- 5 gün önce
Kategori
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00Uçsuz bucaksız ormanlar, donmuş topraklar ve stratejik kaynaklarla dolu bir alan, Sibirya.
00:06Yüz ölçüm bakımından dünyanın en büyük ülkesi Rusya'nın dörtte üçünü oluşturan bu bölge,
00:12keşfedilmiş ve keşfedilmeyi bekleyen doğal zenginlikleri kadar düşük nüfus yoğunluğuyla da dikkat çekiyor.
00:19Tüm bunları ek olarak son yıllarda Sibirya'nın jeopolitik manzarasında sessizce ve kimsenin fark etmediği bir değişim yaşanıyor.
00:27Çin Halk Cumhuriyeti, görünürde ekonomik ve ticari araçlarla fakat daha derindeyse sessiz ama etkili bir şekilde bölgeye yerleşiyor.
00:37Peki bu durum nasıl yaşanıyor? Gelin yakından bakalım.
00:42Çin'in Sibirya'ya olan ilgisi yalnızca bugüne dayandırılamaz.
00:46Bölge toplumsal hafızalarında tarihsel bir yara olarak yer alır.
00:501839'da 1. Afyon Savaşı ile başlayan ve 1949'da biten iç savaşa kadar geçen süreye Çinliler aşağılanma yüzyılı diyor.
01:00Bu dönemde Batılılara ve Japonlara karşı birçok savaş kaybettiler.
01:04Bu kaybedilen savaşlar nedeniyle de eşitsiz sayılan anlaşmaları imzalamak zorunda kaldılar.
01:10Rusya ile 1859'da imzalanan Aygün ve 1860'da imzalanan Pekin anlaşmaları da bu eşitsiz anlaşmalardan ikisiydi.
01:20Rus general, devlet adamı ve diplomat Nikolay Muravyev Amurski, Çin'in yaşadığı zor durumdan faydalanarak bu anlaşmaların imzalanmasına ortam hazırladı.
01:31Ve bu sayede Rusya Amur nehrinin kuzeyinde yer alan toprakları tek bir kurşun atmadan ele geçirdi.
01:37Aynı zamanda bu anlaşmalar bugünkü modern Çin-Rusya sınırını da büyük oranda belirledi.
01:44Pekin yönetimi bugün bu topraklar üzerinde resmi bir hak iddiasında bulunmasa da Çinli tarihçiler, akademisyenler ve konuya ilgisi olan insanlar Sibirya'nın bazı kısımlarının tarihsel olarak hala kendilerine ait olduğunu söylüyor.
01:58Örneğin Rusya Uzakdoğusu'nun en önemli şehirlerinden Vladivostok şehrinden hala Çince olan eski adı Heyşanvai olarak bahsederler.
02:09Aslında bugün baktığımızda Moskova ve Pekin hükümetlerinin müttefik olduğunu görüyoruz ama bu müttefiklik büyük oranda günün şartlarına ve çıkar ilişkilerine dayanan bir müttefikliktir.
02:20Çünkü yakın tarihe kadar iki ülke arasında büyük bir çekişme vardı.
02:25İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra komünist hareketin dünyadaki öncüsü olmak için rekabet ederken 1960'larda büyük bir savaşa tutuşmalarından korkuluyordu.
02:35Korkulan olmasa da 1969'da sınır anlaşmazlığından dolayı toplamda 858 kişinin hayatını kaybettiği, yaklaşık 6 aylık bir çatışma süreci yaşadılar.
02:46Mayo Zedong'un ölümü sonrası aradaki gerilim azaldı, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra da tamamen bitti.
02:552014'teki Kırım'ın ilhakı ve daha sonrasında Ukrayna ana kararasında gelişilen işgal hareketleriyle Rusya,
03:0210 yıldan fazla bir süredir Batı dünyası tarafından uygulanan büyük yaptırımlarla yaşıyor.
03:07Bu durumda onları Çin'le ekonomik ve siyasi müttefik olmaya itiyor.
03:12Buna paralel olarak iki ülke arasındaki ticaret akışı hızlandı.
03:162023'te Rusya-Çin ticaret hacmi rekor kırarak 240 milyar doları aştı.
03:222024'te de rekor yenilenerek 244 milyar dolara yaklaştı.
03:27Ancak giderek artan bu ticaret, Rusya'nın son dönemlerde ödeme zorlukları yaşaması nedeniyle yavaşladı.
03:34Çin, devasa üretim gücünü desteklemek için başta enerji olmak üzere Sibirya'nın toprak altı ve toprak üstü birçok kaynağına ihtiyaç duyuyor.
03:42Bu nedenle 2014 yılında Rusya'yla bir anlaşma imzaladılar.
