00:18Yazarımız Deniz Berkta'yı ağırlıyorum sizler için.
00:20Deniz Bey merhaba.
00:23Merhaba.
00:24Efendim şimdi aslında sizin de çokça çalıştığınız iki konuya değineceğiz bugün.
00:29Hem Papa 14. Leon'un Türkiye ziyareti zaten Türkiye'de izlediniz bu ziyareti.
00:34Papa'nın burada olduğu süre boyunca bir de tabii sıkça da bu yayınlarda konuştuğumuz Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin gelişmeler var.
00:42Hemen bu konuda sizin yazmış olduğunuz Cumhuriyet kitaptan çıkan kitapları da tanıtayım sonra başlayalım.
00:48Ukrayna savaşına dair çeşitli incelemelerinizin, detaylı incelemelerinizin bulunduğu Ukrayna Dünyanın Siyasi Fay Hattı ve Rusya Batı Çatışması'nda Fener Rum Patrikhanesi isimli.
00:58Kitaplara da ulaşılabilir daha detaylı incelemek için.
01:02Şimdi Papa'nın ziyaretiyle başlayalım.
01:05Siz de izlediniz.
01:06Biraz gündemin sıcaklığı da soğudu.
01:08Çokça yorum yapıldı.
01:10Bir genel değerlendirme alayım sizden.
01:12Bu ziyaretin Hristiyan camiasındaki kültürel ve siyasi önemini dinleyelim.
01:16Bir de izlenimlerinizi dinleyelim.
01:18Evet şunu söyleyebiliriz.
01:22Bu ziyaret kesinlikle yani salt bir dini ziyaret değildi.
01:27Dinden ziyade siyasetin burada söz konusu olduğu bir ziyaretti.
01:31Ve bu arada bu bahsetmiş olduğumuz kitaptan ben özellikle naçizane ilk kitabımı yani Rusya Batı Çatışması'nda Fener Rum Patrikhanesi habza kitabımı bütün bu konuları merak edenlere naçizane tavsiye ederim.
01:44Birim Ukrayna'daki 15 yıldan fazla süren ortodoks dünyası ile ilgili çalışmalarımı bir ürünü ve hemen herkesin de rahatlıkla okuyabileceği bir üslupla yazmıştım.
01:54Şimdi şunu söylemek istiyorum.
01:57Birincisi konuştuğumuz üzere dini olmaktan ziyade siyasi bir ziyaretti.
02:03Çünkü bir kere yani Papa zaten sadece Katoliklerin ruhani lideri değil bildiğimiz üzere.
02:10Aynı zamanda da bir devlet başkanı, Vatikan devletinin başkanı.
02:14Birincisi bunu göz önünde bulundurmak gerekiyor.
02:17İkincisi ise Papa yani yeni Papa'nın siyaseti, dış politika anlayışı.
02:23Önceki Papa'dan farklı.
02:26Bir önceki Papa yani bu geride bıraktığımız yıl vefat eden Papa Franciscus daha Rusya-Ukrayna savaşında biraz daha ortada bir tutum sergiliyordu.
02:38Ve o kadar şimdiki kadar batı yanlısı değildi.
02:42Ve Rusya-Ukrayna savaşına bir an önce son verilmesi gerektiğini savunuyordu.
02:46Ve Vatikan'ın bir ara bulucu olabileceğini söylüyordu.
02:50Ve biraz daha tarafsız bir çizgiyle dünyasındaki sahillerin özellikle deftisini çekiyordu.
02:59Fakat yeni Papa'ya baktığımız zaman yeni Papa'nın daha Rus karşıtı ve daha batı yanlısı bir siyaset izlediğini görüyoruz.
03:08Bu zaten kendisi de Amerikalı ve daha ziyade Amerikan siyasetini takip eden bir çizgide.
03:15Diğer taraftan Papa'nın ziyaret ettiği Fener Patriği'ne baktığımız zaman Fener Patriği'ne ise 1940'ların ortalarından biridir.
03:24Amerika'nın bir dış politika aracı durumunda.
03:27Bunu ben kendiliğimden söylemiyorum.
03:301940'lı yılların ikinci yarısında Türkiye'ye Amerika'dan bir tel bir patrik gelmişti.
03:37Fener Patriği Asenagoras.
03:39O zamanki Amerikan Rum Ortolokşi cemaatinin lideri.
03:42Çünkü Amerika İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarında itibaren Sovyetler Birliği ile Soğuk Savaş'a varsayınca Doğu Avrupa'da Rusya'yla yani o zamanki Sovyetler Birliği ile nüfuz mücadelesine, etika alanı mücadelesine girmek istemişti.
