00:00Gazze'de bundan sonra neler olacak? Trump'ın Gazze planı barış mı getirecek yoksa savaş mı getirecek?
00:0721 maddelik planın perde arkasında ne var?
00:10Tüm bunları Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger Hoca ile konuşacağız.
00:15Hocam hoş geldiniz.
00:17Merhabalar, iyi yayınlar dilerim.
00:19Hocam bu barış planını siz nasıl değerlendiriyorsunuz? 21 maddelik planda neler var?
00:25Plan tabi değişti netice olarak. Daha önce Müslüman liderleri yapılan toplantıda 21 maddeydi.
00:34Trump ve Netanyahu görüşmesinden sonra madde sayısı 20'ye indirildi.
00:38Ve dün itibariyle de buna bir cevap verdi Hamas ve takası kabul ettiğini söyledi.
00:48Esir takasını kabul ettiğini söyledi ve İsrail geri çekildiği zaman bu takasın gerçekleşeceğini.
00:54Diplomatik bir üslup kullandı Hamas'ın bir beyanında kabul ettiğini ifade eden beyanda.
01:04Ve önümüzdeki zaman diliminde yeniden müzakere başlıklarının tetkiki gözden geçirilmesini teklif ettiğini gördük.
01:14Hamas'ın Türkiye'nin ve diğer ülkelerin diplomatik olarak desteği ile şekillenen karşı önerisi hala bir şu an itibariyle nihayet bir plana ulaşamadığımızı gösteriyor.
01:29Ama Trump üzerinde olumlu bir etki bıraktığını ve bundan sonra yeni bir sürecin, yeni bir ateşkes sürecinin şekillenmekte olduğunu söyleyebiliriz.
01:42Hamas için öngörülmüştü pazartesine kadar kabul etmedikleri takdirde çok aşırı bir İsrail şiddetiyle karşı karşıya kalacaklıca şeklinde açıklama yapılmıştı.
01:53Hamas'ın bunu etkili bir şekilde bir karşı cevapla topu İsrail ve Trump sahasına attığını görüyoruz.
02:07Tabii bunun şekillenmesinde planlı şekillenmesinde birden çok faktör rol oynadı.
02:12Bir kez Trump'ın başarıya ihtiyacı var.
02:15Kendisini Nobel Barış Ödülü adayı olarak görüyor.
02:18En azından bu konuda kararlı bir adım atma çabasında öte taraftan 24 Eylül'de New York'ta yapılan, Müslüman ülkelerle yapılan toplantının belirleyici olduğunu düşünüyorum.
02:31Bir başka ABD'nin Trump'ın ilisatif kullanmasında rol oynayan faktör ise Katar saldırısı.
02:37Çünkü Katar saldırısı ABD bu işin içerisinde mutlaka var.
02:42Fakat Trump değil de öteki Amerika, Pentagon, Trump'a karşı olan güçlerin bu operasyonda yer aldıkları açık.
02:52Bunun yarattığı tahribatı ortadan kaldırmak için,
02:55Arap dünyasında ABD etkisini sızlandıracak yeni gelişmeleri önlemek için
03:02Trump'ın biraz ilisatif kullandığını görüyoruz.
03:07İçeride sıkıştırılıyor.
03:08Bir taraftan da yavaş yavaş EPSİ'nin belgesindeki bazı dokümanların yayınlandığını görüyoruz.
03:16Ve bir başka perspektiften de Trump, Netanyahu'dan kurtulmak ve yeniden İbrahim Antlaşmalarını bu coğrafyada hakim kılmak istiyor.
03:27Amerika açısından baktığımızda, çünkü Soykırım Sözleşmesi'ne göre işlenen Sayın'ın işlediği cürümlerden,
03:36Amerika'da sorumlu çünkü sözleşme bu cürümü işleyenler kadar onu tahrik, teşvik edenleri, yönlendirenleri, destekleyenleri de sorumlu tutuyor.
03:45Evet, eskiye kıyasla Joe Biden'ın önemine kıyasla güçlü biçimde ABD Başkanı'nın inisiyatif kullandığını
03:52ve Trump'ın da buna, Hamas'ın da buna çok güçlü karşı önerilerle cevap verdiğini görüyoruz.
04:00Henüz şu an itibariyle bu müzakereler devam edecek.
04:05Nihai bir ateşkes anlaşması son haline gelmiş değil ama temel parametreleri aşağı yukarı belirdi.
04:15diyebiliriz, Hamas silahı ancak bir Filistin otoritesi orada teşekkür ettiği zaman onlara bırakacak.
04:23Yani İsrail'e yahut da bir başka uluslararası otoriteye değil, Hamas'ın yer almadığı
04:31ve Filistin halkının iradesini yansıtan müzakerelerle şekillenmiş bir otoriteye bırakmayı kabul ediyor.
