- 23.07.2025
Kategori
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00Herkese merhaba, ben Erkan Karahan.
00:02Güvenli sokakları, yüksek refah oranı, iyi eğitimli vatandaşlarıyla İsveç bir zamanlar dünyada örnek gösterilen bir ülkeydi.
00:09Evet, bir zamanlar.
00:10İskandinav rüyasının merkezi bugünlerde belki de modern tarihinin en zor zamanlarını geçiriyor.
00:16Başları çok büyük belaya bulaşmış durumda.
00:18Ayrıca bu bela komşularıyla olan ilişkilerini de tehdit ediyor.
00:22O zaman gelin İsveç'in nasıl bir suç yuvasına, hatta suç ihraç eden bir ülkeye dönüştüğüne yakından bakalım.
00:27Videoya geçmeden önce kanala abone olmayı ve videoyu beğenmeyi unutmayın.
00:31Sorbil yazılım, yabancı dil, kariyer ve kişisel gelişim kategorilerinde 140'dan fazla eğitim sunan online bir eğitim platformudur.
00:39Sorbil'i kullanmak için App Store ve Google Play Store'dan kendi uygulamasını indirebilirsiniz.
00:44Sorbil'e eklenen yapay zeka eğitim asistanı Bili ile eğitimlerle ilgili tüm soruları dilediğiniz zaman sorabilirsiniz.
00:50Her eğitim sonunda hiçbir ek ücret ödemeden alacağınız uluslararası online sertifikayla yurt dışı kapılarını açabilirsiniz.
00:56Platformdaki tüm eğitimler kalite kontrol ekipleri tarafından devamlı olarak denetleniyor.
01:01Aylık 69-90, yıllık da kablosuz vergi takipçilerine özel kablosuz kodunu kullanarak %20 indirimle 280 liraya Sorbil'deki tüm eğitimlere ulaşabilirsiniz.
01:11Uzun yıllar sosyal demokratlar tarafından liberal politikalarla yönetilen İsveç'te göç aslında eski bir olgu.
01:19Hatta ilk başta göç veren bir ülke konumundaydılar.
01:221800'lerde Napolyon Savaşları, yönetim biçiminin değişmesi ve özellikle tarımda yaşanan dönüşüm ve toprak reformu büyük bir göç dalgasını tetikledi.
01:321850 ile 1930 yılları arasında yaklaşık 1,5 milyon İsveçli Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.
01:40Bu yıllar aynı zamanda ülkenin sanayileşme yolunda olduğu yıllardı.
01:441. ve 2. Dünya Savaşı gibi iki büyük felakette tarafsızlık kalmayı başardılar.
01:49Neredeyse dünyadaki tüm gelişmiş ülkeler dünya savaşlarında ekonomik olarak ciddi darbe alırken İsveç bu tarafsızlık sayesinde ekonomik gelişiminin ve sanayileşme hamlelerinin sekteye uğramasından kaçınmış oldu.
02:04Ayrıca 2. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın demir ve kereste gibi ham madde ihtiyaçlarını karşılamaları ekonomik olarak seviye atlamalarını sağladı.
02:14O tarihten sonra da bir refah ülkesi olma yolunda hızlı adımlar attılar.
02:20Bu hızlı adımlar onları göç veren bir ülkeden göç alan bir ülke konumuna dönüştürdü.
02:25Hatta Avrupa'da işçi göçü dendiğinde ilk olarak Almanya akla gelse de İsveç onlardan çok daha önce işçi göçü almaya başlamıştı.
02:341950'lerden sonra Finlandiya, İtalya, Yunanistan, Türkiye ve Yugoslavia'dan gelen işçi göçleri büyük bir çalışan açığını kapatmış
02:43ve bu insanlar başarılı entegrasyon süreci sayesinde ülkenin sosyal hayatına ve düzenine de kolayca alışmıştı.
02:52Ülke ekonomisine yaptıkları katkılar ve sosyal hayata uyum sağlamaları İsveçliler de göçmenlere karşı pozitif bir bakış açısı oluşturdu.
03:001970'ler İsveç'te göçün nitelik değiştirdiği dönem oldu.
03:06Bu dönemden itibaren işçi göçünden ziyade ülkelerindeki savaşlardan, siyasi baskılardan ya da karıştıkları olaylardan kaçan mülteciler İsveç'e gelmeye başladı.
03:16Bu şekilde gelen ilk mülteciler İranlılardı.
03:211979'daki İran-İslam devriminden kaçan Şah yanlısı 5000 İranlı İsveç'e sığındı.
03:27Fakat bu İranlıların büyük bir çoğunluğu orta yaş grubunda ve orta gelir sınıfına sahip insanlardı.
