyla artık ara bulucu olamazlar.
24:54Rusya da kesinlikle ara buluculuk yapamaz ki hala bir yandan zaten Ukrayna'ya saldırıları sürüyor.
25:02Dolayısıyla o Minsk grubunun eş başkanlarından ancak ABD burada ara buluculuk görevine liderlik edebilir Avrupa ülkeleriyle birlikte.
25:11Bence Başbakan Paşinyan barış anlaşması istediğini söylenmesinde samimi.
25:20Burada bir tek bazı usullar var.
25:23Yani Ermenistan'da bu çatışmadan faydalanan taraflar var.
25:26Bu belirsizlik, bu hukuksuzluk, bu gerilim bazılarına fayda sağlıyor.
25:32Ve tabi burada o bölgelerde kaçakçılık yapabiliyorlar.
25:38Azerbaycan'ın konusunda olmayan ve aynı zamanda Ermenistan'ın ABD diyasporasında işte biraz daha gelir elde edebiliyorlar.
25:49Ve aynı zamanda kendi siyasi içlerini inşa ediyorlar Ermenistan içerisinde.
25:56İşte Ermenistan tekrar daha büyük Ermenistan sınırlarına ulaşmalı, Akdeniz'e kadar ulaşan o ortaçağ dönemlerindeki sınırlarına ulaşmalı, Filizya'ya kadar diyorlar.
26:10Yani bu şekilde aslında yalancı bir mit oluşturuyorlar.
26:16Ermenistan askerlerinin yıkılmaz olduğunu ve Azerbaycan askerlerinin savaşmayı bilmediklerini falan iddia ediyorlar.
26:25Ve böyle siyasi içi elde etmeye çalışıyorlar Ermenistan içerisinde.
26:29Ermenistan toplumu psikolojik olarak çok zor bir mith geçiriyor.
26:34Şimdi bu mithin yanlış olduğunu görüyorlar.
26:38Ve git giden daha az insan çatışma ister hali geldi Ermenistan halkı arasında.
26:44Barış istiyorlar.
26:45Bu barış anlaşması dile gelecek ekonomik faydaları görmek istiyorlar.
26:49O yüzden Dışişleri Bakanı Blink'ın buna zaman ayırmanın faydalı olacağını görmesi son derece normal.
27:01Ve zamanında da biz ABD Başkanlığından ve Dışişleri Bakanlığından destek görmüştük.
27:09Obama ve Trump idarelerinde bu konu birazcık az bir alındı.
27:14Ama şu anda Biden idaresiyle birlikte bu taraflara yardım etmek için zamanımızı ayırmaya değer bakış açısı var.
27:24Ve Dışişleri Bakanı Blink'ın somut ilerleme olduğunu kaydetti.
27:29Burada barış antlaşmasının başkaca unuturları söz konusu olduğunda ve eğer iyi niyet gösterilmesi devam ederse o zaman hem Azerbaycan'ın hem Ermenistan'ın ABD'nin desteğini görmeye devam edeceğini dile getirdi.
27:53Ve son olarak şunu söylemek istiyorum. ABD'nin desteği çok önemli şu anlamda.
27:59Çünkü hem Azerbaycan hem Ermenistan liderleri halkların çok hoşuna gitmeyecek bazı kararları almak zorunda kalacaklar.
28:08Ve o yüzden şunu diyebilmeliler halklarına.
28:12Bakın ABD ve Avrupa'daki önemli liderler bizim birliğimiz için bunu yapmamız gerektiğini söylüyorlar.
28:19O yüzden sizler de halklarımız olarak bize destek vermelisiniz.
28:25Çünkü bu zorlu kararlar bizim ülkemizin saydasına olacak diyebilmeliler.
28:30O yüzden hem Azerbaycan hem Ermenistan açısından bence bu önemli.
28:37Ve bu barış antlaşmasının yapılmasının önemli ABD ve Avrupa ülkeleri tarafından da vurgulanmanız.
28:44And I would like to ask my last question on the solidarity between Türkiye and Azerbaycan.
28:51Şuşa agreement.
28:53Peki Şuşa anlaşması.
28:55Also mentioning to that it was pretty deep.
29:00It was a solidarity between armies.
29:04Burada ordular arası bir dayanışma vardı.
29:10İki devlet, bir millet, bir ordu olarak slogan değiştirildi.
29:17Onu da sormaya çalışıyorum aslında.
29:20Hani korkutucu mu, ilham verici mi bu ittifak dediğimde.
29:24Şuşa anlaşması aslında bütün bahsettiğim her şeyin bir parçası.
29:28Yani bu 10 yıllardır olan bir slogan bu.
29:32Şuşa anlaşması bir askeri güvenlik uzunluğu eklemiş oldu.
29:40Ve söylediğim gibi bu askeri ittifak Türkiye ve Azerbaycan arasındaki.
29:46Ermenistan için korkutucu görünebilir ama Ermenistan'ın bir daha askeri güçlerini aynı şekilde 2020'nin sonbaharında ki gibi kullanamayacağını anlaması için önemli.
30:05Yani böylelikle aslında Ermenistan'a karşı bir caydırıcılık ortaya konmuş oluyor.
30:13Şuşa anlaşmasıyla askeri anlamda ortaya çıkan bu tek ordu kavramı da aslında istikrar oluşturuyor bölgede diyebiliriz.
30:22Çünkü birisi askeri güç kullanmak istediğinde bu istikrar bozan bir şeydir.
30:27Ama siz onlardan daha fazla askeri güç kullanıp onların ordularını yenebileceğinizi gösterip caydırıcı bir yaklaşım tergilediğinizde işte o zaman bu istikrarsızlıktan kaçınılmış oluyor.
30:41Evet çok teşekkür ediyoruz Sayın Matthew Bryza, Eski Azerbaycan.
30:46S Foreta
30:46çok teşekkür ederim.
30:48İyi günler.
Önerilen
2:17
|
Sıradaki
6:14
3:27
3:14
4:28
İlk yorumu siz yapın