- 3 ay önce
Suriye'de neler yaşanıyor? Hermon Dağı'nın kontrolü İsrail'e ne kazandırıyor? İsrail Ortadoğu'da ne amaçlıyor? İsrail'in askeri hamleleri diplomatik süreçleri nasıl etkiliyor? İsrail-Suriye arasında nasıl bir uzlaşma sağlanabilir? Gözler Trump'ın barış stratejisinde... ABD'nin tavrı barışın içeriğini ne ölçüde şekillendirebilir? Ukrayna halkı Zelenski'ye güveniyor mu? Batı ve Moskova ile olan ilişkiler Türkiye'yi nasıl konumlandırıyor? Yapay zekayla kurulan bağ tehlikeli mi? İnsanlar neden yapay zeka ile duygusal bağ kuruyor? Trump yönetiminin Intel yatırımı küresel rekabeti nasıl etkiler? Cüneyt Özdemir 5N1K'da sordu; İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Selim Sezer, Akademisyen Mikhail Troitskiy ve Teknoloji Uzmanı Çiçek Çizmeci yanıtladı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili seyirciler yeni bir Beşne Birkan programına hoş geldiniz.
00:08Karşınıza bugün 3 konuyla çıkacağız.
00:10İlerleyen dakikalarda yapay zekanın bir genci nasıl ölüme sürüklediğini,
00:14Ukrayna-Rusya savaşında bir Harvard profesörünün Amerikan bakış açısını nasıl yorumladığını
00:19ve ilk olarak da Suriye'deki gelişmelerin nasıl bir evreye girdiğini konuşarak başlayacağız.
00:25Suriye'de ilginç şeyler oluyor.
00:26Kolay değil. Yıkılan bir diktatörlükten sonra yerine yeniden demokrasiyi inşa etmek,
00:32partiler kurmak, seçimler yapmak.
00:34Daha da önemlisi bir ülkenin gideceği yönü belirlemek, bir ülkenin bineceği kayığı tekrar tarif etmek,
00:40yapmak, çizmek ve anlatmak.
00:42Suriye işte tipik olarak yeniden yapılanmaya çalışan, yeniden kurulan bir ülkenin yaşadığı
00:47pek çok buhranı yaşıyor diyebiliriz.
00:50Buna son olarak Lübnan'da konuşan Amerika Birleşik Devletleri'nin Suriye özel temsilcisi,
00:56Ankara Büyükelçisi Tom Barak'ın açıklamaları da bir anlamda üzerine çay demledi desek,
01:02hani biraz argo deyimiyle yanlış olmayacak.
01:07Tom Barak dedi ki, düne kadar tek bayrak, tek millet, işte tek devletle bir Suriye devleti
01:12diyen Tom Barak, bu sefer dedi ki ya bu kadar da olmayabilir.
01:16Belki federasyon olmasa da federasyona yakın bir yapı olabilir.
01:20Burada tabii pek çok kişi Türkiye'de rahatsız olmaya ve huysuzlanmaya başladı.
01:24Acaba Amerika Birleşik Devletleri'nin kafasında ne var?
01:26Suriye'de herkesin dile getirmediği ya da dile getirmekten çekindiği ya da bizzat dile getirdiği,
01:32SDG'nin yani Suriye Demokratik Güçlerinin yani YPG'nin yani PKK'nın kardeşi,
01:37YPG'nin acaba federasyonlu bir ya da özel bir yapıda kendi 70 bin kişilik askeri varlığını koruyup koruyamayacağı gerçeği.
01:46Bu konuşuluyor, bu tartışılıyor, bu endişe var Türkiye'de.
01:49Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan da hafta içinde yaptığı çeşitli konuşmalarda buna göndermeler yaptı.
01:55Direkt bununla ilgili bir şey söylemedi ama buna en azından göndermeler yaptığını hepimiz biliyoruz.
01:59Bütün bunlar olurken İsrail de boş durmadı ve Suriye'de Harmon Dağı'nı işgal etti.
02:05Harmon Dağı, İsrail için önemli kritik bir jeopolitik dağ.
02:08Çünkü bir tarafta Lübnan var, diğer tarafta Suriye ve İsrail'e tepeden bakan bir dağdı.
02:13Burayı resmen artık kendi toprak bütünlüğüne kattı diyebiliriz.
02:17Jolani de şu anda savruluyor, ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz.
02:21Ve de şu anda Suriye'de işlerin nereye gideceği biraz belirsiz gözüküyor.
02:26Suriye'nin yeni Dışişleri Bakanı biliyorsunuz İstanbul Sabahat Zahim Üniversitesi'nde okudu.
