00:00Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm, nghệ thuật sinh tồn và chiết lĩ nhân sinh trong từng hạt gạo, trong từng nhịp thở đời thường.
00:10Mở đầu, khúc dẫn gợi nhớ.
00:13Trời cuối năm, những cơn gió bớt cứa vào da thịt, tôi trở về quê sau bao năm tha hương.
00:20Qua ngõ nhỏ, thấy bà cụ hàng xóm ngồi co do bên bếp lửa dơm, lặng lẽ hong mớ áo quần rách vá.
00:27Trong gian bếp nghèo, tôi nghe giọng nói chầm đục của một người già vọng ra.
00:32Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm, phải sống sao cho khỏi rét cái bụng, lạnh cái lòng.
00:39Câu tục ngữ quen thuộc ấy vang lên như một bản hòa âm xưa cũ của tổ tiên, như một bài học ngắn gọn nhưng đủ sức soi sáng cả một đời người.
00:49Phần một, khám phá ý nghĩa câu tục ngữ, lớp nghĩa bên trên.
00:52Tục ngữ Việt Nam vốn là kho tàng trí tuệ dân gian phong phú, và khéo ăn thì no, khéo co thì ấm là một minh chứng sống động cho nghệ thuật xoay sở, ứng xử linh hoạt trong điều kiện thiếu thốn.
01:06Khéo ăn thì no có nghĩa là dù lương thực ít nhưng biết cách ăn uống, chia sẻ, sắp xếp hợp lý thì vẫn đủ sống.
01:13Khéo co thì ấm, dù cái chăn nhỏ, áo mỏng, nhưng nếu biết cuốn lại, điều trình, sống tối giàn và thích nghi thì vẫn giữ được hơi ấm cho thân thể và cả tâm hồn.
01:25Không phải lúc nào con người cũng có điều kiện đầy đủ, nhưng chính trong cái thiếu, cái khó, ta mới cần sự khéo léo, cái bản lĩnh làm nên phẩm giá và nhân cách.
01:34Và đó là cái khéo không ai dạy được hoàn toàn, chỉ có thể học qua trải nghiệm, khổ luyện và tình thương.
01:40Phần 2. Câu chuyện người mẹ trong căn nhà lụp sụp
01:44Tôi từng gặp một người phụ nữ ở vùng Vendô, chị Hương, làm nghề bán rau ở chợ.
01:50Căn nhà của chị chưa đến 10m2, mái tôn thủng, nước mưa rụt xuống phải lấy song nồi hứng từng giọt.
01:57Chồng chị mất vì tai nạn giao thông, một mình chị nuôi ba đựa con.
02:01Ai cũng nghĩ chị sẽ gục ngã, nhưng không.
02:05Mỗi sáng, chị dậy từ 3 giờ, lặng lẽ đạp xe gần 10km ra chợ đầu mối.
02:10Mỗi đồng lời từ mới rau muống, trái cà, chị dành dụm.
02:14Cơm chỉ là rau luộc chấm mắm, cháo trắng pha muối mè, nhưng mâm cơm luôn ấm.
02:20Chị từng nói trong một lần tôi phỏng vấn
02:22Nhà em nghèo, nhưng tụi nhỏ chưa đói bữa nào.
02:26Có gì ăn nấy, biết cách cân đối là được.
02:28Khéo ăn thì no, mình không có chăn bông thì ôm nhau mà ngủ, ủ ấm bằng tình thương.
02:34Khéo co thì ấm chứ gì nữa.
02:37Người mẹ ấy không học đại học, nhưng chị là một chiếc da sống động giữa đời thường,
02:42người đang thực hành đúng từng chữ trong câu tục ngữ của cha ông.
02:45Phần 3
02:46Khéo ăn không chỉ là chuyện cái bụng.
02:49Nhiều người nghĩ ăn là chuyện vật chất, là chuyện cơm áo.
02:53Nhưng thực chất, khéo ăn còn mang nghĩa sâu xa hơn, đó là biết lựa chọn, biết tiết chế, biết điều độ và tiết kiệm,
03:01không chỉ với miếng cơm mà cả trong thái độ sống.
03:04Trong xã hội hiện đại, người khéo ăn là người biết chi tiêu hợp lý, biết phân bổ thời gian, biết lựa chọn lối sống tối giản.
03:12Họ không đua đòi, không sống hình thức, nhưng luôn giữ được sự đủ đầy trong tinh thần.