03:34Yani nispeten iyi eğitim almışlardı, yabancı dil biliyorlardı ve belli bir ekonomik birikimleri vardı.
03:41İslam devriminden hemen sonra İran-Irak savaşı patlak verdiğinde yaklaşık 20 bin İranlı daha ülkeye göç etti.
03:49Bu ikinci dalga İranlılarda büyük oranda doktor ve mühendis gibi yetişmiş kişilerdi.
03:55Yüksek öğretim almış, belli birikimleri olan, yabancı dil bilen ve batılı hayat tarzına yakın bir hayat anlayışı olan İranlılar,
04:03İsveçli sosyal demokratlar için iyi bir sınav oldu.
04:07İşin rengini ise sonrasında gelenler değiştirmeye başladı.
04:10Örneğin İsveç'in başını ilk belaya sokan göçmenler, bu ülkeye kaçan terör örgütü PKK yanlısı kişilerdi.
04:181950'lerdeki işçi göçünde Türkiye'den İsveç'e gelenlerin büyük bir çoğunluğu Doğu Anadolu bölgesindeki insanlardı.
04:261970'lerin sonu ise terör örgütü PKK'nın kurulduğu yıllardı.
04:30Kendilerinin siyasi bir misyonu olduğunu düşünen elikanlı terör örgütü, 1980'lerle birlikte Avrupa ülkelerinde destek arayışına girişti.
04:39Sosyal demokrat politikaları ve 1950'lerden sonra Güneydoğu Anadolu'dan gelen göçmen işçileri nedeniyle İsveç, terör örgütü için rahat bir hareket imkanı sağladı.
04:51Fakat İsveçliler başlarına nasıl bir belaya aldıklarının henüz farkında değildi.
04:56Terör örgütü PKK, İsveç tarihinde görülmemiş izlere imza atmaya başladı.
05:021984'te Uppsala'da Enver Ata, bir sene sonra da Stockholm'de Semirkod adlı Çetin Güngör, örgüt içi hesaplaşmalar nedeniyle şehir merkezlerinde yüzlerce insanın gözleri önünde öldürüldü.
05:15Bu iki cinayetin en önemli özelliği, ülkenin modern zamanlarındaki ilk siyasi cinayetleri olmasıydı.
05:22Bu nedenle cinayetler uzun süre ülke basınında yer aldı.
05:26Tartışmalar sonunda dönemin başbakanı Olof Palme, PKK'yı terör örgütü olarak tanımladı.
05:32Daha Türkiye'de ilk eylemlerini yapmaya başlayan hain terör örgütü, böylece ilk kez bir Avrupa ülkesi tarafından resmiyette terör örgütü olarak tanımlanıyordu.
05:41Bu karar sonrası cinayetlere karıştığı düşünülen kişiler tutuklanıp yargılanmaya başladı.
05:48Başta terörist başı olmak üzere bazı kişilerin İsveç'e girişi yasaklandı.
05:53Ayrıca bazı örgüt yanlısı kişiler de sınır dışı edildi.
05:571986 yılında ise İsveç'in yakın geçmişinin en büyük olaylarından biri yaşandı.
06:02PKK'yı resmen bir terör örgütü ilan eden dönemin İsveç Başbakanı Olof Palme, 28 Şubat 1986 gecesi eşi ve oğluyla sinemadan evine her zamanki gibi korumasız olarak dönerken faili meçhul bir cinayete kurban gitti.
06:19Palme, suikastli davasında yargılanan ve aklanan tek zanlı olan Christopher Pettersson, 2004 yılında esarengiz bir biçimde öldü.
06:28Suikast davasının başsavcısı, kati zanlısının 2000 yılında ölen Stig and Storm olduğunu söyledi.
06:35Başsavcı, and Storm'un cinayeti tek başına işlediğini ve intihar ettiği için artık yargılanma imkanı kalmadığından dosyanın kapandığını da söyledi.
06:45İsveç yargısının bu kararına rağmen çok büyük bir kitle Olof Palme cinayetinin arkasında terör örgütü PKK'nın olduğunu düşünüyor.
06:54Terörist başı Apo'da, suikastın arkasında bir zamanlar eşi olan bir başka terörist, Kesire Yıldırım'ın olabileceğini söyledi.
07:031990'lar, Yugoslavia'nın dağıldığı ve Avrupa'nın göbeğinde büyük bir savaşın yaşandığı yıllardı.
07:10Savaştan kaçan Boşnak, Sırp, Karadağlı, Hırvat gibi birçok eski Yugoslavia vatandaşı İsveç'e sığınmaya başladı.
07:17Aslında Yugoslavlar da 1950'lerde İsveç'e işçi göçüyle gelen kalabalık topluluklardan biriydi.