02:32Siyaset, bilimi ve uluslararası ilişkiler okudu.
02:36Esat Hasan Şeybani kendisi.
02:39Onun hocası da Dr. Selim Sezer.
02:41Şu anda Selim Bey yayınımızda.
02:43Selim Bey ilk olarak bu Harmon Dağı'nın işgalinde konuşarak başlayalım isterseniz.
02:48Bu Suriye için önemli.
02:50Peki bölgedeki diğer ülkeler için de önemli mi?
02:52İsrail'in burada kalıcı olma isteğinin arkasında ne yatıyor?
02:55Harmon Dağı olarak da adlandırılan yahut Arapların Cebel Şeyh olarak adlandırdığı bölge oldukça önemli bir stratejik konuma sahip.
03:04Lübnan, Suriye ve İsrail sınırlarının kesiştiği bir bölgeye denk geliyor.
03:08Aynı zamanda Suriye toprağı olan fakat 1967'den beri İsrail işgali altında bulunan Golan Tepelerinin kuzey kısmında yer oluyor.
03:15Üçüncü olarak da Şam Kırsalı'na oldukça yakın bir bölgeyi ifade ediyor.
03:20Bu üç unsuru bir araya getirdiğimizde oldukça önemli bir stratejik konumun ve işlevinin olduğunu söylemek mümkün.
03:27İsrail'in 8 Aralık 2024 tarihinde Beşer Asad yönetiminin devrilmesi ve Suriye'de rejim değişikliğinin gerçekleşmesi sonrasında kontrol kurmaya çalıştığı,
03:36hakimiyet kurmaya çalıştığı başlıca bölgelerden bir tanesiydi ve bu durumda biraz önce tanımladığım önemli stratejik konumdan kaynaklanıyor.
03:44İsrail Dışişleri Bakanı Katz yakın zamanda yaptığı bir açıklamada da buradaki askeri varlıklarının kalıcı olacağını,
03:52Hermon Dağı'nın tepesinden ayrılmayacaklarını söylemişti.
03:56Tabi İsrail'in burada kalıcı olma niyeti biraz önce bahsettiğimiz stratejik konumdan kaynaklı olarak görünüyor olmakla birlikte açıkça ifade edilen şey bu değil.
04:06Farklı gerekçeler olduğu söyleniyor.
04:08Kendileri bakımından bir takım güvenlik gerekçelerinin oluştuğu söyleniyor.
04:13Bunlardan bir tanesi şu, bölgenin geçmişte Suriye ve Lübnan arasında silah kaçakçılığı yaşanan yerlerden bir tanesi olduğu söyleniyor.
04:25Ancak tabi bu bahsedilen silah kaçakçılığı esasen İran üzerinden gelen silahların Beşer Azat Yönetimi aracılığıyla Lübnan'daki Hizbullah örgütüne gittiği yolu ifade ediyordu.
04:37Rejim değişikliğinden sonra aslında bu durumun gerçekleşmesi beklenebilir bir durum değil.
04:42İkinci bir mesele şu, İsrail yönetimi şu iddiayı dillendiriyor.
04:49Suriye'de var olan yönetim ılımlı bir yönetim, reformcu bir yönetim olarak biliniyor.
04:54Geçmişteki radikal çizgisini sürdürmüyor belki ama herhangi bir zamanda daha farklı bir tutum alabilir.
05:01Çünkü cihatçı unsurlar barındırıyor içinde ya da cihatçı kökenlerden geliyor.
05:07Dolayısıyla bize yönelik bir saldırı riski her zaman var.
05:11Biz kendi güvenliğimizi almak için burada bir tampon bölge oluşturmak zorundayız şeklinde bir iddiası var.
05:18Üçüncü söyledikleri şey de şu, Golan Tepelerindeki yerleşimlerin güvenliğinin sağlanmasından bahsediliyor.
05:24Çünkü 1967'de gerçekleşen İsrail işgali sonrasında İsrail burada bir takım yerleşim birimleri,
05:32yani İsrail hukukuna tabi bir takım Yahudi yerleşim birimleri kurmuştu.
05:36Ve buralara yönelik Suriye'den gelen bir takım saldırılar olabileceğini söylüyor.
05:40Şimdi böyle bir saldırı durumu beklenen bir şey olmadığı gibi,
05:43buradaki yerleşimlerin korunması meselesi de ciddi bir çelişki ya da uluslararası hukuk yönünden bir sorun da ifade ediyor.
