Ekonomist Muhammet Bayram, ABD Başkanı Trump’ın faiz indirimi baskısının FED’in bağımsızlığını zedelediğini söyledi. Trump’ın söylemlerinin ekonomik istikrarı tehdit ettiğini vurgulayan Bayram, yüksek faizlerin hem ABD’de hem Türkiye’de maliyetleri artırarak enflasyonu beslediğini belirtti. Ayrıca Türkiye’nin altın ve maden kaynaklarını kullanamamasının ekonomik bağımsızlığı olumsuz etkilediğini ifade etti. Almanya’nın büyüme verilerinin ise Türkiye için ihracat açısından olumlu bir sinyal olduğunu dile getirdi.
00:00Aslında Amerikan halkı ve Amerikan ekonomisi bu gibi söylemlere alışkın değil.
00:04Her ne kadar işte Amerika FED bağımsızlığından böyle övünse de ne kadar bağımsız olduğunu anlayabiliyoruz.
00:11Bütün dünyada merkez bankaları bağımsız olamaz.
00:15Bağımsızlığı kullanacağı araç bağımsızlığından kaynaklıdır.
00:18Politika olarak hükümet bir politika belirler.
00:21Bu hükümetin politikasını merkez bankaları araç bağımsızlığa yönetilir.
00:25Şimdi Trump diyor ki kardeşim benim Amerikan hükümeti olarak büyük bir borcum var.
00:31Yeni vergi yasasıyla beraber daha da borçlanacağım.
00:33Şimdi bana para da lazım.
00:35Parayla birlikte ekonominin çarptan dönmesi lazım.
00:37Bir an önce faizi indir diyor.
00:39Yani şöyle söyleyelim.
00:41En son Trump artık hani burada alaya geçme manasında yaptığı söylemler var.
00:47Bunun yanında en son iki buçuk milyar dolarlık FED binasının yapımı aşamasında hususluk olup olmadığına ilişkin Powell'ı sıkıştırmaya çalışıyor.
00:56Ama görünen o ki Powell görev süresini tamamlayacak Meltem Hanım.
00:59Ve bundan sonra da Trump bu söylemler devam edecek.
01:02Ama Trump'ın bu söylemleri yani bir gün uyanıyoruz başka bir ülkeye ek tarife koyuyor.
01:08Daha dün telefon görüşmeleri yansıdı Trump'ın.
01:11Yani aslında kaos köve kargaşaya çok müsait değildiler.
01:14Diyor ki Putin'le konuştum yani eğer Ukrayna'ya girerseniz Moskova'yı bombalamaklama çaremiz yok dedi.
01:22Sonra bu ihtimal %10 olarak gördü bence inandı diye açıklaması.
01:26Yine daha sonra bir diğer rakibi ki şu an tek rakibi Çin zaten.
01:30Burada diyor ki Pekin'i bombalayacağım bence buna da inandı diyor.
01:34Şimdi böyle bir ortamda böyle kasetlerin ve görüşmenin sızdırıldığı bir ortamda ekonomik istikrardan kimse bahsedemez.
01:41E şimdi ekonomik istikrar olmazsa FED Başkanı diyor ki ben evet enflasyon düşüyor.
01:46Ama senin açıkladığın tarifeler, senin yaptığın söylemler bizim ekonomimizi olumsuz yönde etkiliyor.
01:52O yüzden ben ne zaman ortalık sular duruldu o zaman faiz indirim yapacağım diyor.
01:57Ama eninde sonunda FED'in Eylül'e itibariyle bir faiz indirime gideceğini düşünüyoruz.
02:02Tabii Powell koltuğunda kalırsa.
02:04Ne değişecek ki 3 puan indirildiğinde?
02:06Meltem Hanım burada Sayın Cumhurbaşkanımız yıllardır bunu söylüyor.
02:13Ve maalesef bazı ekonomistler tarafından da bunun alaya alındığını gördük maalesef.
02:18Şimdi faiz, sebep, enflasyon sonuç açıklaması var değil mi?
02:21Şimdi İSO ilk yüzdeki firmalarımız özellikle açıklamalarda bulundular.
02:26İlk yüzün 96 firması faiz giderlerinden kaynaklı faaliyet zararı açıkladı.
02:30Çünkü sermay yeterliğimiz yok.
02:33Bankaların çektiğimiz krediyle beraber iş yapabiliyoruz.
02:36E faizler yüksekse kar da yapamıyoruz.
02:39Peki oluşan şirketlerin daha önce oluşan karları nereye gitti Meltem Hanım?