03:58Doğu Avrupa'da ve Balkanlar'da yaşayan halkların da büyük kısmı bildiğimiz üzere Hristiyanlığın Ortodosluk mezhebine mensup.
04:05Ve o tariflerden itibaren tabii Türkiye'nin de Sovyet tehdidi karşısında Amerika'ya biraz fazla yanaştığı bir dönem.
04:131940'ların ikinci yarısı ve 1950'li yıllar.
04:17Ve o dönemde Amerika, Fener Patriği'nin konusunda da doğrudan müdahale etmeye başlamıştı.
04:24Ve o zamanki Amerikan Rum Ortolokşi cemaatinin lideri olan Asenagoras, o zamanki Amerikan Başkanı Truman'ın özel uçağını Amerika'dan Türkiye'ye gelmişti.
04:3524 saat içinde jet hızıyla Türk vatandaşlığına geçirilmişti ve Patrik seçilmişti.
04:41Ve işte bu kişi, bu Patrik Asenagoras 1960'lı yıllarda verdiği bir röportajda ben Truman planını dini ayağına oluşturuyordum.
04:52Yani Amerikan Başkanı Truman kendi siyasi çıkarları için beni kullandı demek istiyordu.
04:59Bunu bu kadar açık şekilde söylüyordu.
05:02Dolayısıyla Fener Patrikanesi, yani papanın burada görüştüğü Fener Patriği zaten 1940'lı yıllardan beridir.
05:10Amerikan için, Amerikan için olan bir dini kuruluş.
05:14Dolayısıyla şunu söyleyebiliriz.
05:16Şu anda bir tarafta Katolik dünyasının lideri, diğer tarafta Ortodoks dünyasının, yani onursal lideri diyebiliriz.
05:26Tam yani iyiliği lideri değil fakat onursal lideri olan Fener Patrikanesi de Amerikan çizgisinde bir araya geldikleri ve Amerika'nın Doğu Avrupa siyasetinin konusunda, Doğu Avrupa siyasetinin Kini ayağını koordine ettikleri bir program oldu diyebiliriz.
05:46Peki ben bunu neye dayanarak söylüyorum?
05:49Ziyaret programına baktığımız zaman bunu net olarak görüyoruz.
05:55Ayrıca şunu ben tekrar söylemek istiyorum ki, papanın ziyaretinde gündeme geçirilecek konulardan biri denilmişti.
06:04Daha önceden bu konu basına yansımıştı.
06:06Yansımıştı, Heybelada Ruhban Okulu'nun açılması konusu ve papanın Ankara'ya geldiği zaman Beştepe'de yaptığı konuşma mesline bakıyoruz.
06:17Orada yine üstü örtülü olarak buna destek veren ifadelerin olduğunu görüyoruz.
06:24Daha önceden ben Cumhuriyet'teki yazılarımda da ifade ediyordum.
06:28Heybelada Ruhban Okulu konusu, İstanbul'daki Rum Ortodoks Kemalat ile alakalı bir konu değil.
06:35Çünkü Türkiye'deki Rum Ortodoks Kemalat zaten din adamı yetiştiriyor.
06:40Ve Heybelada Ruhban Okulu'nun 1975 yılında kapandığı döneme kadar, 1950'lerden 1971'e kadar Heybelada Ruhban Okulu'nda okuyan öğrencilere baktığımız zaman
06:52bunların çok az bir kısmının, yani dörtte birinin sadece Türk vatandaşı bunlardan olduğunu görüyoruz.
06:59Geri kalanlarının ise büyük çoğunluğun ise yabancı huyruflu kişiler olduğunu görüyoruz.
07:05Dolayısıyla Heybelada Ruhban Okulu, 20 şartlarda, Fener Patrikhanesinin istediği şekilde Türk eğitim kurumlarının denetimine hiç abi olmayacak şekilde kurulacak olursa,
07:20burada Türkiye'deki Rumlardan ziyade yabancı çevre ülkelerdeki ortodoks öğrencilerle yetiştirilecek.
07:27Bunlar Amerikan siyasi anlayışına göre yetiştirilecek ve buralara gönderilmiş olacak.
07:34Yani Amerika'nın nasıl ki tamamlar Fethullah Klan aracılığıyla bir kılımlı İslam projesi var edilse,
07:41aynı şekilde Fener Patrikhanesi aracılığıyla da bir nevi kılımlı ortodoks.