05:51Çünkü oradaki yerleşim birimlerinin varlığı zaten uluslararası hukuka aykırı.
05:55Yani 4. Cenebre Sözleşmesi hükümleri uyarınca herhangi bir devlet işgal ettiği topraklara kendi vatandaşların taşıyamaz.
06:03Ancak İsrail, Gazze şeridinde, Batı şerida ve Doğu Kudüs'te yaptığı gibi,
06:08Golan tepelerinde de 70'lerden itibaren kademeli olarak pek çok İsrail yerleşim birimi kurmuştu.
06:14Bunların varlığı zaten uluslararası hukuka aykırı.
06:17Ve şimdi bu yerleşimlerin korunması gerekçesiyle de Hermon Dağı'nda kalıcı olmak istediklerini söylüyorlar.
06:22Bu Şam-Televiv arasında yürütülen görüşmeler ve olası bir güvenlik anlaşması gündemdeyken,
06:27İsrail'in bu işgali diplomatik sürece etkiler mi?
06:31Yani İsrail, Suriye'de ne yapmaya çalışıyor? Nasıl bir Suriye hayal ediyor?
06:35İsrail ile Suriye arasında Eylül ayının sonuna kadar bir anlaşmaya varılması bekliyoruz.
06:41Ancak bu anlaşmanın nasıl bir anlaşma olacağı henüz belirsiz.
06:45Açıkçası ben 1978'de İsrail ile Mısır arasına varılan Camp David anlaşması gibidir.
06:51Barış anlaşmasını en azından yakın bazede beklemiyorum.
06:53Bu sonraki dönemlerde farklı bir konjonktür içerisinde belki ayrıca konuşulabilir.
06:58Ama yakın bir gelecekte bu pek beklenen bir durum gibi görünmüyor.
07:03Şu andaki Suriye Cumhurbaşkanı Şaran'ın da yakın zamanda yaptığı açıklamalarda Suriye'nin İbrahim anlaşmalarına dahil olmayacağı ifade edilmiştir.
07:12Bilimli gibi İbrahim anlaşmaları bir önceki Trump yönetimi döneminde İsrail ile bazı Arap ülkeleri arasında gerçekleşen normalleşme anlaşmalarıydı.
07:22Birleşik Arap Emirlikleri ile Bahreyn ile Fas ile imzalanan anlaşmalardı bunlar.
07:26Şaran'ın yaptığı açıklamaya baktığımızda ise şöyle bir söylemin önü çıktığını görüyoruz.
07:31Bu Arap ülkeleri İsrail'de sınırı olmayan ve doğrudan çatışması olmayan ülkeler.
07:36Bizim ise İsrail'de sınırımız var ve Golan Tepeler İsrail işgal altında.
07:40Dolayısıyla bizim onlar gibi bir yönelim içinde olmamız, onlarla benzer bir perspektifle hareket etmemiz beklenemez.
07:47Çünkü bizim koşullarımız farklı ve biz bu anlaşmalara dahil olmayacağız.
07:52Yani yakın zamanda aslında bir barış anlaşması olmayacağını ifade etmiş oluyor.
07:56Peki nasıl bir anlaşma bekleniyor?
07:58Esasen 1974'te imzalanmış olan çatışmasızlık anlaşması ya da güçlerin ayrışması anlaşması olarak adlandırılan ve kadük kalmış ya da fiilen aslında uygulanmaz hale gelmiş anlaşmanın yerine geçecek başka bir anlaşma gelecek muhtemelen.
08:151973'teki Yom Kippur Savaşı sonrasında İsrail ile Suriye arasında varılan bir anlaşmayla Birleşmiş Milletler barış gücü bölgeye gelmişti ve bir tür tampon bölge oluşmuştu.
08:29İsrail unsurları Golan Tepelerin önemli bir kısmını işgal altında tutarken doğu kısımları Suriye kontrolünde kalmıştı ve arada da bir barış gücü yer almıştı.
08:38Tabi Aralık 2024 sonrasında İsrail bu anlaşmanın artık geçerli olmadığını ileri sürerek hızlı bir şekilde pek çok bölgeyi az önce de söylediğim gibi askeri işgal altına aldı ve pek çok kere de saldırılar gerçekleştirdi.
08:54Oysa bu anlaşma bir rejim değişikliği de kendiliğinden geçersiz hale gelmez.
08:59Sonuçta devlet aynı devlet olarak varlığını sürdürüyor ve anlaşmanın da normalde yürürlükte kalması gerekir.