03:18Tôi từng gặp một cặp vợ chồng trẻ ở Hà Nội, lương mỗi tháng chỉ 10 triệu,
03:22nhưng họ sống gọn gàng, ngăn nắp, không bao giờ theo thốn.
03:25Họ không ăn ngoài hàng, không tiêu xài xa hoa, nhưng căn nhà trọ của họ luôn ấm cúng.
03:32Cái no ở đây không đến từ ví tiền, mà từ cách chi tiêu và tình cảm họ dành cho nhau.
03:37Phần 4. Khéo co, nghệ thuật thích nghi và giữ lòng ấm giữa rông gió
03:42Trong cuộc sống, có những lúc ta chỉ có một tấm chăn mỏng, một chút tiền, một ít niềm tin.
03:49Nhưng nếu ta biết co, tức là biết lùi, biết thu gọn tham vọng, biết vừa sức mình mà sống,
03:54thì ta vẫn sống tử tế, đủ đầy.
03:57Người khéo co là người biết.
03:59Khi nào cần lùi để tiến?
04:01Khi nào nên nhún nhường để giữ hòa khí?
04:04Khi nào nên sống chậm để giữ sự bình yên trong tâm hồn?
04:08Anh Nam, một doanh nhân từng phá sản, sau khi mất trắng,
04:12đã chọn cách về quê, mở một quán cà phê nhỏ, đọc sách, trồng rau và nuôi gà.
04:18Anh nói, tôi từng sống lớn, giờ tôi sống nhỏ,
04:21nhưng tôi chưa bao giờ cảm thấy mình thiếu,
04:24vì tôi biết khéo co, phần 5, giá trị của câu tục ngữ trong xã hội hiện đại.
04:30Giữa nhịp sống vội vã, giữa trăm ngàn xu hướng tiêu dùng và thành công bề nổi,
04:35khéo ăn thì no, khéo co thì ấm, vẫn còn nguyên giá trị.
04:39Đó là lời nhắc.
04:41Đừng chạy theo bề ngoài mà đánh mất nội lực.
04:44Đừng tham nhiều mà quên cách giữ ít.
04:46Đừng sống lớn nếu không đủ sức.
04:49Hãy sống vừa nhưng sâu.
04:50Trong bối cảnh khủng hoàng tài chính, dịch bệnh, chiến tranh hay thất nghiệp,
04:55chỉ những ai biết ăn khéo, co khéo, biết sống linh hoạt, tiết chế và kiên cường mới trụ được.
05:02Phần 6. Khúc ca cảm xúc, giữ gìn sự ấm áp trong từng cái nhìn.
05:07Có một điều đặc biệt về câu tục ngữ này.
05:10Nó không khiến người ta tuyệt vọng vì nghèo,
05:12mà dạy người ta hy vọng vì biết xoay sở.
05:15Nó không ca ngợi sự giàu có, mà tôn vinh sự bản lĩnh.
05:19Nó không kêu gọi vươn cao, mà mời gọi giữ vững cái gốc, sống tử tế và thông minh.
05:25Tôi đã từng khóc khi nghe một bà cụ già nói,
05:29Tao khổ cả đời nhưng chưa từng đói lòng, tao khéo sống, mày hiểu không?
05:34Cái khéo ấy là tinh hoa của bao thế hệ cha ông truyền lại,
05:39là ngọn lửa giữ ấm lòng người qua từng đêm rông bão,
05:42là ánh sáng dẫn đường cho lớp trẻ giữa những ảo ảnh của thời đại mới.
05:46Kết luận khéo ăn, khéo co, khéo sống
05:50Câu tục ngữ khéo ăn thì no, khéo co thì ấm là một tuyên ngôn sống.
05:57Nó không dạy chúng ta phải có thật nhiều,
05:59mà dạy ta phải sống thật khéo, thật tử tế, thật biết điều.
06:04Và trong từng căn bếp nghèo, từng giấc ngủ giữa đêm lạnh,
06:07từng nụ cười sau một ngày mệt mỏi,
06:10chính sự khéo ấy đã giữ cho con người không gục ngã.
06:13Hãy biết ăn vừa đủ để no cái thân,
06:17hãy biết co vừa vặn để ấm cái lòng,
06:20và hãy biết sống khéo để đi đến cuối cuộc đời
06:23bằng đôi chân vững trái, bằng tâm hồn không lạnh lẽo.