07:45Yani Amerika'ya kılımlı olan, Amerika'ya tabi olan bir ortodoks anlayışı oluşturmak gerekiyor.
07:52Fener Patrikhanesi, Hibirada Ruhban Okulu konusunda Fener'in bu konudaki iddialarını güçlendirecek olan bir girişim olacak.
08:02Ayrıca bildiğimiz üzere Fener Patrikhanesi'nin Lohsan anlaşması ile bir takım sınırlamalar getirilmiş durumda.
08:12Taşmenin de yer almıyor fakat Lohsan süre içinde bir sözlü olarak vakata varılmıştı ve bu da tutanaklara geçirilmişti.
08:20Türkiye'nin batılı ülkeleri kabul ettirdik.
08:23Fener Patrikhanesi sadece Türkiye'deki Ruhmları, Ruhmları'nın bir dini kurumu olacak.
08:30Bunu Türkiye'ye kabul ettirmişti.
08:33Fakat Türkiye'ye baktığımız zaman şimdi Fener Patrikhanesi bu çerçeveye sığmak istemiyor.
08:40Ben dünyadaki bütün ortodoksların fiili lideri olacağım diyor.
08:44Fakat Amerika'nın istediği düzenlemeler gerçekleşecek olursa ve Fener Patrikhanesi'nin istediği şekilde ve Amerika'nın talebi Fener Patrikhanesi'nin Sırp vatandaşı olması halde kaldırılırsa,
08:57bu Fener Patrikhanesi'nin Türkiye'nin denetiminde olan bir tutum olmaktan tamamen çıkarmış olacak bir Amerikan kurumu haline getirmiş olacak.
09:07Papa'nın son ziyaretinde yapmaya çalıştığı, gerçekleştirmeye çalıştığı adımlardan birinin de bu olduğunu görüyoruz.
09:16Ve bunun da Türkiye'nin Dozan'da kabul ettirdiği düzenlemeleri tamamen hızlı olduğunu görüyoruz.
09:23Dolayısıyla bütün bunları tabii bizim salt, hani Hristiyanlar arası bir gelişme.
09:29Bizim çok dışımızda bir şey gibi görmememiz ve son derece yakından dikkatle takip etmemiz gerekiyor.
09:36Evet, bahsettiğiniz gibi siz zaten zaman zaman Cumhuriyet'teki köşenize daha detaylı biçimde yazıyorsunuz.
09:43Onu da izleyicilerimize hatırlatmış olalım.
09:45Şimdi Rusya-Ukrayna savaşı meselesine gelelim.
09:47Geçtiğimiz ay kamuoyuna sızan bir Trump planı vardı.
09:51Bu plan çok Rusya'nın isteyebileceği, Rusya'ya yarayan bir plan gibi değerlendirilmişti.
09:57Avrupa'dan çok eleştiri almıştı.
09:59Daha sonrasında bu planın revize edileceği, barış planının bir şekilde hayata geçirileceği,
10:05Ukrayna'yı da memnun edecek bir stilin yaratılabileceği konuşulmuştu.
10:10Şimdi bu revize edilmiş planı bugün Zelenski'nin sunması bekleniyor ABD'ye.
10:15Geçtiğimiz günlerde Londra'da Avrupalı liderlerle görüştü.
10:18Son geldiğimiz noktada Rusya-Ukrayna savaşına dair de bir tartışmaları derleyelim isterim.
10:23Neler söylersiniz?
10:23Şunu söyleyebiliriz, Ukrayna savaşı daha önceden de benim naçizane dile getirdiğim üzere
10:32sadece Rusya'da, Ukrayna'dan oluşan tarafları, Rusya'da, Ukrayna'dan oluşan bir savaş değil.
10:39Cumhuriyeti de bununla ilgili yazdığım yazılardan birinin başlığı çok bilinmeyenli denklem idi.
10:45Neden çok bilinmeyenli denklem?
10:47Çünkü savaşın pek çok aktörü var.
10:51Rusya, Ukrayna, diğer taraftan Batı cephesi ve Trump'ın göreve gelmesinden itibaren de son bir yıldır
10:59Batı da kendi arasında bir bütün değil, bir taraftan Amerika'nın başını çektiği bizim var.
11:05Bunlar Amerika'da Trump yönetimi, Ukrayna savaşının bir an önce uzun armesini istiyor.
11:10Çünkü Trump'ın başka bir takım dış politik öncelikleri var ve Ukrayna konusunu bir yük olarak görüyor.
11:16Ukrayna yönetimi var, tavsiyesi pahasına da olsa bir an önce sona ersin diyor.