09:05Şimdi tabi sahada farklı bir denge oluşturmaya çalışıyor İsrail ve yakın zamanlarda önümüzdeki haftalarda belki aylarda yapılacak yeni bir anlaşmayla bir bakıma 1974 anlaşmasının revize edilmesini bekleyebiliriz.
09:18Yani İsrail'in muhtemelen belli bir bölgede varlığını sürdüreceği ancak bir sınır çizgisinin belirlenmesiyle bu hattın daha ilerisine geç ve tahavüründe bulunacağı bir anlaşmanın imzalanması beklenebilir.
09:30Şu anda tabi bölgedeki askeri kontrolünü genişleterek de elbette masada elini güçlendirmeye çalışıyor.
09:37Yani sahada ne kadar geniş, ne kadar fazla kazanım elde ederse daha sonra müzakere masasına geçildiğinde orada da aynı çoklukta kazanım elde edebileceği düşüncesi var.
09:48Tabi İsrail'in orta ve uzun vadede daha başka yönelimlerin niyetlerinde olduğunda söylemek gerekiyor.
09:54Az önce de ifade ettiğim gibi özellikle Süveyde bölgesi üzerinde, Süvey'in güney kısımlarında dürzilere dayanan bir nüfuz alanı oluşturmaya çalıştığını ve belki de buralarda bir özerk bölge oluşturma hedefinin ve niyetinin olduğunu söylemek gerekiyor.
10:08Ancak kısa vadede söylediğimiz üzere 74 anlaşmasının daha fazla İsrail lehine olacak şekilde revize edilmesi gibi bir yönelimli hareket ettiğini söyleyebiliriz.
10:17Sayın Sezer çok çok teşekkür ederim yayına konuk olduğunuz için.
10:19Gelelim Ukrayna Rusya gerilimine. Ukrayna Rusya arasındaki savaş biteceği benzemiyor.
10:25Bitecekmiş gibi oluyor ama bitmiyor.
10:27Bir bakıyorsunuz Trump yönetimi destekliyor Ukrayna'yı bir bakıyorsunuz Şamaroğullarına çeviriyor Zelenski'yi.
10:34En son biliyorsunuz Beyaz Saray'da Avrupalı liderler ve Zelenski Trump'ın karşısına tesbih gibi dizilmişlerdi.
10:42Bir anlamda briefing almışlardı. Trump Putin'le görüşmüştü ama sonrasında yine bombalar konuşmuştu.
10:50Trump'la bundan biraz aslında yakınmıyor değil. Ne zaman Putin'le konuşsam çok iyi konuşuyor da sonra bombalar patlıyor diyor diyordu ama bu gerçekte şu ana kadar değişmiyor.
11:00Peki Amerika Birleşik Devletleri'nden baktığınız zaman mesela Mikhail Trotsky'ye soralım.
11:05Kendisi Harvard Üniversitesi'nde bir akademisyen. Nasıl gözüküyor acaba bütün bu tablo?
11:10Sayın Trotsky şunu merak ediyorum.
11:12Amerika'daki Trump yönetiminin olası dönüşü ve Zelenski'yle yaptığı bu son görüşme Ukrayna'nın batıdan beklediği güvenlik ve finansal destek için yeterli mi?
11:20Ne anlama geliyor ya da?
11:21Bir yandan Trump yönetimi bugüne dek Ukrayna ile yaşanan çatışmada Rusya'nın çıkarlarını, beklentilerini ve kaygılarını dikkate alıyor gibi göründü.
11:33Bununla birlikte Ukrayna'nın Trump yönetimini kendi tarafında tutacak yolları olduğuna inanıyorum.
11:38Hem savaş sürecinde hem de Rusya ile yapılacak bir barış anlaşmasının koşulları müzakere edilirken ABD'den yeterli desteğin sağlanması mümkün.
11:46Örneğin Trump yönetimi Ukrayna'ya silah sevkiyatı ya da istihbarat sağlanması karşılığında maddi ödeme alınması fikrine sıcak bakıyor.
11:54Bu Biden yönetiminin yaklaşımından farklı.
11:57Biden yönetimi belirli ölçüde silah ve istihbarat sağladı ama savaşın tırmanmaması için de oldukça dikkatli davrandı.
12:03Trump ise bu konuda daha cesur ve gözü kara görünüyor.
12:07Yeter ki ABD'nin bu destek karşılığında tazmin edildiğinden emin olsun.
12:11Bu yalnızca Trump'ın değil birçok cumhuriyetçi ismin de ortak beklentisi.