07:24Bu işçi göçü yaşanırken o dönemin Sosyalist Yugoslav hükümeti hapishanelerdeki bazı suçluları da onların arasına sokarak Batı Avrupa ülkelerine yolladı.
07:34Bu sebeple Yugoslavlar ilk geldikleri yıllardan itibaren kendilerine ait mafya oluşumları kurdular.
07:40Banka şubeleri de dahil olmak üzere büyük çaplı soygunlar yaptılar.
07:44Hatta bu nedenle İsveççe Yugo mafyası anlamına gelen Yugye mafyan diye meşhur bir kelime var.
07:5190'lardaki savaş sonrası gelenlerle birlikte Yugye mafyan altın yıllarını yaşamaya başladı.
07:58Yugoslav ülkelerinden gelenler için suç işlemek artık günlük rutinin bir parçası olmuştu.
08:03İsveç tarihinin gelmiş geçmişe en iyi futbolcusu olarak kabul edilen Zlatan İbrahimovic de
08:09Yugoslavia'dan İsveç'e göç etmiş ebeveynlere sahip biri olarak İsveç'te doğdu.
08:14Kendi hayat hikayesini anlatan Ben Zlatan İbrahimovic adlı kitapta çocukken evden antrenmanlara gitmek için devamlı bisiklet çaldığını anlatıyordu.
08:24Küçükken süpermarketlerden çikolata ve şeker çalan Zlatan çocukluk ve ergenliğinde bisiklet kilitlerini kırma konusunda usta birine dönüşmüştü.
08:332000'lerin başından itibaren Boşnak, Sırp, Karadağlı, Hırvat ve bunlara ek olarak Arnavut asıllı suç örgütleri Yugoslavia savaşı sonrası gelen mültecilerle birlikte İsveç'te etkin hale geldiler.
08:47Ayrıca merkezlerini burada belirleyip illegal işleri diğer İskandinav ülkelerine yaydılar.
08:53Başta Danimark olmak üzere diğer İskandinav ülkelerindeki uyuşturucu ağları kurup bu pazarları yönetmeye başladılar.
09:00Uyuşturucu pazarındaki yerlerini sağlamlaştırdıktan sonra silah kaçakçılığına yöneldiler.
09:06İskandinavya ve Batı Avrupa'daki birçok suç örgütü silah tedariğini İsveç merkezli Yugya Mafya'ndan karşılıyordu.
09:13Bu sebeple Yugya Mafya'na karşı uluslararası operasyonlar düzenlendi.
09:18Bu uluslararası operasyonlar Yugya Mafya'nın silah kaçakçılığı ağını neredeyse tamamen bitirdi, diğer suçlar üzerindeki etkinliğini de kırdı.
09:262010'lar dünya yakın tarihinin en büyük göç olaylarının yaşandığı yıllar oldu.
09:32Bu göç dalgasının başlangıcı Arap Baharı ve Suriye İç Savaşı'nın başlangıcı olarak gösterilir.
09:38Suriye İç Savaşı ile tetiklenen göç dalgasıyla Orta Doğu'dan, Pakistan ve Afganistan'dan, Afrika kıtasının neredeyse her bir köşesinden milyonlarca mülteci Avrupa ülkelerine doğru akın etmeye başladı.
09:50Bu yükü kaldıramayacağını düşünen Avrupa ülkeleri, maalesef ki başta Türkiye olmak üzere bazı ülkelerle geri kabul anlaşmaları imzalayarak mülteci Selin'i kontrol altına almaya çalıştı.
10:02Örneğin göçün Avrupa'da zirve yılı olarak kabul edilen 2015 yılında 10 milyon nüfuslu İsveç'e 160 binden fazla mülteci geldi.
10:11Bu oranı nüfusa oranlarsak bu rakam Amerika Birleşik Devletleri'nin bir yılda 5 milyon mülteci kabul etmesine eşit bir rakam.
10:19Uzun yıllar boyunca dünyanın en huzurlu ve güvenli ülkelerinden biri olarak kabul edilen İsveç, bu göç dalgasıyla birlikte Avrupa'da suçun merkezlerinden birine dönüştü.
10:29Bugün kişi başına düşen cinayet oranı sayısında Avrupa'da Arnavutluk'tan sonra en yüksek ikinci orana sahip ülkedir.
10:372023 yılında 363 silahlı saldırıda 55 kişi öldürüldü, onlarca kişi yanılandı.
10:43Sayıyı yıla oranlarsak 10 milyonluk ülkede neredeyse her gün bir silahlı saldırı olayının gerçekleştiğini görüyoruz.
10:52Başkent Stockholm'de bir silahlı saldırıda ölme olasılığı Londra'daki olasılıktan 30 kat fazladır.