11:22Diğer taraftaysa Amerika'nın ülkeleri var ve başındaki İngiltere'nin çektiği bir kesim var.
11:29Bunlarsa daha Rus karşı politikalar istiyorlar ve bu savaşı Rusya'yı yıpratmak için bir vesile olarak görüyorlar.
11:37Ve bu ülkeler olası bir barış müzakeresinde daha sert taleplerin iletilmesi gerektiğini savunuyorlar Rusya'ya karşı.
11:47Diğer taraftan yalnız öyle bir durum söz konusu.
11:50Biraz önce, evet Amerika'nın Trump'ın açıkladığı plan, aynı açısından da bazı ağır şartlar içeriyordu.
11:58Fakat bunlar şu anda bir miktar yumuşatılıyor ve Rusya'nın da şartlarını giderek ağırlaştırdığını görüyoruz.
12:09Bu da tabii Ukrayna'da çok kabul edilebilecek durumda değil.
12:13Fakat Ukrayna'nın şu anki durumuna baktığımız zaman, bunu da Ukrayna'da pek çok aydın söylüyor, yönetmeye yakın pek çok kişi söylüyor,
12:22askeri uzmanlar söylüyorlar.
12:25Şu anda Ukrayna'nın yani pek çok durumu, yani şu anki Ukrayna ordusunun durumuna baktığımız zaman,
12:33Ukrayna Rus işgalindeki toprakları geri alabilecek güce takip değil.
12:39Asker sayısı bakımından çok ciddi sıkıntılar yaşıyor ve yakın zamana kadar yaz aylarında Ukrayna asker konusundaki açığını çok sayıda drone ile kapatmaya çalışıyordu.
12:52Yani Rus askerlerin üzerine böyle sayısız drone'lar, İHA'lar göndererek bunu kapatmaya çalışıyordu.
12:57Fakat şimdi yağışlar başladı, ortalığa siz çöktü.
13:01Bu şartlar altında Ukrayna İHA'ları, drone'ları bu kadar rahat kullanamıyor.
13:05Rusya'da bundan yararlanarak karuzunun hızını epey arttırmış durumda.
13:10Dolayısıyla Ukrayna'da bir kesim şunu söylüyor, diyorlar ki Rusya batının ağır yaptırımları altında.
13:17Ve eğer bu yaptırımlar bu şekilde bir 6 ay devam ederse, Rusya 6 ay sonra daha çok daha fazla taviz vermeye razı olacak.
13:27O yüzden biz dayanalım, dişimizi sıkalım diyen bir kesim var.
13:30Fakat diğer taraftan da sayısı giderek artan bir kesim var.
13:35Bunlar da diyor ki, bizim şu anda, eğer biz şu anda bazı ufak tavizlerle bir işe atlatamazsak,
13:44yarın öbür gün çok daha ağır şartlarda bir anlaşma imzalamak zorunda kalacak.
13:49Ve tabii şunu da göz önünde bulundurmak gerekiyor, Ukrayna'da 4 yıl süren bir savaş içerisinde ve kamuoyunun epey altında.
14:01Dolayısıyla bu önümüzdeki 1-2 ay biraz kim önce diyebilecek ya da kim daha önce taviz verecek gibi görünüyor.
14:10Ekonomik süreç hızlanacak fakat aynı anda da önümüzdeki bu 1-2 ay içerisinde sahada çatışmaların dozunun biraz daha artacağını ben öngörüyorum.
14:21Fakat bahar aylarında itibaren barış konusunda biraz daha somut gelişmeleri görebiliriz diye düşünüyorum.
14:29Evet.
14:30Deniz Bey çok teşekkür ediyorum vakit ayırdığınız için.
14:32Zaman zaman böyle teknik problemler de yaşadık ama bence gayet aydınlatıcı oldu son geldiğimiz noktalar açısından.
14:39Çok sağ olun.
14:43Sağ olun.
14:44İyi günler.
14:45Hoşçakalınız.
14:46Sevgili izleyenler, Cumhuriyet Gazetesi yazarı Deniz Berkta'yı ağırladım.
14:50Deniz Bey sizler için hem Ukrayna'da yaşıyor hem de Rusya-Ukrayna Savaşı'na dair Cumhuriyet Gazetesi'ndeki köşesinde çok kritik analizlerde ve değerlendirmelerde bulunuyor.
14:59Bugün de yine Rusya-Ukrayna Savaşı'na dair ve Papa 14. Leo'nun Türkiye'yi ziyaretine dair konuştuk.
İlk yorumu siz yapın