12:15Eğer Avrupa Birliği Ukrayna'ya mali olarak destek vermeye devam ederse, Ukrayna'da kendi kaynaklarını seferber edebilirse,
12:21ABD, Biden yönetiminin vermeye yanaşmadığını daha ileri düzeydeki silahları dahi sağlayabilir.
12:27Bu anlamda bakıldığında Ukrayna'nın hem savaş sürecinde hem de savaş sonrası ABD'nin desteğini alma ihtimali yüksek.
12:33Ayrıca Trump yönetimi bu savaşa bir barış çözümü bulmaya fazlasıyla istekli.
12:38Başkan Trump, Rusya ile Ukrayna arasında yürütülen barış müzakerelerine ciddi bir siyasi yatırım yaptı.
12:44Dolayısıyla bu sürecin başarıya ulaşması için Rusya'ya baskı uygulamaya ve Ukrayna'ya güvenlik garantilerini vermeye hazır olduğunu düşünüyorum.
12:52Trump yönetiminin Ukrayna'ya hava savunma sistemleri sağlamayı kabul ettiği ve savaş sona erdiğinde,
12:57Ukrayna'nın hava sahasını koruma sorumluluğunu üstlenmeye hazır olduğunun yönünde işaretler de var.
13:01Dolayısıyla özellikle savaş sonrası süreçte, Trump'ın Ukrayna'ya güçlü destek verme ihtimali yüksek.
13:06Ukrayna'da artan bu yıkım ve kayıplara rağmen Zelenski hala uluslararası desteğin bir simgesi gibi gözüküyor.
13:17Hatta en son Ruslar hacklemişler Ukrayna'yı.
13:201 milyon 700 bin askerin, Ukrayna'da askerin öldüğünü ortaya çıkarttılar.
13:24Sizce bu destek her şeye rağmen, bu kadar rakamlara rağmen devam eder mi?
13:28Şu an için Ukrayna'da seçimler yapılması mümkün değil.
13:35Bu da Zelenski'yi vazgeçilmez bir lider konumuna getiriyor.
13:38Kamuoyu yoklamaları da bunu gösteriyor.
13:41Onay oranı %50 ile %90 arasında dalgalanıyor.
13:44Ve bu da oldukça yüksek bir iş destek anlamına geliyor.
13:47Elbette savaş sona erdiğinde birkaç ay içinde yeni bir başkanlık seçimi yapılması gerekecek.
13:52Bu noktada Zelenski'nin siyasi geleceği, seçime kimlerin katılacağına da bağlı olabilir.
13:56Örneğin, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nin eski komutanı Zalujnyi gibi güçlü bir rakip adayı olursa,
14:02Zelenski'nin şansı biraz daha az olabilir.
14:05Ancak yine de asıl belirleyici unsur, savaşın hangi koşullarda sona ereceği olacaktır.
14:09Eğer Zelenski, Ukrayna'nın adalet duygusunu tatmin eden bir barış anlaşması yapabilirse,
14:14halk desteğini büyük ölçüde sürdürecektir.
14:16Öte yandan, eğer barış anlaşması Ukrayna açısından acı verici koşullar içeriyorsa,
14:21Zelenski tüm bu yükü üstlenip siyasi geleceğini riske atmayı da tercih edebilir.
14:24Yani kısaca, Ukrayna'daki durum çok değişken.
14:27Zelenski'nin savaş sonrası halk desteği, sadece barışın içeriğine değil,
14:31aynı zamanda Batı'nın Ukrayna'nın yeniden inşasına ve Avrupa Birliği'ne entegrasyonuna vereceği desteğe de bağlı.
14:37Eğer bu destek sağlanırsa, bu süreci başarıyla yürütürse,
14:40görevine devam etmek isterse seçimde güçlü bir aday olmaya devam eder.
14:43Son olarak Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Türkiye'yi olası garantör ülkelerden biri olarak zikretmişti.
14:53Sizce Moskova'nın Ankara'ya bu güvenli göstermesinin arkasında hangi siyasi ve stratejik nedenler yatıyor?
14:59Türkiye'nin garantör ülke olarak avantajı, hem NATO üyesi olması, hem de Rusya ile yakın ilişkiler içinde olması.
15:09Türkiye ile Rusya arasında turizm, ticaret gibi birçok alanda ciddi bir ekonomik karşılıklı bağımlılık söz konusu.
15:15Ayrıca Türkiye, Rusya'ya yönelik yaptırımları aşmak için bir geçiş kapısı görevi de görüyor.
15:20Bu, özellikle çift kullanımlı teknolojiler ve bazı sanayi, askeri ekipmanlar açısından geçerli.