03:46Bu anlaşmayla Sibirya'nın gücü olarak bilinen doğalgaz boru hattı inşa edildi.
03:52Bu hat tamamen Çin tarafından inşa edildi.
03:5530 yıl boyunca Sibirya'nın devasa hacimdeki doğalgazını Çin'e ulaştıracak.
04:00Ve ek olarak yeni enerji anlaşmalarının da yapılması bekleniyor.
04:04Sadece Sibirya'nın gücü boru hattı değil, bölgede başlığı demiryolları, lojistik merkezler, otoyollar ve köprüler olmak üzere birçok altyapı çalışması tamamen Çin tarafından yapılıyor.
04:16Ülkenin kalbi Moskova'ya uzak olan bu coğrafya neredeyse tamamen Çin tarafından dizayn ediliyor.
04:22Ayrıca iklim değişikliği nedeniyle önümüzdeki yıllarda daha önemli hale gelecek temiz sulara erişim içinde Çin, Sibirya'ya özel bir önem veriyor.
04:31Suyun dışında stratejik nadir değerli madenler olan toryum, uranyum gibi toprak altı minerallerin de bölgede olduğu biliniyor.
04:40İklim değişikliğiyle kırılan permafrost yani donmuş toprak etkisi toprak altındaki madenlere ulaşımı kolaylaştıracak.
04:47Diğer yandan bölgenin sık ormanlarla kaplı olması Çin'in dünya ticaretinde domine etmekte zorlandığı bir sektör olan mobilya sektörü içinde ham maddesi ağlayacak.
04:58Tüm bunları ek olarak Çinli yatırım şirketi Zove kaynak yatırımları Sibirya'da 49 yıllığına yaklaşık Hong Kong kadar bir araziyi tarım ve hayvancılık yapmak için kiraladı.
05:09Bu arazi aslında tarım ve hayvancılık için çok sert iklimin olduğu bir bölgede yer alıyor ama Çinliler ileri teknolojileriyle bunun üstünden gelebileceklerini söylüyor.
05:20Ülke içinde yükselen tepkilerden sonra Rus hükümeti kiralanan bölge için Sovyet devriminden beri insan eli değmemiş topraklar olarak bahsetti.
05:30Sibirya'nın en dikkat çeken özelliği de vasa topraklarına rağmen insan bakımından neredeyse boş olması.
05:36Zaten boş olan bu bölge son zamanlarda tüm Rusya'da yaşanan nüfus erimesine ek olarak büyük de göç veriyor.
05:44Sovyetler Birliği yıkıldığı günden bu yana Ruslar daha iyi şartlar ve daha iyi insancılıklim koşulları için başta Moskova olmak üzere ülkenin batı kısmına doğru bir göç dalgası yarattı.
05:56Eksilen nüfusun yerini de Çinliler doldurmaya başladı.
05:59Özellikle ekonomik hayatta eksilen pozisyonları ele geçirmeye başladılar.
06:04Bugün Amur Nehri'nin güneyinde kalan Çin bölgesi Heilong Chong'dan birçok çiftçi, çalışan ve yatırımcı sınırın öte tarafına geçip ekonomik hayattaki boşlukları doldururken aynı zamanda yeni bir sosyokültürel doku da oluşturuyorlar.
06:19Başta bölgenin son yıllardaki gözde şehri Vladivostok olmak üzere, Blagoveschensk ve Çita gibi şehirlerde Çin restoranları, Çin marketleri, otelleri ve işletmeleri günden güne artıyor.
06:31Bazı bölgelerde tabelalar Çince'ye çevriliyor, hatta bölgenin yerel halkından birçok kişi ekonomik fırsatlar için Çince öğrenmeye çalışıyor.
06:41Çin'in etkisi yalnızca ekonomik ya da stratejik değil, kültürel olarak da bir dönüşüm yaşanıyor.
06:47Çin dizileri, sosyal medya platformları, burs programları ve dil kursları Sibirya'da yaygınlaşıyor.
06:54Çinli vakıflar Rus üniversitelerini finanse ediyor.
06:57Bazı kampüslerde Çin çalışmaları enstitüleri kuruluyor.
07:01Bu da Çin'in bölgedeki elit sınıfları etkileme stratejisinin bir parçası olabilir.
07:06Genç nüfus arasında Çin kültürüne yönelik ilgi artarken, Sibirya'da yeni bir yumuşak egemenlik modeli oluşuyor.
07:13Kremlin açısından bu durum orta ve uzun vadede endişe verici bir gelişmedir.
07:19Çin ile Rusya arasındaki askeri tatbikatlar ve resmi açıklamalar genellikle dostane bir görüntü sunuyor.
07:25Ancak Rus stratejistler Çin'in askeri kapasitesinden ve büyüme hızından ciddi şekilde endişe duyuyor.