02:43Faiz yoluyla diğer devletlere gitti.
02:45Yani parasını bize taşıyanlar vardı ya.
02:47Hani sıcak para geldi ülkemize.
02:49Faize koydu.
02:50Bu faizi bizden, şirketlerden alınan faiz maliyetiyle biz onların parasının maliyetini ödedik.
02:56Trump da aynı şeyi söylüyor.
02:58Faizler seni arttırdıkça benim maliyetlerim artıyor diyor.
03:00Bu da enflasyona sebep veriyor diyor.
03:02Sen yanlış yapıyorsun diyor.
03:03Çünkü Trump bir tüccar, esnaf adam.
03:06Yani ticaretin nasıl döndüğünü, kendi işletmezse de dünyada nasıl döndüğünü çok iyi biliyor.
03:10Yani masa başında ekonomi olarak konuşmuyor.
03:13Şimdi burada 100 liralık bir mal için eğer 60 lira bir faiz maliyetimiz varsa biz bu malı zarar etmemek adına ne kadar satmamız gerekiyor?
03:21160 liraya değil mi?
03:23İşte faizin maliyeti ne oldu?
03:24Enflasyona sebep verdi.
03:26Tam da bundan dolayı Trump diyor ki sen hangi politika uygularsan uygula, ne kadar yüksek faiz uygularsan uygula, faizleri indirmeden enflasyon düşmeyecek.
03:36Sen asıl hedefin %2 istikrarlı bir enflasyonsa eğer diyor faizleri indireceksin.
03:40Şimdi 4.25-4.50 bandında bir FED'in faizi var.
03:44İşte burada eğer faiz indirimi olursa ekonominin canlanacağından bahsediyor Trump.
03:50Çünkü ekonomi canlanmak zorunda Amerika'da yeni getirdikleri yasa ve Elon Musk'a parti kurduran yasa da 3.3 trilyon dolar 10 yılda Amerika'nın bütçe açığını artıracak bir yasa.
04:02O yüzden Trump işler açılsın ki, Amerika nazisine para gelsin ki ben de hayatta durabileyim diyor.
04:08E altında çok sebebisini söylemiş olduğunuz gibi hatta dünya ülke liderliği içerisinde en fazla altını seven lider diyebiliriz.
04:15Ki şunu söyledi, altına olan kuralı koyar dedi.
04:18Çünkü Amerika'daki, dünyadaki en fazla altın rezervi Amerika'da.
04:23O yüzden altına olan kuralı koyar dedi.
04:25Yani Powell'la atışmaları son bulacağımı düşünmüyorum ama Trump'ın politikası Amerika'yı daha da borçsulaştırmak.
04:33Trump haklı mı peki? Altına olan kuralı koyar mı?
04:38Yani Meltem Hanım doğru.
04:40Trump haklı şu anda tabii Bretton Woods altın sisteminden beri altına endeksli bir para modelimiz var.
04:45Daha sonra bunu karşılayamayacağını düşünen Amerikan ekonomisi neye döndü?
04:49Petro dolar sistemine döndü.
04:51Yani sulukların ve körfez ülkelerin sattığı bütün petrol dolar üzerinden.
04:55Ve bu dolar da dünyada sınırsız bir para basma gücüne sahibi sebebet verdi Amerika için.
05:01E şimdi bununla beraber Trump ne diyor?
05:04Ben eğer altınım daha fazlaysa kuralı koyacağım diye ve bütün ülkelere dediğini yaptırıyor.
05:09Ama öyle ama böyle.
05:10Şimdi tarifeyi %45'e kadar çıkardı ama %45'te bir şekilde anlaştı.
05:15Eğer bu tarife depremini yapmasaydı Amerika hiçbir şey koparamayacaktı.
05:18En azından %45 kopardı.
05:20Şimdi burada da Türkiye'ye bakacağımız noktada Amerika'da ya da Avrupa ülkelerinde herhangi bir altın madeni açılacağı zaman, altın madeni olacağı zaman hiçbir çevreci evlerini görmüyoruz.
05:32Çünkü yapılacaklar ortada.
05:33Evet iş kazaları olabilir.
05:34Biliyorsunuz bir toprak kayması oldu.
05:36Orada canlarımız itirildi.
05:37Gerçekten bunlardan hüzün duyuyoruz, icat duyuyoruz.
05:40Ama bizde maalesef çevreci enflasyonu var.