15:26Dolayısıyla, Rusya açısından böyle bir ülkeyi barış anlaşmasında garantör olarak görmek, mantıklı ve stratejik bir tercih.
15:33Ukrayna, NATO ülkelerinden güvenlik garantisi isterken, Rusya'da Türkiye'nin hem NATO üyesi, hem de kendisiyle güçlü ilişkiler olan bir ülke olduğunu vurgulayabilir.
15:41Ayrıca Moskova, Türkiye'nin bu barış sürecine dahil edilmesini, Azerbaycan konusunda Türkiye'den bazı tavizler koparmak için de bir fırsat olarak görüyor olabilir.
15:50Şu anda Azerbaycan ile Rusya arasında artan bir gerilim yaşanıyor ve Türkiye'nin Bakü'ye verdiği güçlü destek Moskova'yı rahatsız ediyor.
15:57Kısacası Rusya, Türkiye'yi bu denkleme dahil ederek hem pazarlık gücünü arttırmak, hem de Türkiye üzerinden bazı diplomatik kazanımlar elde etmek istiyor olabilir.
16:08Sayın Trotsky, çok çok teşekkür ederim yayına katıldığınız için.
16:12Gelelim dünyayı etkileyen yapay zeka devrimine.
16:15Yapay zekada pek çok konu konuşuluyor.
16:18Farklı açıları var.
16:19İşte kimi işler olacak, kimi meslekler kaybolacak ama bir de insani bir yönü var.
16:23O da acaba yakın bir zamanda psikologlarımız, psikiyatrlarımız hatta en iyi arkadaşlarımız yapay zekaya dönüşür mü?
16:31Dönmez demeyin.
16:32Şimdiden dönüşmüş olan benim arkadaşlarım var bizzat.
16:34Oturuyorlar uzun uzun yapay zekayla dertleşiyorlar, konuşuyorlar.
16:38Ve de bir anlamda içlerini döküyorlar, arkadaş oluyorlar.
16:41Tabi bunun olumlu olduğu kadar olumsuz sonuçları da var.
16:4516 yaşında bir genç yapay zekanın verdiği tavsiyelerden dolayı intihar ettiği nedeniyle Open AI'yi yani chat GPT'yi ailesi dava etti.
16:55Şu günlerde yapay zekada da bu konuşuluyor.
16:57Çiçek Çizmeci, Beşine Birkan'ın teknoloji uzmanı şu anda karşınızda.
17:01Çiçek bu yapay zeka sohbet botlarının psikolog veya dert ortağı gibi algılanmasının sağlıklı ve sağlıksız yönleri ne acaba?
17:09Özellikle bu Sam Altman'a açılan bu intihar davasında ne anlatılıyor?
17:13Evet yapay zeka botlarının bir terapist ya da dert ortağı arkadaş gibi algılanması büyük sorunlar yaratabiliyor.
17:20Bunun maalesef örneklerini görmeye başladık.
17:22Geçtiğimiz günlerde de Open AI ve Sam Altman'a yöneltilen bir dava var.
17:27Bir gencin davasına chat GPT'nin de destek verdiği söyleniyor.
17:32Bununla ilgili olarak da aslında pek çok şu anda konu var.
17:38Önemli olan nedir bu?
17:39Şimdi geçtiğimiz senede Karakter AI isimli bir sohbet botu var.
17:43Farklı farklı pek çok sohbet botuyla konuşabiliyorsunuz.
17:4514 yaşında Florida'da yaşayan bir genç de burada konuştuğu sohbet botunun teşvikiyle, desteğiyle intihar ettiği söyleniyordu.
17:55Bununla ilgili de hatta hala dava süreci sürüyor.
17:59Bir yandan bakıldığı zaman geçtiğimiz günlerde 70 yaşında bir adam yine Amerika'da yaşayan kendisi yine bir sohbet botuyla konuşuyormuş.
18:07Facebook üzerinden olan bir sohbet botuyla konuşuyordu ve sohbet botu onu yapay zeka olan sohbet botu onu evine çağırmış.
18:16Ve bunun üzerine de adam dışarı çıkıp giderken gerçekten sohbet botuyla buluşmaya gittiğini düşünürken düşüyor ve hayatını kaybediyor.
18:27Burada da yine sohbet botuyla bir ilişki, bir temas, duygusal bir ilişki kurduğunu aslında görüyoruz.
18:35Hatta bu yüzden de Meta'nın da yine bir davayla başı dertte olabilir.
18:40Şimdi en son gördüğümüz konuysa 16 yaşında Kaliforniya'da yaşayan Adam Rain isimli bir genç, lise öğrencisi olan bir genç,
18:49Chet CPT'yi geçtiğimiz sene eğitimde kullanmaya başlıyor.