07:32Çin'in artan savunma harcamaları ve modernize edilen ordusu,
07:36Rusya'nın zayıf savunma kapasitesine sahip Doğu bölgelerinde potansiyel bir tehdit olarak algılanıyor.
07:43Buna karşılık olarak Doğu Sibirya'da Rus askeri varlığı oldukça sınırlı.
07:48Moskova'nın batıya odaklanmış savunma stratejisi bölgeyi savunmasız kılıyor.
07:52Her ne kadar Putin yönetimi Çin'le stratejik ortaklığı sürdürüyor gibi görülse de bazı işaretler Moskova'nın temkinli davrandığını gösteriyor.
08:02Rus kamuoyunda artan tepkiler nedeniyle Çinli yatırımcılara arazi satışı sınırlandırıldı.
08:08Bazı projeler yerel yönetimler tarafından iptal edildi.
08:11Ayrıca Hindistan, Vietnam ve diğer Asya ülkeleriyle ekonomik ve enerji işbirlikleri kurularak Çin'e olan bağımlılık azaltılmaya çalışılıyor.
08:21Ancak Ukrayna Savaşı sonrası batının ambargolarıyla köşeye sıkışan Rusya, Çin sermayesiyle her zamankinden daha çok ihtiyaç duyar hale geldi.
08:30Bu durum Çin'in Sibirya üzerindeki etkisini artırması için tarihi bir fırsat sunuyor.
08:35Çin'in Sibirya'ya yönelik uzun vadeli planları içinde inşa edilmiş bir de şehir var.
08:42Bundan yaklaşık 50 yıl önce bomboş olan bir yerde bugün 1.700.000 kişinin yaşadığı ve hala büyüyen Heyhe şehri yer alıyor.
08:51Bu şehrin konumu da oldukça stratejiktir.
08:54Amur Nehri kıyısında Rusya'nın bölgedeki en önemli şehirlerinden biri olan Blagoveschensk'in tam karşısında yer alan Heyhe şehri,
09:02adeta Sibirya için inşa edilmiş bir ileri karakol ve lojistik merkezi gibi.
09:09Çin 2022 yılında Heyhe ile Blagoveschensk şehirlerini birbirine bağlayan bir köprü inşa ederek,
09:15kışın donan Amur Nehri nedeniyle neredeyse kopma noktasına gelen insan ve ticaret trafiğini yıl boyunca güvence altına aldı.
09:23Burada bir ticari serbest bölge kurarak tüm Sibirya bölgesinin mal tedariğini adeta tek elinde topladı.
09:31Çin açısından Sibirya yalnızca bir komşu bölge değil, stratejik bir nefes alma alanı.
09:37Enerji güvenliği, ham madde temini, su kaynakları, tarım arazileri ve ulaşım koridorları açısından büyüme stratejisinde vazgeçilmez bir yer tutuyor.
09:47Çin'in yoğun nüfuslu bölgelerinin hemen kuzeyinde yer alan bu seyrek nüfuslu alan,
09:52potansiyel olarak yeni yerleşim ve üretim merkezleri için uygun bir zemin oluşturuyor.
09:57Ayrıca Trans-Sibirya hattı ve kuzey kutbuna açılan güzergahlar sayesinde Çin, Avrupa'ya daha kısa sürede ulaşılabilecek alternatif ticaret yolları arıyor.
10:09Bugün itibariyle Sibirya'da bir Çin işgalinden söz etmek mümkün değil.
10:14Ancak ekonomik, demografik ve kültürel yollarla yürütülen bir sessiz nüfus operasyonu açıkça görülüyor.
10:20Çin bu dev coğrafyada fiili bir varlık kurarak Sibirya'nın geleceğinde belirleyici aktörlerden biri haline geliyor.
10:28Bu yeni ilişki biçimi klasik emperyalizmin değil, 21. yüzyılın topraksız işgalinin bir örneği olabilir.
10:35Sınırların fiziksel değil de ekonomik ve kültürel araçlarla esnetildiği bir dönemde Çin'in Sibirya'daki etkisi büyümeye devam ediyor.
10:43Kremlin için asıl soru şu, Rusya bu sessiz ilerleyişe daha ne kadar göz yumabilir ve Çin'in nihai hedefi nedir?
10:51Yalnızca enerji ve kaynak mı yoksa bölgesel bir yeniden tanımlama mı?
10:56Zamanla bu soruların cevapları daha da netleşecek ancak bugünden bakıldığında
11:00Sibirya sadece Rusya'nın dolusu değil, Çin'in de geleceğe açılan stratejik kapısı haline geliyor.
Önerilen
28:43
|
Sıradaki
10:50
6:42
4:16
13:12
21:58
1:13:41
5:54
8:34
5:02
23:28
1:16:09
8:02