04:39Ama bu çok daha ileri aşamada mevcut şartlarda güçlü biçimde Joe Biden dönemindeki tasarıya göre
04:55Hocam şimdi 150 ülke Filistin devletini tanıyor ama bir taraftan da kurulacak Filistin devletinden bahsediliyor.
05:03Hocam ortada bir devlet yok mu? Tanıyanlar kimi tanıyor?
05:07Yani Filistin devleti tanındığına göre o zaman kurulmuş demek olmuyor mu?
05:13Yani Montevideo sözleşmesine göre işte devletin onsurları belli halk olacak, bir coğrafya olacak, egemenlik olacak.
05:20Şimdi bu coğrafyaya baktığımızda ilk olarak 15 Kasım 1988'de sürgünde Filistin devleti ilan edildi.
05:27Türkiye hemen o zaman tanıdı, daha sonra değişik zamanlarda başka devletlere tanıdı.
05:31Evet, en son Birleşmiş Milletler 80. Genel Kurulu oturumları esnasında tanıyan devletlerin sayısı 158'e çıktı.
05:39Şimdi baktığımızda aslında Filistin'de bir özelik idare var.
05:44İki parçadan oluşan Batı Şeria ve Gazze'de oluşan bu geçici olarak oluşturulmuştu.
05:505 yıl sonrasında 90'lardaki anlaşmaya göre Filistin devletinin bağımsızlık ilan etmesi gerekecekti.
05:58Kudüs'ün hangi mahallelerinin bağımsız Filistin devletine bırakılacağını İsrail hükümetiyle o tarihteki Filistin kuruluş örgütü müzakere edecekti.
06:06Fakat İsrail'in eski başbakanı İstakram'in katledildiği o süreç akamete uğradı.
06:12İki parçalı bir Filistin karşımıza çıktı.
06:14Statüllerin şu an itibariyle özel bölge statüsünde, yani tabii ki uluslararası hukukun taradığı tüm haklara sahipler.
06:22Mesela diyelim ki küresel kararlılık filosu, sulut filosu aslında nihayet olarak Gazze karasularına, Gazze topraklarına ulaşmayı hedefliyordu.
06:33Orası hukuki bakımdan aslında İsrail'in egemenlik kullandığı bir alan değil.
06:38Aslında uluslararası hukuk açısından baktığımızda bu Gazze'nin dışında kalan yerler üzerinde de İsrail'in hukuki bir egemenliği yok.
06:47Çünkü İsrail işgal ettiği toprakların hukuki bakımdan hakimin sahibi değil ki.
06:52O bölgelerin statüsü işgal edilmiş topraklar olarak uluslararası hukukta geçiyor.
06:57Ne kadar süre geçerse geçsin, 70 sene geçsin, 80 sene geçsin.
07:01Fakat dar tanımı esas aldığımızda bile uluslararası toplum kabul ediyor.
07:06Yani Gazze coğrafyasında ve deniz üzerindeki karasular da hava sahasında Filistin devletinin mutlak egemenliği var.
07:16Fakat bu bağlayıcı kurallara daha başka alanlarda olduğu gibi bu deniz hukuk alanında da İsrail'in uymadığını görüyoruz.
07:26Türkiye'nin bu plana bir dahli var mı hocam?
07:29Planın şekillenmesinde özellikle Hamas'ın diplomatik üslupla mukabil teklifler ileri sürmesinde
07:39Türkiye başta olmak üzere önde gelen ülkelerin önemli katkısı var.
07:46Geçtiğimiz günlerde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Hamas heyetiyle, müzakere heyetiyle görüşmek için Katar'a gitmişti.
07:54Ve esasen karşı olarak ileri sürülen, beyan edilen Hamas'ın bir taraftan ateşkesi, barışı kabul ettiği,
08:04öte taraftan müzakere yapılması gerektiğini ifade eden açıklamaları tek başına kendilerinin yaptığı bir çalışma değil.
08:14Burada diplomatik üslup ve dokunuşlar Türkiye'nin güçlü biçimde Hamas'ı etkilediğini, yönlendirdiğini gösteriyor.
08:25Özellikle orada en başta diplomatik bir manevra olarak kabul edebileceğimiz ifadeyi Hamas açıklamasında görüyoruz.
08:33Başkan Trump'a bu sürece, bu sürece çözüm bulmak için sağladığı çaba ve gayretleri takdirle karşılıyoruz gibi bir takım ifadeler yer aldı.
08:45Türkiye güçlü biçimde, başkalarınlarda olduğu gibi diplomaside de bu son dönemde Hamas'ın bu plan karşısında tavrının tutumunun çekilmesinde etkili oldu, rol oynadı.
08:59Esasen bunu uzunca bir süreden beri de en önemli güden maddesi olarak Türkiye tüm açıklamalarında, resmi açıklamalarında dile getiriyor.
09:11Hocam yayınımıza güzel katkı sağladınız. Çok teşekkürler İrfan Hocam. Çok sağ olun. Ağzınıza sağlık.
İlk yorumu siz yapın