18:54Ardından daha fazla sohbet etmeye, hobileri konusunda da konuşmaya başlıyor.
18:58Ve daha derin konularda da yine Chet CPT ile konuşup daha ailesinin söylediğine göre arkadaşlarından daha uzaklaşmış ve daha içine kapanan odasında vakit geçiren biri haline gelmiş.
19:14Ortaya çıktı ki vefatından sonra Chet CPT ile yaptığı konuşmalarda görülüyor ki Chet CPT onu desteklemiş.
19:21Her ne kadar yeni güncellemelerle işte ne demişlerdi GPT 5 ile işte bomba yapımına ilişkin mesela soru sorulduğunda cevap vermeyeceğini söylüyordu.
19:30Ama demek ki hala tehlike niteliğinin ne olduğunu tam anlayamıyor.
19:35Open AI da bununla ilgili hem özür diledi hem kendilerinin bazı eksikliklerinin olduğunu.
19:40Hele ki böyle uzun bağlamlarda konuşulunca bazen yanlış doğru olmayan cevaplar verebildiğini söylüyorlar ve güncellemeleri hemen yapacaklarını.
19:50Önemli olan şey de şu güvenlikle ilgili bazı duvarlar geliştireceklerini.
19:55Yani ailelere de haber vereceklerine acil bir şey olduğu zaman bir acil yardım çaresi yapılabilir.
20:02Ya da bir klinik doktora bir psikoloğa yönlendirme gibi ya da işte bazı ebeveynlerle çocukların beraber kullanımı gibi böyle farklı güvenlik önlemlerini alacağını da söylüyorlar.
20:16Bu anlamda önemli.
20:17Tabi teknolojinin önden gittiğini arkadan da düzenlemelerin yapıldığını görüyoruz.
20:22Maalesef ki burada insanların hayatına da mal olabiliyor.
20:25Peki insanlar neden böyle hissediyorlar?
20:27Antropomorfizm denen bir kavram var.
20:30Bu kavramı çokça konuşacağız.
20:32Bu kavram insan gibi karşısındakini insan gibi algılamak anlamına geliyor.
20:36Yani bizim robotları, yapay zeka robotlarını, teknolojileri, dışarıda gördüğümüz robotları biz insan gibi görüyoruz.
20:44Yani duyguları varmış gibi görüyoruz.
20:47Ve öyle etkileşime geçiyoruz.
20:49Hatta onlara sempati ve empati besliyoruz.
20:52Bununla ilgili olarak Mustafa Süleyman da geçtiğimiz günlerde bir blog yazısı yazmıştı.
20:57Ve en büyük tehlikenin aslında bu algı olduğunu söylüyor.
21:00Çünkü eğer bu algı şimdiden oturursa o zaman bunu bozmanın çok daha zor olacağını söylüyor.
21:06Nedir bu?
21:07Yani aslında bu yapay zekalar ne kadar gelişirlerse gelirsinler duygu barındırmayacaklar.
21:13Empati yapmayacaklar.
21:14Mış gibi yapacaklar sadece.
21:17İşte buradaki çizginin çok net bir şekilde anlaşılması lazım.
21:19Çünkü bu vakalarda görüyoruz ki maalesef insanlar gerçeklikle gerçek olmayan arasındaki farkı kaybetmeye başlamışlar.
21:29Bununla ilgili de bütün ülkelerde ve dünyada aslında ortak bazı çözümler bulmak gerekir diye düşünüyorum.
21:36Çiçek hazır sendeyken bir başka sorun daha olacak.
21:40O da Trump yönetiminin bu hafta Intel'in %10 hissesini almış olması.
21:45Şimdi bu çok ilginç bir gelişme.
21:48Intel'in hisselerine sahip olanlar bundan biraz huzursuz ama Trump bunu büyük bir başarı olarak sunuyor.
21:55America First felsefesinin bir anlamda sonucu olarak sunuyor.
22:00Gerçekten bu %10 hisse alımı teknoloji piyasasındaki jeopolitik dengeleri değiştirir mi?
22:07Özellikle Avrupa'daki müşterileri açısından ne değişir Intel'in?
22:11Trump yönetimi Intel'den %10 hisse alımı gerçekleştirdi.
22:15Bu ne anlama geliyor?
22:16Aslında bu çok farklı bir yöntem.
22:19Amerika'nın özel sektöre böyle bir devlet elinin pek değmediğini biliyoruz.