05:43Ne zaman bir maden işleme girecekse, ne zaman bir altın maden işleme girecekse mutlaka bir çevreci enflasyonumuz oluyor.
05:50Burada eylemler hep hatta ünlü piyanistlerimiz gidiyor ordum, restal veriyor.
05:55Şimdi bu çıkaramadığımız madenlerden dolayı, ekonomiye katkı sağlayamadığından dolayı bakın Trump ne diyor?
06:01Altına olan kuralı koyar.
06:03Altın olmaz bu yarın bugün demir olur, bakır olur, paladyum olur.
06:06Torium yatakları olur.
06:07Dünyadaki en fazla torium yatakları bizim ülkemizde.
06:09Yine gidin Etkişehir'de nadir toprak elementleri sağımız var.
06:13İşte bunlar aslında bir ülkenin bağımsızlığının semboldür.
06:16O yüzden Trump da aynı şekilde altına olan kuralı koyar diyor.
06:20Son olarak bu konuyla alakalı biz yıllardır işte çevreci olarak diyorduk ki kömür santayrını kapatalım.
06:26Şu anda Avrupa Birliği ülkeleri kömür santayrına geri döndü Mertemal.
06:30Neden?
06:31Rus-Ukrayna Savaşı'nda Rusya banaları kapattı.
06:33Ukrayna üzerinden de banalar kapatıldı.
06:35Rusya doğalgazı Avrupa Birliği'ne gidemedi.
06:37Avrupa Birliği ekonomisi enflasyon üretilden dolayı resesyona girdi.
06:41Ve şu an elektrik üretmek için kömür santayrını açıyor.
06:43Bir yandan diğeri bize bakıyorsunuz.
06:46Şimdi ısrarın açıklamaları var.
06:47Diyor ki Türkiye nükleer santral kuracak.
06:50Nükleer santrali biz ne için kuruyoruz?
06:51Elektrik üretmek için.
06:52Devamlı elektrik ihtiyacımız artıyor.
06:55Fabrikalarımız artıyor.
06:56Nüfusumuz bir şekilde artıyor.
06:58Biz nükleer santrali çevreci bir şekilde diye açıyoruz.
07:01Bütün dünya adımlar uygulanıyor.
07:02Ama diyorlar ki nükleer silahı yapacak.
07:04İşte maalesef bu gibi durumlarda çevreci enflasyon sebeplermeden ülkenin milli değerlerini ön plana çıkarmamız gerekiyor.
07:10Peki dolar euro ne olur?
07:13Yani altınla birlikte ya daha doğrusu euro da bir yükseliş var.
07:18Dolara bakıldığında aralarında da pek bir fark kalmadı.
07:23Dolarda da epey bir yükseliş var.
07:25Dolar şu anda 40,06'dan işlem görüyor.
07:28Euro 47,15 o da çok yükseldi.
07:32Sterling zaten 50 bandında.
07:35Gram altın 4.285.
07:37Borsa İstanbul Yüzü Endeksi 10.311.
07:40Şimdi borsa yatırımcısı da kafası karışık.
07:44Orada da bir endişe hakim.
07:46Gram altında zaten altını konuştuk.
07:484.285 bandı var ki yükseleceğine işaret ediyorsunuz yıl sonuna kadar.
07:53Aslında biraz da Trump şekillendiriyor bu durumu.
07:55Dolar ve euroyu biraz inceleyelim buradaki pariteyi.
07:58Şimdi Meltem Hanım Almanya'yı aylardan beri ilk defa artı bir büyüme endeksi sundu.
08:06Yani PMI endeksi, imanat endeksi %1 civarına çıktı ki beklendi 0.3'tü.
08:11Bu da Avrupa Birliği ülkesinin toplanmasına işaret.
08:13Bu bizim için olumlu.
08:14Çünkü bizim en fazla ileriat yaptığımız yani Almanya ve Avrupa Birliği ülkeleri.
08:18Euronun daha fazla değerli olması bizim sattığımız malların TL karşısının daha fazla olması demek.
08:23Doların daha düşük olması da ham maddi ithalatımız yani bu malları üretmek için ithal ettiğimiz malları da biz dolar üzerinde aldığımız için bu bizim için avantajlı.
08:31Ama diğer yandan Euro bölgesi özellikle İngiltere Brexit yaptıktan sonra euronun çok fazla değerli olmasını istemiyor.
08:40Çünkü Euro çok fazla değerli ise bu ülkeler mal satamaz yani rekabet edemez.
08:44O yüzden parasının daha değersiz olmasını istiyor.