10:59Ayrıca yine 2023 yılında ülkede 149 bombalı saldırı gerçekleştirildi.
11:04Bu maalesef ki bir rekor.
11:06Ve dünyada, savaşta olmayan ülkeler arasındaki en yüksek sayı.
11:11Bu suçların neredeyse tamamı mülteci olarak gelenler tarafından işleniyor.
11:15Ülkede hapis cezası alan insanların da %90'ını ya yabancı uyruklu kişiler ya da İsveç vatanlaştığı almış ikinci nesil göçmenler oluşturuyor.
11:25Ama başarını aldıkları bu büyük bela burada bitmiyor.
11:28H&M, Scania, Volvo, Ericsson, Ikea, Spotify gibi başarılı markalar çıkarmış ve ihraç etmiş İsveç artık suç ihraç eden bir ülke olarak anılıyor.
11:40Yalnızca 2024'ün Nisan ve Ağustos aylarında Danimarka'da İsveç vatandaşları tarafından 25 ayrı suç işlendi.
11:48Ve bu İsveç vatandaşlarının hepsi sonradan vatandaşlık almış göçmen kişiler ya da onların çocuklarıydı.
11:55Bu suçların çoğunluğu silahla saldırıyken bir tanesi de bir kafeye bombalı saldırıydı.
12:01Suçları işleyenlerin büyük bir kısmı 15 ile 20 yaş arası kişilerden oluşurken 15 yaş altı suçlulardaysa radikal bir artış yaşandı.
12:102022 ile 2023 yılları içinde cinayet dahil herhangi bir adli suça karışan 15 yaş altı çocuklarda %258'lik bir artış oldu.
12:20Çünkü İsveç yasalarına göre suça karışan 15 yaş altındaki çocuklar işledikleri suçlar ne olursa olsun hapis cezası almıyorlar.
12:29Sosyal rehabilitasyon programlarına katılmakla cezalandırılıyorlar.
12:34Ayrıca 15 yaş altı çocuklar daha önce suça karışmadıkları için önleyici tedbirlerden kolayca sıyırıyorlar.
12:41Bu durumda çeteler için onları cazip hale getiriyor.
12:44Resmi açıklamalara göre bu çocuklar başta Telegram olmak üzere mesajlaşma programları üzerinden çetelere ulaşıp işleri alıyorlar.
12:53Algoritmalar tarafından tespit edilmemek için de emojileri kullanıyorlar.
12:58Cinayet için su tabancası, el bombası için elma gibi.
13:01Suçun çeşidine göre de bir fiyat listesi var.
13:04Örneğin Danimarka'da birinin vurulması için suçu işleyecek kişiye 5000 dolar ödeneceği vaat ediliyor.
13:10Eğer bir bombalı saldırı yapılacaksa bunun için de 7000 dolar vaat ediliyor.
13:16Son dönemde İsveç ve Danimarka arasındaki ilişkiler İsveç kaynaklı çete suçlarının artması nedeniyle gergin bir hal aldı.
13:24Danimarka Adalet Bakanı Petr Humalgao, İsveç'in göç ve hukuk politikalarının İskandinav ülkelerine etkisini eleştirerek bu durumun ciddi bir sorun olduğunu vurguladı.
13:35Humalgao açıklamalarına şunları da ekledi.
13:38Gerçek şu ki sadece Danimarka değil, İskandinav ülkelerinin büyük bir kısmı İsveç'in uzun süredir başarısız olan göç ve hukuk politikalarının sonuçlarını hissediyor ve biz bunu son derece ciddiye alıyoruz.
13:52İki Schengen ülkesi olan Danimarka ve İsveç arasında sınır kontrolleri uygulanmaya başladı.
13:57Sınırdaki Danimarka polislerine şüphelendiği herkes için neden olmaksızın tutuklama ve arama yapma yetkisi verildi.
14:04İsveç'teki çeteler şu an en çok Danimarka'ya hedef alsa da Petr Humalgao'nun dediği gibi bu durum tüm İskandinav ülkelerini etkiliyor.
14:14İskandinav ülkelerinin temsilcileri bir araya gelerek çete suçlarına çift taraflı ceza verilmesini,
14:1915 yaş altındaki suçluların da hapis cezası almasını ve bu suçlara karıştığından şüphelenen kişilerin aileleriyle birlikte sınır dışı edilmesini içeren yaptırımları yürürlüğe koymayı tartışıyorlar.
14:32İzlediğiniz için teşekkür ederim.
14:33İzlediğiniz için teşekkür ederim.
Önerilen
7:19
|
Sıradaki
1:31:53
25:03
5:02
9:18
15:04
23:28
1:49:39
1:18:27
35:07
12:53
8:06