22:25Çok nadir bu gerçekleşmiş.
22:27Çok stratejik olarak önemli olan şirketlerde eğer ekonomik zorluk çekiyorsa
22:32çok nadir olarak bu 2008'de örneğin General Motors ya da Chrysler'de görülmüş vakalar
22:37ama daha evvelinde çok da rastlanmış bir durum değil.
22:42O yüzden aslında önemli ve teknoloji şirketine bunun yapılıyor olması önemli.
22:47Ne oldu peki burada?
22:48Şimdi Intel'in yeni bir CEO'su var.
22:51Lipbutan isimli.
22:53Intel'in aslında son dönemde 2000'den beri durumu pek iyi gitmiyor.
22:57Özellikle bu akıllı telefonların gelmesi ve yapay zeka dalgasını pek yakalayamadı.
23:03Intel 1968 yılında kurulmuş ve bilgisayarlara CPU üreten bir şirket.
23:11Fakat daha sonrasında 2000'lerde biraz daha yenilenemedi diyebiliriz.
23:17Ve hatta bu yüzden de eski CEO'su istifa etti ve yeni CEO geldi.
23:23Fakat yeni CEO'nun da Çin'le bir bağlantısı olduğu düşünülüyordu.
23:26Bunun sebebi de bir önce çalıştığı şirkette Amerika'nın Çin'e ihracat yasakları olmasına rağmen
23:32o bir önceki Amerikan şirketinde CEO'ydu Lipbutan ve Çin'deki bazı üniversitelere teknolojik ürünler satılmış.
23:41Bununla ilgili olarak hatta ceza ödedi o şirket.
23:44İşte o yüzden de Lipbutan'ın Çin hükümetiyle bir bağ olduğunu düşünülüyor.
23:50Bunun üzerine Donald Trump da bunu öğrenince Lipbutan'a istifa etmesini söyledi.
23:54Lipbutan da hemen oval ofise gidip Donald Trump'la görüştü.
23:58Donald Trump'ı ikna etti.
23:59Kendisinin Amerikan vatandaşı olduğunu, Çin'le bir bağlantısı kalmadığını söyledi.
24:05Bunun üzerine Donald Trump'ı ikna ederek Donald Trump da kamuoyuna Lipbutan'ı sevdiğini söyledi.
24:12Ve kalabileceğini söyledi.
24:13Şimdi Intel'in CEO'su olmaya devam edecek Lipbutan.
24:16Bir yandan da ama dedi ki Donald Trump biz de de Intel'e Biden döneminde çip yasasıyla 9 milyar dolarlık hibe yaptık.
24:26Bunun karşılığında biz Amerikan devleti olarak %10 hisse istiyoruz ve bu hisseyi de verdi.
24:34Intel halka açık bir şirket.
24:37Farklı yatırımcıları da var ve yatırımcılarına baktığımızda en büyük 3 yatırımcıdan biri oldu Amerikan hükümeti.
24:44Bu anlamda önemli.
24:45Peki şimdi böyle olunca neyi görüyoruz?
24:48Amerikanın yerel çip üretimine daha fazla önem verdiğini, teşvik ettiğini.
24:53Sadece Nvidia gibi birkaç şirketin tek elinde olmamasını istediğini görüyoruz aslında bir yandan da.
25:02Ve hem çok fazla demek ki talep olacak hem de bir yandan da tekelleşmede olmamasını istiyor.
25:11Bununla birlikte şimdi dış pazara baktığımızda ise her ne kadar Amerikan hükümetinin herhangi devletinin herhangi bir yaptırma olmayacak, yönetim kurulunda herhangi bir söz sahibi olmayacağını söyleseler de tabii ki Intel'in üretimini Amerika kendisi için önceliklendirebilir.
25:32Yurt dışı piyasasına herhangi bir ihracat kısıtlaması da getirebilir ya da yurt dışındakiler Intel ile Amerikan devlet bağlantısı sebebiyle de çalışmak istemeye de bilir gibi gözüküyor.
25:45Bu anlamda da bakalım Intel'in Amerika'nın dışında başka müşterileri olabilir mi?
25:52Ne olacak onu da ilerleyen dönemde göreceğiz.
25:54Az gittik uz gittik bir 5N1K'nın daha sonuna geldik.
25:58Önümüzdeki hafta yeni bir 5N1K'da buluşuncaya kadar ben Cüneyt Özdenir.
26:02Hepinize iyi günler, iyi akşamlar dilerim.
Önerilen
1:57
2:47
8:11
1:31
0:27
1:47
2:24:03
İlk yorumu siz yapın